Search results

1

Laboratory under microscope. From sociology of science to the STEM education

100%

Zaród M.

Edukacja Biologiczna i Środowiskowa

|

2014

|

issue 1

53-57

EN

Science and technology studies examined various aspects of everyday scientific practice by application of various social sciences. In result they discovered many mechanisms responsible for successful scientific training. This article presents selected major concepts and approaches in this program, especially within the field of sociology. State of empirical and theoretical knowledge is applied in various proposals for enriching science, technology, engineering or mathematical education on a high school level.

2

Let it Fly High! On the Need for ANT with a Positivistic Inclination

100%

Sojak R., Afeltowicz Ł., Pietrowicz K.

Polish Sociological Review

|

2019

|

vol. 207

|

issue 3

255-270

EN

Actor-Network Theory has proven to be highly successful, fulfilling much of its early theoretical and methodological promise. Proponents of ANT have argued, among other things, that an acceptance of the specific (techno-)social ontology which assumes consistent relativity of beings and anti-essentialism will enable us to address the aporia that are haunting sociology. The authors argue that, sociological applications of ANT (at least as regards the dominant understanding of the theory) result in a lowbrow methodology leading to a radical cognitive limitation of the discipline. The text finishes with an attempt to sketch an alternative version of ANT, one with a positivistic inclination opening the path for synthetic sociology.

3

When social theory is devoid of social history. Reply to “Transhumanism. Human Nature and Culture: A Preliminary Sociological Contextualization” by Markus Lipowicz

88%

Zaród M.

Studia Socjologiczne

|

2022

|

issue 4(247)

173-183

EN

This polemic discusses two problematic aspects to the claim of a paradigmatic shift to the new technology-centered symbolic universe, as understood by Peter Berger and Thomas Luckmann. The first problematic aspect is connected to the status quo ante transhumanism (before the postulated paradigmatic shift). By discussing cases from pre-modernity and peak modernity, I point out that the discussed claim does not provide satisfactory understanding of the role of technology in society. My counter-argument is built on cases of technoreligious institutions such as abbeys and rocketry research theoretical circles, using works by David Noble as the starting point. The second problematic aspect goes back to the fundamentals of Berger and Luckmann’s concept and its relation to ontology. The discussed proposal mixed this framework with the concept of culture from the Margaret Archer system, which led to a shift in ontological positioning. In effect, some preliminaries about the materiality and dynamics of Berger-Luckmann dialectics are harder to trace in the proposal. This results in problems of operationalization and loss of useful theoretical dialogue with post-constructivist tradition. In the last part of the paper, I sketch other possibilities and challenges for post Berger-Luckman applications in the case of transhumanism and late modernity.

4

McLuhan spotyka Derridę i cholerę w studiach nad nauką

88%

Abriszewski K., Maciej F.

Avant

|

2012

|

vol. 3

|

issue T

195-206

EN

The present text is a special kind of an introduction to the study „Visualization and Cognition” by Bruno Latour, structurally referring to the „A prologue in form of a dialogue between a Student and his (somewhat) Socratic Professor” by the same author. There emerges a picture of one of Latour’s two most important works on science, the source of his most important findings in this field, a classic of the area of visual anthropology. As shown by the authors, „Visualization ...” gives us an opportunity to comprehend the broadly understood images of the anthropology of science and the Actor-Network Theory, and can be a starting point for the moral and political reflection on modern science, including attempts to deal with the question: how to do science in a reasonable manner.

5

Działalność Pracowni Naukoznawstwa Instytutu Historii Nauki PAN w 2021 r.

88%

Kokowski M.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2022

|

issue 3

163–171

EN

The article discusses the activities and the most significant achievements of the Science Studies Research Unit at the Institute for the History of Science PAS in 2021. The article focuses on the specificity of the Unit, which proposes both theoretical reflection and practical solutions in the broadly understood field of Science-of-Science and Science and Technology Studies.

6

Polityka, organizacja i praktyki tworzenia wiedzy w kolektywach otwartego kodu. Socjolog techniki czyta Inną Rzeczpospolitą Jana Sowy

71%

Zaród M.

Praktyka Teoretyczna

|

2015

|

vol. 15

|

issue 1

266-286

EN

Jan Sowa in his book "Inna Rzeczpospolita jest możliwa" proposed an alternative model of state organization, based on the concepsts of multitude and commons. This article is both a polemic and extension of Sowa's proposal, in the area of social studies of science. Basing on the state of research, including author's ethnographic practice, article highlights issues connected with metrology, cost distribution, motivations of the creators of the commons (basing on the review of research on open source). In the second part of the article the case of Open Source Drug Discovery program is discussed, focusing on the possibility of commons (public health). The case shows how issues presented in the first part could be alternatively resolved, saving part of the Sowa's proposal and avoiding its major drawbacks.

PL

Jan Sowa w książce Inna Rzeczpospolita jest możliwa proponował model organizacji państwa oparty na koncepcjach wielości i dóbr wspólnych. Niniejszy artykuł jest jednocześnie polemiką i problematyzacją propozycji Sowy, które dotyczą badań społecznych nad nauką i techniką. Korzystając z badań kolektywów hakerskich, w tym elementów własnego badania etnograficznego, w artykule pokazuję problemy związane z: metrologią, dystrybucją kosztów, motywacjami osób tworzących dobra wspólne (na przykładzie projektów open source). W drugiej części artykułu pokazano przypadek dobra wspólnego (indyjskiego programu Otwartych Badań nad Lekami) , który ma potencjał tworzenia dobra wspólnego (zdrowia publicznego). Przypadek ten służy do pokazania alternatywnych rozwiązań problemów wskazanych w pierwszej części, w taki sposób, by zrealizować część postulatów Sowy i uniknąć najważniejszych problemów.

7

Obywatel współbadacz, czyli o pożytkach z dzielenia laboratorium – renegocjowanie umowy pomiędzy naukowcami a amatorami

63%

Stasik A.

Studia Socjologiczne

|

2015

|

issue 4(219)

101-126

PL

W artykule analizowane jest zjawisko udziału amatorów w wytwarzaniu wiedzy naukowej oraz wpływ tego zaangażowania na konstruowanie granic pomiędzy nauką a nienauką (ang. boundary-making). Na podstawie przykładów udziału niespecjalistów w wytwarzaniu wiedzy z obszaru technonauki na trzech wybranych obszarach: ochrony środowiska, medycyny oraz biologii syntetycznej stwierdza się, że w pewnych przypadkach, zgodnie z modelem nauki postnormalnej, głos zainteresowanej opinii publicznej istotnie modyfikuje zasady rządzące prowadzeniem postępowania naukowego. Analizowane przykłady pokazują jednocześnie, że osoby spoza systemu nauki są zdolne do krytycznego i owocnego udziału w konstruowaniu wiedzy. Udział w wytwarzaniu wiedzy rozważany jest jako radykalna forma realizacji postulatu szerszej partycypacji obywateli we współkształtowaniu kierunku społeczno-technologicznego rozwoju. Do zrozumienia politycznych konsekwencji tej zmiany używane są pojęcia pracy translacji i pracy puryfikacji zaproponowane przez Bruno Latoura.

EN

The article analyses the phenomenon of lay people engagement in the processes of knowledge creation and their impact on the boundary-work between science and non-science. Basing on the examples of lay people involvement on the three areas: environmental science, medicine and syntethetic biology it is argued that in some cases, in accordance with the model of post-normal science, engaged public is able to modify the protocols of scientific investigation. Thus, analysed cases show that participants from beyond the academic system are capable to bring the meaningful contribution into the processes of knowledge creation. Wider citizens’ involvement in this process is considered as a radical form of democratic participation in the technoscience. To put the light on political consequences of this ongoing transformation, Bruno Latour’s notions “work of translation” and “work of purification” are employed.

8

Wyobraźnia ontologiczna w działaniu. Standaryzowanie męskiej anoreksji a praktyka użycia kalkulatora BMI

63%

Maroń P.

Zagadnienia Naukoznawstwa

|

2017

|

vol. 53

|

issue 3(213)

323-342

PL

Niniejszy artykuł podejmuje zagadn ienie relacji między procesem standaryzacji i klasyfikacji męskiej anoreksji a ich praktycznymi implementacjami w internetowej platformie służby zdrowia. Szczegółowy nacisk został położony na znaczeniu standardowego kalkulatora pomiaru masy ciała, który jest uniwersalnie wykorzystywany do diagnozowania męskiej anoreksji. Wykorzystując ustalenia metodologiczne wypracowane na gruncie studiów nad nauką i technologią (STS) oraz propozycje teoretyczne Abriszewskiego (2013) i Nowaka (2016). Autor dowodzi jak problematyczne i niejednoznaczne jest założenie uniwersalnej stosowalności standardów. i jak modernistyczny postulat uniwersalizacji – w dzisiejszej rzeczywistości – traci moc i przywilej redukowania lęków i uspójniania świata. Analizując sposób standaryzowania i klasyfi kowania męskiej anoreksji przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (ASA) i Światową Organizację Zdrowia (WHO) oraz sposób, w jaki konkretne narzędzie pomiarowe (Body Mass Index) jest wykorzystane przez angielską służbę zdrowia (NHS) tekst proponuje przedefiniowanie postulatu uniwersalizacji.

EN

The article tackles the problem of relation between standardization and classification process of male anorexia and its practical implementations in health care internet platform. The particular attention has been drawn to the significance of a specific, standard body mass calculator which is universally used to diagnose male anorexia. Applying methodological perspective of science and technology studies (STS) and theoretical claims that of Abriszewski (2013) and Nowak (2016 author argues how problematic and complex is the assumption of universal application of standards. Subsequently it is claimed ho modern proposition of universality – in contemporary world – loses its power and privilege of reducing risks and making a consistent world. Through an analysis of American Psychiatrists Association (DSM) and World Health Organization (ICD) ways of standardizing and classifying male anorexia and through unearthing how a particular measurement tool (Body Mass Index) is used by English internet health care platform the article postulates redefi ning the assumption of universality as a key attribute of standardizing processes.

9

Wspólnota responsywna, czyli jaka? Komunitaryzm wobec problemu partycypacji politycznej

63%

Grygieńć J.

Prakseologia

|

2016

|

vol. 158/2

75-97

PL

Autor artykułu dokonuje krytycznej analizy postulatu partycypacji obywatelskiej w postaci prezentowanej przez komunitarystów politycznych. Wysuwa on trzy tezy: (1) partycypacjonizm komunitarystyczny jest stanowiskiem niespójnym, (2) źródło tej niespójności stanowi próba pogodzenia ideału partycypacji z ideałem deliberacji obywatelskiej oraz (3) pogodzenie partycypacji z deliberacją możliwe jest jedynie na szczeblu wspólnot lokalnych. Główny zarzut wobec komunitarystycznej koncepcji partycypacji głosi, że w niewystarczającym stopniu uwzględnia ona argumenty epistemiczne za powszechnym upełnomocnieniem obywateli. W konsekwencji komunitaryści nie potrafią uzasadnić tezy o utylitarnym aspekcie partycypacji, jej sprzyjaniu podejmowaniu słusznych decyzji. Autor czyni inkluzyjność kryterium rozróżnienia partycypacji i deliberacji. Przywołując ustalenia badaczy tworzących na niwie studiów nad nauką i technologią, stwierdza, że pogodzenie partycypacji z deliberacją możliwe jest jedynie na płaszczyźnie lokalnej. Tylko tutaj uczestnicy inkluzyjnych partycypacji mogą być zarazem ekspertami. Taka korekta wspólnoty komunitarystycznej, aplikująca ją jedynie do płaszczyzny lokalnej, rozwiązuje problem napięcia między postulatami inkluzyjności i skuteczności procedur demokratycznych, ale zmniejsza doniosłość komunitaryzmu jako projektu modyfikacji demokracji liberalnej.

EN

The author carries out a critical analysis of a communitarian postulate of participatory democracy. He claims that: (1) communitarian participatory standpoint is inconsistent (2) due to its inability to reconcile the ideal of inclusive citizens’ participation with the ideal of deliberative democracy, and that (3) reconciliation of participation with deliberation is possible only at the level of local communities. His main charge against communitarian concept of civic participation is that it does not take sufficient account of utilitarian and epistemic function of democracy, i.e. its capability of providing correct solutions. Th e author makes inclusiveness a criterion of differentiation between participation and deliberation. He invokes theses of researchers in the field of science and technology studies (STS) to conclude that combining participation with deliberation is possible only on local ground. It is only here that alleged laymen can be considered experts capable of competent deliberation and problem-solving. Although such “local modification” of communitarian ideal of participatory community solves the tension between inclusiveness and eff ectiveness of democratic procedures, it simultaneously makes communitarian project not a revolution, but rather an insignificant addition to liberal democracy.

10

Hakerzy i kolektywy hakerskie w Polsce. Od operacjonalizacji do laboratoriów i stref wymiany

63%

Zaród M.

Studia Socjologiczne

|

2017

|

issue 1(224)

225-252

PL

Artykuł zawiera wyniki badań w środowiskach hakerskich w Polsce, realizowanych z zastosowaniem teorii aktora-sieci w latach 2013–2015. W pierwszej części prezentowane są operacjonalizacje pojęć hakera, odchodzące od stereotypu medialnego na rzecz uwzględnienia wiedzy z zakresu nauk społecznych, autodeskrypcji badanych oraz rezultatów fazy eksploracyjnej badania. Proponowana operacjonalizacja pozwala na lepszy opis zjawisk zachodzących w polskich grupach nazywających się hackerspace, makerspace czy fablab. W drugiej części przedstawione są analizy materiału zebranego w ramach operacjonalizacji, koncentrujące się na tworzeniu i wymianie wiedzy, w których uczestniczą hakerzy i kolektywy hakerskie. Analiza kolektywu hakerskiego jako laboratorium wskazuje na rolę czasu, humoru oraz stabilności. Kombinacja humoru i niestabilności sprzyja powstaniu „karnawału poznawczego”, w trak- cie którego koszt porażki jest obniżony. Analiza kolektywu hakerskiego jako strefy wymiany kieruje uwagę na mediacje kultur epistemicznych oraz rolę niestabilności w ułatwianiu wymiany. Rezultatem operacjonalizacji, etnografii i analizy jest nie tylko lepsze zrozumienie nowej grupy, ale również propozycja syntezy dotychczasowych badań kultury hakerskiej z konstruktywistyczną socjologią nauki i techniki.

EN

The paper is a summary of ethnographical research on hacking groups in Poland, conducted within Actor-Network Theory approach between 2013 and 2015. In the ﬁrst part of the paper, operationalization of a hacker is proposed. New proposal moves away from popular stereotypes, instead including concepts from social sciences, autodescriptions and results from exploratory phase. Proposed operationalization enables better description of Polish groups using names such as hackerspace, makerspace and fab-lab. Second part includes analysis of material gathered within such operationalization, concentrating on processes of knowledge creation, conducted by hackers and hacking collective. By analysing hacking collective as a laboratory, analysis focuses on role of time, humour and stability. Mixture of instability and humour enables cognitive carnival, when costs of failure are lowered. Analysing hacking collective as a trading zone, focuses attention of mediations between different epistemic cultures and role of instability as a trade facilitator. As a result of proposed operationalization, ethnography and analysis is not only a description of new group, but also a proposal of synthesis between studies of hacking cultures and constructivist studies of science and technology.

11

Performatywność wiedzy w ujęciu studiów nad nauka i technologią: Wnioski z analiz pojęciowych oraz badania empirycznego.

62%

Kołtun A.

Praktyka Teoretyczna

|

2020

|

vol. 37

|

issue 3

EN

The aim of the article is to reconstruct the notion of knowledge in terms of performativity. In order to do so I take advantage of two sources. Firstly, I present the key aspects of performativity of scientific practices from the standpoint of postconstructivist Science and Technology Studies. Secondly, I put forward the conclusions from an ethnographic study concerning the practices of producing and popularising knowledge that is supposed to bring about a transformation of social reality. In principle, the notion of knowledge understood in terms of performativity is supposed to draw attention to its specific, interventionist character, not only the capacity of delivering an adequate description of the world. The initially launched knowledges are supposed to eventually turn into a fairly coherent, non-imposing, well-embedded framework for thinking and acting in a properly arranged environment. The notion of knowledge in terms of performativity should be understood as an open process which consists in social, material and discursive practices and which entails various knowledge forms: inscribed, embodied and enacted.

PL

Przedmiotem artykułu jest rekonstrukcja ujęcia wiedzy w kategoriach performatywności. W tym celu sięgam do dwóch źródeł. Po pierwsze, przedstawiam najważniejsze aspekty performatywności praktyk naukowych z perspektywy tzw. postkonstruktywistycznych studiów nad nauką i technologią. Po drugie, sięgam do wniosków z badania etnograficznego dotyczącego procesu wytwarzania i popularyzowania wiedzy ukierunkowanej na zmianę rzeczywistości społecznej. Ujęcie wiedzy w kategoriach performatywności ma na celu zwrócenie uwagi na jej specyficzny, interwencyjny charakter, nie zaś wyłącznie zdolność dostarczania adekwatnego opisuświata. Wiedza, która początkowo funkcjonuje w postaci treści dokumentów, ma stać się swoistym standardem – czyli spójną, nienarzucającą się całością złożoną z idei, praktyk i wartości funkcjonującą w odpowiednio przekonstruowanym otoczeniu. Wiedzę rozumianą w kategoriach performatywności należy więc rozumieć jako otwarty proces, który polega na przeplataniu się praktyk dyskursywnych, społecznych i materialnych i w którym uczestniczy wiele postaci wiedzy: wiedza wpisana, ucieleśniona i wykonywana.

12

Zbudujemy wam elektrownię (atomową!). Praktyka oceny technologii przy rozwoju energetyki jądrowej w Polsce

51%

Stankiewicz P.

Studia Socjologiczne

|

2014

|

issue 1(212)

77-107

PL

Plan budowy w Polsce elektrowni atomowych jest wyzwaniem nie tylko w wymiarze technologicznym czy inwestycyjnym, ale także społecznym. Związany jest z kontrowersjami o charakterze politycznym, gospodarczym, kulturowym i ideologicznym. Przygotowywanie Programu Polskiej Energetyki Jądrowej, rozpoczęte przez rząd w 2009 roku, stanowi zatem istotne wyzwanie z zarządzania zmianą społeczno-technologiczną. Celem artykułu jest spojrzenie na realizację programu jądrowego z perspektywy nurtu społecznego współzarządzania technologią (technology governance), którego główny element stanowi system oceny technologii (technology assessment). Zadaniem systemu oceny technologii jest umożliwienie przeprowadzenia kompleksowej, wielowymiarowej ewaluacji wdrażanych innowacji technologicznych (szczególnie tych wywołujących kontrowersje społeczne), uwzględniającej interesy i opinie różnych grup społecznych. Głównym problemem jest pytanie o to, jaki model oceny technologii wykorzystywany jest przy realizacji Programu Polskiej Energetyki Jądrowej. W pierwszej części artykułu zaprezentowane zostały kontekst technology governance i główne modele oceny technologii: od eksperckiego do partycypacyjnego; w drugiej części zastosowano te narzędzia do analizy sposobu wdrażania w Polsce energetyki jądrowej.

EN

Introducing nuclear power to the Polish energy system faces controversies of a political, economic, cultural and ideological nature. Implementation of the Polish Nuclear Power Programme, launched by the Polish government in 2009, is therefore a major challenge in the area of public participation in the decision-making process. The purpose of this article is to provide an insight into the nuclear programme implementation from the perspective of technology governance, with a special focus on the applied technology assessment procedures. The main questions of the article are: which model of technology assessment has been used in decision-making practice in the field of development of Polish nuclear energy? How is the public participation in decision-making and evaluation of risks and chances of nuclear energy present in this process? In the first part of the article the perspective of technology governance and models of technology assessment have been presented. The second part consists of an empirical analysis of the nuclear energy development in Poland from the point of view of technology assessment.

13

Porządkowanie rzeczy i ludzi. O zaletach etnografii procesu projektowego

51%

Janas K.

Stan Rzeczy

|

2022

|

issue 2(23) Kultura designu

67-94

PL

Celem artykułu jest wskazanie korzyści, jakie w ramach społecznych studiów nad designem mogą wnieść etnograficzne badania procesu projektowego. Opierając się na pracach autorów wywodzących się z nurtów pragmatycznych, studiów nad nauką i technologią (STS) oraz teorii aktora-sieci (ANT), tekst analizuje design jako socjotechniczną i usytuowaną praktykę „porządkowania rzeczy i ludzi”, a tym samym negocjowania i kształtowania wspólnego świata. Rozważania sięgają z jednej strony etnograficznych raportów, w których badacze próbowali zrozumieć oraz opisać, jak (i dlaczego właśnie tak) pracują designerzy, z drugiej – zupełnie innego pola badawczego, jakim jest antropologia praktyk medycznych w duchu ANT zaproponowana przez Annemarie Mol. Autor stara się wskazać, że wnioski z tego obszaru wykazują znaczne podobieństwa z refleksjami z etnograficznych badań nad procesem projektowym i dają pouczające spostrzeżenia dla zmiennej ontologii designu, którą można badać empirycznie.

EN

The aim of this article is to indicate the benefits that ethnographic exploration of the design process can bring to social design studies. Drawing on the work of authors writing on the basis of pragmatic approaches, science and technology studies (STS), and actor–network theory (ANT), the text analyses design as a socio-technical and situated practice of “ordering things and people” and thus also of negotiating and shaping a common world. The text considers both ethnographic reports, in which researchers have tried to understand and describe how designers work, and a completely different research area – the anthropology of medical practices (in the spirit of ANT, as proposed by Annemarie Mol). The article tries to show that the findings from this field are quite similar to the reflections of ethnographic studies on the design process and offer promising insights for a relational ontology of design that can be studied empirically.

Refine search results

Laboratory under microscope. From sociology of science to the STEM education

Let it Fly High! On the Need for ANT with a Positivistic Inclination

When social theory is devoid of social history. Reply to “Transhumanism. Human Nature and Culture: A Preliminary Sociological Contextualization” by Markus Lipowicz

McLuhan spotyka Derridę i cholerę w studiach nad nauką

Działalność Pracowni Naukoznawstwa Instytutu Historii Nauki PAN w 2021 r.

Polityka, organizacja i praktyki tworzenia wiedzy w kolektywach otwartego kodu. Socjolog techniki czyta Inną Rzeczpospolitą Jana Sowy

Obywatel współbadacz, czyli o pożytkach z dzielenia laboratorium – renegocjowanie umowy pomiędzy naukowcami a amatorami

Wyobraźnia ontologiczna w działaniu. Standaryzowanie męskiej anoreksji a praktyka użycia kalkulatora BMI

Wspólnota responsywna, czyli jaka? Komunitaryzm wobec problemu partycypacji politycznej

Hakerzy i kolektywy hakerskie w Polsce. Od operacjonalizacji do laboratoriów i stref wymiany

Performatywność wiedzy w ujęciu studiów nad nauka i technologią: Wnioski z analiz pojęciowych oraz badania empirycznego.

Zbudujemy wam elektrownię (atomową!). Praktyka oceny technologii przy rozwoju energetyki jądrowej w Polsce

Porządkowanie rzeczy i ludzi. O zaletach etnografii procesu projektowego