Search results

1

SIEDZIBY WŁADZ MIEJSKICH W DAWNYM PRYWATNYM MIEŚCIE ŻYCHLINIE. HISTORIA BUDOWY RATUSZA

100%

Popławski B.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2019

|

issue 2(259)

s. 17-24

PL

Żychlin od początku powstania prywatnego miasta lokacyjnego nie posiadał ratusza miejskiego. Pierwsze próby wybudowania siedziby władz municypalnych podjęto dopiero w pierwszej połowie XIX wieku. W 1845 r. przy poparciu władz nadrzędnych i właściciela miasta Aleksandra Pawła Pruszaka opracowano program, plan i kosztorys budowy ratusza. Miał to być skromny, murowany, piętrowy budynek bez wieży i innych ozdób. Ratusz miał być wzniesiony przy Nowym Rynku za kościołem parafialnym. Budowli jednak nie zrealizowano z braku funduszy, a siedzibę władz miasta umieszczono w adaptowanym budynku przy szkole. Siedziba ta funkcjonowała do połowy XX wieku. Dopiero w latach 70. i 80. ubiegłego wieku wzniesiono nowe obiekty dla administracji gminy i miasta oraz firm komunalnych.

EN

From the beginning of the establishment of the private town, Żychlin didn’t have a town hall. The first attempts to build the seat of municipal authorities were taken up in the first half of the XIXth century. In 1845, with superior authorities’ and the owner of the town – Aleksander Paweł Pruszak’s advocacy, the programme, plan and cost estimation for the town hall were developed. It was planned to be modest, brick-built, storey building, without a tower and other decorations. The town hall was supposed to be build at New Market, behind the parish church. However, the building was not raised due to lack of funds and the seat of municipal authorities was located in adapted building next to school. This place was holding this function up until the half of the XX century. Finally, in the 1970s and 1980s new objects for the parish administration, town and municipal companies were built.

2

Problemy funkcjonowania placu miejskiego w Karczewie w świetle współczesnych potrzeb lokalnej społeczności

63%

Sobierajska I., Sikorska M. E.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2016

|

issue 19

49-70

PL

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie współczesnych problemów zagospodarowania i funkcjonowania Rynku Zygmunta Starego w Karczewie, ze szczególnym uwzględnieniem historycznych nawarstwień i aspektów jego rozwoju, związanych z wielowiekową tradycją handlową rynku. Lokacyjny rynek karczewski od końca XVI wieku do początku wieku XX był główna przestrzenią reprezentacyjną oraz przede wszystkim targową miasta. Zlokalizowany został na zachód od wcześniejszego placu targowego, jeszcze przedlokacyjnego. W XVIII wieku znowu na zachód, tym razem od Rynku, powstał kolejny plac miejski, również będący targowiskiem. Wszystkie 3 przestrzenie placów położone były przy głównym szlaku handlowym wschód-zachód, prowadzącym do przeprawy przez Wisłę. W drugiej połowie wieku XX Rynek został przekształcony z przestrzeni historycznie targowej na przestrzeń wielofunkcyjną, na którą niejako składają się: zieleniec, parking miejski oraz przestrzeń służąca dla organizacji imprez masowych. Te funkcje różnorodnie wprowadzone w różnych częściach rynku spowodowały w efekcie jego całkowicie niespójny obraz, spotęgowany przez zabudowę zrealizowaną w centrum przestrzeni rynku w pierwszej i drugiej połowie XX. wieku – dzielącą rynek na 3 główne części o wspomnianych funkcjach. Charakter i jakość tej zabudowy nie odpowiada randze centralnego planu miejskiego, który przestał być na co dzień główną i tętniącą życiem przestrzenią publiczną miasta. Dodatkowo na obniżenie znaczenia placu wpływa fakt, że główne centrum administracyjne miasta zlokalizowane jest obecnie około 250-300 metrów na zachód od Rynku. Kolejnym ważnym problemem jest ruch tranzytowy, także ciężki, prowadzony śladem dawnego traktu handlowego na kierunku wschód-zachód przez centrum miasta, w tym przez przestrzeń Rynku. Artykuł zawiera ogólne sugestie proponowanych działań rewitalizacyjnych, mających na celu ujednolicenie kompozycyjne obszaru całego Rynku, wskazując potencjalne błędy, które pojawiły się przy podobnych działaniach obejmujących historyczne place miejskie.

EN

This paper present the contemporary problems of development and functioning of Sigismund the Old Square in Karczew, with particular emphasis on the historical strata and aspects of its development, related to the centuries-old tradition of commercial market. The Square was a main presentable space and main city square since the end of the sixteenth century to the beginning of the twentieth century a. It was located west of the previous market square. Another city square was founded in the eighteenth century, west from the Square, also being a marketplace. All 3 squares were located on the main trade route east-west leading to the crossing of the Vistula River. In the second half of the twentieth century Square has been transformed from a historically market space for multi-purpose space, which somehow includes: small garden, parking space serving the city and space for mass events. These various functions located in different parts of square cause confusion. Buildings realized in the center of the market space in the twentieth century divides the squarew into 3 main parts. The nature and quality of those buildings do not correspond to the rank of the central square of the city, which has ceased to be lively main public space of the city. The main administrative center of the city is now located about 250-300 meters to the west of the Square, which further reduces the significance of the square. Another important problem is transit traffic, including heavy, run by the old trade route east-west through the city center, including through space of square. The article contains general suggestions proposed revitalization activities aimed at standardizing the whole composition of square area, indicating potential errors that appeared in similar activities covering a historic plazas.

3

Witebsk w XVIII wieku: historia i „historycy” (dawne kopiariusze miasta, Kronika Pancyrnego i Awierki)

51%

Makarau M.

Rocznik Lituanistyczny

|

2018

|

vol. 4

PL

W artykule podjęto próbę wyjaśnienia – na podstawie źródeł zachowanych w archiwach Białorusi, Litwy i Polski – okoliczności pojawienia się w Witebsku w XVIII w. zainteresowania przeszłością miasta, które doprowadziło do powstania wielu lokalnych dzieł o charakterze historycznym. Ponieważ głównym czynnikiem pobudzającym owo zainteresowanie źródłami i historią stała się walka o władzę, przedstawiono przesłanki i przebieg konfliktów o wójtostwo witebskie z lat 1729–1730 i 1748–1750. Szczególną uwagę w artykule zwrócono na okoliczności założenia, redagowania i kopiowania Księgi przywilejów Witebska oraz ściśle związanej z nią Kroniki Pancyrnego i Awierki. On the basis of sources preserved in archives of Belarus, Lithuania and Poland, the author seeks to explain in what way the eighteenth-century city of Vitsyebsk got interested in its history which led to the emergence of a number of local texts of historical nature. Since the main stimulus to awaken interest in historical sources and history was the struggle for power, the article presents the determinant factors and course of conflicts over the office of mayor in 1729–1730 and 1748–1750. Special attention was paid to the circumstances of compilation, edition and copying of The Book of Vitsyebsk Privileges and Pantsyrn’ and Averka’s Chronicle closely related to it.

4

Formowanie się ram przestrzennych i instytucjonalnych gminy miejskiej w średniowiecznym Lublinie (XIII i XIV w.)

51%

Okniński P.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

|

2017

|

vol. 72

EN

This article deals with the formation of institutional structures and spatial frames of the late medieval urban settlement, which developed throughout the 13th and 14th centuries on the Old Town-Hill in Lublin. Author reinterprets the findings of previous studies on Lublin’s history in the light of Max Weber’s concept of Western-European model of the urban community. Town of this type is characterized as an autonomous administrative unit, having its own communal government and jurisdiction system, as well as a territorial entity of defined boundaries. Author distinguishes three steps of the urban development in Lublin: 1) establishment of an early urban settlement along today’s Grodzka Street, in the neighborhood of St. Michael the Archangel’s church in the 13th century, 2) implementation of municipal law and the creation of new urban layout by Ladislaus the Elbow-High and Casimir the Great, 3) rapid acceleration of institutional and spatial development after Casimir’s death.

PL

Artykuł dotyczy formowania się struktur instytucjonalnych i ram przestrzennych późnośredniowiecznego osadnictwa miejskiego, które rozwinęły się w ciągu XIII i XIV stulecia na Wzgórzu Staromiejskim w Lublinie. Autor reinterpretuje ustalenia wcześniejszych badań nad historią Lublina w świetle koncepcji Maxa Webera o zachodnioeuropejskim modelu miasta komunalnego. Miasto tego typu jest charakteryzowane jako autonomiczna jednostka administracyjna, posiadająca własny samorząd gminny i system sądownictwa, jak również jako podmiot terytorialny z określonymi granicami. Autor wyróżnia trzy etapy rozwoju miejskiego w Lublinie: 1) powstanie wczesnomiejskiego osadnictwa wzdłuż dzisiejszej ulicy Grodzkiej, w sąsiedztwie kościoła św. Michała Archanioła w XIII w., 2) wprowadzenie prawa miejskiego i stworzenie nowego układu urbanistycznego przez Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, 3) gwałtowne przyspieszenie rozwoju instytucjonalnego i przestrzennego po śmierci Kazimierza.

5

Przemieszczanie się centrum Mławy w historii jej rozwoju – znaczenie centrotwórcze stacji kolejowej Mława Miasto

51%

Izabela S., Teresa W.

MAZOWSZE Studia Regionalne

|

2018

|

issue 24

85-104

PL

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie współczesnych problemów zagospodarowania i funkcjonowania centrum usługowego Mławy, ze szczególnym uwzględnieniem historii rozwoju i przemieszczania się funkcji centrotwórczych w mieście, powiązanych z wielowiekową tradycją handlową. Pierwotne centrum, czyli lokacyjny rynek z końca XV w. pełnił główną rolę centrotwórczą do czasów II wojny światowej. Już od końca XIX w. centrum rozrastało się w kierunku zachodnim. Druga połowa XX w. to szybki rozwój miasta i powstawanie obiektów o znaczeniu centrotwórczym w zachodniej części śródmieścia. Początek XXI w. to realizacje dużych obiektów handlowych, uzupełniających dotychczasowy program centrum i wzmacniających jego układ na osi wschód-zachód. Najnowsze plany dotyczące rozwoju miasta, wykorzystujące wzrastające, miastotwórcze znaczenie stacji, przewidują budowę nowego obiektu handlu wielkopowierzchniowego w rejonie stacji Mława Miasto. Drugim, podobnym zespołem, stanie się rozbudowany obiekt handlowy funkcjonujący na północny wschód od rynku. Po realizacji staną się one wyraźnymi krańcami pasmowego centrum miejskiego. Artykuł zawiera ogólne sugestie proponowanych działań wzmacniających przede wszystkim układ powiązań pieszych oraz przestrzeni reprezentacyjnych, możliwy do wytworzenia w ramach docelowego układu centrum.

EN

The aim of this paper is to present contemporary problems of development and functioning of the Mława city center, with particular emphasis on the history of the development and relocation of city center functions related to the trade tradition. The original market-square from the end of the 15th century, was the centerpiece till the Second World War. Since the end of the 19th century, the center has grown westward. The second half of the twentieth century, it’s the rapid development of the city center in the western part of the city. The beginning of the 21st century it’s the realization of large shopping centers, complementing the existing program of the center and strengthening its layout on the east-west axis. The latest plans of the city administration are the construction of a new large-scale trade facility in the area of the Mława Miasto station, which uses the growing, urban-creating significance of this station. The second similar complex will be the retail center north-east of the market square. Once completed, they will become the distinct ends of the urban belt of the centre. This article contains general suggestions for the proposed measures to strengthen, first of all, the arrangement of pedestrian links and representative spaces that can be placed within the center.

6

Nil timide, nil tumide. About the oldest view of Strzelin and the finials of its towers

51%

Łuniewicz Z.

Architectus

|

2022

|

issue 1 (69)

PL

W artykule poddano analizie nowo odnalezioną wedutę Strzelina, zestawiając widoczne na niej budowle z informacjami zawartymi w źródłach pisanych i ikonografii. Panorama ta pochodzi z wystawionego na sprzedaż sztambucha brzeskiego duchownego Johanna Christopha Letscha (*1634, †1686). Przedstawia miasto w widoku od północy, wraz z pierścieniem fortyfikacji, zabudową i wieżami dominant architektonicznych. Pod rysunkiem umieszczono napis Nil timide, nil tumide / Bartholomeus Pilgram/ Strel. Consul Ao 1653/ 16 7-bris, który pozwala zidentyfikować autora wpisu jako Bartholomäusa Pilgrama, burmistrza Strzelina w okresie 26 XI 1642 – 11 XII 1671. Przeprowadzone postępowanie badawcze miało na celu zweryfikowanie rzetelności przekazu ikonograficznego metodami stosowanymi dla analiz materiałów ikonograficznych. Objęły one porównanie zachowanych budowli, reliktów archeologicznych oraz przekazów w źródłach pisanych i ikonografii. W toku badań udało się potwierdzić, że ukazane na widoku budowle mają kształty zgodne z danymi zawartymi w źródłach pisanych oraz zachowanymi reliktami. Zgadza się wzajemne położenie, przy pewnym zmniejszeniu odległości pomiędzy budowlami. Szczególnym walorem weduty są jedyne znane dotychczas przedstawienia hełmów wież: na kościele św. Michała, wzniesiona prawdopodobnie w 1596 r. lub nieco później, w 1619 r., oraz ponad kościołem św. Gotarda – wysoki, dwuprzezroczowy hełm z 1620 r., brakujący element XVII-wiecznej przebudowy. Wieża ratuszowa została ukazana ze wzniesionym zaledwie pięć lat wcześniej, w 1648 r., dwuprzezroczowym hełmem, znanym dotychczas jedynie z opisu. Przedstawienie zdesakralizowanego kościoła św. Krzyża, pozbawionego dachu i zwieńczenia wieży, pozwala przyjąć, że pierwotnie budowla miała nieznane dotychczas szczyty. Wieże i baszty murów miejskich narysowano wraz z krytymi ceramiką dachami z krótką kalenicą oraz attykami w stanie, jaki uzyskały podczas remontu w roku, w którym wykonano wpis. Zawarta na karcie data dzienna: 16 września 1653 r. pozwala stwierdzić, że omawiane źródło jest o 60 lat starsze od najwcześniejszej dotychczas znanej ikonografii Strzelina. Panorama przy wpisie Pilgrama, pomimo pewnej schematyczności, pozwala rozszerzyć wiedzę na temat architektury miasta, pomimo niemal całkowitego zniszczenia istotnej części jego zabudowy.

EN

The article analyzes the newly discovered veduta of Strzelin and compares the buildings visible in it with the information contained in written sources and iconography. This panorama comes from the friendship book of Brzeg clergyman Johann Christoph Letsch (* 1634, † 1686). It presents the town from the north along with a ring of fortifications, buildings and towers of architectural dominants. Below the drawing there is the inscription Nil timide, nil tumide/Bartholomeus Pilgram/Strel. Consul Ao 1653/16 7-bris, which makes it possible to identify the author of the entry as Bartholomäus Pilgram, the mayor of Strzelin in the period of November 26, 1642 – December 11, 1671. The research procedure was aimed at verifying the reliability of the iconographic message with the methods used for the analysis of iconographic materials. They included a comparison of preserved buildings, archaeological relics as well as messages in written sources and iconography. In the course of the research, it was possible to confirm that the buildings shown in the view had shapes consistent with the data contained in written sources and the preserved relics. The relative location is correct, but with some reduction in the distance between the buildings. A unique value of the veduta are the only known representations of the towers’ copulas, i.e., on St. Michael’s Church, which was probably erected in 1596 or slightly later, and above St. Gotthard’s Church – a high, two-open-work dome from 1620, a missing element of the 17th-century remodeling. The town hall tower was presented with a two-open-work copula which was erected only five years earlier, in 1648, and was previously known from descriptions only. The depiction of de-sacralized St. Cross’ Church, which was devoid of the roof and the crowning of the tower, allows us to assume that originally the building had hitherto unknown gables. The towers and fortified towers of the town walls were drawn along with ceramic covered roofs with a short ridge and attics in the condition they obtained during the remodeling carried out in the same year as the entry was made. The date on the card, i.e. September 16, 1653, allows us to make the conclusion that the discussed source is 60 years older than the earliest known iconography of Strzelin. The panorama at Pilgram’s entry, despite a certain schematic character, allows us to expand the knowledge of the town’s architecture, in spite of almost complete destruction of a significant part of its building development.

Refine search results

2 MAZOWSZE Studia Regionalne

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

1 Architectus

1 Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

1 Rocznik Lituanistyczny

1 Izabela S.

1 Makarau M.

1 Okniński P.

1 Popławski B.

1 Sikorska M. E.

1 Sobierajska I.

1 Teresa W.

1 Łuniewicz Z.

1 2022

1 2019

2 2018