Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  sieć osadnicza
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Miasta zdegradowane w województwie łódzkim w końcu I dekady XXI wieku

100%
Sokołowski D.
Konwersatorium Wiedzy o Mieście
|
2018
|
vol. 31
|
issue 3
31-42
EN
Former cities are an important component of the rural settlement network. The purpose of the study is to characterize the villages located within the current borders of the Łódź Voivodeship, which have lost their city status, as well as the answer to the question whether there are villages in this area with real chances of obtaining this status in the near future. The set of villages discussed in the article includes all former cities that were degraded before 2010. Research has shown that there are relatively many (73) such villages in the Łódź Voivodeship, which is a consequence of the tsarist decree depriving many cities of their rights within the Russian partition in the second half of the 19th century.
PL
Miasta zdegradowane są ważnym składnikiem wiejskiej sieci osadniczej. Celem opracowania jest charakterystyka miejscowości położonych w obecnych granicach województwa łódzkiego, które utraciły status miasta, a także odpowiedź na pytanie, czy są na tym terenie jednostki osadnicze mające realne szanse na uzyskanie w niedalekiej przyszłości tego statusu. Zbiór miejscowości omówiony w artykule obejmuje wszystkie byłe miasta, które zostały zdegradowane przed 2010 r. Badania pokazały, że na obszarze województwa łódzkiego jest ich relatywnie dużo (aż 73), co jest konsekwencją dekretu carskiego, pozbawiającego w II połowie XIX w. praw miejskich wielu ówczesnych miast w granicach zaboru rosyjskiego.
2
Publication available in full text mode
Content available

Znaczenie czynników prawno-politycznych w procesie kształtowania wiejskiej sieci osadniczej dawnego województwa łęczyckiego i sieradzkiego w okresie przedrozbiorowym

89%
Figlus T., Łódzki U.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
|
2014
|
issue 17
PL
Artykuł prezentuje wyniki badań związane z uwarunkowaniami prawno-politycznymi rozwoju osadnictwa wiejskiego o metryce średniowiecznej i nowożytnej na obszarze przedrozbiorowego województwa łęczyckiego i sieradzkiego. W świetle analizy źródeł historycznych w konfrontacji z dotychczasową historiografią ukazane zostały generalne prawidłowości w zakresie kształtowania wiejskiej sieci osadniczej w kontekście omawianej kategorii czynników. W artykule dokonano analizy wpływu na rozwój osadnictwa wiejskiego systemów grodowych, wielkiej własności ziemskiej oraz recepcji prawa niemieckiego w okresie średniowiecza, jak również procesów refedualizacji stosunków społecznych i ufolwarcznienia, podziałów majątkowych oraz nowych form oczynszowania związanych z kolonizacją olęderską i fryderycjańską w epoce nowożytnej.
EN
The article presents the results of research related to the legal and political determinants of the development of the rural settlement in Middle Ages and Modern Period in the prepartition Łęczyca and Sieradz voivodeships. In the light of historical sources in confrontation with historiography one can indicate the general features shaping the rural settlement in the context of the discussed category of factors. The article analyzes the impact of fortified settlements administration, development of large estates and the reception of German law during the Middle Ages, as well as the processes of refeudalization and expansion of manorial economy, divisions of property and new forms of rental settlement related with Dutch and Frederician colonization in the Modern Period.
3
Publication available in full text mode
Content available

Przemiany zespołu osadniczego Bełchatów-Rogowiec pod wpływem eksploatacji złóż węgla brunatnego

89%
Gardjan I., Szmytkie R.
Konwersatorium Wiedzy o Mieście
|
2021
|
vol. 34
|
issue 6
107-121
EN
The main objective of this paper is to identify changes in the settlement network in the Bełchatów area, covering both changes to Bełchatów itself and transformations to the local settlement system. A turning point in its history and that of its surroundings was the discovery of large lignite deposits in the vicinity of the village of Piaski in the municipality of Kleszczów at the turn of the 1970s and this contributed to the formation of the settlement complex of Bełchatów-Rogowiec. In the course of the research four main settlement network transformations were identified: settlement changes related to the construction of the open-cast pit and waste areas, the development of Bełchatow as a main service and residential center, the development of the rural commune of Kleszczów as a main labour supply center, and ‘suburbanisation’ in the vicinity of the core area. The analysis of socio-economic transformations in Bełchatów has enabled the pattern of development of the settlement complex to be defined.
PL
Głównym celem niniejszej pracy jest identyfikacja zmian sieci osadniczej w rejonie Bełchatowa, obejmująca zarówno zmiany, którym podlegało samo miasto, jak i przemiany w lokalnym układzie osadniczym. Przełomowym momentem w historii miasta i jego okolic było odkrycie dużych pokładów węgla brunatnego w sąsiedztwie wsi Piaski w gminie Kleszczów na przełomie lat 60. i 70. XX w., co przyczyniło się do ukształtowania zespołu osadniczego Bełchatów-Rogowiec. W toku prowadzonych badań zidentyfikowano cztery główne kierunki przekształceń sieci osadniczej: zmiany osadnicze związane z budową odkrywki i zwałowiska, rozwój miasta Bełchatów jako głównego ośrodka usługowo-mieszkaniowego, rozwój gminy wiejskiej Kleszczów jako głównego ośrodka pracy oraz procesy suburbanizacji w otoczeniu obszaru rdzeniowego. Analiza przekształceń społeczno-ekonomicznych w rejonie Bełchatowa umożliwiła określenie schematu rozwoju zespołu osadniczego.
4
Publication available in full text mode
Content available

Location of Services as the Basis for Recognising Sub-Regional Centres in Poland and their Hierarchy

71%
Sołtys J., Dorocki S.
Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
|
2018
|
vol. Volume 32, Issue 3
237-251
EN
Sub-regional centres are defined as towns, in which there are concentrated the types of services that in Poland may exist in several towns of the voivodeship, but not in every capital of poviat (county). The services have always had a tendency to concentrate, creating service centres of different levels in hierarchical settlement network. The objectives of the present research were: (1) definition of services typical of the sub-regional level; (2) recognition of the concentration of these services, the centres created by them and their distribution, and (3) verification to which extent the regularity relate to the concentration of services in hierarchical centres at the sub-regional level in Poland. Presented study includes only centres apart metropolitan areas and apart capital of voivodeships. Typical services defining sub-regional centres were: courts of second instance, multi-specialised hospitals, universities and multiplexes. The diversity of centres was analysed with the use of the classification method and their distribution – by cartographic analysis methods. The research was a continuation of research from 2015. Taking into account more recent data and a wider range of services, it identified 23 sub-regional complete centres and 46 incomplete ones, in which sets of services create different combinations, with two dominant ones. The regularity relating to the concentration of services was stated. The location of centres is uneven, probably due to the diversity of population density
PL
Ośrodki podregionalne definiowane są jako miasta, w których skoncentrowane są takie usługi, które w Polsce mogą występować w kilku miastach województwa, ale nie w każdym mieście powiatowym. Usługi zawsze miały tendencję do koncentracji, tworząc ośrodki różnych poziomów w hierarchicznej sieci osadniczej. Celem prezentowanych badań było: (1) określenie usług typowych dla poziomu podregionalnego; (2) rozpoznanie koncentracji tych usług, tworzonych przez nie ośrodków i ich rozmieszczenia oraz (3) ocena, w jakim stopniu występują prawidłowości hierarchicznego modelu lokalizacji usług na poziomie podregionalnym w Polsce. Takie usługi w Polsce, poza obszarami metropolitalnymi i miastami wojewódzkimi, były przedmiotem badań. Za usługi typowe, definiujące ośrodki podregionalne, uznano: sądy okręgowe, szpitale wielospecjalistyczne, wyższe uczelnie i kina multipleksowe. Zbadano metodą klasyfikacji zróżnicowanie ośrodków, a poprzez analizę kartograficzną – ich rozmieszczenie. Badania, będące kontynuacją badań z 2015 roku, uwzględniające aktualniejsze dane i szerszy zakres usług, wykazały 23 ośrodki podregionalne pełne i 47 niepełnych, w których zestawy usług tworzą różne kombinacje, z dwoma dominującymi. Jako prawidłowość stwierdzono dużą koncentrację usług. Rozmieszczenie ośrodków jest nierównomierne, prawdopodobnie z powodu zróżnicowania gęstości zaludnienia.
5
Publication available in full text mode
Content available

Hierarchia transportowa miast powiatowych województwa dolnośląskiego

71%
Jurkowski W.
Studia Miejskie
|
2016
|
vol. 23
131-143
PL
Transport jest kluczowym elementem rozwoju ekonomicznego i spójności terytorialnej dane go obszaru. Nie jest możliwa pełna analiza systemu społeczno-gospodarczego regionu bez uwzględnienia tematyki transportowej. Celem niniejszego artykułu jest wyznaczenie hierarchii transportowej w miastach powiatowych województwa dolnośląskiego. W większości dotychczasowych badań podstawą klasyfikacji była liczba dróg i linii kolejowych przecinających się w danym mieście. W niniejszym artykule zaprezentowano inne podejście do tej kwestii, bowiem skupiono się na liczbie i rodzaju połączeń transportu zbiorowego w poszczególnych ośrodkach. Badanie zostało przeprowadzone w 26 miastach powiatowych województwa dolnośląskiego w okresie od sierpnia do września 2014 r. Na jego podstawie możliwe było ustalenie pozycji hierarchicznej poszczególnych miast w systemie transportowym Dolnego Śląska, a także wyzwań dla regionalnej polityki transportowej.
EN
Transport is a critical component of economic development and territorial cohesion. We cannot analyze the socio-economic development without taking transport into account. The objective of this study was to determine the transport hierarchy of district towns in Lower Silesia. Moreover, an analysis of relations between transport and other selected factors was also included in the study. The factors were population, structure of transport companies and infrastructure network. The majority of research dealing with transport hierarchy focuses on the number of roads and rail lines crossing cities. In this study, the hierarchy was determined basing on the number and types of connections of public transport in particular urban areas. The study was conducted in 26 district towns of Lower Silesia Province from August to September 2014. The research allowed determining the position of each particular town in the transport system in Lower Silesia and identifying the challenges for the regional transport policy. The obtained results led to conclusions which are presented in the article.
6
Publication available in full text mode
Content available

Zmienne losy sieci osadniczej regionu mazowieckiego, w tym Obszaru Metropolitalnego Warszawy

71%
Mieczysław K., Katarzyna D.
MAZOWSZE Studia Regionalne
|
2018
|
issue 25
29-44
PL
Rozwój gospodarczy stolicy skutkuje jej rozwojem przestrzennym. Charakter tego rozwoju nie jest prawidłowy, gdyż na jej peryferiach i poza jej granicami rozciąga się strefa aglomeracji nie objęta planową urbanizacją. Rozrost aglomeracji bez wspólnego planu stanowi zagrożenie dla tożsamości małych miast w niej zagłębionych. Następnym wielkim zagrożeniem jest niedorozwój szynowego zintegrowanego transportu publicznego spajającego Warszawę i aglomerację, szczególnie w jej południowej części. Aby zahamować proces rozlewania się aglomeracji wyznaczenie zielonego pierścienia wokół aglomeracji Warszawy mogłoby ograniczyć wciskanie się zabudowy w piękny krajobraz i urealnić koncepcję wzajemnej wymiany usług między mieszkańcami Warszawy a mieszkańcami sąsiednich gmin. Szansę dla realizacji tej koncepcji stanowi bogaty zasób atrakcyjnych terenów przyrodniczych pod Warszawą i pięknie odnowionych centrów zabytkowych miasteczek dla turystyki kulturowej i rekreacji.
EN
The economic development of Warsaw, the Polish and Mazovian capital, results in its spatial development. The nature of the latter development is not correct when on the outskirts of the capital city and outside its borders there is an agglomeration zone not covered by planned urbanization. The growth of the agglomeration without a plan poses a threat to the identity of the small towns it encompasses. The next great threat is underdeveloped integrated public transport, especially rail-based services, serving to connect Warsaw and the agglomeration, especially in its southern part. In order to stop the process of agglomeration sprawl, a green ring should be designated around the Warsaw agglomeration, so as to limit the scope at which new buildings gradually replace a beautiful landscape and to make real the concept of mutual exchange of services between the residents of Warsaw and the neighboring municipalities. An opportunity for the implementation of this concept through cultural tourism and recreation is provided by the large number of attractive natural areas near Warsaw and beautifully renovated centers of historical towns. Key words: Mazovia region, Warsaw Metropolitan Area, settlement network, suburbanization, rail transport, road beltways, image of the city, cultural heritage and urban renewal, the natural environment
7
Publication available in full text mode
Content available

Kształtowanie regionalnej i lokalnej sieci osadniczej w Polsce w świetle idei zrównoważonego rozwoju

63%
Mierzejewska L.
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
|
2017
|
vol. 79
|
issue 4
203-214
EN
Sustainable development in Poland is a constitutional principle and therefore should underlie all actions. For this reason it should be expected that this principle be present in legal regulations concerning development policies at various levels of the territorial organisation, including the spatial policy. The possibility of the implementation of sustainable development in different spatial scales is determined, among other things, by the manner in which population is distributed in a given area. The aim of the article is to define which settlement network, regionally and locally scale, will support the implementation of sustainable development. Next, the paper also aims to analyse whether there are references in Polish legal regulations to the development of a network that will be compatible with sustainable  development. The analysis shows that it is predominantly a polycentric settlement structure that will help to achieve the objectives of such development, both on the regional and local scale. The Act on Planning and Spatial Development currently in force in Poland makes no references to the policy or regulations governing development of settlement networks, which may be one of the reasons for numerous inefficient, unsustainable spatial structures that can frequently be observed, as well as for the fact that the polarisation-diffusion model of development adopted in the Concept of the Spatial Development of the Country 2030 does not fully serve to achieve the objectives of sustainable development.
PL
Zrównoważony rozwój jest w Polsce zasadą konstytucyjną, stąd przyjmowany być powinien za podstawę wszelkich działań. Z tego między innymi powodu należałoby oczekiwać, że znajdzie swoje odbicie w regulacjach prawnych, dotyczących polityk rozwojowych na różnych szczeblach organizacji terytorialnej, w tym w polityce przestrzennej. O możliwości realizacji zrównoważonego rozwoju w różnych skalach przestrzennych decyduje między innymi sposób rozmieszczenia ludności na danym obszarze, znajdujący swoje odbicie w sieci osadniczej. Celem artykułu jest określenie tego, jaka sieć osadnicza w skali regionalnej i lokalnej sprzyjać będzie realizacji założeń rozwoju zrównoważonego, a następnie analiza tego, czy w obowiązujących w Polsce regulacjach prawnych w zakresie polityki przestrzennej oraz zadań samorządów terytorialnych znajdują się odniesienia co do kształtowania takiej, zgodnej z zrównoważonym rozwojem, sieci. Z przeprowadzonej analizy wynika, że osiąganiu celów takiego właśnie rozwoju sprzyjać będzie przede wszystkim policentryczna struktura osadnicza, i to zarówno w skali regionalnej, jak i lokalnej. W obowiązującej w Polsce ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym brakuje odniesień do zasad kształtowania sieci osadniczej, co może być jedną z przyczyn formowania nieefektywnych, niezrównoważonych struktur przestrzennych, a polaryzacyjno-dyfuzyjny model rozwoju przyjęty w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 nie w pełni służy realizacji celów zrównoważonego rozwoju.
8
Publication available in full text mode
Content available

Locators of the settlements under Wallachian law in the Sambor starosty in XVth and XVIth c. Territorial, ethnic and social origins.

54%
Gawron J.
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
|
2019
|
vol. 26
269-290
PL
Lokatorzy osad na prawie wołoskim w starostwie samborskim w XV i XVI w. Pochodzenie terytorialne, etniczne i społeczne. Niniejszy artykuł porusza kwestie związane z pochodzeniem lokatorów osad prawa wołoskiego na przykładzie wsi powstających w starostwie samborskim w XV i XVI w. Opiera się on przede wszystkim na analizie informacji zawartych w dokumentach lokacyjnych osad powstających na tym obszarze. Przeprowadzone badania doprowadziły do wniosków, że pierwszymi właścicielami wsi wołoskich na obszarze starostwa samborskiego byli przedstawiciele szlachty wołoskiej, pochodzący najprawdopodobniej z terenów Siedmiogrodu, którzy otrzymali w XV w. obszerne nadania ziemskie od króla Władysława Jagiełły. Z założonych przez nich osad wywodzili się kniaziowie zakładający w XVI w. nowe wsie wołoskie w obrębie domeny królewskiej. W głównej mierze byli pochodzili oni ze stanu chłopskiego, a rekrutowali się przeważnie ze zrutenizowanych rodzin kniaziowskich i z poddanych tych samych dóbr. Choć etniczni Wołosi stanowili niewielki odsetek mieszkańców starostwa samborskiego i szybko ulegali rutenizacji, to ich potomkowie wciąż wiedli prym wśród lokatorów. W pracy zwrócono również uwagę na charakterystykę rozwoju sieci osadniczej na Samborszczyźnie. Nowe osady najczęściej powstawały w niewielkiej odległości od macierzystych ośrodków wiejskich, otaczając je z różnych kierunków. Owe „wsie-córki” po pewnym czasie także mogły stać się matkami” dla kolejnych osad. Nowe lokacje powstawały zazwyczaj na terenach położonych wyżej od rodzimych miejscowości osadźców, którzy szukając pustek osadniczych, kierowali się w górę biegu cieków wodnych, będących naturalnymi szlakami komunikacyjnymi. 
EN
This article deals with issues related to the origin of locators of the Wallachian settlements on the example of villages established in the Sambor starosty in the XVth and XVIth centuries. It relies primarily on the analysis of information found in the location documents of settlements arising in this area. The research carried out here leads to the conclusion that the first owners of the Wallachian villages in the Sambor starosty were the representatives of the Wallachian nobility, most probably from the Transylvania area, who received extensive land bestowals from the king Vladyslav Jagiello in the XVth century. From the knyazships founded by the nobility came the knyazes who founded new Wallachian villages within the royal domain in the XVIth century. They were mainly from the peasant estate, and most of them were recruited from the ruthenised knyaz families and from the subjects of the same domains. Although the ethnic Vlachs constituted a small percentage of residents of the Sambor starosty and were quickly subjected to ruthenisation, their descendants continued to lead the ranks among the locators. The work also draws attention to the characteristics of the development of the settlement network in the Sambor area. New settlements were most often created at a short distance from the home rural centres surrounding them from various directions. After some time, these "villages" could also become "home" for subsequent settlements. New settlements were usually located in areas situated higher than the home settlements of founders who, looking for new settlement areas, headed upstream as the rivers were natural communication routes.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.