Search results

1

Racje wewnętrzne i zewnętrzne

100%

Williams B., Żuradzki T.

Roczniki Filozoficzne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 1

231-246

PL

Artykuł, opublikowany po raz pierwszy w 1979 r., jest jednym z najczęściej cytowanych tekstów filozoficznych z drugiej połowy XX wieku. Tekst Bernarda Williamsa zainicjował kilka ważnych debat, toczących się do dziś w etyce i filozofii działania. Zaproponowana przez niego interpretacja pojęcia racji działania jest, z jednej strony, niezwykle wpływowa, ale z drugiej bardzo niejednoznaczna i często krytykowana. Williams broni stanowiska, które z czasem zaczęto określać jako internalizm racji: pewne względy są racjami działania dla danego podmiotu tylko wtedy, gdy mają ścisły związek z „subiektywnym układem motywacyjnym” tego podmiotu, czyli z jakimiś aspektami jego psychiki, charakteru, celów, pragnień, planów, relacji z innymi itd. Stwierdzenie, że ktoś ma rację, by coś zrobić (a jeśli uznajemy, że jest to racja przeważająca — to, że powinien to coś zrobić), znaczy więc wedle tego stanowiska tyle, że ten ktoś jest w stanie być motywowany, by to coś zrobić. W przeciwieństwie do tego stanowisko określane obecnie jako eksternalizm racji głosi, że pewne względy mogą być racjami działania dla danego podmiotu także wtedy, gdy odwołują się do niezależnych od jego układu motywacyjnego własności świata. Williams wychodzi od modelu działania nawiązującego do koncepcji Hume’owskiej, następnie przedstawia jego bardziej rozbudowaną wersję, omawia rolę namysłu, naturę potrzeb, a także przedstawia argument za internalizmem racji, określany jako argument z wyjaśniania działania. Głosi on, że nawet gdyby istniały zewnętrzne racje działania, niezwiązane z subiektywnym układem motywacyjnym danego podmiotu, to odwołanie się do nich nie byłoby w stanie wyjaśnić, dlaczego dany podmiot postąpił tak, a nie inaczej, gdyż „nic nie jest w stanie wyjaśnić (zamierzonych) działań podmiotu za wyjątkiem czegoś, co motywuje go działania”. Rozważania na temat tego argumentu są dla Williamsa okazją m.in. do przedstawienia własnej interpretacji głośnej tezy Davida Hume’a, głoszącej, że rozum nie może być źródłem motywacji do działania.

EN

The paper, originally published in 1979, is one of the most cited philosophical texts written in the second half of the 20th century and initiated a series of important discussions in ethics and the philosophy of action that continue to be of relevance in the present. Bernard Williams’ interpretation of the concept of internal reasons is, on the one hand, extraordinarily influential but very ambiguous and highly criticized on the other. Williams defends the view that was later termed reasons internalism: some considerations are reasons for actions for an agent only if they are closely linked with “the subjective motivational set” of an agent, i.e. with some aspects of his psyche, character, aims, desires, projects, relations with other etc. According to this view, saying that an agent has a reason to do something (or if one thinks that this is a prevailing reason — that an agent ought to do something) means that the agent could be motivated to do it. In contrast, reasons externalism claims that some considerations may be reasons for action for an agent, even if they refer to some things independent of his motivation set. Williams starts with the simplified Humean model of motivation, then builds on it a more adequate model, he discusses the role of deliberation, the nature of needs, and then he presents an argument for reasons internalism. The argument from explanation claims that even if there existed external reasons for action unconnected with a subjective motivation set of an agent, appealing to them could not explain why an agent acts in such a way, because “nothing can explain an agent’s (intentional) actions except something that motivates him so to act.” The discussion around this argument gives Williams the opportunity to present his own interpretation of the well-known thesis by David Hume that reason cannot give rise to a motivation for action.

2

O możliwości zastosowania Nagelowskiej typologii racji do działania we współczesnej etyce cnót

100%

Wojtanowska W.

Civitas Hominibus. Rocznik filozoficzno-społeczny

|

2019

|

vol. 14

77-90

EN

In this article, I contribute to the discussion on contemporary virtue ethics. I present one of the major problems connected with moral education and I argue that modifying virtue ethics in order to make it more similar to the non-directive model would reduce the strength of some of the objections against the methods and mechanisms used in the process of shaping character. As one of the possible ways of bringing virtue ethics closer to the non-directive model I suggest taking into account Thomas Nagel's typology of reasons for action.

PL

W artykule podejmuję próbę wzięcia udziału w dyskusji odbywającej się w ramach współczesnej etyki cnót. Przedstawiam jeden z głównych problemów związanych z procesem kształtowania cnót i argumentuję, że większe zbliżenie etyki cnót do modelu niedyrektywnego pozwoliłoby zmniejszyć adekwatność zarzutów wysuwanych wobec stosowanych metod i mechanizmów wykorzystywanych w procesie kształtowania charakteru. Jako jeden z możliwych sposobów zbliżenia etyki cnót do modelu niedyrektywnego wskazuję uwzględnienie zagadnienia Nagelowskiej typologii racji do działania.

3

Próba analizy typologii racji Thomasa Nagela z uwzględnieniem kategorii archetypu

80%

Wojtanowska W.

Logos i Ethos

|

2018

|

vol. 48

|

issue 2

EN

The article is an attempt to look at Thomas Nagel’s proposed typology of reasons for action in the light of the theory of archetypes, carried out in order to investigate whether the category of archetype can contribute to a better understanding of particular types of reasons. The article uses the results of research on the meaning of archetypes in philosophy carried out by Alina Motycka, and takes into account the critical remarks against the legitimacy of using the archetype which were put forward by Stanisław Lem. References to the observations of the above philosophers allowed for a balanced position on this issue, which recognizes the usefulness of archetypes to a deeper understanding of human nature but at the same time emphasizes that their normative potential is limited, not only due to their randomness, but also because there is no algorithm which would allow to draw direct conclusions about norms and values on the basis of existing archetypes.

PL

Artykuł jest próbą spojrzenia na zaproponowaną przez Thomasa Nagela typologię racji do działania w świetle teorii archetypów, w celu wstępnego zbadania, czy kategoria archetypu może przyczynić się do lepszego rozumienia poszczególnych typów racji. W artykule wykorzystane zostały badania nad znaczeniem archetypów w filozofii przeprowadzone przez Alinę Motycką oraz uwagi krytyczne, które przeciwko zasadności posługiwania się kategorią archetypu wysunął Stanisław Lem. Odniesienia do spostrzeżeń powyższych filozofów pozwoliły na zajęcie wyważonego stanowiska. Z jednej strony uwidacznia się przydatność archetypów do pogłębionego rozumienia natury i kondycji człowieka, a z drugiej strony, nie można zaprzeczyć, że ich potencjał normatywny jest ograniczony, nie tylko ze względu na wpisaną w nie przypadkowość, ale również dlatego, że nie istnieje algorytm, który by w sposób jednoznaczny pozwalał na wysuwanie twierdzeń dotyczących norm i wartości w oparciu o istniejące archetypy.

Refine search results

1 Civitas Hominibus. Rocznik filozoficzno-społeczny

1 Logos i Ethos

1 Roczniki Filozoficzne

2 Wojtanowska W.

1 Williams B.

1 Żuradzki T.

1 2020

1 2019

1 2018

Racje wewnętrzne i zewnętrzne

O możliwości zastosowania Nagelowskiej typologii racji do działania we współczesnej etyce cnót

Próba analizy typologii racji Thomasa Nagela z uwzględnieniem kategorii archetypu