Search results

1

Primate Jan Wężyk in the Role of Interrex and Senator of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the Period of Interregnum Following the Death of Sigismund III Vasa in 1632

100%

Kaczorowski W.

Kościół i Prawo

|

2021

|

vol. 10 (23)

|

issue 1

175-193

EN

It was customary in the Polish-Lithuanian Commonwealth that the current Primate and – at the same time – Archbishop of Gniezno in one person – accepted the function of interrex after the death of the incumbent monarch and was responsible for taking over the duties of representing the state outside as well as preparing election of the new king. To make it happen he convened local assemblies and the so-called Convocation Seym. At last, it was also the interrex’s duty to finally announce the selection of the elect and duly execute the enthronement procedure. Following the death of King Sigismund III Vasa in 1632, the function of interrex during the interregnum fell to Primate Jan Wężyk (1575-1638). It must be stated that he was extremely successful at carrying out the duties, and the offices that he held won him a well-deserved place among the personages who influenced the shape of the Commonwealth and the Church in the history of Poland. Apart from that, during Jan Wężyk’s holding of the dignity of the Primate, the case of compositio inter status was partially solved. For several decades, the problem had been weighing heavily on the relations between the nobility and the clergy. Primate Jan Wężyk was also a patron of culture and art.

PL

Prymas Jan Wężyk w roli interreksa oraz senatora Rzeczypospolitej w okresie bezkrólewia po śmierci Zygmunta III Wazy w 1632 roku W Rzeczypospolitej Obojga Narodów prymas, a zarazem arcybiskup gnieźnieński po śmierci monarchy przejmował obowiązki w zakresie reprezentowania państwa na zewnątrz, przygotowywał wybór nowego króla i w tym celu zwoływał sejmiki orz sejm konwokacyjny. Prymas wreszcie ogłaszał wybór elekta, czyli dokonywał nominacji. Po śmierci Zygmunta III Wazy w 1632 r. funkcję interreksa w okresie bezkrólewia pełnił prymas Jan Wężyk (1575-1638). Z funkcji tej wywiązał się znakomicie. Sprawowane prze niego urzędy postawiły go w rzędzie osób, które wpływały na kształt Rzeczypospolitej i Kościoła. Za prymasostwa Jana Wężyka częściowo rozwiązano sprawę compositio inter status, od kilkudziesięciu lat ciążącą na stosunkach szlachty z duchowieństwem. Prymas Jan Wężyk był również mecenasem kultury i sztuki.

2

Decydująca noc z 26 na 27 czerwca 1697 roku, czyli co przesądziło o wyborze Augusta II na tron polski

89%

Kosińska U.

Kwartalnik Historyczny

|

2023

|

vol. 130

|

issue 1

5-50

EN

The text continues the reflections (“In the Realm of Myth, or What Did Not Determine the 1697 Election of Augustus II to the Polish Throne” [KH 129, 2022, 4, pp. 797–821]). Its purpose is to establish what really decided in the last days of the 1697 Election Sejm that, in a split election, the Polish nobility chose, alongside French Prince François Louis de Conti, the least expected candidate – a convert from Lutheranism, the Saxon Elector Friedrich August I Wettin (August II). The author reconstructs the last days of the Sejm, confronting diplomatic and diary relations with the records of the Sejm proceedings.

PL

Tekst jest kontynuacją rozważań (W kręgu mitów, czyli o tym, co nie zadecydowało o wyborze Augusta II na tron polski w 1697 roku [KH 129, 2022, 4, s. 797–821]). Celem jest ustalenie, co rzeczywiście w ostatnich dniach sejmu elekcyjnego 1697 r. zadecydowało, że w rozdwojonej elekcji obok ks. francuskiego Franciszka Ludwika (François Louis) de Conti szlachta polska dokonała wyboru kandydata najmniej spodziewanego – konwertyty z luteranizmu, saskiego elektora Fryderyka Augusta I Wettyna (Augusta II). Autorka odtwarza przebieg ostatnich dni sejmu, konfrontując relacje dyplomatyczne i pamiętnikarskie z zapisami diariuszy sejmowych.

3

W kręgu mitów, czyli o tym, co nie zadecydowało o wyborze Augusta II na tron polski w 1697 roku

89%

Kosińska U.

Kwartalnik Historyczny

|

2022

|

vol. 129

|

issue 4

797-821

EN

Polish royal elections still arouse interest; that of 1697 stands out for the number of accounts and studies devoted to it. These accounts are generally marked by highly negative views of the customs of Polish-Lithuanian nobles and their political sophistication. These negative views affect perceptions of royal elections as a key element of the Commonwealth’s political system. The article aims to challenge previous historiography, which claims that, in 1697, the election of the future Polish King August II Wettin was effectively determined by a particular form of bribery: a drunken feast organised on the election field on the night of 26–27 June 1697.

PL

Polskie elekcje wciąż budzą zainteresowanie, a ta z 1697 r. wyróżnia się liczbą przekazów i opracowań. Opisom towarzyszy wyjątkowo zła opinia o poziomie obyczajów polskiej szlachty i jej politycznego wyrobienia, co rzutuje też negatywnie na postrzeganie elekcji jako elementu ustrojowego Rzeczypospolitej. Celem artykułu jest sfalsyfikowanie dotychczasowych sądów historiografii, jakoby w 1697 r. o szansach wyborczych przyszłego króla polskiego Augusta II Wettyna przesądziło szczególnego rodzaju przekupstwo: uczta i pijatyka urządzone na polu elekcyjnym w noc z 26 na 27 czerwca 1697 r.

Refine search results

2 Kwartalnik Historyczny

1 Kościół i Prawo

2 Kosińska U.

1 Kaczorowski W.

2 2023

1 2021

Primate Jan Wężyk in the Role of Interrex and Senator of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the Period of Interregnum Following the Death of Sigismund III Vasa in 1632

Decydująca noc z 26 na 27 czerwca 1697 roku, czyli co przesądziło o wyborze Augusta II na tron polski

W kręgu mitów, czyli o tym, co nie zadecydowało o wyborze Augusta II na tron polski w 1697 roku