Search results

1

Przestrzenne aspekty nierówności społecznych: sprawiedliwość przestrzenna a zróżnicowanie dobrostanu lokalnego - ewaluacja wpływu środków rozwojowych

100%

Okrasa W.

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

|

2016

|

issue 15

25-51

PL

Sformułowany skrótowo w tytule problem odzwierciedla ważność łącznego ujmowania dwóch wymiarów, nierówności i przestrzeni – tradycyjnie dyskutowanych w literaturze socjologicznej w sposób od siebie niezależny – w analizie zróżnicowań stopnia rozwoju jednostek terytorialnych na najniższym poziomie ich administracyjno-statystycznej granulacji, tzn. gmin (stanowiących tutaj operacyjną aproksymację społeczności lokalnej). Nierówności przestrzenne, ich opis i badanie wpływu miejsca oraz geograficznych relacji bliskości/dystansu stały się przedmiotem rosnącego zainteresowania badawczego z powodów merytorycznych i metodologicznych, szczególnie wyraźnie od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Przegląd analiz wyjaśniających nierówności przestrzenne w różnych krajach prowadzi do jednoznacznych wskazań na jakość otoczenia miejsca zamieszkania, infrastrukturę i położenie geograficzne (w tym odległość od centrów metropolitalnych i transportowych) jako na główny czynnik zróżnicowania między nimi, co niektórzy autorzy, nazywają też „drugą naturą geografii”. Dlatego programy polityki spójności terytorialno-społecznej Unii Europejskiej (UE) – z jej naczelnym postulatem konwergencji – mającym na celu podnoszenie poziomu słabiej rozwiniętych jednostek terytorialnych, tzw. β-konwergencja, oraz wyrównywanie poziomów, czyli zmniejszanie nierówności pomiędzy jednostkami terytorialnymi, tzw. σ-konwergencja – stały się też szczególnie istotnym obiektem ewaluacyjnie zorientowanych analiz. Pytanie o to, czy określona (choćby implicite) strategia leżała u podstaw geograficznej alokacji środków rozwojowych składających się na łączne subwencje otrzymywane przez gminy (w tym środki z funduszy strukturalnych i społecznych UE), stanowiło punkt wyjścia dla prezentowanych w niniejszym opracowaniu analiz nierówności przestrzennej. Przyjmuje się w nim zarazem określoną wizję relacji pomiędzy wzrostem/rozwojem a nierównościami jako – po pierwsze, zgodną z normatywnym wzorem alokacji według zasad sprawiedliwości przestrzennej (alokacja proporcjonalna do zapotrzebowania na rozwój wyrażonego poziomem wielowymiarowej deprywacji lokalnej gminy); po drugie, generalnie zgodną z oczekiwaniami sugerowanymi przez dyskutowaną w literaturze hipotezę Williamsona – głoszącą podobny do określonej dla całej gospodarki wzór zmiany nierówności wraz z rosnącym poziomem rozwoju (według odwróconego U), pod nazwą krzywej Kuznetsa – na poziomie lokalnym/gmin. Empiryczna weryfikacja implikacji tej hipotezy w lokalnym kontekście dla postulatu konwergencji prowadzi w konkluzji prezentowanych w opracowaniu analiz (z wykorzystaniem metod ekonometrycznych) do sformułowania paradoksu konwergencji regresywnej: osiąganie σ-konwergencji, czyli redukcja nierówności wśród jednostek/gmin znajdujących się na niższych poziomach rozwoju lokalnego zachodzi wprawdzie w sposób wyraźny, ale dokonuje się to na drodze „równania w dół”. Czyli kosztem niepowodzenia z punktu widzenia β-konwergencji, postulującej dorównywanie do jednostek/gmin sytuowanych lepiej. Identyfikacja tego paradoksu była możliwa tylko dzięki kontekstualizacji problemu poprzez prowadzenie analiz na poziomie gmin (naj¬niższym poziomie administracyjnego podziału kraju). Mimo to współbrzmi on dla przypadku Polski m.in. z wnioskami opracowań Banku Światowego (2009) wskazującymi, że – szczególnie w toku pierwszej fazy dystrybucji środków rozwojowych z UE – przeciętnie większe środki trafiały do subregionów (grup powiatów) bardziej rozwiniętych (które też były lepiej przygotowane do ich absorpcji).

2

Environmental Justice in the Context of Urban Green Space Availability

81%

Koprowska K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica

|

2019

|

vol. 6

|

issue 345

141-161

PL

Sprawiedliwość środowiskowa to termin, który zawiera zarówno ekspozycję na zagrożenia środowiskowe, jak i dostęp do dóbr środowiskowych, które mogą być różnie doświadczane przez poszczególne grupy społeczno‑ekonomiczne. Innymi słowy, sprawiedliwość środowiskowa bada, czy każdy może mieć równe prawo do korzystania ze środowiska, które zapewnia rozwój, zdrowie i dobre samopoczucie. Ruch na rzecz sprawiedliwości środowiskowej powstał w odpowiedzi na przejawy dyskryminacji na tle tzw. rasizmu środowiskowego w Stanach Zjednoczonych, której doświadczyły społeczności klasy robotniczej, o niskich dochodach, pochodzenia afroamerykańskiego, azjatyckiego, latynoamerykańskiego oraz rdzenni mieszkańcy. I choć niesprawiedliwość środowiskowa miała początkowo silny związek z dyskryminacją rasową w Stanach Zjednoczonych, obecnie jest to zagadnienie znacznie szersze, obejmujące problemy globalne i lokalne, związane z degradacją i skażeniem zasobów naturalnych oraz planowaniem przestrzennym. Mimo że nierówny dostęp do dóbr środowiskowych – takich jak tereny zieleni – nie był początkowo głównym nurtem dyskursu, obecnie zyskuje na znaczeniu, zwłaszcza w kontekście miast. Tereny zieleni w miastach są istotnym czynnikiem stanowiącym o dobrym zdrowiu i samopoczuciu mieszkańców, jednak dostęp do nich może być zróżnicowany pod względem społeczno‑przestrzennym. Z powodu coraz poważniejszych problemów dotyczących zarządzania i życia w miastach, związanych m.in. ze zmianami klimatu, zagęszczaniem czy rozlewaniem się przestrzennym miast, konieczne staje się zrównoważone zarządzanie zasobami terenów zieleni oraz zapewnienie równego (sprawiedliwego społecznie) dostępu do płynących z nich korzyści. Ważnym aspektem jest również związek między podejmowaniem pozornie korzystnych decyzji planistycznych w miastach (m.in. w celu zwiększenia dostępności terenów zieleni) a ich długofalowymi skutkami, które prowadzą do gentryfikacji i nasilenia niesprawiedliwości środowiskowej. Ze względu na złożoność problemu dostępności terenów zieleni w miastach zbadanie tego zjawiska wymaga podejścia interdyscyplinarnego, uwzględniającego aspekty ekologiczne, przestrzenne oraz społeczno‑ekonomiczne. Niniejszy artykuł stanowi przegląd literatury tematu i obecnie prowadzonych w tym zakresie badań, ze szczególnym uwzględnieniem dostępu do zasobów terenów zieleni w miastach.

EN

Environmental justice is a term that includes both exposure to environmental ‘bads’ as well as access to environmental ‘goods’ which might be unequally experienced by different socio‑economic groups. In other words, environmental justice scholars study whether everybody can have an equal right to a healthy, nurturing environment which supports their development and well‑being. The environmental justice movement arose in response to the so‑called ‘environmental racism’ in the USA which affected communities of blue‑collar workers, people with lower income and of Afro‑American, Asian, Latin or native origins. Although initially environmental (in)justice was rooted in racial discrimination in the USA, nowadays it encompasses a wider range of issues, including problems at the local and global level, from degradation and pollution of natural resources to aspects related to spatial planning. Unequal access to environmental amenities – such as green spaces – was not the main focus of the discourse, however, it is gaining attention nowadays, especially in the context of urban environment. Urban green spaces influence health and well‑being of urban residents, but access to them can be uneven in terms of socio‑spatial heterogeneity. Growing challenges of living in cities, related to, among others, climate change, densification or sprawling of developments, urban heat islands, and other nuisances, require sustainable management of green spaces and provision of equal (socially just) access to benefits provided by these areas. Moreover, another important aspect of the discussion is linked to potentially beneficial planning decisions (e.g. increasing availability of urban green spaces) and their long‑term consequences, which may eventually lead to gentrification and increased social inequalities (environmental injustice). Complexity of the problem related to availability of green spaces in cities needs an interdisciplinary approach which combines ecological, spatial and socio‑economic aspects. The article reviews the current state‑of‑the‑art literature in the field of environmental justice, with particular emphasis on green space availability in the context of urban environment.

3

The Centre–Periphery Antagonism in Adjudication: A Case Study on the Spatial Dimension of the Political

72%

Mańko R.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2021

|

vol. 94

121-140

PL

Jednym z kluczowych elementów krytycznej teorii orzekania jest identyfikacja obiektywnie istniejącego antagonizmu, którego dotyczy dane orzeczenie. Identyfikacja antagonizmu pozwala rozwinąć oś, wzdłuż której układane są możliwości interpretacyjne, od najkorzystniejszej dla grupy społecznej A (np. pracowników) do najkorzystniejszej dla grupy społecznej B (np. przedsiębiorców). Artykuł analizuje słynne orzecznictwo Laval-Viking, którego przedmiotem są podstawowe prawa pracownicze (prawo do strajku i działania zbiorowego) oraz ich relacja do swobód gospodarczych przedsiębiorców, którzy zmierzają do uchylenia się od wyższych standardów ochrony praw pracowniczych w ich własnym kraju, już to poprzez zmianę miejsca rejestracji statku na tanią banderę (Viking), już to poprzez import taniej siły roboczej z zagranicy bez zapewnienia pracownikom sprowadzonym równych praw pracowniczych (Laval). Podczas gdy większość badaczy postrzega orzecznictwo Viking–Laval jako dotyczące społeczno-gospodarczego antagonizmu pracowników i przedsiębiorców, słoweński badacz Damjan Kukovec zaproponował odczytanie alternatywne. Jego zdaniem rzeczywisty antagonizm ma miejsce pomiędzy pracownikami z peryferii (Europy Środkowej, in casu Pribałtyki) a pracownikami centrum (Europy Zachodniej, in casu państw skandynawskich). Wprowadzając wymiar przestrzenny do polityczności, Kukovec całkowicie zmienia sposób sformułowania analizowanego antagonizmu. Artykuł podejmuje krytykę analizy Kukovca, argumentując, że obiektywny interes środkowoeuropejskich pracowników nie polega na tym, by sprzedawać swą pracę po cenach dumpingowych, ale by uzyskać te same gwarancje ochrony socjalnej, jak na Zachodzie.

EN

One of the key elements of the critical theory of adjudication is the identification of an objective antagonism that is at stake behind a given court case. The identification of the antagonism allows to develop an axis, along which interpretive possibilities can be spread and arranged from those most favourable to social group A (e.g. workers) to that most favourable to social group B (e.g. businesses). The paper discusses the famous Laval–Viking case-law which was concerned with the fundamental rights of workers (right to strike and undertake collective action) and their relation to the economic freedoms of businesses, seeking to escape the high standards of worker protection in their own country either by changing the flag of a ship to a flag of convenience (Viking) or by importing cheap labour force from abroad, without guaranteeing the workers equal rights (Laval). Whereas the vast majority of scholars have interpreted the Viking–Laval jurisprudence as relating to the fundamental socio-economic antagonism opposing workers and businesses, the Slovenian scholar Damjan Kukovec has proposed an alternative reading. According to him, the real antagonism is ultimately between workers from the periphery (Central Europe, in casu Baltic countries) and workers from the centre (Western Europe, in casu Scandinavian countries). By introducing the spatial dimension to the political, Kukovec entirely changes the formulation of the underlying antagonism. The paper engages critically with Kukovec’s analysis and argues that the objective interest of Central European workers lies not in selling their labour at dumping prices, but gaining the same guarantees of social protection as existing in the West.

Refine search results

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica

1 Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

1 Koprowska K.

1 Mańko R.

1 Okrasa W.

1 2021

1 2019

1 2016

Przestrzenne aspekty nierówności społecznych: sprawiedliwość przestrzenna a zróżnicowanie dobrostanu lokalnego - ewaluacja wpływu środków rozwojowych

Environmental Justice in the Context of Urban Green Space Availability

The Centre–Periphery Antagonism in Adjudication: A Case Study on the Spatial Dimension of the Political