Search results

1

Restytucja patriarchatu na Soborze Lokalnym Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (1917-1918)

100%

Szczur J., p., Ławreszuk M., Kostiuczuk J., Ignatiuk K., p., Ławreszuk M., Ignatiuk K.

ELPIS

|

2017

|

issue 19

PL

Początek XX wieku był okresem przełomowym dla życia Kościoła prawosławnego w Rosji. Głównym wydarzeniem, które zmieniło sytuację zewnętrzną i wewnętrzną Kościoła był Lokalny Sobór Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w latach 1917-1918. Najważniejszą decyzją soborowych obrad była restytucja patriarchatu, zlikwidowanego rezolucjami cara Piotra I w XVIII wieku. Zainicjowana dyskusja wokół tego procesu była źródłem wielu interesujących wypowiedzi i kierunków dialektyki. W niniejszym artykule prezentowana jest pozytywna argumentacja w celu restytucji patriarchatu w oparciu o publikacje S.N. Bułgakowa, N.I. Troickiego i A.W. Wasiljewa, które były dodatkiem do prac soboru. Szczególnie ważne jest ich odniesienie do przymiotów Kościoła: jedności, apostolskości i soborowości.

2

Duchowość liturgiczna – ukryty postulat Vaticanum II

94%

Sielepin A.

|

2021

|

vol. 68

|

issue 5

35-53

EN

The article refers to a rare liturgical and theological issue, which points to spirituality, yet it fully employs the reality of liturgy. By this we do not mean a simple conjunction of the two theological fields or aspects of the Church's life and the more we do not intend to make a methodological mixture, but rather we wish to look at the liturgy in a spiritual way as well as to understand, that true Christian spirituality finds the inevitable and genuine source in the liturgy. The reason is simply the presence of Christ and His Mystery of redemption and sanctification. The topic signalled in the title is the liturgical spirituality. In a brief study the author presents current efforts of coping with the issue of the mystical aspect of liturgy, starting from the postulates of the II Vatican Council along several attempts at defining liturgical spirituality. Even in these few approaches at the subjectmatter we discover the importance of the history and predominating perception of spirituality, liturgy and the Church in particular periods. Hence the need of studies and formation arises with the keen appreciation of the apparently hidden inspirations ofthe conciliar teaching, which by short expressions may direct our attention towards the main profile of renewal.

PL

Artykuł dotyczy rzadkiego zagadnienia liturgicznego i teologicznego, które bezpośrednio wskazuje na duchowość, ale jednocześnie w pełni korzysta z realiów liturgii. Nie chodzi bynajmniej o proste połączenie dwu dziedzin nauki i życia Kościoła lub ich metodologiczne pomieszanie, ale o spojrzenie na liturgię przez pryzmat ducha oraz zrozumienie, że duchowość znajduje swoje niezbywalne źródło w liturgii ze względu na obecnego i działającego w niej Chrystusa oraz Jego Misterium odkupienia i uświęcenia. Sygnalizowany w tytule temat to duchowość liturgiczna. W krótkim studium autorka prezentuje aktualne wysiłki podejmujące zagadnienie mistycznego aspektu liturgii, rozpoczynając od postulatów Soboru Watykańskiego II poprzez pokazanie kilku prób definiowania duchowości liturgicznej. W tych nawet kilku lapidarnych określeniach przedmiotu badań odsłania się rola historii z dominującym w poszczególnych okresach rozumieniem duchowości, liturgii oraz Kościoła. Rodzi się zatem potrzeba studiów i formacji przy jednoczesnym docenianiu ukrytych pozornie inspiracji nauki soborowej, które w krótkich sformułowaniach kierują uwagę wiernych na główny profil odnowy.

3

Wiara w Kościele, lecz dla świata. Rekonstrukcja interpretacji nauczania Vaticanum II

84%

Napiórkowski A.

Polonia Sacra

|

2013

|

vol. 17

|

issue 2

EN

With more and more time perspective, it is easier and more correctly to read the meaning and spirit of the Second Vatican Council (1962–1965). The article shows that it was not dogmatic or even pastoral – as it is often said to be. Its main aim was to develop a new relationship between the Church and the modern era, between Christianity and the essential elements of modern teaching. For popes John XXIII and Paul VI it was not important to conform to the world, but to present and remind modern man – inclined to move away from God – the importance of Gospel’s Truth in all its purity. Therefore Vatican II defined firstly, the relationship between faith and modern teaching, secondly, established the relationship between the Church and the modern state, and finally, differently specified the relationship between Christian faith and religions in the world. Despite many tensions between the socalled “traditionalists” and “progressives”, the Council was ultimately a brilliant event of the Holy Spirit and human effort, renewing the face of the Church and the hearts of Christians especially in the modern perspective of faith. The Council opened the Church for people thanks to the call of enlarging the faith in Jesus Christ.

4

Czym jest synodalność? Rozwój świadomości synodalności na przestrzeni historii Kościoła

84%

Proniewski A.

Sympozjum

|

2022

|

vol. 1(42)

11-32

PL

Synodalność to pojęcie, które zyskało na popularności w Kościele katolickim w czasach pontyfikatu papieża Franciszka. Już pierwsze wieki chrześcijaństwa miały wpływ na formowanie się synodalnej drogi Kościoła. II Sobór Watykański położył fundament pod odnowienie życia synodalnego za pomocą nauki o kolegialności biskupów. Posoborowe prawo kanoniczne stworzyło możliwość organizowania synodów powszechnych, regionalnych i diecezjalnych. W celu wytłumaczenia procesu rozwoju świadomości synodalności w Kościele na przestrzeni dziejów autor analizuje i wyjaśnia podstawowe pojęcia w punkcie explicatio terminorum (1), następnie opisuje wybrane wydarzenia synodalne i soborowe, które towarzyszyły dziejom Kościoła (2), wskazuje na dziedzictwo, które przetrwało do dzisiejszych czasów (3), i ukazuje aktualny stan zakresu działań sprzyjających formowaniu wiernych do synodalności w Kościele (4).

EN

Synodality is a concept that gained popularity in the Catholic Church during the pontificate of Pope Francis. Already the first centuries of Christianity had an impact on the formation of the synodal path of the Church. The Second Vatican Council laid the foundation for the renewal of synodal life through the doctrine of the collegiality of bishops. Post-conciliar canon law created the possibility of organizing universal, regional and diocesan synods. In order to explain the process of development of the awareness of synodality in the Church throughout history, the author analyses and explains the basic concepts in the point explicatio terminorum (1), then describes selected synodal and conciliar events that have accompanied the history of the Church (2), points to a legacy that has survived to the present day (3) and shows the current state of the range of activities conducive to the formation of the faithful for synodality in the Church (4).

5

Kodyfikacje Jana Pawła II

84%

Adamowicz L.

Studia Prawnicze KUL

|

2017

|

issue 4

7-17

EN

The article presents the person of Saint John Paul II as a supreme legislator and sole Pontiff in the history of the Church that had promulgated an entire universal legislation of the Catholic Church, that is: the Code of Canon Law for the Latin Church in 1983 and the Code of Canons of the Eastern Churches in 1990. The laws promulgated by the Pontiff posses two distinct motifs: an anthropologically-personalistic one and an ecclesiological one. The Pope had not only promulgated the texts of the Codes, but what is more, he provided a personal contribution into the content of the law. Albeit, not a canonist himself, he nevertheless in cooperation with various groups of experts, had carefully analyzed the projects prior to their promulgation. What is an important aspect of the codes of John Paul II is their concordance and continuity with the decrees of the Second Vatican Council, therefore it is possible and appropriate to call them the final.

PL

Artykuł przedstawia Osobę św. Jana Pawła II jako ustawodawcę, jedynego papieża w historii Kościoła, który promulgował całość prawodawstwa powszechnego Kościoła katolickiego: Kodeks prawa kanonicznego dla Kościoła łacińskiego w 1983 roku i Kodeks kanonów Kościołów wschodnich w 1990 roku. W ustawach przez niego promulgowanych wyraźnie zaznaczają się akcenty: antropologiczno-personalistyczny i eklezjologiczny. Papież nie tylko promulgował kodeksy, a także wniósł osobisty wkład w treść prawa Kościoła, bo chociaż nie był kanonistą, to wraz z grupami specjalistów przed aktem promulgacji starannie przestudiował projekty. Ważnym rysem kodeksów Jana Pawła II jest ich łączność z decyzjami Soboru Watykańskiego II, stąd też można je nazwać ostatnimi dokumentami soborowymi.

6

Joannesa Molanusa recepcja trydenckiego dekretu o obrazach

67%

Klejnowski-Różycki D.

Studia Oecumenica

|

2020

|

vol. 20

EN

Joannes Molanus, theologian, rector of the University of Louvain, wrote a comprehensive treatise to assist bishops and priests in the detailed application of the general decree on images of the Council of Trent. Molanus rejected those representations that are not based on the Bible but on the Apocrypha. He also broke up with some allegorical or eastern representations. He created the theological foundations for Catholic sacred art, which is present in the churches to this day. The article presents an analysis of the decree of the Council of Trent on images (1), the life and work of Molanus (2), the context of the Reformation times in which Molanus lived, especially in the aspect of iconoclasm (3), then the treatise on images of Molanus (4), important categories theological division, which he attributes to sacred works of art (5), and finally some examples illustrating the thought of Molanus are given (6). In Summary (7), the impact of the Molanus treaty on the sacred art of Catholic Europe will be assessed.

PL

Joannes Molanus, teolog, rektor Uniwersytetu w Louvain napisał obszerny traktat, który miał być pomocą dla biskupów i księży, w szczegółowym zastosowaniu ogólnego dekretu soborowego o obrazach. Molanus odrzucił te sposoby obrazowania, które nie są oparte na Biblii, a na apokryfach. Zerwał także z niektórymi przedstawieniami alegorycznymi czy wschodnimi. Stworzył teologiczne podstawy pod katolicką sztukę sakralną, która jest obecna w kościołach do dziś. Artykuł przedstawia analizę dekretu Soboru Trydenckiego o obrazach (1), życie i twórczość Molanusa (2), kontekst czasów Reformacji, w których żył Molanus, zwłaszcza w aspekcie obrazoburstwa (3), następnie zostaje omówiony traktat o obrazach Molanusa (4), istotne kategorie podziału teologicznego, które przypisuje sakralnym dziełom sztuki (5), a na koniec zostają przytoczone niektóre przykłady ilustrujące myśl Molanusa (6). W Podsumowaniu (7) zostanie dokonana ocena wpływu traktatu Molanusa na sztukę sakralną katolickiej Europy.

7

Liturgia jako źródło eklezjalnej jedności

67%

Matwiejuk K.

Teologiczne Studia Siedleckie

|

2023

|

issue Teologiczne Studia Siedleckie XX

27-53

PL

Sobór Watykański II był największym wydarzeniem, jakie Kościół katolicki przeżył od czasu soboru trydenckiego. Jego recepcja dokonywała się niejednokrotnie w klimacie polemik, nawet kontestacji. Uosobieniem takiej postawy był abp Marceli Lefebvre. Jego Bractwo Kapłańskie św. Piusa X opowiedziało się przeciw soborowi, zwłaszcza odnowie liturgicznej. Sobór ukazał liturgię jako źródło i szczyt życia Kościoła. Jej celebransem jest wspólnota Kościoła. Jej członkowie, jako lud kapłański, według uzdolnień wynikających z sakramentu chrztu i sakramentu święceń, spełniają prawdziwe funkcje liturgiczne dla sakramentalnego uobecnienia misterium paschalnego Chrystusa. Przeciwnicy odnowy soborowej dokonali swoistej „kanonizacji” liturgii trydenckiej, uważając ją za Mszę Wszechczasów i jedyny sposób zabezpieczenia wiary katolickiej. Kolejni papieże, począwszy od Pawła VI do Franciszka, podejmowali dialog z Bractwem. Swymi dokumentami normowali sposób celebrowania Eucharystii wg mszału Jana XXIII z 1962 roku. Ten sposób określili jako nadzwyczajną formę rytu rzymskiego. Problem jedności kościelnej Bractwa jest ciągle otwarty.

EN

The Second Vatican Council was the greatest event the Catholic Church had experienced since the Council of Trent. Its reception was often carried out in a climate of polemics even contestation. The epitome of such an attitude was Archbishop Marceli Lefebvre. His Confraternity of St Pius X spoke out against the Council, especially the liturgical renewal. The Council portrayed the liturgy as the source and summit of the life of the Church. Its celebrant is the community of the Church. Its members, as a priestly people, according to their giftedness deriving from the sacrament of baptism and the sacrament of Holy Orders, perform the true liturgical functions for the sacramental making present of Christ's paschal mystery. Opponents of the conciliar renewal made a kind of 'canonisation' of the Tridentine liturgy, considering it to be the Mass of all time and the only way to safeguard the Catholic faith. Successive popes, from Paul VI to Francis, entered into dialogue with the Confraternity. With their documents, they standardised the manner of celebrating the Eucharist according to the 1962 Missal of John XXIII. They defined this manner as an extraordinary form of the Roman rite. The problem of the Brotherhood's co-worship unity is still open.

8

Jan Hus – 600 lat później

67%

Grygiel J.

Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej

|

2016

|

vol. 66

237-243

PL

W dniu 14 stycznia 2016 roku w holu Biblioteki Jagiellońskiej otwarto wystawę Jan Hus – 600 lat później, zorganizowaną przez Czeskie Centrum w Warszawie oraz Bibliotekę Jagiellońską. Otwarciu towarzyszył polsko-czeski panel dyskusyjny. Wzięli w nim udział ze strony czeskiej dr Petr Janyška i mgr Jakub Smrčka, a ze strony polskiej dr Paweł Nowakowski oraz dr Tomasz Graff. Ilustracje stanowiące ekspozycję wraz z tekstami w wersji polskiej i angielskiej umieszczono na 18 tablicach, ukazujących życie i działalność Jana Husa, jego edukację, aktywność uniwersytecką, pisarską, kaznodziejską i śmierć na stosie w roku 1415.

EN

The exhibition entitled Jan Hus 600 years later – organized by the Czech Center in Warsaw – was opened at the Jagiellonian Library on 14th January 2016. It was followed by a discussion panel, the Czech part of which was represented by Petr Janyška Ph.D. and Jakub Smrčka M.A., while the Polish part was represented by Paweł Nowakowski Ph.D. and Tomasz Graff Ph.D. The exhibition consisted of illustrations with explanatory notes in Polish and Czech placed on 18 boards showing the life and work of Jan Hus, i.e. his studies, his academic and literary career, his preaching and his death at the stake in 1415.

9

Bóg Stwórca i stworzenie w orzeczeniach Soborów starożytnych i średniowiecznych

67%

Nawracała T.

Teologia w Polsce

|

2016

|

vol. 10

|

issue 2

97-112

PL

Wiara w Boga jako stworzyciela nieba i ziemi od początku wpisana jest w depozyt wiary głoszonej przez Kościół. Bóg, który zbawia świat przez swego jednorodnego Syna, jest także principium wszystkich istniejących bytów. Ich różnorodność oraz wzajemne powiązania odsłaniają bogactwo dzieła stwórczego jedynego Boga, a także wzajemne powiązanie bytów między sobą. Wszystkie są do siebie podobne nie przez podobieństwo w naturze, ale przez podobieństwo w akcie stworzenia. Niniejszy artykuł próbuje pokazać, jak zmieniała się forma wypowiadania wiary w Boga Stwórcę w dokumentach soborów powszechnych. Szczególne miejsce zajmują w nich teksty w formie wyznań wiary, które zawsze zawierają wzmiankę o Stwórcy i stworzeniu. Analiza tych wypowiedzi pokazuje, jak na przestrzeni wieków eklezjalne Credo ulegało doprecyzowaniu i pogłębieniu.

EN

Faith in God as the Creator of heaven and earth from the beginning has been included into the deposit of faith, proclaimed by the Church. God who saves the world by His only-begotten Son, is also the principium of all available entities. Their diversity and interconnectedness reveal the wealth of creative works of the only God, but also the mutual relationship of entities among one another. They all are similar to one another not by the similarity in nature, but the similarity in the act of creation. This article tries to show how the form of the confession of faith in God the Creator was changing in the documents of the Ecumenical Councils. Texts in the form of confessions of faith, which always contain some reference to the Creator and the creation, have a special place in those documents. The analysis of these statements shows how the Church Creed has been clarifi ed and deepened over the centuries.

10

The attitude of the pro-Arian bishops towards the emperor in the period of reception of the Nicene Christology (325-381)

67%

Kashchuk O.

Vox Patrum

|

2014

|

vol. 61

137-155

PL

Sobór Nicejski nie położył kresu kontrowersji ariańskiej. Po soborze nastąpił długi okres walki o recepcję chrystologii nicejskiej. Kontrowersja stała się przedmiotem zainteresowania cesarza, ponieważ postrzegano ją jako zagrożenie dla jedności cesarstwa. Z tego powodu zwyczaj ingerowania cesarza w sprawy kościelne stawał się coraz częstszy i nawet dotyczył nauki Kościoła. Taka sytuacja wywołała reakcję biskupów i stała się okazją do określenia roli cesarza w Kościele. W IV w. istniały dwa główne stanowiska w tej kwestii – biskupów proariańskich i antyariańskich. Głównym celem artykułu było ukazanie stanowiska biskupów proariańskich wobec cesarza. Analiza źródeł historycznych i literatury wykazała, że ich postawa wobec cesarza nie była ani bezwzględnym podporządkowaniem się ani całkowitą niezależnością. Ich model stosunków między Kościołem a państwem został zainspirowany przez Euzebiusza z Cezarei, który przeniósł na grunt chrześcijański antyczną, hellenistyczną teorię polityczną oraz hebrajską koncepcję władcy. W kontekście antycznych idei cesarz jako żywe prawo posiadał szczególną rolę w Kościele. Przejawiała się ona szczególnie na synodach. Biskupi proariańscy dopuścili cesarza do interweniowania nawet w sferę kościelnej doktryny. Ich postawa wobec cesarza znacznie różniła się od modelu wypracowanego w dobie przednicejskiej. Z drugiej jednak strony biskupi proariańscy starali się dochować wierności Tradycji Kościoła. Z tego powodu nie mogli uznać cesarza za jego głowę. Zakończenie kontrowersji ariańskiej nie uwolniło Kościoła od zależności od cesarza. Kościół Wschodni w okresie recepcji Credo Nicejskiego został niejako zaprogramowany pod kątem uzależnienia od cesarza. W ten sposób postawa proariańskich biskupów legła u podstaw przyszłego bizantyńskiego cezaropapizmu.

11

Typologia soborów lokalnych Kościoła prawosławnego na ziemiach ruskich i Wielkiego Księstwa Litewskiego do końca XV wieku

59%

Martynowicz A.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2014

|

vol. Synody Cerkwi Prawosławnej w I Rzeczypospolitej

|

issue 5

9-39

EN

From the very beginning of its existence the Orthodox Church on the Ruthenian lands and on the territory of the Grand Duchy of Lithuania created structures and organs indispensable for the normal functioning of the church institution, relating to the praxis of the Byzantine Church as well as to the canonical law. With the development of the church organism the role of councils grew progressively. The local councils of the Orthodox Church, based on the ancient principle of conciliarity of the Eastern Church, formed collegial organs deciding not only on the issues of theological and disciplinary nature, but equally in administrative and juridical matters. The councils of the Orthodox Church gathered primarily in case of important issues, demanding collegial examination. Usually the councils participated bishops, monks (above all archimandrites and hieromonks), married priests (basically namiestniks /i.e.bishop’s deputy/, protopops and krylosy /i.e. diocesan councils/) as well as princes and lay nobility. In the XVI century also representatives of middle class and church brotherhoods participated in the councils. Councils can be divided into the following categories according to the issues debated on them: 1) councils concerning internal church organization, 2) theological and disciplinary (juridical) councils, 3) councils concerning the canonical law, 4) councils dealing with canonisation of the saints. We have very few data about the local councils of the Orthodox Church on the Ruthenian lands before the Tatar invasion. We have more information about the ones that took place after the liberation from the Tatar yoke. The exact number and the time of duration as well as the subject of the debate of the councils are not known exactly. The Old Russian chronicles first of all mention elective councils. The least information was preserved about the councils concerning canonisation. Until the beginning of the XIV century the councils were assembled very rarely and they did not play an important role. Metropolitans equally did not have much power whereas the princes had a huge influence on the Church matters, including the strictly religious issues. The conciliar activity of the Orthodox Church on the Ruthenian lands as well as the territory of Grand Duchy of Lithuania, though developed until the end of the XV century, only in the next century became much more dynamic

12

Synodalność w prawosławnej, protestanckiej i katolickiej refleksji teologicznej

59%

Bujak J.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2023

|

vol. 30

45-67

EN

The aim of this article is to show some issues of a theological reflection on the meaning of synods in Orthodox, Lutheran, and Catholic theology. Orthodox theologians justify the synodal dimension of the Church by the teaching of Christ, the practice of the apostolic period, and the development of synodality in the first millennium of the Church. In the Orthodox Churches, synodality is episcopocentric and is expressed both at the local church level with the bishop in the lead and at the regional one. After breaking up of the unity with the Roman Church in 1054 the Orthodox Churches did not hold any council of an ecumenical dimension. What is characteristic of the Eastern theology of synods and councils is the conviction that their decisions are not obligatory ex sese but acquire their validity after acceptance by the faithful. In the ecclesiastical communities dating back to the Reformation, we have various forms of synodal organization. German Lutheranism had a state church model until the 20th century in which the affairs of the Church were managed by the lay rulers of the bishops. This form of Church governance was due to a number of factors including Martin Luther’s theology of the universal priesthood and the lack of bishops who were replaced by princes. In the 19th and especially in the 20th century the Lutheran churches in Germany developed synodal structures in which lay people play a central role. Decisions made at synods are not considered infallible so they can be changed. The Lutheran communities are also unaware of the ecumenical dimension of synods. In the Roman Catholic Church, as in the Orthodox Churches, the source of synodality is considered to be the practice of the Apostolic Church especially the Apostolic Council described in Acts, chapter 15, and the period of the first millennium of the Church in which synodal and conciliar structures developed. In the Roman Catholic Church, we have two levels of synodality: the first concerns the primacy of the pope and the college of bishops who are in communion with him, while the second is based on the participation of all the baptized in the life of the Church, which consists of their advisory function. Thanks to the pope who convenes councils it is characteristic of the Roman Catholic Church to maintain all three levels of synodality: local, regional and universal. In the Roman Catholic Church conciliar decisions do not to be approved by the lay faithful, but they are considered binding once adopted by the conciliar assembly and the Pope. Currently, there is a discussion on the bigger inclusion of the lay faithful in making decisions regarding the life of the Church.

DE

Ziel dieses Artikels ist es, ausgewählte Themen der theologischen Reflexion über die Bedeutung von Synoden in der orthodoxen, lutherischen und katholischen Theologie zu beleuchten. Orthodoxe Theologen begründen die synodale Dimension der Kirche mit der Lehre Christi, der Praxis der apostolischen Zeit und der Entwicklung der Synodalität im ersten Jahrtausend der Kirche. In den orthodoxen Kirchen ist die Synodalität bischöflich geprägt und kommt auf der Ebene der Ortskirche mit dem Bischof an der Spitze und auf regionaler Ebene zum Ausdruck. Nach dem Bruch der Einheit mit der römischen Kirche im Jahr 1054 haben die orthodoxen Kirchen kein Konzil mit ökumenischer Dimension abgehalten. Kennzeichnend für die östliche Theologie der Synoden und Konzilien ist die Überzeugung, dass ihre Beschlüsse nicht von vornherein verbindlich sind, sondern ihre Gültigkeit erst nach der Annahme durch die Gläubigen erlangen. In den kirchlichen Gemeinschaften, die aus der Reformation hervorgegangen sind, gibt es verschiedene Formen synodaler Organisation. Im deutschen Luthertum gab es bis zum zwanzigsten Jahrhundert ein staatskirchliches Modell, bei dem die Angelegenheiten der Kirche von den Laienvorständen der Bischöfe verwaltet wurden. Die Akzeptanz dieser Form der Kirchenleitung war auf eine Reihe von Faktoren zurückzuführen, unter anderem auf Martin Luthers Theologie des allgemeinen Priestertums und das Fehlen von Bischöfen, die lediglich durch Fürsten ersetzt wurden. Im neunzehnten und vor allem im zwanzigsten Jahrhundert entwickelten die lutherischen Kirchen in Deutschland synodale Strukturen, in denen die Laien eine zentrale Rolle spielen. Die auf den Synoden gefassten Beschlüsse gelten nicht als unfehlbar und können daher geändert werden. Auch die lutherischen Gemeinschaften sind sich der ökumenischen Dimension der Synoden nicht bewusst. In der römisch-katholischen Kirche wie auch in den orthodoxen Kirchen werden die Praxis der apostolischen Kirche, insbesondere das in der Apostelgeschichte, Kapitel 15, beschriebene Apostolische Konzil, und die Zeit des ersten Jahrtausends der Kirche, in der sich synodale und konziliare Strukturen entwickelten, als Quelle der Synodalität betrachtet. In der römisch-katholischen Kirche gibt es zwei Ebenen der Synodalität: Die erste betrifft den Primat des Papstes und des Bischofskollegiums, das mit ihm in Gemeinschaft steht, während die zweite auf der Beteiligung aller Getauften am Leben der Kirche beruht, die in ihrer beratenden Funktion besteht. Ein Merkmal der römisch-katholischen Kirche ist die Beibehaltung aller drei Ebenen der Synodalität: lokal, regional und universal, dank des Papstes, der Konzilien einberuft. In der römisch-katholischen Kirche bedürfen konziliare Beschlüsse nicht der Zustimmung der Laien, sondern werden als verbindlich anerkannt, sobald sie von der konziliaren Versammlung und dem Papst angenommen worden sind. Gegenwärtig gibt es eine Debatte über die stärkere Einbeziehung der Laien in die Entscheidungsfindung über das Leben der Kirche.

PL

Celem artykułu jest ukazanie wybranych kwestii z zakresu teologicznej refleksji nad znaczeniem synodów w teologii prawosławnej, luterańskiej i katolickiej. Teologowie prawosławni uzasadniają synodalny wymiar Kościoła nauczaniem Chrystusa, praktyką okresu apostolskiego i rozwojem synodalności w pierwszym tysiącleciu Kościoła. W Kościołach prawosławnych synodalność ma charakter episkopocentryczny i wyraża się na poziomie Kościoła lokalnego, z biskupem na czele oraz na poziomie regionalnym. Po zerwaniu jedności z Kościołem rzymskim w roku 1054 Kościoły prawosławne nie odbyły żadnego soboru o wymiarze ekumenicznym. To, co jest charakterystyczne dla wschodniej teologii synodów i soborów, to przekonanie, że ich decyzje nie są obowiązujące ex sese, ale uzyskują swoją ważność po recepcji przez wiernych. We Wspólnotach kościelnych wywodzących się z reformacji mamy różne formy organizacji synodalnej. W luteranizmie niemieckim do XX wieku obowiązywał model Kościoła państwowego, w którym sprawami Kościoła zarządzali władcy świeccy biskupów. Akceptacja takiej formy zarządzania Kościołem wynikała z wielu czynników, m.in. z teologii Marcina Lutra o powszechnym kapłaństwie i braku biskupów, których zastąpili właśnie książęta. W XIX, a zwłaszcza w XX wieku Kościoły luterańskie w Niemczech wypracowały struktury synodalne, w których główną rolę odgrywają świeccy. Decyzje podejmowane na synodach nie są uznawane za nieomylne, dlatego mogą podlegać zmianom. Również Wspólnoty luterańskie nie znają ekumenicznego wymiaru synodów. W Kościele rzymskokatolickim, podobnie jak w Kościołach prawosławnych, za źródło synodalności uznaje się praktykę Kościoła apostolskiego, zwłaszcza Sobór Apostolski opisany w Dziejach Apostolskich w rozdziale piętnastym, i okres pierwszego tysiąclecia Kościoła, w którym rozwinęły się struktury synodalne i soborowe. W Kościele rzymskokatolickim mamy dwa poziomy synodalności: pierwszy dotyczy prymatu papieża i kolegium biskupów będących z nim w jedności, drugi natomiast opiera się na udziale wszystkich ochrzczonych w życiu Kościoła, który polega na ich funkcji doradczej. Charakterystyczne dla Kościoła rzymskokatolickiego jest zachowanie wszystkich trzech poziomów synodalności: lokalnego, regionalnego i powszechnego, dzięki papieżowi, który zwołuje sobory. W Kościele rzymskokatolickim decyzje soborowe nie wymagają zatwierdzenia przez wiernych świeckich, ale uznawane są obowiązujące po przyjęciu ich przez zgromadzenie soborowe i papieża. Obecnie trwa dyskusja nad większym włączeniem w wiernych świeckich w podejmowanie decyzji dotyczących życia Kościoła.

13

Sylwetka biskupa Wilhelma Pluty z lat 1962-1965 w relacji i działaniu twórców teczki operacyjnej ministerstwa spraw wewnętrznych kryptonim „Kruk”

51%

Śmierzchalski-Wachocz D.

Studia Paradyskie

|

2021

|

issue 31

175-201

PL

Po przejęciu władzy komuniści polscy początkowo ukrywali swoje rzeczywiste nastawienie do Kościoła katolickiego. W związku z tym w latach 1944-1947 unikano otwartej walki z duchowieństwem. Po osiągnięciu pierwszego celu, już z początkiem 1949 roku podjęto zmasowane uderzenie na Kościół katolicki. Walkę tę prowadzono na wiele sposobów z różną intensywnością, przy czym głównym wykonawcą dyrektyw partii w tym względzie było jej „zbrojne ramię”, czyli Urząd Bezpieczeństwa, a następnie Służba Bezpieczeństwa. Osoba biskupa traktowana była przez kierownictwo pionu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych niezwykle priorytetowo. W walce z Kościołem katolickim inwigilacja lub ewentualne rozpracowanie biskupów należało do spraw szczególnej wagi. Od 1963 roku podstawowym narzędziem tej walki była – zarówno jako zbiór niezbędnych informacji dotyczących biskupa, jak i zapis planów oraz kronika podejmowanych przez bezpiekę działań – właśnie Teczka Ewidencji Operacyjnej na Biskupa (TEOB).Mutacją TEOB-y, czyli teczki na biskupa, jest odnaleziona przez autora w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej teczka pt. „Sprawa kontrolna – Pluta Wilhelm. 1962-1986. Kryptonim Kruk” o numerze archiwalnym 5446/K. W opisie zasobu archiwum IPN otrzymała ona sygn. IPN BU 0608/241 i została odtajniona 18 czerwca 2009 roku. Do chwili powstania Instytutu Pamięci Narodowej teczka znajdowała się na stanie Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Teczka w dwóch tomach obejmuje w sumie 280 stron. Lata graniczne założonej sprawy to rok 1962, czyli podjęcie przez biskupa Wilhelma Plutę starań o uzyskanie paszportu na wyjazd do Rzymu i udział w obradach Soboru Watykańskiego II, oraz 5 kwietnia 1986, czyli jej zamknięcie w konsekwencji tragicznej śmierci biskupa w wypadku samochodowym. W planach komunistycznego szefostwa MSW teczka sprawy krypt. „Kruk” miała być przekazana do Biura „C”, czyli Centralnego Archiwum MSW dopiero w 1989 roku, a ulec wybrakowaniu, czyli zostać zniszczona w 2005 roku.Teczka operacyjna MSW pt. „Sprawa kontrolna – Pluta Wilhelm. 1962-1986” jest świadectwem wrogich działań, które aparat bezpieczeństwa PRL prowadził przeciwko biskupowi Wilhelmowi Plucie, ordynariuszowi najpierw ogromnego ordynariatu gorzowskiego, a od 1972 roku diecezji gorzowskiej. Prowadzone przez SB działania, opisane w tej teczce, nie były tylko bierną obserwacją postaw, zachowania i prowadzonej posługi pasterskiej przez biskupa gorzowskiego, ale czynną świadomą, celową i nade wszystko szkodliwą ingerencją w działalność tego hierarchy i przede wszystkim człowieka i obywatela państwa polskiego. Zarysowana na kartach tej teczki sylwetka biskupa Pluty jest dowodem, że jego słowa głoszone do wiernych miały potwierdzenie w jego życiu. Oczywiście biskup Pluta miał jak każdy człowiek swoje przywary, słabości i niedoskonałości, jednak jego wady nie pomniejszały jego wyjątkowości jako niestrudzonego, rozmodlonego pasterza Kościoła gorzowskiego, który nie poszedł na układ z walczącym z Kościołem katolickim i wiarą w Boga reżimem komunistycznym.

EN

The profile of bishop Wilhelm Pluta, 1962-1965 in the relationship and activities of the creators of the operating file of the ministry of internal afairs cryptonym „raven (Kruk)” After taking power, the Polish communists initially concealed their true attitude towards the Catholic Church. Therefore, in the years 1944-1947, an open fight with the clergy was avoided. After achieving the first goal, already at the beginning of 1949, a massive attack was launched against the Catholic Church. This fight was carried out in many ways with varying intensity, the main executor of the party's directives in this regard was its „armed arm“, i.e. the Security Ofice, and then the Security Service. The bishop was treated by the management of section IV of the Ministry of the Interior as a very high priority. In the fight against the Catholic Church, surveillance or possible investigation of bishops was of particular importance. From 1963, the basic tool of this fight was - both as a collection of necessary infor mation about the bishop, as well as a record of plans and a chronicle of actions taken by the security services - the Bishop Operations File (TEOB). A mutation of TEOBs, i.e. a file for the bishop, is the file entitled „Control case - Pluta Wilhelm. 1962-1986. Code name“ Kruk ”, archive number 5446 / K. In the description of the resources of the archive of the Institute of National Remembrance, it received reference number IPN BU 0608/241 and was declassified on June 18, 2009. Until the establishment of the Institute of National Remembrance, the file was in the state of the Central Archives of the Ministry of Internal Affairs. The two-volume folder contains a total of 280 pages. The boundary years of the established case, i.e. 1962 - that is, the efforts made by Bishop Wilhelm Pluta to obtain a passport to travel to Rome and participate in the deliberations of the Second Vatican Council, and its closure on April 5, 1986, is a consequence of the bishop‘s tragic death in a car accident. In the plans of the communist leadership of the Ministry of Internal Affairs, the cryptonym. „Kruk“ was to be handed over to the „C“ Office, that is the Central Archives of the Ministry of Internal Affairs, only in 1989, and was to be scrapped, that is, destroyed in 2005. The operating file of the Ministry of Internal Affairs entitled „The case of control - Pluta Wilhelm. 1962-1986 „is a testimony to the hostile actions that the security apparatus of the People‘s Republic of Poland carried out against Bishop Wilhelm Pluta, the bishop of first the huge Gorzów Ordinariate, and from 1972 the Gorzów diocese. The activities carried out by the Security Service, and described in this file, were not only a passive observation of the attitudes, behavior and pastoral ministry carried out by the bishop of Gorzów, but an active, conscious, purposeful and, above all, harmful interference in the activities of this hierarch and, above all, of a man and citizen of the Polish state. The profile of Bishop Pluta outlined on the pages of this file confirms that his words to his faithful were confirmed in his life. Of course, Bishop Pluta had his vices, weaknesses and imperfections, but his flaws did not diminish his uniqueness as a tireless, prayerful pastor of the Gorzów Church, which did not make a deal with the communist regime fighting against the Catholic Church and faith in God.

14

Spis treści

50%

Sympozjum

|

2022

|

vol. 1(42)

3-4

XX

Spis treści "Sympozjum" 1(42) (2022).

15

Przebóstwienie w perspektywie chrystologicznej. Śladami Josepha Ratzingera − Benedykta XVI

43%

Zatwardnicki S.

Teologia w Polsce

|

2014

|

vol. 8

|

issue 2

141-164

EN

Benedict XVI wrote about a man’s universal longing to be “like God”. The first parents chose self-divinization instead of divinization by God’s grace. Pope Emeritus showed the mistery of divinization in the Christological perspective. It takes place similarly to the way two natures are united in one Person of the Son of God (the Council of Chalcedon). Showing way to the goal is a remedy for false understanding of what theosis is: it is obedience that leads through “the gate of Cross”. The way two wills (human and divine) are united in one in Christ is a condition and model of communion of God’s will and a man’s one (the Third Council of Constantinople).

PL

Benedykt XVI pisał o uniwersalnej tęsknocie człowieka do bycia „jak Bóg”. Prarodzice wybrali samoubóstwienie zamiast przebóstwienia z łaski Bożej. Benedykt XVI ukazywał misterium przebóstwienia w perspektywie chrystologicznej. Dokonuje się ono na wzór zjednoczenia dwóch natur w jednej Osobie Syna Bożego (sobór w Chalcedonie). Lekarstwem na fałszywe rozumienie, czym jest theosis, jest ukazanie drogi do celu: chodzi o posłuszeństwo, które wiedzie przez „bramę Krzyża”. Sposób zjednoczenia dwóch woli (ludzkiej i Boskiej) w Chrystusie jest warunkiem i modelem komunii woli człowieka i Boga (Sobór Konstantynopolitański III).

16

Przebóstwienie w perspektywie chrystologicznej. Śladami Josepha Ratzingera - Benedykta XVI

43%

Zatwardnicki S.

Teologia w Polsce

|

2014

|

vol. 8

|

issue 2

141-164

PL

Benedykt XVI pisał o uniwersalnej tęsknocie człowieka do bycia „jak Bóg”. Prarodzice wybrali samoubóstwienie zamiast przebóstwienia z łaski Bożej. Benedykt XVI ukazywał misterium przebóstwienia w perspektywie chrystologicznej. Dokonuje się ono na wzór zjednoczenia dwóch natur w jednej Osobie Syna Bo żego (sobór w Chalcedonie). Lekarstwem na fałszywe rozumienie, czym jest theosis, jest ukazanie drogi do celu: chodzi o posłuszeństwo, które wiedzie przez „bramę Krzyża”. Sposób zjednoczenia dwóch woli (ludzkiej i Boskiej) w Chrystusie jest warunkiem i modelem komunii woli człowieka i Boga (Sobór Konstantynopolitański III).

EN

Benedict XVI wrote about a man’s universal longing to be “like God”. The first parents chose self-divinization instead of divinization by God’s grace. Pope Emeritus showed the mistery of divinization in the Christological perspective. It takes place similarly to the way two natures are united in one Person of the Son of God (the Council of Chalcedon). Showing way to the goal is a remedy for false understanding of what theosis is: it is obedience that leads through “the gate of Cross”. The way two wills (human and divine) are united in one in Christ is a condition and model of communion of God’s will and a man’s one (the Third Council of Constantinople).

Refine search results

Restytucja patriarchatu na Soborze Lokalnym Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (1917-1918)

Duchowość liturgiczna – ukryty postulat Vaticanum II

Wiara w Kościele, lecz dla świata. Rekonstrukcja interpretacji nauczania Vaticanum II

Czym jest synodalność? Rozwój świadomości synodalności na przestrzeni historii Kościoła

Kodyfikacje Jana Pawła II

Joannesa Molanusa recepcja trydenckiego dekretu o obrazach

Liturgia jako źródło eklezjalnej jedności

Jan Hus – 600 lat później

Bóg Stwórca i stworzenie w orzeczeniach Soborów starożytnych i średniowiecznych

The attitude of the pro-Arian bishops towards the emperor in the period of reception of the Nicene Christology (325-381)

Typologia soborów lokalnych Kościoła prawosławnego na ziemiach ruskich i Wielkiego Księstwa Litewskiego do końca XV wieku

Synodalność w prawosławnej, protestanckiej i katolickiej refleksji teologicznej

Sylwetka biskupa Wilhelma Pluty z lat 1962-1965 w relacji i działaniu twórców teczki operacyjnej ministerstwa spraw wewnętrznych kryptonim „Kruk”

Spis treści

Przebóstwienie w perspektywie chrystologicznej. Śladami Josepha Ratzingera − Benedykta XVI

Przebóstwienie w perspektywie chrystologicznej. Śladami Josepha Ratzingera - Benedykta XVI

Typologia soborów lokalnych Kościoła prawosławnego na ziemiach ruskich i Wielkiego Księstwa Litewskiego do końca XV wieku