Search results

1

Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej (1532-2019)

100%

Krucki Ł.

Roczniki Teologiczne

|

2020

|

vol. 67

|

issue 4

5-39

EN

From the 16th century onward, ordos, later referred to as directoria, began to be developed in the Archdiocese of Gniezno for liturgical and pastoral purposes. The oldest known publication dates back to 1532 and is connected with the rule of Archbishop Maciej Drzewicki. In the following centuries, the ordos evolved. In the 18th century, they started to come with annuals. Initially, an annual consisted only of a list of canons of the Metropolitan Chapter in Gniezno and a list of priests deceased in the year preceding the printing of the given rubric. From the 19th century onward, the annuals were developed and extended so much that they became an important compendium of knowledge on the ecclesial situation of the Archdiocese of Gniezno at that time. In 1929, the publication was divided into two parts – a liturgical calendar and a diocesan annual. This state of affairs has continued to this day. As these publications cover administrative information, in addition to liturgical and pastoral contents, they have become a primary historical source over time.

PL

W archidiecezji gnieźnieńskiej od XVI w. zaczęto opracowywać dla celów liturgicznych i pastoralnych rubrycele, zwane później dyrektoriami. Najstarszy znany druk pochodzi z 1532 r. i wiąże się z rządami abpa Macieja Drzewickiego. W następnych stuleciach rubrycele przechodziły ewolucję. W XVIII w. zaczęto do nich dodawać część schematyzmową. Początkowo był to jedynie spis kanoników Kapituły Metropolitalnej w Gnieźnie i spis zmarłych kapłanów w roku poprzedzającym druk rubryceli. Od XIX w. zaczęto rozbudowywać schematyzm, tak że stał się do dziś istotnym kompendium o ówczesnej sytuacji eklezjalnej archidiecezji gnieźnieńskiej. W 1929 r. nastąpił rozdział druku na dwie publikacje – kalendarz liturgiczny i rocznik diecezjalny. Stan ten utrzymał się do dziś. Jako że w omawianych drukach oprócz treści liturgicznych i pastoralnych z czasem zaczęto dodawać informacje administracyjne, stąd też druki te stanowią pierwszorzędne źródło historyczne.

2

Apoteoza godła heraldycznego biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego (1768-1839) w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach lubelskich

80%

Strycharczuk A., Marczewski J. R.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 3

111-132

EN

The collection of thirteen Latin heraldic poems presented in this article was dedicated to Bishop Józef Marceli Dzięcielski. He was a shepherd of the Diocese of Lublin in the years 1825-1839. The heraldic poems have been known in literary circuit since the 15th century. Those that appeared in dioecesan ordos have been rarely analyzed and translated. This is due to the elitist nature of these usable prints, ultimately directed to dioecesan clergy. It is all the more worth presenting them to a broader audience, as they are also an element of the literary output of the era. The article and the poems analyzed in it bring some more knowledge of Bishop Józef Marceli Dzięcielski, of his coat of arms, and of his ministry. They can also provoke a discussion on the completed translation and the solutions applied in it.

PL

Przedstawiony w niniejszym artykule zbiór trzynastu łacińskich wierszy herbowych poświęcony jest biskupowi Józefowi Marcelemu Dzięcielskiemu. Był on pasterzem diecezji lubelskiej w latach 1825-1839. Wiersze na herby znane są w obiegu literackim od XV wieku. Te, które pojawiają się w rubrycelach, są rzadko analizowane i tłumaczone. Dzieje się tak ze względu na elitarny charakter tych druków użytkowych, docelowo kierowanych do duchowieństwa danej diecezji. Warto przedstawić je szerszemu gronu odbiorców, ponieważ stanowią one także element dorobku literackiego epoki. Artykuł i analizowane w nim utwory przybliżają postać biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego, jego herb i posługę.

3

Apoteoza godła heraldycznego biskupa Wojciecha Skarszewskiego w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmsko-lubelskich i lubelskich

57%

Strycharczuk A., Marczewski J. R.

Roczniki Humanistyczne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 3: Filologia Klasyczna

149-176

PL

Ważną rolę w życiu pastoralnym każdej diecezji odgrywają rubrycele. W Polsce druki te znane są od XVI w. Zawierają one kalendarz liturgiczny uwzględniający lokalne obchody, dyrektywy duszpasterskie oraz listę instytucji i duchowieństwa pracującego w diecezji. Rubrycele wydawane są mocą władzy biskupa. We wcześniejszych wiekach stało się to okazją do drukowania na pierwszej stronie jego herbu rodowego oraz odpowiedniego łacińskiego utworu poetyckiego. W czasie rządów Wojciecha Skarszewskiego, ostatniego biskupa chełmskiego a potem pierwszego biskupa lubelskiego ukazały się 34 rubrycele eksponujące herb Skarszewskich – Leszczyc. Zamieszczone tam wiersze były niekiedy powtórką utworów wcześniej drukowanych. Łącznie zatem w rubrycelach chełmskich i lubelskich ukazało się 21 oryginalnych wierszy. Ich autorzy nie są znani. Wiersze te mają formę epigramatów. W zakresie kompozycji są to krótkie utwory liryczne ujęte w cztero- i sześciowersowe strofy, pisane dystychem elegijnym, mające strukturę dwudzielną, w której pierwszy człon odnosi się bezpośrednio do herbu szlacheckiego, drugi zaś jest jego alegorycznym wyjaśnieniem. W niniejszym artykule zostały one przedrukowane i przetłumaczone na język polski. Ich analiza i tłumaczenie jest nowym zjawiskiem, gdyż dotychczas nie pojawiły się na gruncie polskim prace o charakterze przekładu czy naukowego opracowania wierszy zamieszczonych w rubrycelach.

EN

A directorium plays an important role in the pastoral life of a diocese. In Poland such writings have been known since 16th century. They are made up of a liturgical calendar, which lists local holidays, pastoral directives, as well as institutions and clergymen serving in a diocese. A directorium is issued by the decision of the bishop. In the early centuries, it was an opportunity for the bishop to print his coat of arms and an appropriate Latin poem on the first page of a directorium. Wojciech Skarszewski, the last bishop of Chełm, and then the first bishop of Lublin, had 34 directoria issued, which displayed the Skarszewskis’ coat of arms, i.e. the Leszczyc coat of arms. The poems presented in the directoria sometimes repeated themselves. Altogether, 21 original poems were issued in the directoria in Chełm and Lublin. Their authors remain unknown. The poems are in the form of epigrams, which are short texts, usually of a 4- or 6-verse stanzas, written in the elegiac couplet, of a two-part structure, where the first part refers to a coat of arms, and the other one refers to its allegorical explanation. This article presents the poems translated into Polish. Their analysis and translation is a new phenomenon as there is a lack of scientific works dealing with poems issued in the directoria.

4

Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku: część 1: rubrycele i schematyzmy diecezjalne: zeszyt 2: diecezja lubelska - diecezja płocka

50%

Librowski S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1972

|

vol. 24

5-94

EN

-

5

Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku: część 1: rubrycele i schematyzmy diecezjalne: zeszyt 4: archidiecezja warszawska - diecezja żmudzka

50%

Librowski S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1973

|

vol. 26

89-197

EN

-

6

Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku: część 2: rubrycele i schematyzmy zakonne

50%

Librowski S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1973

|

vol. 27

57-130

EN

-

7

Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku: część 1: rubrycele i schematyzmy diecezjalne: zeszyt 3: diecezja podlaska - diecezja warmińska

43%

Librowski S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1972

|

vol. 25

39-113

EN

-

Refine search results

4 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

2 Roczniki Humanistyczne

1 Roczniki Teologiczne

4 Librowski S.

2 Marczewski J. R.

2 Strycharczuk A.

1 Krucki Ł.

2 2020

1 2015

2 1973

2 1972

Rubrycele i schematyzmy archidiecezji gnieźnieńskiej (1532-2019)

Apoteoza godła heraldycznego biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego (1768-1839) w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach lubelskich

Apoteoza godła heraldycznego biskupa Wojciecha Skarszewskiego w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmsko-lubelskich i lubelskich

Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku: część 1: rubrycele i schematyzmy diecezjalne: zeszyt 2: diecezja lubelska - diecezja płocka

Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku: część 1: rubrycele i schematyzmy diecezjalne: zeszyt 4: archidiecezja warszawska - diecezja żmudzka

Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku: część 2: rubrycele i schematyzmy zakonne

Katalog rubrycel i schematyzmów diecezji i zakonów historycznej Polski znajdujących się w księgozbiorze podręcznym Archiwum Diecezjalnego we Włocławku: część 1: rubrycele i schematyzmy diecezjalne: zeszyt 3: diecezja podlaska - diecezja warmińska