Search results

1

Męskość wobec syndromu Kopciuszka. Wybrane aspekty kreacji męskiego bohatera w cyklu powieściowym Anny Ficner-Ogonowskiej

100%

Pawłowska A.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2021

|

issue 10

231-247

EN

The article is an attempt to trace the tricks used to draw an image of a male hero in selected novels by Anna Ficner-Ogonowska (Alibi na szczęście, Krok do szczęścia, Zgoda na szczęście, Szczęście w cichą noc), which can be regarded as a representative example of contemporary Polish popular literature intended for a female audience. The elements of masculinity depicted in the novels are shown primarily in relation to the basic features of the Cinderella syndrome, which can be observed in the main character, as well as in relation to the stereotypical simplifications about gender, strategies for satisfying needs and ways of fulfilling life roles by women and men.

PL

Artykuł stanowi próbę prześledzenia chwytów wykorzystanych do nakreślenia obrazu męskiego bohatera w wybranych powieściach Anny Ficner-Ogonowskiej (Alibi na szczęście, Krok do szczęścia, Zgoda n a szczęście, Szczęście w cichą noc), które mogą zostać uznane za reprezentatywny przykład współczesnej polskiej literatury popularnej przeznaczonej dla kobiecego odbiorcy. Elementy składające się na powieściową kreację męskości zostały przez autorkę artykułu ukazane przede wszystkim w odniesieniu do podstawowych cech psychologicznego syndromu Kopciuszka, który można rozpoznać u głównej bohaterki, jak również w nawiązaniu do obecnych w utworach stereotypowych uproszczeń dotyczących płci, strategii służących zaspokajaniu potrzeb oraz sposobów realizacji ról życiowych przez kobiety i mężczyzn.

2

Gestalt i rozwój nauki. Kuhna model zmiany naukowej w świetle teorii gestalt

100%

Michalska A.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2016

|

vol. 4

327-334

PL

W Strukturze rewolucji naukowych Kuhn wyraził kontrowersyjne przekonanie, że zmiana naukowa ma charakter zmiany sposobu widzenia świata i stanowi przejście typu Gestalt. Jak wykazuję w artykule, Kuhn najwyraźniej niezbyt dobrze znał teorię postaci, a pojęciem przejścia Gestalt posłużył się metaforycznie. Co jednak interesujące, Kuhna model zmiany naukowej, zarysowany już w Przewrocie Kopernikańskim i rozwijany w kolejnych pracach, spełnia postulaty psychologii postaci. W artykule dowodzę, że interpretacja koncepcji Kuhna w świetle założeń psychologii postaci pozwala wydobyć potencjał wyjaśniający tej koncepcji i niweluje pewne trudności z nią związane.

EN

In The Structure of Scientific Revolutions Thomas Kuhn advances a controversial claim that the scientific change is a form of Gestalt switch. As I point out, he did it apparently without having a full understanding of what Gestalt theory was, and used the concept of Gestalt rather metaphorically. Interestingly, however, Kuhn’s model of scientific change as sketched in The Copernican Revolution and developed in his subsequent works satisfies the desiderata of Gestalt theory. In the paper, I demonstrate that considering the Kuhnian model through the lens of Gestalt theory helps uncover its full potential and overcome certain difficulties connected to it.

3

On the origin and meta-principles of causal inference. The case of T. Haavelmo

100%

Kawalec P.

Zagadnienia Naukoznawstwa

|

2017

|

vol. 53

|

issue 4(214)

453-466

EN

Recent advancements in methodology of social sciences focus on elaboration of formal tools representing causal dependencies (Kawalec 2006) collectively referred to hereafter as “causal calculus” (Pearl 2014 pp. 161–162). In his recent paper Judea Pearl elaborates on the historical role of Trygve Haavelmo in initiating the development of causal calculus as the scholar who was “the first to recognize the capacity of economic models to guide policies” (Pearl 2014 p. 152). The present paper attempts to extend Pearl’s observation by discussing a historical hypothesis concerning likely inspirations of Haavelmo’s original idea. It opens with a prima facie plausible observation that because of apparent similarities between the relevant features of Haavelmo’s and George Katona’s inferential procedures, both contemporaneous members of the Cowles Commission, the historical development of causal calculus was largely influenced by Katona’s research design intended to capture effects of interventions. The reasons are discussed in the paper to the effect that the hypothesis on direct influence may be found wanting and more plausible seems a modifi ed hypothesis to the effect that several of the critical features of Haavelmo’s innovative approach are indirectly (via Kurt Wicksell) inherited from Eugen Böhm von Bawerk (Böhm-Bawerk hereafter). The similarities between Katona and Haavelmo, however, are – after all – not accidental as they stem from the mediating role of Christian von Ehrenfels, one of the founders of Gestalt psychology, and his mutual inspirations with Böhm-Bawerk. Nevertheless, while, on a closer inspection the improved version of the hypothesis is rejected, a more likely historical origin of the idea of autonomy and the structural aspect is pinned down in Ragnar Frisch’s paper.

PL

Najnowsze osiągnięcia w metodologii nauk społecznych koncentrują się na opracowaniu formalnych metod reprezentacji zależności przyczynowych (Kawalec 2006), określanych tu zbiorczo jako „rachunek przyczynowy” (Pearl 2014, 161–162). W swojej niedawno opublikowanej pracy Judea Pearl odnosi się do historycznej roli, jaką odegrał Trygve Haavelmo w zainicjowaniu rozwoju rachunku przyczynowego, uznając go za badacza, który „jako pierwszy dostrzegł potencjał modeli ekonomicznych w kierowaniu politykami” (Pearl, 2014, 152). Niniejszy artykuł zmierza do rozwinięcia obserwacji Pearla, odnosząc się do hipotezy historycznej, poświęconej prawdopodobnej inspiracji, którą kierował się Haavelmo w swoich dokonaniach. Rozpoczyna od sformułowania prima facie prawdopodobnej obserwacji, że – z uwagi na zauważalne podobieństwa między istotnymi własnościami procedur inferencyjnych, jakie stosował Haavelmo i George Katona, będących jednocześnie członkami Komisji Cowlesa – historyczny rozwój rachunku przyczynowego w dużej mierze dokonał się pod wpływem planu badań, jaki zainicjował Katona w badaniach efektów interwencji publicznych. Dalej, sformułowane zostały racje, dla których hipoteza o bezpośrednim oddziaływaniu prac Katona może być uznana za wątpliwą i że bardziej wiarygodna może wydawać się zmodyfi kowana postać hipotezy, zgodnie z którą szereg istotnych własności innowacyjnego podejścia Haavelmo jest pośrednio (via Kurt Wicksell) pochodną odziedziczoną od Eugena Böhma von Bawerka. Te podobieństwa między pracami Katona a Haavelmo być może nie są przypadkowe, gdyż pośredniczącą rolę mógł tu odegrać Christian von Ehrenfels, jeden z fundatorów psychologii postaci, oraz jego wzajemne oddziaływanie z myślą Bö hm-Bawerka. Jednak zmodyfikowana hipoteza zostaje zakwestionowana wobec faktu przywołania istotnych faktów, dotyczących bezpośredniego wpływu na Haavelmo ideę autonomii i strukturalnej niezmienniczości, jaką są prace Ragnara Frischa.

4

Teoria Formy Architektonicznej Juliusza Żórawskiego i Jego Uczniów na tle Koncepcji Psychologii Postaci Wypracowanych w Bauhausie

80%

Borowik A.

Sztuka i Dokumentacja

|

2020

|

issue 23

121-131

EN

The article discusses some still not fully recognized scientific issues such as the impact of the idea of Gestalt Psychology on the education and creative practice of Bauhaus and on the architects operating in Poland after World War II. The first part of the article, reviews the current state of knowledge about the influence of the Gestalt on Bauhaus school teachers and students (among others on Wassily Kandinsky, Josef Albers, László Moholy-Nagy and Paul Klee). The second part of the text briefly presents the theory of architectural form of Juliusz Żórawski and its impact on Polish architects, especially the generation taught by Żórawski. The theory of architecture and the creative practices of Henryk Buszko and Aleksander Franta were analysed. Both architects belonged to the group of the most outstanding architects of post-war Poland. Their most well-known works: the rehabilitation district Ustroń-Zawodzie (the famous “pyramids”) and two housing estates – Tysiąclecia and Roździeńskiego in Katowice were clear example of the Gestalt theory in practice.

PL

W artykule omówiono pewne wciąż nie do końca rozpoznane zagadnienia naukowe – oddziaływanie idei psychologii postaci na edukację i praktykę twórczą Bauhausu oraz na architektów działających w Polsce po II wojnie światowej. W pierwszej części zreferowano dotychczasowy stan wiedzy na temat oddziaływania Gestaltu na wykładowców i uczniów szkoły, między innymi na Wassilya Kandinsky’ego, Josefa Albersa, László Moholy-Nagy’ego i Paula Klee. W drugiej części skrótowo zaprezentowano założenia teorii formy architektonicznej Juliusza Żórawskiego oraz jej wpływ na młodsze pokolenie architektów, przede wszystkim na teorię architektury oraz praktykę twórczą Henryka Buszko i Aleksandra Franty. Obaj architekci należeli do grupy najwybitniejszych architektów powojennej Polski, a ich najbardziej znanymi dziełami są: Dzielnica leczniczo-rehabilitacyjna Ustroń-Zawodzie (słynne „piramidy”) oraz katowickie osiedla – Tysiąclecia i Roździeńskiego.

5

Percepcja bez wrażeń zmysłowych. „Nowa psychologia” J. J. Gibsona

61%

Schetz A.

Roczniki Psychologiczne

|

2012

|

vol. 15

|

issue 1

31-53

PL

Artykuł stanowi omówienie faz rozwoju nowego, w latach 1950-1980, podejścia do zagadnienia percepcji wzrokowej, które zaproponował amerykański psycholog James J. Gibson. Odnoszący się z dużym sceptycyzmem do wyrosłej na gruncie filozofii idealistycznej kategorii wrażenia zmysłowego, Gibson znany jest ze swojej ekologicznej teorii percepcji, w której zaciera się granica między podmiotem i środowiskiem. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę z tego, że nawiązując do podstawowych założeń psychologii postaci, sformułował on wiele idei, które są w stosunku do niej nowatorskie, a przeprowadzona przez niego drobiazgowa analiza pojęcia ekosystemu bardziej zbliża go do postaciowców, niż wymierzona w kategorię Gestalt krytyka go od nich oddala.

EN

The paper discusses the development of the new – in 1950-1980 – approach to the visual perception proposed by the American psychologist James J. Gibson. He is known from his skepticism about the category of sensation that emerged within the context of idealistic philosophy, and from his ecological theory of perception, wherein the boundary between the subject and environment is obliterated. However, it is not always noticed that while referring to the Gestalt psychology he formulated a lot of original ideas. His detailed analysis of the ecosystem concept makes him more akin to the Gestalt theorists, despite the fact that his criticism of the Gestalt category seems to suggest the very opposite.

Refine search results

1 Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

1 Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

1 Roczniki Psychologiczne

1 Sztuka i Dokumentacja

1 Zagadnienia Naukoznawstwa

1 Borowik A.

1 Kawalec P.

1 Michalska A.

1 Pawłowska A.

1 Schetz A.

1 2021

1 2020

1 2017

1 2016

1 2012

Męskość wobec syndromu Kopciuszka. Wybrane aspekty kreacji męskiego bohatera w cyklu powieściowym Anny Ficner-Ogonowskiej

Gestalt i rozwój nauki. Kuhna model zmiany naukowej w świetle teorii gestalt

On the origin and meta-principles of causal inference. The case of T. Haavelmo

Teoria Formy Architektonicznej Juliusza Żórawskiego i Jego Uczniów na tle Koncepcji Psychologii Postaci Wypracowanych w Bauhausie

Percepcja bez wrażeń zmysłowych. „Nowa psychologia” J. J. Gibsona