Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: responsy

Sort By:

Limit search:

„...was für ein blutbad wäre nicht zu sorgen?“ Zu den Streitigkeiten in Danzig 1674/1675 oder: Ägidius Strauch, ein in Wittenberg geprägter Lutheraner

100%

Drese C.

Zapiski Historyczne

2010

vol. 75

issue 4

33-49

Idzi Strauch (1632–1682), zaangażowany w „synkretycznym sporze” po stronie Abrahama Calova, został w 1669 r. powołany na stanowisko proboszcza kościoła Św. Trójcy oraz rektora gimnazjum w Gdańsku. Od 1670 r. stosunki Straucha zarówno z ewangelickim konsystorzem jak również z gdańską radą stawały się coraz trudniejsze. Ponieważ Strauch nie został w 1670 r. wybrany seniorem konsystorza, nie uczestniczył w jego posiedzeniach, a gdy w 1672 r. ukazały się jego wyznaniowo polemiczne Purim-Predigten, stał się Strauch dla rady miejskiej Gdańska nie do zaakceptowania. W grudniu 1673 r. został pozbawiony swoich funkcji. Dymisja uzasadniona została m.in. tym, że Strauch podjął działania polityczne i miał jakoby konspirować ze Szwedami. Strauch miał jednak także zwolenników w Gdańsku. 2 I 1674 r. cztery główne cechy przedłożyły za nim radzie suplikę, do której przyłączyły się także inne cechy oraz zarząd para/ i Św. Trójcy. Dwa dni później, w związku z posiedzeniem rady, doszło do zgromadzenia pospólstwa, które przerodziło się w tumult. Tłum domagał się przywrócenia Strauchowi jego funkcji, co też w następstwie tego nacisku nastąpiło 4 I 1674 r. W związku z tym aktem – wymuszonym restytuowaniem Straucha – doszło następnie do kontrowersji prawno-teologicznej, czy dymisja i restytucja Straucha nastąpiły zgodnie z prawem. W XVII w. kontrowersje tego rodzaju rozstrzygane były za pomocą tzw. responsów (kompetentnych ekspertyz przygotowanych na przesłane zapytanie). W tym przypadku ekspertyzy pochodziły z fakultetów teologicznych w Rostocku, Gryfii, Jenie, Lipsku i Wittenberdze. Jedynym fakultetem, który nie argumentował na rzecz Straucha, był – co ciekawe – ten z jego alma mater, uniwersytetu w Wittenberdze. Druga ekspertyza z Wittenbergi, która zakwalifikowała tumult w dniu 4 I 1674 r. jako powstanie przeciwko zwierzchności, spowodowała wielkie oburzenie w cechach, które poczuły się zniesławione określeniem „motłoch” i publicznie zaprotestowały przeciwko stanowisku fakultetu teologicznego uniwersytetu w Wittenberdze. Gdy dla Straucha stało się jasne, że sytuacja w Gdańsku dla niego raczej się nie poprawi, rozpoczął on zarówno ze stroną polską, jak również ze Szwecją i Brandenburgią negocjacje w sprawie nowego stanowiska. Szwecja i Brandenburgia widziały w tych rokowaniach szansę przeciągnięcia gdańskiej rady na swoją stronę. Po zapewnieniu Szwedów, że Strauch będzie mógł wrócić do Gdańska natychmiast, jak tylko sytuacja w mieście się uspokoi, rada wyraziła zgodę na objęcie przez niego profesury w Gryfii i Strauch opuścił 4 X 1675 r. Gdańsk. Nie udało mu się jednak dotrzeć do Gryfii. Statek, którym płynął został podczas trwającej wojny szwedzko-brandenburskiej zdobyty przez Brandenburczyków i Strauch do 1678 r. przebywał w niewoli w Kostrzynie. W 1678 r. wrócił do Gdańska i pozostał tam do swojej śmierci.

Funkcja szabat goj w wybranej literaturze rabinicznej

84%

Marcinkowski R.

Studia Gdańskie

2018

issue 42

67-78

Mędrcy talmudyczni określili zasady zwracania się do obcego, w szczególności w przypadku nastania szabatu, podczas którego Miszna (Szab 7,2) zabrania wykonania trzydziestu dziewięciu rodzajów prac. Powstało pytanie: Czy obcy może w szabat wykonać dla Żyda zabronioną pracę? Biblia hebrajska wyraźnie tego zabrania: „Pamiętaj o dniu szabatu, żeby go uświęcić. Sześć dni będziesz pracował i wykonywał swoje zajęcia. Siódmy dzień jednak jest szabatem dla Pana Boga twego, nie wykonasz żadnej pracy ani ty, ani twój syn, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służąca, ani twoje bydło, ani obcy, który jest w twych bramach” (Wj 20,9-10). Główna zasada talmudyczna głosi: „Żadnej pracy, której żydowi nie wolno wykonać w szabat, nie wolno mu zlecić jej wykonania obcemu”. Tora spisana stanowi zamknięty zbiór, do którego nie wolno nic dodać ani nic z niego ująć. Celem Tory ustnej jest wyjaśnienie Prawa spisanego i jego aktualizacja. Czy życie nie niesie sytuacji wyjątkowych i czy w takich przypadkach można zwrócić się do obcego o wykonanie zabronionej pracy, a jeśli tak, to jak to zrobić? Autor przedstawia talmudyczne opinie na ten temat oraz współczesne próby rozwiązania tego problemu.

The sages of the Talmud determined the ways of treating aliens, especially in the case of the Sabbath during which Mishnah (Shab. 7:2) prohibits any of the thirty-nine types of labour. The question arose whether the alien may perform any type of prohibited work for the Jew. The Hebrew Bible most definitely prohibits this: “Remember the Sabbath day in order to sanctify it. Six days you shall work and you shall do your tasks. But the seventh day is the Sabbath to the Lord your God; on it you shall not do any work, neither you, nor your son or daughter, nor your male or female servant, nor your cattle, nor the resident alien who is within your gates” (Ex 20:9-10). The basic principle of the Talmud states: ”No work which the Jew is not allowed to do on the Sabbath may be done by the alien.” The Written Torah is a closed set which does not permit any addition or subtraction of books. The purpose of the Oral Torah is to interpret the meaning of the written Law and to bring it up to date. Doesn’t life bring extraordinary situations and may we ask the alien to do the prohibited work in such cases, and if so, how can it be done? The author of the paper presents the Talmud’s treatment of this subject and modern-day attempts to solve the problem.

Refine search results

1 Studia Gdańskie

1 Zapiski Historyczne

1 Drese C.

1 Marcinkowski R.

1 2018

1 2010

Search results

„...was für ein blutbad wäre nicht zu sorgen?“ Zu den Streitigkeiten in Danzig 1674/1675 oder: Ägidius Strauch, ein in Wittenberg geprägter Lutheraner

Funkcja szabat goj w wybranej literaturze rabinicznej