Search results

1

Profesora Andrzeja Nadolskiego zainteresowania kulturą rycerską – badania i popularyzacja wiedzy

100%

Ławrynowicz O.

Acta Archaeologica Lodziensia

|

2013

|

vol. 59

39-46

EN

The knightly culture is an issue of the margin of science and, as such, becomes the object of research of medieval study, including archaeology and weapon study. Among these was undoubtedly the forerunner of Andrzej Nadolski. His research into knightly culture and popularization of knowledge about it was the result of attempts to interpret the material side of life of medieval knights, especially weaponry. Interests in knightly culture of the scholar became the result of a particular stage of development of Polish arts and research challenges facing Polish archeology erected from the forties to the nineties of the Twentieth century. In the initial period based on a top-down program of study of material culture of early medieval Polish state, Nadolski placed particular emphasis on the study of early medieval weapons. In his study of the early arms and armour from the Polish lands were, however, discussed the cultural role of the sword and the spear. Within a few decades of his professional activity Andrzej Nadolski has repeatedly argued that he was knowledgeable about the history and transformation of medieval chivalry, which were not in the center of his research interests. These interests were often the carcass of his analysis of clothing and armor shows on the images of kings and knights battle performances, and virtually all studies and the discussions weapons, archaeological sites (mote castles, battlefields) and medieval art of war, which came from his pen. Nadolski’s erudition in the field of knowledge of the culture of chivalry was most apparent in his popularization work. By moving into the issues such as the ethos of chivalry and its Christian inspiration, knightly rituals, martial arts of war and tournaments, heraldry and hunting. His work has become a precious tip for further indepth study as part of a modern, interdisciplinary paradigm practicing of historical archeology and weapon studies.

2

Gesellschaft und Landesherr im Ordensland Preußen zu Beginn des 15. Jahrhunderts

100%

Czaja R.

Zapiski Historyczne

|

2010

|

vol. 75

|

issue 4

19-31

PL

Jednym z pierwszych bezpośrednich skutków bitwy pod Grunwaldem (15 VII 1410 r.) była zmiana relacji między zakonem krzyżackim i jego poddanymi. W ciągu kilku tygodni po klęsce militarnej armii zakonu krzyżackiego na stronę króla polskiego przeszła większość miast, duża część rycerstwa oraz biskupi pruscy. Prezentowany artykuł, którego zakres chronologiczny obejmuje rządy wielkich mistrzów Konrada von Jungingen i Ulricha von Junginen (1393–1410) jest przyczynkiem do odpowiedzi na pytanie, o przyczyny tak radykalnej zmiany postawy mieszczaństwa i rycerstwa pruskiego wobec władcy terytorialnego. Czy wpływ na nią miały tylko ogrom klęski militarnej i brak wiary w odbudowę władzy terytorialnej zakonu krzyżackiego, czy też postawa części społeczeństwa pruskiego wobec zakonu krzyżackiego po bitwie pod Grunwaldem wynikała z wcześniejszych konfliktów i opozycyjnej postawy stanów pruskich. W pierwszej części artykułu, autor analizuje udział delegatów rad wielkich miast pruskich i rycerstwa w zjazdach stanowych oraz treść skarg przedstawianych przez stany pruskie zakonowi krzyżackiemu. Do 1410 r. odbyło się w państwie zakonnym przynajmniej 211 zjazdów miast i rycerstwa, a od końca XIV w. przedstawiciele stanów przeciętnie siedem, osiem razy w roku spotykali się z wielkim mistrzem. W niewielkim stopniu w życiu stanowym uczestniczyli przedstawiciele rycerstwa, których udział potwierdzony jest jedynie w siedmiu zjazdach. Autor wskazuje, że wielki mistrz Konrad von Jungingen konsekwentnie odrzucał zgłaszane przez przedstawicieli miast propozycje ograniczenia przywilejów urzędników zakonu krzyżackiego w działalności. Z pozytywną reakcją wielkiego mistrza spotykały się tyle te postulaty miast, które nie zagrażały interesom władcy kraju. Zdecydowanie większą gotowość do uwzględniania skarg stanów pruskich wykazywał wielki mistrz Ulrich von Jungingen, którego wydała także korzystne dla wielkich miast zarządzenie dotyczące polityki monetarnej. W okresie jego rządów doszło też do pierwszego wspólnego wystąpienia przedstawicieli wielkich miasta i rycerstwa, głównie przedstawicieli rycerstwa ziemi chełmińskiej na zjeździe 6 V 1408 r. Podjęte wówczas wspólne działania nie przerodziły się jednak w trwałą współpracę stanów pruskich, gdy w następnych latach nie znajdujemy informacji o udziale rycerstwa w zjazdach stanowych. Zdaniem autora wpływ na taki stan rzeczy miał słaby stopień rozwoju grup kierowniczych rycerstwa w skali całego kraju. Zjawisko to pojawia się jedynie w skali lokalnej w ziemi chełmińskiej. Zakon krzyżacki zdołał jednak utrzymać, korzystając głównie z narzędzi ekonomicznych znaczący wpływ na kształtowanie się grupy kierowniczej rycerstwa chełmińskiego. W okresie poprzedzającym wybuch wojny zakonu krzyżackiego z Polską i Litwą (1409) w relacjach między aktywnymi politycznie grupami społeczeństwa a zakonem krzyżackim elementy współpracy zdecydowanie przeważały nad konfliktami i sporami. Nie ma więc podstaw do stwierdzenia, iż postawa dużych miast i rycerstwa po bitwie pod Grunwaldem była konsekwencją wcześniejszych stosunków tych grup z władcą kraju.

3

Beneficjenci Wielkiej wojny wśród rycerstwa polskiego

100%

Sperka J.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2011

|

vol. 11

92-112

PL

In the article I tried to present those of Polish knights whom the “Great War” brought measurable benefits, whose political and clerical careers were boosted and fortunes increased. They achieved that thanks to King Wladyslaw Jagiello who knew how to appreciate people serving him faithfully as well as those who proved courageous in that great campaign. In the per iod from the middle of July 1410 to the middle of March 1411, the king rewarded 23 knights bestowing them with 10 villages and charging the crown land with the sum of 2310 grzywnas which meant that the goods were actually transferred into a private property. Adding the bestowals from the autumn of 1411, which can be associated with the Great War, we will have 26 rewarded and the amount of grzywnas will increase to 3310. Among thebestowed included were indigent knights as well as magnates who came from all over the Kingdom of Poland, although the majority was from Małopolska. A dozen of people who weregranted offices or were promoted should be also included into the circle of the beneficiaries. In both cases this certainly was not everyone. Analysing the later careers of the knights, theheroes of the war enumerated in Jan Długosz’s chronicle, one thing can be noticed i.e. the king felt a sentimental attachment to those knights who fought in the battle of Grunwald, especially those who were exceptionally courageous and did not spare their own blood in the battle. Those of whose reward we do not know could later on count on the king’s clemency. The majority of the knights who courageously fought in the first ranks during the battle of Grunwald and Koronowo took land offices, starosties or were taken in the court by clemency of the king in the later years. The battlefields of “the Great War” turned out to be a kind of “purgatory” for those knights who had formerly fallen into disgrace (e.g. Jakub from Kobylany, Mikołaj Chrząstowski). Finally, it is necessary to mention the largest group of “the Great War” beneficiaries, unfortunately almost entirely anonymous, namely hundreds of knights who enriched themselves with trophies obtained during the campaign.

4

Rycerz dwóch władców – Hinczka z Roszkowic herbu Działosza.

100%

Czwojdrak B.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2013

|

vol. 13

119-128

PL

Hinczka of Rakoszowice, Działosza Coats of Arms came from the Silesian lesser nobility. His assets were located near Środa Śląska. Probably thanks to the influences of the Duke of opole. Vladislaus, a former lieutenant of the Kingdom of Poland, Hinczka and his relatives bought assets in the Mieluń area which, at that time, belonged to the abovementioned duke. The first documented purchase in that area was a village Szyszków, however Hinczka might have earlier incorporated a village called Działoszyn. He might have also used that name as the basis for the new name of his coats of arms as he was known as Salisz in Silesia. He was the founder of a new line of Działoszowie in the Kingdom of Poland. At the end of the 15th century, his both names were used interchangeably in Silesia.Hinczka was a loyal subject of the Duke of Opole Vladislaus. He remained at his sideeven when the Duke’s plan to take over the Polish throne failed. When the Polish nobility sent a delegation to its candidate to the throne in Cracow, the Duke of Lithuania, Hinczka represented the Duke of Opole. It proves that Vladislaus II of Opole trusted him. However, it also shows that the Silesian nobleman understood that the time of his protector was coming to an end and was looking for new supporters among the Polish noblemen. Thanks to his efficient policy, after the Duke of Opole was ousted, Hinczka found himself in the sphere of the influences of Vladislaus Jagiello to whom he owed his career on the Polish court. His sons also started their careers on the king’s court, and the middle son, Jan Hincza achieved a high status in the Crown. By his actions, diplomacy, and the ability to withdraw from the influence of the Duke of Opole at the right moment and by moving under the protection of the Polish king, Hinkcza opened a door to career for himself as well as his family.

5

Rola wojen i konfliktów w kształtowaniu ładu europejskiego w średniowieczu

63%

Iwańczak W.

Studia Maritima

|

2016

|

vol. 29

63-80

EN

It is rather difficult to reduce a thousand years of medieval wars and conflicts to one universal formula, because the whole thing is complex, and the attitude towards war used to be different in the past from what it is now. Wars and conflicts were thought to be connected to a fight for survival and power. In the Middle Ages the idea of total war was not known, nobody strove to annihilate their opponents. The purpose of most wars was to weaken the enemy or to get a good ransom. For a significant part of the Middle Ages the dominating military unit was the cavalry formed by the knighthood that later metamorphosed into the gentry. At the end of that period the structure of the army changed, and infantry and mercenaries became the most important parts of the army. Military service was compulsory for the vassal; yet, the recruitment among peasants played an important role, too. It may seem curious but war was treated as a kind of entertainment, as a cure for boredom, and it was the atmosphere which created the whole culture and ethics of knighthood. The basic rules of the medieval doctrine stipulated a good military preparation in order to keep the peace, the weaker were not right. The basis of a stable state was the army. It was accepted to stand up to a tyrant or an unjust sovereign that had been acting against his nation. In the Christian doctrine there were notions of a saint war (which later changed into a crusade) and of a just war. According to Saint Augustine war was a punishment for sins and crimes. The army often served the Church; it was the concept of ‘militis Christi’. The European order was thought to depend on the military power, and – to a significant degree – on the military propaganda. Theoretical aspects of armed conflicts and the problem of a just war were popular subjects in Poland; those questions were investigated by – among others – Stanisław of Skarbimierz and Paweł Włodkowic.

PL

1000 lat wojen i konfliktów średniowiecznych trudno ująć w jedną uniwersalną formułę, gdyż rzecz jest złożona, a stosunek do wojny w tamtej epoce było dość odmienny od dzisiejszego. Uważano, że wojna i konflikty wiążą się zazwyczaj z walką o panowanie i władzę. Średniowiecze nie znało jednak pojęcia wojny totalnej, nie dążono do wyniszczenia i zlikwidowania przeciwnika. Dużo wojen miało na celu wyniszczenie wroga lub uzyskanie dobrego okupu. Dominującą formacją przez znaczną część średniowiecza była konnica formowana przez rycerstwo, które później przeobraziło się w szlachtę. Schyłek epoki charakteryzowała już nowa struktura armii, gdzie większą rolę odgrywała piechota oraz wojsko najemne. Służba wojskowa była obowiązkiem wasala wobec seniora, ale ważną rolę odgrywali też w wojsku chłopi. Ciekawe, że wojnę traktowano często na pograniczu rozrywki, jako lekarstwo na nudę, w tym klimacie wytworzyła się cała kultura i etyka rycerska. Podstawowe reguły doktryny średniowiecznej zalecały dobre przygotowanie militarne dla utrzymania pokoju, słabi nie mieli racji. Podstawą stabilnego państwa było wojsko. Uznawano prawo do przeciwstawienia się tyranowi, władcy niesprawiedliwemu, który działał przeciw swojemu narodowi. W myśli chrześcijańskiej odróżniano wojnę świętą (która z czasem przybrała formę krucjat) oraz sprawiedliwą. Według św. Augustyna wojna była karą za grzechy i zbrodnie. Wojsko występowało często w służbie Kościoła i była to koncepcja „militis Christi”. Uważano, że ład europejski zależy od siły wojskowej, ale w znacznym stopniu także od propagandy wojennej. W Polsce interesowano się również teoretycznymi aspektami konfliktów zbrojnych i problemami wojny sprawiedliwej, co badali m.in. Stanisław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic.

6

Kształtowanie się stanów społecznych w dawnej Polsce

63%

Bradliński K.

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2021

|

vol. 13

35-49

EN

As in other European countries, in early medieval Poland, the first Piasts distinguished themselves and shaped social statuses in a Western European fashion. Members of the clergy came to the areas inhabited by the Slavs, warriors transformed into knights, the legal status of peasants and townspeople changed, and the newly arrived Jews contributed to the development of their new home.

PL

Podobnie jak w innych państwach Europy, tak i we wczesnośredniowiecznej Polsce pierwszych Piastów nastąpiło wyodrębnienie się i ukształtowanie stanów społecznych na modłę zachodnioeuropejską. Na tereny zamieszkiwane przez Słowian przybyli przedstawiciele duchowieństwa, wojowie przekształcili się w rycerstwo, zmienił się status prawny chłopów i mieszczan, a nowo przybyli Żydzi dołożyli cegiełkę do rozwoju swojego nowego domu.

7

The Idea of Knighthood in the Sermons and Speeches by Aleksander Jełowicki CR

51%

Lenart M.

Facta Simonidis

|

2023

|

vol. 16

|

issue 3

IT

Nei testi dei discorsi pubblici di Aleksander Jełowicki, in particolare quelli associati alla sua pratica di predicazione, si fa notare il frequente riferimento all’idea del cavalierato cristiano. I cavalieri cristiani, nel contesto discorsivo del Resurrezionalista, sono i difensori della patria che hanno combattuto nel corso della storia, così come tutti coloro che hanno preso parte alle rivolte nazionali, e che spesso sono stati costretti ad emigrare. In termini allegorici, la stessa Polonia viene evocata come il cavaliere che si batte per i valori cristiani, distinguendosi nell’atteggiamento contro lo sfondo delle società degradanti dell’Occidente. La lunga durata del modello individuale sviluppato dopo il Concilio di Trento, descritto come miles christianus, è stata quindi inserita da Jełowicki nella corrente di formazione delle aspirazioni nazionali, caratteristica del XIX secolo. L’aspetto morale e religioso di tali aspirazioni era quello di identificarsi con i valori rappresentati dalla Chiesa cattolica, il cui rispetto, secondo il predicatore, garantiva il ripristino dell’indipendenza. Così, l’idea del cavalierato cristiano risultava complementare alla visione di uno Stato e di una nazione fortemente legati ai modelli biblici, che, inoltre, caratterizzavano la spiritualità della congregazione. Si trattava essenzialmente dell’impegno per la resurrezione personale in unione con Gesù, il quale fu anche il modello per la patria sofferente. I testi di Jełowiecki, in ultima analisi, esemplificano un tipo particolare di militarizzazione della spiritualità e della religiosità polacca, una testimonianza che è riconoscibile anche nella Chiesa cattolica contemporanea in Polonia.

EN

In the texts of Aleksander Jełowicki’s public speeches, in particular those associated with his preaching practice, attention is drawn to the frequent reference to the idea of Christian chivalry. Christian knights, in the discourse of the Resurrectionist, are the defenders of the homeland who have been fighting throughout history, as well as all those who took part in national uprisings, who were often forced to emigrate. In allegorical terms, Poland itself is recalled as the knight fighting for Christian values, distinguished by its attitude against the background of the degrading societies of the West. The long duration of the personal model developed after the Council of Trent, described as miles christianus, was therefore inserted by Jełowicki into the current of shaping national aspirations, characteristic of the 19th century. The moral and religious aspect of these was to identify with the values represented by the Catholic Church, standing by which, according to the preacher, ensured the recovery of independence. Thus, the idea of Christian chivalry was complementary to the vision of a state and nation strongly linked to biblical models, which, moreover, characterized the spirituality of the congregation. Jełowicki’s texts, ultimately, exemplify a peculiar kind of militarization of Polish spirituality and religiousness, a testimony that is also recognizable in the contemporary Catholic Church in Poland.

PL

W tekstach wystąpień publicznych Aleksandra Jełowickiego, zwłaszcza związanych z jego działalnością kaznodziejską, zwraca uwagę częste przywoływanie idei rycerstwa chrześcijańskiego. Rycerzami chrześcijańskimi są w wykładzie zmartwychwstańca walczący na przestrzeni dziejów obrońcy ojczyzny oraz wszyscy biorący udział w narodowych zrywach, których los często zmusił do emigracji. W alegorycznym odniesieniu sama Polska przywoływana jest jako walczący o wartości chrześcijańskie rycerz, wyróżniający się swoją postawą na tle degradujących się społeczeństw Zachodu. Długie trwanie wypracowanego po Soborze Trydenckim wzorca osobowego, określanego jako miles christianus, zostało wpisane tym samym przez Jełowickiego w nurt kształtowania narodowych aspiracji, charakterystycznych dla XIX stulecia. Moralno-religijnym ich wymiarem było identyfikowanie się z wartościami reprezentowanymi przez Kościół katolicki, przy którym trwanie jest zdaniem kaznodziei, gwarantem odzyskania niepodległości. Tym samym idea rycerstwa chrześcijańskiego uzupełniała wizję państwa i narodu mocno powiązanych ze wzorcami biblijnymi, charakteryzującymi zresztą duchowość zgromadzenia. Chodzi tu przede wszystkim o dążenie do osobistego zmartwychwstania w jedności z Jezusem, będącym wzorem także dla cierpiącej ojczyzny. Teksty Jełowieckiego są w końcu przykładem swoistej militaryzacji duchowości i religijności polskiej, czego świadectwa są rozpoznawalne także we współczesnym Kościele katolickim na terenie Polski.

8

Nieznany dyplom Przemysława I Noszaka, księcia cieszyńskiego, z 1380 roku. Przyczynek do pochodzenia Mazańcowskich z Mazańcowic vel Lhotskich z Lhoty (Ligocki z Ligoty)

45%

Gojniczek W.

Średniowiecze Polskie i Powszechne

|

2021

|

vol. 13

68-81

EN

Archival research in modern sources often brings discoveries of copies of known and unknown medieval documents. Wacław Gojniczek’s research conducted in the State Archives in Bielsko-Biała found an oblata (i.e., the entry of a legal act in court books) of a diploma from 1380. The owner of the document received its widymat (a vidimus, an attested copy) in 1603, and in the same year submitted it to the chancellery of the Bielsko-Biała state lord in order to have it entered in the book of protocols of the Bielsko state country. The document was issued by Przemysław I Noszak, Duke of Cieszyn and Wielki Głogów. The diploma shows that the duke confirmed all of the previously established privileges for the owners of the village of Mazańcowice, located near Bielsko: knights Lenart, Paszek, and Miczek, sons of Wilhelm known as Swidoniczer. The original was written in German on parchment on May 8th 1380 in Skoczów. Wacław Gojniczek submits the hypothesis that the knights from Mazańcowice from the end of the fourteenth century could have been the ancestors of the Lhotski nobility family from Lhota, who in the sixteenth and early seventeenth century were the owners of Mazańcowice.

DE

Bei Archivrecherchen in neuzeitlichen Quellen werden häufig Kopien bekannter und unbekannter mittelalterlicher Dokumente entdeckt. Bei einer Recherche im Staatsarchiv in Bielitz-Biala (Bielsko-Biała) wurde eine Kopie des Diploms aus dem Jahre 1380 aufgefunden. Der Besitzer der Urkunde erhielt dessen Vidimus im Jahre 1603 und reichte es in demselben Jahr bei der Kanzlei des Bielitzer Standesherrn ein, um es in das Protokollbuch der Bielitzer Standesherrschaft eintragen zu lassen. Der Aussteller des Dokuments war Przemislaus I. Noszak, Herzog von Teschen und Gross-Glogau. Laut der Urkunde bestätigte der Herzog alle zuvor erteilten Privilegien für die Besitzer des Dorfes Mazańcowice in der Nähe von Bielitz - die Ritter Lenart, Paszek und Miczek, Söhne von Wilhelm, Swidoniczer genannt. Das Original wurde in deutscher Sprache am 8. Mai 1380 in Skotschau (Skoczów) auf Pergament erstellt. In dem Artikel wird eine Hypothese aufgestellt, dass die Ritter aus Mazańcowice vom Ende des 14. Jahrhunderts die Vorfahren der Adelsfamilie Lhotski aus Lhota gewesen sein könnten, die Mazańcowice im 16. und zu Beginn des 17. Jahrhunderts besaß.

PL

Kwerenda archiwalna w źródłach nowożytnych nierzadko przynosi odkrycia odpisów znanych i nieznanych średniowiecznych dokumentów. W trakcie prowadzenia kwerendy w Archiwum Państwowym w Bielsku-Białej odnaleziono oblatę dyplomu z 1380 roku. Właściciel dokumentu w 1603 roku otrzymał jego widymat, a ten tegoż roku przedłożył w kancelarii bielskiego pana stanowego w celu jego oblatowania w księdze protokołów bielskiego państwa stanowego. Wystawcą dokumentu był Przemysław I Noszak, książę cieszyński i Wielkiego Głogowa. Z dyplomu wynika, że książę potwierdził wszystkie wcześniej ustanowione przywileje dla właścicieli wioski Mazańcowice leżącej w pobliżu Bielska – rycerzom Lenartowi, Paszkowi i Miczkowi, synom Wilhelma zwanego Swidoniczer. Oryginał spisano w języku niemieckim na pergaminie w dniu 8 maja 1380 roku w Skoczowie. W artykule postawiono hipotezę, że rycerze z Mazańcowic z końca XIV wieku mogli być przodkami szlacheckiej rodziny Lhotskich z Lhoty, którzy w XVI i w początkach następnego stulecia byli właścicielami Mazańcowic.

Refine search results

2 Res Gestae. Czasopismo Historyczne

1 Acta Archaeologica Lodziensia

1 Facta Simonidis

1 Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

1 Studia Maritima

1 Zapiski Historyczne

1 Średniowiecze Polskie i Powszechne

1 Bradliński K.

1 Czaja R.

1 Czwojdrak B.

1 Gojniczek W.

1 Iwańczak W.

1 Lenart M.

1 Sperka J.

1 Ławrynowicz O.

1 2023

1 2022

1 2021

1 2016

2 2013

1 2011

1 2010

Profesora Andrzeja Nadolskiego zainteresowania kulturą rycerską – badania i popularyzacja wiedzy

Gesellschaft und Landesherr im Ordensland Preußen zu Beginn des 15. Jahrhunderts

Beneficjenci Wielkiej wojny wśród rycerstwa polskiego

Rycerz dwóch władców – Hinczka z Roszkowic herbu Działosza.

Rola wojen i konfliktów w kształtowaniu ładu europejskiego w średniowieczu

Kształtowanie się stanów społecznych w dawnej Polsce

The Idea of Knighthood in the Sermons and Speeches by Aleksander Jełowicki CR

Nieznany dyplom Przemysława I Noszaka, księcia cieszyńskiego, z 1380 roku. Przyczynek do pochodzenia Mazańcowskich z Mazańcowic vel Lhotskich z Lhoty (Ligocki z Ligoty)