Search results

1

Znaczenie, rozumowanie i normatywność w kontekście inferencjalizmu znaczeniowego Roberta B. Brandoma

100%

Kublikowski R.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

2

Znaczenie, rozumowanie i normatywność w kontekście inferencjalizmu znaczeniowego Roberta B. Brandoma

100%

Kublikowski R.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

3

Wnioskowanie z przesłanek prezentowanych w różnej kolejności. Empiryczna weryfikacja przewidywań teorii modeli umysłowych

100%

Mackiewicz R.

Roczniki Psychologiczne

|

2004

|

vol. 7

|

issue 1

33-56

EN

The aim of conducting research was to investigate how naive reasoners draw inferences from three premises presented one at a time on a computer screen. According to the mental model theory of reasoning those orders of the premises that call for construction of multiple models should be harder that orders calling for a single model that is only updated with the information from subsequent premises. This prediction was corroborated by means of both accuracy and reaction times in the experiment in which participants were free to draw their own conclusions. It also turned out that drawing conclusions from disjunction inferences with a positive categorical was more difficult that drawing conclusions from inferences with a positive categorical. Also inferences containing two disjunctions proved to be harder than disjunction and conditional inferences.

4

Jak nauczyciele i uczniowie rozwiązują zadania matematyczne, czyli o poprawnych i niepoprawnych rozumowaniach

84%

Czajkowska M., Bugajska-Jaszczołt B.

Problemy Wczesnej Edukacji

|

2016

|

vol. 12

|

issue 2(33)

193-203

EN

The teaching and learning of mathematics is done mainly by solving specially selected tasks. The most significant are those which contribute to the development of mathematical reasoning in students. In this paper, we present the results of the research carried out to check the extent to which students’ and teachers’ reasoning (correct and incorrect) coincide with each other. The obtained results indicate that certain incorrect strategies are so common to students and teachers that we can talk about a kind of pedagogical inheritance. Probably, some teachers teach in the same way as they were taught, unconsciously pushing their students to the path of faulty solutions.

5

Argument C. S. Lewisa przeciwko naturalizmowi

84%

van Inwagen P., Mazurek A., Buraczewski M.

Roczniki Filozoficzne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 2

169-183

PL

Artykuł stanowi ocenę argumentu z rozdziału trzeciego („Kardynalna trudność naturalizmu”) drugiego wydania Cudów C. S. Lewisa. Argument ten ma wykazać, iż naturalizm implikuje, że żadne z naszych przekonań nie bazuje na rozumowaniu — to „kardynalna trudność naturalizmu”, jako że w jego ramach przekonanie, które nie bazuje na rozumowaniu, będzie irracjonalne. Artykuł zamyka wniosek, że argument Lewisa nie wykazuje, jakoby naturalizm implikował, że żadne z naszych przekonań nie bazuje na rozumowaniu.

EN

This paper is an evaluation of the argument of Chapter 3 (“The Cardinal Difficulty of Naturalism”) of the second edition of C. S. Lewis’s Miracles. This argument is an attempt to demonstrate that naturalism implies that none of our beliefs is based on reasoning — a “cardinal difficulty for naturalism,” since a belief in naturalism that was not based on reasoning would be irrational. The conclusion of the paper is Lewis’s argument fails to show that naturalism implies that none of our beliefs is based on reasoning.

6

Dedukcyjne aspekty abdukcji. Krytyka i postulaty

84%

Wolak Z.

Logos i Ethos

|

2015

|

issue 2(39)

177–200

PL

Artykuł przedstawia krytykę pewnych ujęć i zastosowań abdukcji, która jest przedstawiana jako przeciwieństwo rozumowań dedukcyjnych. Analizując pewne schematy formalne i kilka przykładów, wskazuję na rzeczywistą obecność schematów dedukcyjnych tam, gdzie miały występować abdukcyjne. Staram się wskazać najważniejsze powody takich pomyłek, są nimi m.in. niewłaściwe rozumienie związku przyczynowego, wieloznaczność pojęcia wyjaśnienia, braki w logicznej analizie rozumowań, nieumiejętność właściwego rozróżnienia rozumowań dedukcyjnych i redukcyjnych. Na zakończenie formułuję postulaty, które mogą pomóc w unikaniu najważniejszych błędów związanych z niewłaściwym posługiwaniem się rozumowaniami abdukcyjnymi.

7

The Heuristic Aspects of Reasoning by Analogy

84%

Sołtys A.

Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia

|

2016

|

vol. 23

231-239

EN

Analogy as a structure of thinking and analogy as a type of reasoning are differentiated in science. In practice, however, reasoning by analogy depends on analogical thinking. Analogical thinking is a heuristic aspect of reasoning by analogy. Analogous thinking gives reasoning a creative character. This study shows the genetic relationship between reasoning by analogy and heuristic thinking. We reconstructed basic the heuristic structure, which is the foundation of reasoning by analogy. The semantic character of this structure allows us, by reasoning by analogy, to gradually move from ambiguity to an increasing determination of the system based on the target – the goal, based on his partial resemblance to the arrangement – the source. The author of this work analyzes the classic model of heuristic thinking used in reasoning by analogy.

PL

W nauce odróżnia się analogię jako strukturę myślenia i analogię jako pewien typ ro-zumowania. W praktyce jednak analogiczne myślenie i rozumowanie wzajemnie współza-leżą od siebie. Analogiczne myślenie jest heurystycznym aspektem rozumowania przez analogię. Analogiczne myślenie przydaje temu rozumowaniu twórczego charakteru. W pracy pokazano genetyczną zależność rozumowania przez analogię od heurystycznego myślenia. Zrekonstruowano podstawową heurystyczną strukturę, na której nabudowuje się rozumowanie przez analogię. Semantyczny charakter tej struktury umożliwia, w rozumowaniu przez analogię, stopniowe przechodzenie od nieokreśloności, do coraz pełniejszej determinacji treściowej układu – celu, na podstawie jego częściowego podobieństwa do układu – źródła. Autor niniejszej pracy poddaje analizie klasyczny model heurystycznego myślenia, stosowany w rozumowaniu przez analogię.

8

The Aquinas’s paths of thinking about predestination in the Summa Theologiae

67%

Trepczyński M.

Rocznik Tomistyczny

|

2019

|

vol. 8

103-122

EN

This paper is devoted to Saint Thomas Aquinas’s considerations on predestination. However this is not meant to be another work presenting his teaching on the subject. The aim of this article is to reconstruct and analyse “paths of thinking” which Doctor Angelicus designed when discussed the topic of predestination. In this paper I would like to refer to the approach sketched in the book The paths of thinking of Albert the Great and Thomas Aquinas, according to which a path of thinking is a way a thought of certain thinker runs.

9

Człowiek w tradycji filozofii życia

67%

Kucner A.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2008

|

issue 14

10

Boża mądrość a ludzki rozsądek według Andrzeja Szeptyckiego

67%

Moskałyk J.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2017

|

vol. 38

|

issue 3

11-22

PL

A. Szeptycki, podejmując zagadnienie Mądrości Bożej, pragnął wniknąć w jej istotę i znaczenie dla świata stworzonego. Jednak główny akcent położył na stosunku człowieka wobec tejże Mądrości w perspektywie jego samorealizacji życiowej. Jako podmiot rozumny zachowuje także odpowiedzialność otwarcia się względem każdej wartości niematerialnej i niedefiniowalnej oraz pochodzącej od Boga. A to dlatego, żeby móc bardziej zrozumieć i uzasadnić swoje dążenie i postępowanie w mądrości życiowej. Tę z kolei może owocnie wcielać w swoją codzienność jedynie przy odwołaniu i czerpaniu z Mądrości Bożej.

EN

Undertaking the issue of God’s Wisdom, A. Szeptycki wanted to penetrate its essence and its meaning for the created world. However, he put the main emphasis on the attitude of man towards this Wisdom from the perspective of human self-realization in life. As a rational being, man retains responsibility for opening to all spiritual and nondefinable values coming from God in order to understand and to justify his aspirations and acting based on life wisdom. The latter, in turn, can only be implemented in everyday life when man appeals and relies on God’s Wisdom.

11

Funkcje i dysfunkcje myślenia irracjonalnego

67%

Gajewski M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia

|

2017

|

vol. 42

|

issue 2

EN

The terms “rationality” and “rationalism” are often considered to be synonyms which is a mistake. “Rationality” means certain property of thinking while “rationalism” – philosophical current. It is the same case with the terms “irrationality” (characteristic psycho-biological and social phenomenon) and “irrationalism” (certain theoretical and mental position). Many researchers claim that rationality and reasoning are definitive properties of thinking which is also a mistake. Thinking is a set of activities that are supposed to solve problems (motivational tensions) generated by so-called motivational system. Reasoning constitutes only one of subsets of thinking. We call thinking rational when it manages to solve a problem in an optimal way. Rational thinking relies (among others) on finding patterns in a world that surrounds us. This tendency, however, often leads to finding false patterns and formulating false beliefs based on them. A huge number of false beliefs and thinking errors which we fall victims to every day seems to suggest that being rational is not our “default setting”.

PL

Terminy „racjonalność” i „racjonalizm” często bywają uważane za synonimy, co jest błędem. „Racjonalność” oznacza pewną własność myślenia, zaś „racjonalizm” – kierunek filozoficzny. To samo dotyczy terminów „irracjonalność” (swoiste zjawisko psycho-biologiczne i społeczne) oraz „irracjonalizm” (określone stanowisko teoretyczne i mentalne). Wielu badaczy uważa racjonalność i rozumowanie za cechy definicyjne myślenia, co również jest błędem. Myślenie to zespół czynności, których funkcją jest rozwiązywanie problemów (napięć motywacyjnych) wytwarzanych przez tzw. układ motywacyjny. Rozumowanie stanowi tylko jeden z podtypów myślenia. Określamy myślenie mianem racjonalnego, gdy udaje mu się rozwiązać dany problem w sposób optymalny. Myślenie racjonalne polega m.in. na znajdowaniu prawidłowości w otaczającym nas świecie. Ta tendencja wielokrotnie prowadzi jednak do doszukiwania się prawidłowości tam, gdzie ich nie ma i formułowania na tej podstawie fałszywych przekonań. Ogromna ilość fałszywych przekonań oraz błędów myślenia, którym ulegamy każdego dnia, zdaje się sugerować, że bycie racjonalnym nie stanowi naszego „ustawienia domyślnego”.

12

Koncepcje metafory i metaforyzacji a pojęcie – komentarz do stanu badań

67%

Gołębiewska M.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2017

|

vol. 29/2

EN

The article aims to present some diverse concepts of metaphorization of colloquial language and scientific discourse. The starting point of scientific discourse is colloquial thinking – it uses logical argumentation, but also rhetorical figures, typical of everyday reasoning, such as metaphors. The point of reference is the Aristotelian definition of metaphor, which was contemporarily reinterpreted by 1) linguists (among others, Émile Benveniste and cognitive linguists) – the metaphorical sources of notions, the metaphor considered as the starting point of conceptualisation, 2) literary and cultural studies – the application of metaphor in the various cultural messages linked to the mythical thinking and the reasoning and argumentation by analogy – among others, Claude Lévi-Strauss and Edmund Leach, and in particular by 3) philosophers who characterised a metaphorization process as a specific kind of thinking, which conditions the regularity and systematicity of reasoning and imagining (Hans Blumenberg, Paul Ricoeur, Jacques Derrida). The article presents and compares the aforementioned statements, marking the distinctness between metaphor and metonymy, showing the necessity for this distinction in the research concerning: the role of metaphor in colloquial and scientific discourse, the relations between sense and metaphor, the connexions between truth, notion and metaphor. Additionally, I analyse the case of the metaphor of horizon, which is typical of the contemporary phenomenological and hermeneutical discourse.

13

Wiedza testymonialna a rozumowanie ukryte

67%

Gałecki S.

Roczniki Filozoficzne

|

2023

|

vol. 71

|

issue 4

199-213

EN

The problem of the hiddenness of God is becoming an increasingly discussed philosophical topic. In my article, I would like to deal with the issue called by Jacek Wojtysiak (in his book Między jawnością a ukryciem [Between Hiddenness and Openness]) (Wojtysiak 2023) “testimonial knowledge” and connect it with Newman’s concept of implicit reasoning. Distinguishing between two types of reasoning - one spontaneous, practical, applicable to in the area of faith and morality, and the other: critical, analytical and retrospective, used in science, as well as in philosophy and theology - seems crucial to understanding the factual God’s hiddenness.

PL

Problem ukrytości Boga staje się coraz częściej dyskutowanym tematem filozoficznym. W swoim artykule chciałbym zająć się kwestią nazwaną przez Jacka Wojtysiaka (w jego książce Między jawnością a ukryciem) (Wojtysiak 2023) „wiedzą testymonialną” i powiązać ją z Newmanowską koncepcją rozumowania implikatywnego. Odróżnienie od siebie dwóch rodzajów rozumowania - jednego spontanicznego, praktycznego, znajdującego swoje zastosowanie m.in. w obszarze wiary i moralności, oraz drugiego krytycznego, analitycznego i retrospektywnego, używanego w nauce, a także w filozofii i teologii – wydaje mi się kluczowe dla zrozumienia obserwowalnej ukrytości Boga.

14

Semantics: Hilary Putnam i Robert B. Brandom

51%

Kublikowski R., Kublikowski R.

Zagadnienia Naukoznawstwa

|

2018

|

issue 1-4

15

Rozumowanie per analogiam w prawie precedensowym: dwa ujęcia analogii

43%

Koszowski M.

Roczniki Nauk Prawnych

|

2015

|

vol. 25

|

issue 1

7-41

EN

Apart for the concise presentation of the rule-based model of binding judicial precedent, this article describes two basic accounts of analogical reasoning in precedential law. The first account has been named: the factual model and the second: the rational model. This terminology was adopted due to the fact that judgment of similarity within the factual model is deemed to be a direct result of the very facts of the cases being compared, or of the unfathomed mystical workings of human intuition (emotions) or the outcome desired for the case at hand. The rational model, in turn, is based upon the notion of precedential reasons and casual facts, which are the facts that are relevant in the light of such reasons. Dependence upon these two notions makes the rational model more predictable and explicable. In certain circumstances, however, analogy to proceeds needs therein some additional factors which do not stem from the gist of that model. The factual model, unpredictable though it may seem to be, is faster and apt to provide us with just, or socially desirable, conclusions, especially when utilized by a person of a great legal knowledge and experience. Two other possible accounts of analogical reasoning in precedential law, i.e. the principle-based model and the proportional model, have been rebutted. The reason is: lack of analogical pattern of thinking involved and serious difficulties in its forensic application respectively.

PL

Oprócz zwięzłego przedstawienia modelu precedensu z reguł w artykule zostały opisane dwa podstawowe ujęcia (modele, koncepcje) rozumowania per analogiam w prawie precedensowym. Pierwsze z nich zostało nazwane faktualnym, a drugie racjonalnym. Terminologia ta jest podyktowana tym, że w ramach modelu faktualnego do ustalenia istotnego podobieństwa między porównywanymi stanami faktycznymi dochodzi za pośrednictwem, nie do końca dostępnej dla ludzkiego poznania, intuicji tudzież emocji albo rezultatu, jaki – z jakichś innych przyczyn – pożądany jest w danym przypadku. Natomiast zgodnie z założeniami modelu racjonalnego podobieństwo to jest stwierdzane poprzez odwołanie się do pojęcia „precedensowych racji” oraz „faktów sprawczych” sprawy precedensowej i odpowiedników tych faktów w sprawie, której skutki prawne chcemy poprzez sięgnięcie do rozumowania z analogii dopiero określić. W efekcie sposób stawiania ostatecznych konkluzji jest w tym ujęciu prawniczej analogii bardziej przejrzysty i przewidywalny. Drugie natomiast, faktualne ujęcie takiej analogii, poza tym, że pozostaje bardziej tajemnicze („mistyczne”), zdaje się w większym stopniu umożliwiać sędziom wydawanie sprawiedliwych, w ich mniemaniu lub w mniemaniu społeczeństwa, rozstrzygnięć, zwłaszcza gdy ten, kto stawia wnioski per analogiam, jest osobą odznaczającą się dużą wiedzą prawniczą i doświadczeniem życiowym. Oprócz modelu faktualnego i racjonalnego w artykule została przedstawiona również koncepcja, która sprowadza rozumowanie z analogii do proporcji (A:B jest jak C:D), oraz takie ujęcie wnioskowania a simile, w którym o wystąpieniu istotnego podobieństwa przesądza nie podobieństwo między faktami porównywanych spraw, lecz sama możliwość objęcia tych faktów jakaś ogólną zasadą (regułą).

16

Analogical Reasoning in Precedential Law: the Rule, Competition, Seeking and Reasons for the Employment of Analogy

43%

Koszowski M.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2015

|

vol. 24

|

issue 4

EN

The article addresses some of the specific issues that concern reasoning by analogy in the context of precedential law. It specifically touches on such questions as the necessity of the mediation of a general rule (norm) in an analogical pattern of inference, ways of resolving conflicts between competing analogies, the process of searching for potential analogies as well as the reasons for applying judicial precedents in concrete instances by recourse to analogy. The latter is done against the background of the merits and demerits of the so-called rule-based model of judicial precedent and its core notion: ratio decidendi. All the aforementioned issues have been analysed from the perspective of two basic approaches to analogical reasoning in precedential law – i.e. the factual and rational model of legal analogy, which have been described in the previous article. The analyses take into account the stances and opinions of leading past and contemporary logicians, philosophers and legal theorists mainly, but not exclusively, from Anglo-Saxon countries.

PL

W artykule zostały przedstawione bardziej szczegółowe – aniżeli same możliwe jego modele/ujęcia – zagadnienia, jakie wiążą się z rozumowaniem per analogiam w prawie precedensowym. Należą do nich w szczególności takie kwestie, jak: a) konieczność pośrednictwa we wnioskowaniu z podobieństwa generalno-abstrakcyjnej reguły (normy), b) zjawisko określane mianem „konkurencji” („współzawodnictwa”) analogii oraz c) propozycje dotyczące mierzenia siły (mocy) poszczególnych wniosków postawionych na podstawie rozumowania a simile. Ponadto został tu poruszony problem tego, w jaki sposób „poszukuje się” precedensów nadających się do zastosowania per analogiam w danym przypadku. Podjęta została również próba uzasadnienia, dlaczego prawo precedensowe warto stosować właśnie drogą analogii, a nie za pośrednictwem ogólnych (generalno-abstrakcyjnych) reguł występujących w tym prawie pod nazwą rationes decidendi – wraz z nakreśleniem wad i zalet każdej z tych dwóch opcji.

Refine search results

Znaczenie, rozumowanie i normatywność w kontekście inferencjalizmu znaczeniowego Roberta B. Brandoma

Znaczenie, rozumowanie i normatywność w kontekście inferencjalizmu znaczeniowego Roberta B. Brandoma

Wnioskowanie z przesłanek prezentowanych w różnej kolejności. Empiryczna weryfikacja przewidywań teorii modeli umysłowych

Jak nauczyciele i uczniowie rozwiązują zadania matematyczne, czyli o poprawnych i niepoprawnych rozumowaniach

Argument C. S. Lewisa przeciwko naturalizmowi

Dedukcyjne aspekty abdukcji. Krytyka i postulaty

The Heuristic Aspects of Reasoning by Analogy

The Aquinas’s paths of thinking about predestination in the Summa Theologiae

Człowiek w tradycji filozofii życia

Boża mądrość a ludzki rozsądek według Andrzeja Szeptyckiego

Funkcje i dysfunkcje myślenia irracjonalnego

Koncepcje metafory i metaforyzacji a pojęcie – komentarz do stanu badań

Wiedza testymonialna a rozumowanie ukryte

Semantics: Hilary Putnam i Robert B. Brandom

Rozumowanie per analogiam w prawie precedensowym: dwa ujęcia analogii

Analogical Reasoning in Precedential Law: the Rule, Competition, Seeking and Reasons for the Employment of Analogy