Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 14

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  strój
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

„O strojach dawnych i o teraźniejszej tego wieku modzie” w ujęciu Jakuba Kazimierza Haura (1632–1709)

100%
Stuchlik-Surowiak B.
Perspektywy Kultury
|
2023
|
vol. 43
|
issue 4/2
107-118
EN
The article describes the work of Jakub Kazimierz Haur, entitled The Store or Treasury of Excellent Secrets of Land Economy, first published in 1693. It is a voluminous book of more than five hundred pages, in which the author presented a lot of information from various disciplines – agriculture, meteorology, astrology, medicine, hygiene, veterinary medicine, plastic arts, geography and law, as well as some practical instructions on educating children, reading, hunting or protection against witchcraft. The book also touches on issues relating to costumes, and the parts of the text devoted to these issues were divided by the author into three categories. The first part is devoted to the history of costumes, both in Poland and in other countries, the second part provides information on 17th century fashion in the territory of Poland, and the third part gives practical tips on the cleaning and care of clothes. The book explicitly shows the author’s passion for didacticism, reflected especially in the fragments in which he criticizes women for being excessively influenced by fashion and for blindly copying foreign culture. Nevertheless, the 17th-century author considers clothing to be an important part of everyday life and recommends proper care of it. It should be noted that some of the in the book on how to take care of clothes is still valid today.
PL
Artykuł przybliża dzieło Jakuba Kazimierza Haura zatytułowane Skład albo skarbiec znakomitych sekretów ekonomiej ziemiańskiej wydane po raz pierwszy w roku 1693. Jest to bardzo obszerna, licząca ponad pięćset stron, księga, w której autor zawarł szereg informacji z najróżniejszych dziedzin – rolnictwa, meteorologii, astrologii, medycyny, higieny, weterynarii, sztuk plastycznych, geografii i prawa, a także garść porad dotyczących kulinariów, wychowywania dzieci, czytelnictwa, łowiectwa czy zabezpieczania się przed czarami. Na kartach tego dzieła znalazła swoje miejsce także tematyka związana ze strojami. Te fragmenty tekstu podzielił autor na trzy kategorie. Pierwszą stanowią rozważania o historii ubioru zarówno w Polsce, jak i w innych krajach, drugą – informacje o XVII-wiecznej modzie na terenie Rzeczypospolitej, trzeci obszar rozważań Haura obejmuje natomiast praktyczne porady dotyczące czyszczenia odzieży i dbania o nią. W utworze wyraźnie daje o sobie znać skłonność autora do dydaktyzmu, szczególnie w tych fragmentach, w których krytykuje on Polki za nadmierne uleganie dyktatowi mody i ślepe naśladownictwo obcej kultury. Niezależnie jednak od tego XVII-wieczny autor postrzega strój jako ważny element codzienności i zaleca o niego dbać, przy czym niektóre zamieszczone w dziele porady dotyczące konserwacji odzieży nie straciły do dziś aktualności.
2
Publication available in full text mode
Content available

Etykieta wizerunkowa w urzędach samorządu terytorialnego

84%
Maruszewska M.
Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne
|
2018
|
vol. 14
|
issue 1
120-133
EN
This paper attempts to analyze how an employee’s actual dress code influences the image of the local government. Further, it has been indicated how a local government official should dress for work; what accessories should be avoided. Regulations possible to be implemented by an employer for obliging the employees to abide by the dress code typical for daily work have been presented.
PL
W niniejszym opracowaniu podjęta została próba przeanalizowania jak ubiór urzędnika wpływa na wizerunek instytucji samorządowej. W dalszej części artykułu wskazano jak urzędnik samorządowy powinien ubierać się do pracy, jakie stosować dodatki, czego powinien się wystrzegać. Przedstawiono, jakie regulacje pracodawca może wprowadzić chcąc wymóc na pracownikach obowiązek stosowania stroju noszonego w codziennej pracy.
3
Publication available in full text mode
Content available

Ubiór, strój i kostium w kontekście ubieralnej elektroniki (wearable electronic)

84%
Gruchoła M.
Zeszyty Naukowe KUL
|
2018
|
vol. 61
|
issue 4
375-392
EN
The aim of the paper was an attempt to describe clothing of the wearable electronics domain, defined as smartmode, techmode, e-confection, equipment togs, dresstronics, electronic clothes or electronic fancy goods, constituing a symptom of the accomplishment of socio-cultural and technological transformation in the sphere of dress, attire and costume. Three questions were formulated in the research process: first, regarding the methodological status in the domain of wearable electronics; second, whether it is methodologically acceptable to define it as dress, attire or costume; third, which of the three afore-mentioned expressions may and ought to be used in referring to wearable electronics. The thesis was accepted that, despite semantic similarity, it is methodologically unwarranted to define clothing, which fulfils the function of dress, as wearable electronics. The thesis was confirmed. The historical and analytical descriptive methods were applied.  
PL
Celem publikacji jest próba opisu odzieży z zakresu ubieralnej elektroniki, określanej jako: smart clothing, smartmoda, techmoda, e-konfekcja, sprzętciuchy, ubiorotronika, elektrodzież czy galanteria elektroniczna jako przejawu dokonujących się przeobrażeń społeczno-kulturowych oraz technologicznych w zakresie ubioru, stroju i kostiumu. W procesie badawczym sformułowano trzy pytania: jaki jest status metodologiczny odzieży z zakresu ubieranej elektroniki? czy zasadne jest metodologicznie określanie jej jako ubiór, strój lub kostium? który z trzech powyżej wymienionych terminów można i należy stosować w odniesieniu do wearable electronic? Przyjęto tezę, że wbrew semantycznemu podobieństwu nieuprawnione metodologicznie jest określanie ubieralnej elektroniki jako „ubiór”. Teza została potwierdzona. Zastosowano metodę historyczną oraz analityczno-opisową.
4

„Modnej nagości brzydkie niedostatki”. Performowanie ciała w „Theatrum życia ludzkiego” Piotra Kwiatkowskiego

84%
Olechnowicz E.
Pamiętnik Literacki
|
2021
|
vol. 112
|
issue 2
23-41
PL
Artykuł jest próbą interpretacji "Theatrum życia ludzkiego", XVIII-wiecznego zbioru egzemplów jezuity Piotra Kwiatkowskiego, i reprezentowanej w nim ludzkiej cielesności. Kwiatkowski prezentuje radykalną, steatralizowaną wizję życia jako nieuchronnego dążenia do wiecznego potępienia. Świat przedstawiony nieustannie się przeobraża, ale też jawi się jako pułapka. Choć Kwiatkowski chętnie sięga po obrazowanie przywołujące naturę i jej żywioły, szczególny niepokój budzi w nim raczej kultura. Jako najgroźniejszą pułapkę – więzienie dla duszy – traktuje ludzkie ciało, nagość zaś konsekwentnie kojarzy ze śmiercią. W "Theatrum życia ludzkiego" granica między życiem a śmiercią jest krucha i przenikalna, a człowiek znajduje się w stanie ciągłego zagrożenia – przy czym tutaj niebezpieczeństwo tkwi w tym, co stanowi fundament ziemskiej tożsamości: w jego własnym ciele.
EN
The article is an attempt at interpreting "Theatrum życia ludzkiego" ("Theatre of Human Life"), an 18th century collection of exempla, didactic moral book of poems, written by a Polish Jesuit Piotr Kwiatkowski. He offers a radical vision of life, both as a theatre and as a trap. The presented world is constantly transforming and the people who inhabit it are subordinated to the inescapable drive for eternal damnation. Though Kwiatkowski eagerly employs poetic images referring to the dangers of nature and its elements, he is particularly disquieted by culture. The most dangerous trap, however, is the human body, perceived as a prison for the soul. Hence, nudity consistently evokes in the author associations with death. In "Theatre of Human Life" the boundary between life and death is fragile and penetrable, and man finds himself in a state of constant danger which lies in that which is the foundation of earthly identity—in his own body.
5
Publication available in full text mode
Content available

W garderobie Modrzejewskiej. Strój jako element autokreacji

84%
Kędziora A.
Perspektywy Kultury
|
2023
|
vol. 43
|
issue 4/2
193-204
EN
The aim of this article is an attempt to apply Pierre Bourdieu’s theory of capitals to historical and theatrical research using the example of dress and the strategy of wearing it as a self-creative process and a way of presenting selected social roles. The clothing strategy of the Polish-American actress Helena Modjeska is analyzed.
PL
Celem niniejszego artykułu jest próba aplikacji teorii kapitałów Pierre’a Bourdieu do badań historycznoteatralnych na przykładzie stroju i strategii jego noszenia jako procesu autokreatywnego i sposobu na prezentację wybranych ról społecznych. Analizie zostanie poddana strategia ubioru polsko-amerykańskiej aktorki Heleny Modrzejewskiej.
6
Publication available in full text mode
Content available

„Kazałem więc na łeb na szyję, by mnie krawiec stroił” – rzecz o realnych i duchowych kreacjach Juliusza Słowackiego

84%
Świder-Pióro A.
Perspektywy Kultury
|
2023
|
vol. 43
|
issue 4/2
137-150
EN
The article, mainly based on letters written during Juliusz Słowacki’s exile, shows the relationship between the poet’s clothes and his existential, spiritual and creative progress. The various caesuras of his development bring out the images of a dandy poet, a living corpse in a black trench coat, a voyager realizing the journey of a lifetime, and a mystic abandoning the world of “glanced gloves”. In the context of the presented argument, there is also a Mickiewiczian theme, as an antinomy to Słowacki’s thought presented on clothing treated in the category of the human self.
PL
W artykule – głównie w odniesieniu do listów powstałych na przestrzeni emigracyjnej twórczości Juliusza Słowackiego – ukazane zostały zależności między garderobą poety, a jego egzystencjalnym, duchowym i twórczym progresem. Poszczególne cezury rozwoju przybliżają wizerunki poety-dandysa, żywego trupa w czarnym tużurku, wojażera realizującego podróż życia oraz mistyka porzucającego świat „glansowanych rękawiczek”. W kontekście zaprezentowanego wywodu pojawia się również wątek Mickiewiczowski – antynomiczny wobec prezentowanej myśli Słowackiego o stroju traktowanym w kategorii człowieczego „ja”.
7
Publication available in full text mode
Content available

Szczególne związki obrazu z ubiorem

84%
Wnęk G.
Perspektywy Kultury
|
2023
|
vol. 43
|
issue 4/2
173-192
EN
The text deals with the relationship between image and clothing. At the beginning, I present an outline of the history of the iconography of clothing and various aspects thereof as a contemporary use thereof in selected artistic attitudes from Polish contemporary art. In particular, I focused on the characteristics of the subject as an element of covering, hiding, and mystical treatment of reality, or as an important part of memory. When discussing the iconography of clothing in painting, I focused on examples from contemporary art, with special emphasis on Polish art, expanded to include historical figures, juxtaposing tradition and modernity. I briefly presented how individual artists approached the theme of clothing in painting. I outlined the various possibilities of using costume in painting, on many levels. I drew attention to the works of, among others: Jan Matejko, Zofia Stryjeńska, Tadeusz Kantor, Beata Białecka, Aldona Mickiewicz, Zbigniew Bajek, Jarosław Kawiorski and Mirosław Sikorski. I also touched on body art and tattooing as a specific type of painted clothing that decorates the body. Finally, I presented examples of some aspects of clothing as elements of self-representation and self-creation in the work of the painter Frida Kahlo and the issues of the relationship of the image in the space of clothing, referring to the work of, among others: Chiharu Shiota, Nick Cave and Leung Mee-Ping. A brief outline of this extensive topic was not intended to exhaust the subject, but to popularize and point out the multifaceted, multi-layered and diverse relations and relationships between image and clothing, which are in a state of constant change, following the latest trends in contemporary art. In this relationship, clothing becomes an important element in the creation of artistic personality.
PL
W tekście rozpatrywałem temat relacji obrazu i ubioru. Na wstępie przedstawiłem zarys historii problemu oraz różne strony zagadnienia ikonografii ubioru jako współczesnego wykorzystania stroju na wybranych postawach artystycznych z polskiej sztuki współczesnej. Skupiłem się w szczególności na charakterystyce tematu jako elementu zakrywania, ukrywania, mistycznego traktowania rzeczywistości czy jako ważnej części wspomnienia. Omawiając ikonografię ubioru w malarstwie, skoncentrowałem się na przykładach ze sztuki współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem sztuki polskiej, poszerzonej o postacie historyczne, zestawiając tradycję ze współczesnością. Kolejno przedstawiłem w krótkiej formie, jak poszczególni artyści odnosili się do problematyki ubioru w obrazie. Zarysowałem różnorodne możliwości użycia stroju w malarstwie, na wielu płaszczyznach. W tekście zwróciłem uwagę na twórczość m.in.: Jana Matejki, Zofii Stryjeńskiej, Tadeusza Kantora, Beaty Białeckiej, Aldony Mickiewicz, Zbigniewa Bajka, Jarosława Kawiorskiego oraz Mirosława Sikorskiego. Poruszyłem także zagadnienie body artu i tatuażu jako specyficznego rodzaju ubioru malowanego, zdobiącego ciało. Na zakończenie przedstawiłem przykłady ubioru jako elementu autoprezentacji i autokreacji w twórczości malarki Fridy Kahlo oraz zagadnienia relacji obrazu w przestrzeni ubioru, wskazując na twórczość m.in.: Chiharu Shiota, Nicka Cave’a, Leung Mee-Ping. Krótki zarys bogatego tematu nie miał na celu wyczerpania tej problematyki, lecz upowszechnienie i wskazanie na wielostronne, wieloaspektowe i różnorodne relacje oraz związki obrazu z ubiorem, które są w stanie permanentnych zmian, podążając za najnowszymi trendami w sztuce współczesnej. Ubiór w tej relacji staje się jednocześnie ważnym elementem kreacji artystycznej osobowości.
8
Publication available in full text mode
Content available

Strój modnej damy w zwierciadle polskiej satyry oświeceniowej (na wybranych przykładach)

84%
Kowal J.
Perspektywy Kultury
|
2023
|
vol. 43
|
issue 4/2
119-136
EN
The foreign outfit of a fashionable Enlightenment lady, just like a man’s tailcoat, was synonymous with thoughtless imitation of moral patterns foreign to Polish culture. This phenomenon was often criticized in journalistic and literary texts of the time, including satires. In this article, the title problem is presented through the example of three satirical works by Elżbieta Drużbacka, Ignacy Krasicki, and Jan Gorczyczewski. Their different time periods (the prelude, the mature and decline of the Polish Enlightenment) show that the fascination with the culture of the Seine, manifested in the dress of fashionable ladies, was reflected in literature from the end of the Saxon period to the post-Stanislaus era. It is important to not that, as can be seen from the above-mentioned works, the elite ladies also wanted to imitate artistocrats in their dress, behavior and interests, and it was thanks to them that the new culture spread from Warsaw to the provinces. In the opinion of many intellectuals of the time, including writers, the new fashion was a dangerous and socially harmful phenomenon that should be counteracted. Indulgence in luxury, egoism, vanity, laziness, stupidity, thoughtlessness, sometimes recklessness and lack of experience, and more often calculation and excessive ambition is the catalogue of faults most often attributed to fashionable ladies. A scholarly review of these texts confirms that Enlightenment satire was instrumental in perpetuating the stereotypical image of the fashionable lady who places excessive importance on her elegant appearance. From the satirical pen of the authors, a critical reflection always emerges that this snobbish, uncritical pursuit of the French took place without regard to the consequences, not only financial but also cultural.
PL
Cudzoziemski strój oświeceniowej damy modnej, podobnie jak męski frak, był synonimem bezrefleksyjnego naśladownictwa obcych polskiej kulturze wzorów obyczajowych. Zjawisko to wielokrotnie krytykowano w ówczesnych tekstach publicystycznych i literackich, w tym również w satyrze. Tytułowy problem zaprezentowany został w niniejszym artykule na przykładzie trzech utworów satyrycznych autorstwa Elżbiety Drużbackiej, Ignacego Krasickiego i Jana Gorczyczewskiego. Ich zróżnicowana przynależność czasowa (faza prekursorska, dojrzała i schyłkowa epoki polskiego oświecenia) pokazuje, iż manifestująca się w stroju modnych dam fascynacja kulturą znad Sekwany była zjawiskiem eksponowanym w literaturze już od schyłku czasów saskich aż po epokę postanisławowską. Co przy tym znamienne i co poświadcza lektura wskazanych utworów, damy z elit – w ubiorach, zachowaniu, zainteresowaniach – chciały również naśladować szlachcianki i tak nowa kultura rozpowszechniona w Warszawie przenikała za ich sprawą na prowincję. W ocenie wielu ówczesnych intelektualistów, w tym także literatów, nowa moda była zjawiskiem groźnym, szkodliwym społecznie, któremu należało przeciwdziałać. Lubowanie się w zbytkach, egoizm, próżność, lenistwo, głupota, bezrefleksyjność, czasem lekkomyślność i brak doświadczenia, a częściej wyrachowanie i nadmierne ambicje to katalog wad najczęściej przypisywanych modnym damom. Badawczy ogląd wymienionych tekstów potwierdza fakt, że oświeceniowa satyra w znaczącym stopniu przyczyniła się do utrwalenia stereotypowego wizerunku modnej damy, przywiązującej nadmierną wagę do swojego strojnego wyglądu. Spod satyrycznego pióra autorów wyłania się również każdorazowo krytyczna refleksja, iż ta snobistyczna, bezkrytyczna pogoń za francuszczyzną odbywała się bez oglądania się na konsekwencje nie tylko finansowe, ale i kulturowe.
9
Publication available in full text mode
Content available

Strój w czeskim piśmiennictwie parenetycznym XVI i XVII wieku

84%
Koczur-Lejk K.
Perspektywy Kultury
|
2023
|
vol. 43
|
issue 4/2
349-364
EN
The aim of the article is to present the views of Czech preachers and moralists of the 16th and 17th centuries regarding the costumes of that time. In their works, the authors criticized the excessive care of the Czechs about the appearance, which they interpreted as a sign of pride and vanity. They did not agree to the demolition of existing patterns and rules regarding dress. They expressed the belief that each person should be dressed in accordance with his or her place in society. They stigmatized the imitation of foreign fashions because they saw it as a threat to Czech national identity. Particularly much space in parenetic works was devoted to women’s costumes. Moralists emphasized that a woman dressed up had a stronger effect on men and made it easier for them to commit the sin of sensuality. The parenetic writings in question were motivational in nature, serving to shape desirable attitudes and behavior.
PL
Celem artykułu jest zaprezentowanie poglądów czeskich kaznodziejów i moralistów XVI i XVII wieku na temat ówczesnych strojów. Na kartach swoich dzieł autorzy krytykowali nadmierną dbałość Czechów o wygląd zewnętrzny, którą interpretowali jako przejaw pychy i próżności. Nie zgadzali się na burzenie istniejących schematów i obowiązujących zasad dotyczących stroju. Wyrażali przekonanie, że każdy człowiek powinien być ubrany zgodnie ze swoim miejscem w społeczeństwie. Piętnowali naśladowanie zagranicznych mód, ponieważ widzieli w tym zagrożenie dla czeskiej tożsamości narodowej. Szczególnie dużo miejsca w dziełach parenetycznych poświęcano strojom niewiast. Moraliści podkreślali, że kobieta wystrojona silniej działa na mężczyzn i ułatwia im popełnianie grzechu zmysłowości. Omawiane pisma parenetyczne miały charakter motywacyjny, służyły kształtowaniu pożądanych postaw i zachowań.
10
Publication available in full text mode
Content available

Tradycyjny strój kobiecy – traje de flamenca i jego znaczenie podczas sewilskiego święta Feria de Abril

84%
Romanowska J.
Perspektywy Kultury
|
2023
|
vol. 43
|
issue 4/2
321-332
EN
The text aims to discuss the most important meanings of traje de flamenca, a traditional women’s costume worn during one of the most important Andalusian festivals – Feria de Abril – in Seville. Traje de flamenca is a costume founded on the romantic vision of Andalusian culture, which, however, has also been transformed by tradition. Women wearing it is a form of building local identity, but also an attempt to emphasize female power and dominance.
PL
Tekst ma na celu omówienie najistotniejszych zagadnień związanych z traje de flamenca, tradycyjnym strojem kobiecym zakładanym podczas jednego z najważniejszych andaluzyjskich świąt – Ferii de Abril w Sewilli. Traje de flamenca to strój mający początek w romantycznej wizji andaluzyjskiej kultury, zanurzony w tradycji – ulega również przekształceniom. Zakładanie go przez kobiety to nie tylko forma budowania lokalnej tożsamości, lecz także próba podkreślenia kobiecej siły i dominacji.
11
Publication available in full text mode
Content available

Strój ludowy jako nośnik nastrojów społecznych w międzywojennej twórczości wybranych malarzy austriackich

84%
Bigaj-Zwonek B.
Perspektywy Kultury
|
2023
|
vol. 43
|
issue 4/2
151-172
EN
The article addresses the issue of the role of clothing in the construction of a message with a specific content/sound by selected artists creating in the interwar period in Austrian regions such as East Tyrol. The artists associated with expressionism and modernism referred in different ways to the political and social situation of the time. The purpose of the article includes pointing out the reasons why painters reached for the theme of regional, folk or peasant costume, and outlining the scheme in which it was combined with the content of artistic expression and the message. The article singles out the work of Albin Egger-Lienz, whose story provides an interesting example of the determinants of motif choices in painted images, and shows how, among others, the issue of clothing can affect the subsequent reception of artistic output. The article, prepared on the basis of museum searches and the literature, concludes that peasant, folk motifs are often found in situations where accents of primordialism, the rhythm of nature and work in harmony with nature, tradition, family and native values are desirable. The choice of costumes/clothes associated with the regions and the countryside accompanies political, labor and popular upheavals, and may also appear in threatening situations. In the case of expressionist currents, especially in artists working in the regions, they can emphasize the power of the message, including by stressing the truthfulness of behavior and the power of nature, which determines the natural order. Peasant accents, including folk costume, are then often combined with religious motifs. However, regional clothing, rural and landscape themes can also accompany art during periods of conflict and provide a kind of refuge from the oppression of the world or signal an ominous “calm before the storm.” A problem that is also outlined here is the issue of the reception of peasant/folk dress in a country that had ties to Nazism, and as a result, the issue of dress is linked to the cultural policies of the state promoted at the time, sometimes in accordance with the expectations of the artists, but sometimes also by chance and the superimposition of various circumstances, which affects the evaluation of the artists themselves and their works.
PL
Artykuł dotyczy zagadnienia roli ubioru w budowaniu przekazu o określonej treści/wydźwięku przez wybranych artystów tworzących w okresie międzywojennym w regionach Austrii, takich jak Tyrol. Twórcy ci – związani z ekspresjonizmem, modernizmem – odnosili się w różny sposób do ówczesnej sytuacji polityczno-społecznej. Celem artykułu jest m.in. wskazanie na powody sięgania po motyw stroju regionalnego, ludowego czy chłopskiego oraz zarysowanie schematu, w którym łączy się on z treścią artystycznej wypowiedzi oraz ekspresją przekazu. W artykule wyróżniono twórczość Albina Eggera-Lienza, którego historia stanowi ciekawy przykład determinantów wyborów motywów w obrazowaniu malarskim, a także pokazuje, jak m.in. kwestia ubioru może wpływać na późniejszy odbiór dorobku artystycznego. Artykuł, przygotowany na podstawie kwerend muzealnych i literatury przedmiotu, zawiera m.in. wniosek, że motywy chłopskie, ludowe występują często w sytuacjach, w których pożądane są akcenty pierwotne, rytmu przyrody i pracy zgodnej z naturą, tradycji, wartości rodzinnych i rodzimych. Wybory strojów/ubiorów związanych z regionami i wsią towarzyszą przewrotom politycznym, robotniczym i ludowym, mogą też pojawiać się w sytuacjach zagrożenia. W przypadku nurtów ekspresjonistycznych, szczególnie u artystów pracujących w regionach, mogą one podbijać siłę przekazu, m.in. przez akcentację prawdziwości zachowań i siły przyrody, która wyznacza naturalny ład. Wielokrotnie akcenty chłopskie, w tym strój ludowy, łączą się wtedy z motywami religijnymi. Jednakże ubiór regionalny, wątki wiejskie i krajobrazowe mogą także towarzyszyć sztuce w okresach konfliktów i stanowić swoisty sposób schronienia przed uciskiem świata lub dawać wyraz złowrogiej „ciszy przed burzą”. Problemem, który również został tu zarysowany, jest kwestia recepcji ubioru chłopskiego/ludowego w kraju, który miał związki z nazizmem, w związku z czym sprawa stroju łączy się z promowaną ówcześnie polityką kulturalną państwa – nieraz zgodnie z oczekiwaniami artystów, ale niejednokrotnie również przez przypadek i nałożenie się różnorakich okoliczności – i wpływa na ocenę samych twórców oraz ich dzieł.
12
Publication available in full text mode
Content available

Strój, ubiór, kostium jako symbole kulturowe

84%
Bigaj-Zwonek B., Kaczmarzyk I., Stankiewicz-Kopeć M.
Perspektywy Kultury
|
2023
|
vol. 43
|
issue 4/2
11-20
EN
Over the centuries, clothing – generally speaking of all kinds of outfits or costumes – has gained many functions, becoming one of the most representative determinants of culture. Clothes, dresses, costumes in all their diachronic and synchronous complexity – apart from their strictly pragmatic and utilitarian dimension – act as specific symbolic markers clearly and unambiguously defining the social role played by someone at a given moment, as well as reflecting approval or opposition to the existing hierarchy of values and dominant cultural patterns. Clothing, especially costume, understood as an integral whole or as its individual elements, despite their materiality, is saturated with something intangible – aesthetic values in addition symbolic meanings, communicating (more or less directly) identity, views, system of belonging to a specific cultural circle, social stratum, professional or subcultural group. Clothing can hierarchize or egalitarianize: it can distinguish someone from others or allow them to disguise themselves, it can unify, blur differences, indicate social prestige or an inferior function performed in a given community, reveal desires, longings, dreams and aspirations, as well as fit into the discourse between model-creating cultural centers and satellite peripheries with their complexes or rebellion against what is not own and native, which sometimes results in a turn towards ethnic sources of perception of oneself and the surrounding world.
PL
Na przestrzeni wieków odzienie – mówiąc najogólniej o wszelkich odmianach ubiorów, strojów czy kostiumów – zyskało wiele funkcji, stając się jednym z najbardziej reprezentatywnych wyznaczników kultury. Ubiory, stroje, kostiumy w całej swojej diachronicznej i synchronicznej złożoności – poza ich ściśle pragmatycznym, utylitarnym wymiarem – pełnią bowiem funkcję swoistych symbolicznych markerów jasno i jednoznacznie określających odgrywaną przez kogoś w danej chwili rolę społeczną, a także odzwierciedlających aprobatę bądź sprzeciw wobec obowiązującej hierarchii wartości i dominujących wzorów kulturowych. Ubranie, a szczególnie strój czy kostium, ujmowane jako integralna całość lub też jako ich poszczególne elementy, mimo swojej materialności są bowiem nasycone tym, co niematerialne wartościami estetycznymi, jak również właśnie znaczeniami symbolicznymi, komunikującymi (bardziej lub mniej bezpośrednio) tożsamość, poglądy, system przynależności do określonego kręgu kulturowego, warstwy społecznej, grupy zawodowej czy subkulturowej. Odzież może bowiem hierarchizować bądź egalitaryzować: wyróżniać kogoś na tle innych lub pozwolić mu się zamaskować, może ujednolicać, zacierać różnice, wskazywać na społeczny prestiż lub poślednią funkcję pełnioną w danej społeczności, ujawniać pragnienia, tęsknoty, marzenia i aspiracje, a także wpisywać się w dyskurs pomiędzy wzorotwórczymi centrami kulturowymi a satelickimi peryferiami z ich kompleksami bądź buntem wobec tego, co nie jest własne i rodzime, czego konsekwencją bywa współcześnie zwrot ku etnicznym źródłom postrzegania siebie i otaczającego świata.
13
Publication available in full text mode
Content available

W gorsecie czy w surducie? Strój w dziewiętnastowiecznym dyskursie emancypacyjnym

84%
Stachura-Lupa R.
Perspektywy Kultury
|
2023
|
vol. 43
|
issue 4/2
89-106
EN
The paper illustrates the relationship between women’s clothing and the processes of modernization in the 19th century Europe. The author focuses on the discourse of emancipation and women who, like the French writer George Sand and a group of her Polish followers, broke away from the traditional image of women and adopted masculine clothing. In Poland, the interpretation of Sand’s lifestyle, characterized by her preference for masculine clothing, posed a challenge to her first biographers, who associated the author of Indiana with Frederic Chopin. A woman in a frock coat with a cigar or pipe in her hand was seen by opponents of emancipation as a troublemaker seeking applause. She discredited not only herself, but also the idea of emancipation. Accusations of seeking attention and cheap sensation were accompanied by charges of a sexual-erotic nature: shamelessness, licentiousness, and moral decay. Eliza Orzeszkowa knew and appreciated Sand’s work. She herself avoided talking about her private life. In Kilka słów o kobietach (1870, A Few Words On Women), the essay which was fundamental to the further development of the emancipation movement in Poland. She criticized the troublemakers, bluestocking and lioness women, who reduced the idea of equality to behaviour that violated social norms. In her emancipation program, she advocated respect for the family and marriage, and moral and ethical standards.
PL
Artykuł ukazuje związek między strojem kobiecym a procesami modernizacyjnymi zachodzącymi w Europie w XIX wieku. Autorka koncentruje się na dyskursie emancypacyjnym i kobietach, które tak jak francuska pisarka George Sand i grono jej polskich naśladowczyń zrywały z tradycyjnym wizerunkiem kobiety i zakładały męskie stroje. W Polsce z interpretacją stylu życia Sand, noszącej męską garderobę, nie radzili sobie jej pierwsi biografowie, piszący o autorce Indiany w związku z Fryderykiem Chopinem. Kobieta w surducie, z cygarem lub fajką w ręku w ocenie przeciwników emancypacji była awanturnicą, szukającą poklasku. Kompromitowała nie tylko siebie, ale i ideę emancypacyjną. Do oskarżeń o szukanie atencji i taniej sensacji dochodziły zarzuty o podłożu seksualno-erotycznym: o bezwstydności, rozwiązłości, zgniliźnie moralnej. Eliza Orzeszkowa znała i ceniła twórczość Sand. Sama unikała mówienia o swoim życiu prywatnym. W Kilku słowach o kobietach (1870), rozprawie fundamentalnej dla dalszego rozwoju ruchu emancypacyjnego w Polsce, krytyce poddała awanturnice, sawantki i kobiety lwice, które ideę równouprawnienia sprowadzają do zachowań naruszających społeczne normy. W swoim programie emancypacyjnym opowiedziała się za poszanowaniem rodziny, małżeństwa i norm moralno-obyczajowych.
14
Publication available in full text mode
Content available

Szata zdobi władcę, czyli jak ubiór pomaga odgrywać rolę bizantyjskiego basileusa?

67%
Stanios E.
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
|
2013
|
vol. 31
EN
The apparel functions in culture in many ways. One of the most popular functions is the manifestation of power. The author analyses this problem discussing the texts concerning the Byzantine Empire written in the 20th century such as (Krzyżowcy i Puszkarz Orbano of Z. Kossak, Srebrne orły of T. Parnicki, Bizantyjska noc of S. Sierecki). The main elements of the apparel of the Emperorsuch as a round crown, sandals, purple colour and jewels were not only the symbols of the unlimited power of the basileus but also increased his authority and were a tool of creating a myth of power.Finally, the apparel of the basileus took part in making the “theater of power” and was the element of the spectacle which aimed at sustaining the illusion about the role and power of the ByzantineEmpire.
PL
Strój w kulturze pełni wiele istotnych funkcji komunikacyjnych, m.in. pozwala na manifestowanie i wizualizację władzy. Problem ten autorka omawia na przykładzie dwudziestowiecznych tekstów literackich dotyczących Bizancjum (Krzyżowcy i Puszkarz Orbano Z. Kossak, Srebrne orły T. Parnickiego, Bizantyjska noc S. Siereckiego). Najważniejsze elementy cesarskiego stroju: okrągła korona, sandały, purpura i klejnoty stanowiły nie tylko symbole nieograniczonej władzy basileusa i bogactwa państwa, ale również podnosiły w oczach innych jego autorytet i prestiż, byłynarzędziem mitologizacji władzy. Wreszcie, odzienie basileusa było nieodłącznym elementem „teatru władzy”, elementem widowiska rozgrywanego na dworze bizantyjskim, którego celem byłopodtrzymywanie iluzji znaczenia i potęgi Cesarstwa Wschodniego.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.