Search results

1

Recepcja tematu niepełnosprawności w literaturze dziecięcej wśród uczniów polskich szkół podstawowych

100%

Fidowicz A.

Przegląd Pedagogiczny

|

2020

|

issue 2

271-281

PL

Badania recepcji wśród czytelników dziecięcych nie należą do często praktykowanych w Polsce. Szczególnie istotne dla rozwoju lokalnej edukacji inkluzyjnej/włączającej może być uzyskanie informacji na temat sposobu, w jaki uczniowie szkół podstawowych w klasach IV-VIII odbierają wybrane narracje o niepełnosprawności w tekstach, które są przeznaczone docelowo do tej grupy czytelników. W tym celu wykonane zostały badania ankietowe w grupie 298 dzieci w wieku od 9 do 16 lat. Uczniowie mieli odpowiedzieć na pytania dotyczące ich oceny zachowania bohaterek dwóch powieści: Tydzień Konstancji Olgi Masiuk i Skrzynia Władcy Piorunów Marcina Kozła. Badania wykazały korelację między recepcją tekstu a wiekiem, poziomem inkluzji w środowisku ucznia, dostępem do ośrodków kulturalnych w regionie i osobistym kontaktem dziecka z osobami niepełnosprawnymi. Na ich podstawie można jednak wywnioskować, że to ostatni ze wspomnianych czynników wywiera największy wpływ na sposób, w jaki uczniowie szkół podstawowych odbierają wątki związane z niepełnosprawnością w kulturze. Oznacza to, że wbrew rozpowszechnionemu przekonaniu niepełnosprawność sama w sobie nie stanowi tematu tabu dla dzieci, dlatego należy od najmłodszych klas rozwijać działania inkluzyjne, włączając w to użycie literatury dziecięcej.

2

Laicy jako rzecznicy. Opinie osób niepełnosprawnych jako głos w polemice toczonej przez reprezentantów socjologii medycyny i studiów nad niepełnosprawnością

81%

Masłyk T.

Przegląd Socjologii Jakościowej

|

2020

|

vol. 16

|

issue 3

84-100

EN

In the second half of the twentieth century, the thematic area of disability became the subject of academic debates and empirical research conducted in the field of social sciences within two simultaneously developing currents. Within the first one, i.e. medical sociology, attention was directed to the nature and causes of chronic diseases and disabilities, focusing on broadly understood health dysfunctions, interpreted most often on an individual basis. Within the second one, namely disability studies, the researchers’ attention was focused primarily on social problems as a source of disability (the social model) and on adequate remedies. In the social model, disability was treated as a derivative of broadly defined external constrains, and not as a consequence of bodily dysfunction. The aim of this article is to present the theoretical assumptions behind these two currents while taking into account the opinion of people with disabilities as a polemical voice in the ongoing discussion. Opinions on the nature of their own disability, its sources, and consequences were expressed by forty-five people with disabilities, who took part in the field research carried out using the technique of individual in-depth interviews. The participants generally interpreted their disability and its causes in a medical (individualistic) perspective. They treated the dysfunction itself as fundamental for building the central status, negating or ignoring the basic premises of the social model.

PL

W drugiej połowie dwudziestego wieku tematyka niepełnosprawności stała się przedmiotem debat akademickich i badań empirycznych prowadzonych na gruncie nauk społecznych w ramach dwóch równolegle rozwijających się nurtów. W pierwszym z nich – socjologii medycyny (medical sociology), uwagę koncentrowano na naturze i przyczynach chorób przewlekłych i niepełnosprawności, stawiając w centrum zainteresowania szeroko rozumiane dysfunkcje zdrowotne, interpretowane najczęściej w ujęciu indywidualnym. W drugim nurcie – studiach nad niepełnosprawnością (disability studies), uwaga badaczy skupiała się przede wszystkim na problemach społecznych (model społeczny) jako źródle niepełnosprawności oraz na adekwatnych im środkach zaradczych. W modelu społecznym niepełnosprawność traktowano przede wszystkim jako pochodną szeroko rozumianych ograniczeń zewnętrznych, a nie jako konsekwencję dysfunkcji na poziomie organizmu. Celem artykułu jest przybliżenie założeń teoretycznych tych dwóch nurtów z jednoczesnym uwzględnieniem opinii osób niepełnosprawnych, jako głosu uzupełniającego argumentację w toczonej dyskusji. Opinie na temat istoty własnej niepełnosprawności, jej źródeł i konsekwencji wyrażone zostały przez 45 osób niepełnosprawnych, które wzięły udział w badaniach terenowych zrealizowanych z wykorzystaniem techniki indywidualnych wywiadów pogłębionych. Uczestnicy badania na ogół interpretowali swoją niepełnosprawność i jej przyczyny w perspektywie medycznej (indywidualistycznej). Samą dysfunkcję traktowali jako fundamentalną dla budowania statusu centralnego, w mniejszym stopniu przypisując przyczyny swojej niepełnoprawności uwarunkowaniom społecznym.

3

Świat uniwersalnych wartości w zetknięciu z niepełnosprawnością – przykłady z polskiej literatury dla dzieci w latach 1919–1949

72%

Fidowicz A.

Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce

|

2017

|

vol. 12

|

issue 3(45)

119-131

PL

Autorka przedstawia dzieła literackie powstałe dla dzieci w Polsce w latach 1919‒1949, odnoszące się do problematyki niepełnosprawności. Poddaje analizie dzieła Edwarda Słońskiego (Prawdziwa bajka), Kornela Makuszyńskiego (O dwóch takich, co ukradli księżyc), Marii Kędziorzyny (Za rozbitą szybką, Gaptuś z kąta gracianego). Posługując się dwoma perspektywami badawczymi: studiami nad niepełnosprawnością (disability studies) oraz estetyczną koncepcją literatury dla dzieci autorstwa Igora Saksidy. Prezentuje wartości obecne w tych tekstach (tolerancja, samoakceptacja), skupiając się na ich uniwersalnym charakterze. Kolejną propozycją Autorki jest zmiana chronologii w polskiej historii literatury dla dzieci – postulat „trzydziestolecia 1919‒1949”, zamiast powszechnie przyjętego podziału na dwudziestolecie międzywojenne i okres powojenny. Celem artykułu jest prezentacja utworów współcześnie zapomnianych przez nauczycieli, a które mogą stanowić ciekawe i przystępne dla dziecięcego odbiorcy przykłady zetknięcia się z niepełnosprawnością, jak również propozycja przywrócenia części z nich do obiegu kulturowego po okresie PRL-u. Utwory te można podzielić ze względu na obecność dwóch typów bohaterów: „kalekie” przedmioty oraz niepełnosprawnych bohaterów ludzkich. Bardzo ważnym elementem tej prozy jest jednak nie tylko jej wymiar dydaktyczny, ale również walory estetyczne obecne w wybranych tekstach polskich twórców.

EN

The author presents chosen literary works for children created in Poland between 1919 and 1949. She makes an analysis of works created by Edward Słoński (The True Fairy Tale), Kornel Makuszyński (The Two Who Stole the Moon), Maria Kędziorzyna (Behind the LittleBroken Glass, Gaptuś From the Toy Corner). Her analysis uses disability studies and Igor Saksida’s aesthetic conception of children’s literature. Another key proposal of the paper is for a new chronology inside the history of Polish children’s literature (“thirty years 1919-1949” instead of the current division between “interwar period” and “postwar period”). The author makes an attempt to present the values (tolerance, self-acceptation) which are to be found in these works. She is also focused on the universal character of these values and interesting examples of meeting with disability for the child reader. Another proposal is returning some texts to contemporary culture after the communist period as the important element of that prose is not only its educational aspect but also the aesthetic one.

4

Disability Studies: A View from the Humanities

72%

Rembis M., Pamuła N.

Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo

|

2016

|

issue 1(31)

5-23

EN

In this essay, Rembis and Pamuła explore the state of the field of disability studies, making special note of its relevance to the study of disability in Poland. Special consideration is given to the critical importance of the dialectical relationship between disability activism and lived experiences and the growth of disability studies as an academic field. Disability and disability rights have become global concerns. Since the 1970s, disabled activists and their allies in countries around the world have been working to redefine disability and secure the rights of disabled people. The disability rights movement consists of direct action protests, legal challenges, advocacy, and education. An outgrowth of this diverse movement has been the rise of the interdisciplinary field of disability studies. In this essay, we will offer a brief overview of disability studies, highlighting the importance of the “social model” of disability and the critiques it has engendered. We will then turn to a discussion of “global disability studies,” focusing specifically on Poland, revealing the fruitful ways in which insights from the humanities can be brought to bear on the lived experiences and filmic and literary representations of disability and disabled people.

PL

W prezentowanej pracy Rembis i Pamuła badają stan studiów nad niepełnosprawnością, zwracając szczególną uwagę na jego związek ze stanem studiów nad niepełnosprawnością w Polsce. Autorzy kładą nacisk na decydujące znaczenie dialektycznego związku między aktywizmem w zakresie niepełnosprawności i przeżytymi doświadczeniami a rozwojem studiów nad niepełnosprawnością jako dziedziny akademickiej. Niepełnosprawność i prawa osób niepełnosprawnych stały się problemami ogólnoświatowymi. Od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku niepełnosprawni aktywiści oraz ich sojusznicy na całym świecie podejmują działania w celu przedefiniowania niepełnosprawności i zapewnienia praw osobom niepełnosprawnym. Ruch na rzecz praw osób z niepełnosprawnością to bezpośrednie akcje protestacyjne, sprzeciwy sądowe, orędownictwo i edukacja. Następstwem działań w ramach tego różnorodnego ruchu stało się powstanie interdyscyplinarnej dziedziny studiów nad niepełnosprawnością. W niniejszej pracy autorzy przedstawiają studia nad niepełnosprawnością w ogólnych zarysach, podkreślając znaczenie „społecznego modelu” niepełnosprawności oraz krytykę, której stał się źródłem. Następnie omawiają „globalne studia nad niepełnosprawnością”, koncentrując się w szczególności na Polsce i ukazując obiecujące sposoby zastosowania spostrzeżeń z dziedziny nauk humanistycznych dla zrozumienia przeżytych doświadczeń, a także filmowych i literackich interpretacji niepełnosprawności oraz osób niepełnosprawnych.

Refine search results

1 Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo

1 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce

1 Przegląd Pedagogiczny

1 Przegląd Socjologii Jakościowej

2 Fidowicz A.

1 Masłyk T.

1 Pamuła N.

1 Rembis M.

2 2020

1 2017

1 2016

Recepcja tematu niepełnosprawności w literaturze dziecięcej wśród uczniów polskich szkół podstawowych

Laicy jako rzecznicy. Opinie osób niepełnosprawnych jako głos w polemice toczonej przez reprezentantów socjologii medycyny i studiów nad niepełnosprawnością

Świat uniwersalnych wartości w zetknięciu z niepełnosprawnością – przykłady z polskiej literatury dla dzieci w latach 1919–1949

Disability Studies: A View from the Humanities