Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 6

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  stylizacja gwarowa
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

O stylizacji gwarowej dyskusyjnie (na materiale wybranych utworów współczesnej prozy polskiej)

100%
Wyderka B.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2017
|
vol. LXIV
333-351
EN
The article presents the issue that is associated with the concept of dialectal stylization, as well as the disparities in the interpretation of the phenomenon, which may be found in the literature of the subject. The author conducts a critical discussion about the views of such researchers of the issue as: S. Dubisz, A. Wilkoń, T. Kostkiewiczowa, T. Skubalanka. As the analytical basis, the author acknowledges the stylization theory of M. R. Mayenowa. Not every implementation of the dialectal items to the texts indicates a stylization. The dialectal stylization is realized mainly in the texts of an artistic style, but in the literary works the dialectal units may also be citations or elements of reality of a represented world that function on the basis of a given theme. The author of the article discusses and illustrates the issue of the boundary between the prolific use of a dialectal style with the intention of stylization and the non-stylized use. Furthermore, he discusses the status of the texts that are written in a dialect and the phenomena of hybrid and double-coded texts. The empirical material of the article constitutes the prose works of the youngest generation of the Polish authors, which were published in the last few years. Those involve the novels written by: Maciej Płaza, Ignacy Karpowicz, Wojciech Kuczok, Szczepan Twardoch.
PL
Artykuł przedstawia problemy związane z pojęciem „stylizacji gwarowej” i rozbieżnościami w interpretacji zjawiska, jakie odnajdujemy w literaturze przedmiotu. Autor dokonuje krytycznego omówienia poglądów takich badaczy problematyki, jak S. Dubisz, A. Wilkoń, T. Kostkiewiczowa, T. Skubalanka. Za podstawę analityczną przyjmuje teorię stylizacji M.R. Mayenowej. Nie każde wprowadzenie do tekstu elementów gwary oznacza stylizację. Stylizacja gwarowa realizuje się przede wszystkim w tekstach stylu artystycznego, ale w utworach literackich jednostki gwarowe mogą być też cytatami bądź elementami realiów świata przedstawionego funkcjonującymi na zasadzie motywu. Autor artykułu omawia i ilustruje problem granicy pomiędzy stylotwórczym użyciem gwary z intencją stylizacyjną a użyciem niestylizacyjnym. Omawia status tekstów pisanych gwarą oraz zjawiska tekstów hybrydowych i dwukodowych. Materiał empiryczny artykułu stanowią utwory prozatorskie najmłodszej generacji polskich twórców opublikowane w ostatnich kilku latach, są to powieści Macieja Płazy, Ignacego Karpowicza, Wojciecha Kuczoka, Szczepana Twardocha.
2
Publication available in full text mode
Content available

Cechy dialektalne wykorzystywane dziś w stylizacji na materiale Narodowego Korpusu Języka Polskiego

63%
Kępińska A.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2013
|
vol. LIX
91-105
PL
Celem artykułu jest przedstawienie rejestru typowych polskich cech dialektalnych obecnych w źródłach pełnego Narodowego Korpusu Języka Polskiego, reprezentujących współczesną polszczyznę potoczną. Celem jest także ustalenie frekwencji wybranych leksemów zawierających cechy dialektalne oraz ocena ich wartości stylistycznej i funkcji, jaką pełnią w tekście. Praca ma charakter jedynie sondażowy. Leksemy, w których są poświadczone cechy dialektalne, we współczesnej polszczyźnie standardowej są wykorzystywane w ramach stylizacji. Mają nacechowanie ujemnie albo wnoszą pewną wartość stylistyczną, sygnalizując nonszalancki stosunek nadawcy wypowiedzi do rzeczywistości pozajęzykowej i samego języka. W ten sposób są głównie wykorzystywane wyraziste fonetyczne cechy dialektalne, takie jak labializacja nagłosowego o- (np. łojciec, łoczywiście, łostatnio, łobywatelski) czy wąska realizacja dawnych samogłosek pochylonych a oraz e, np. wsiok, biedok i bidok, kobita, chlyb i chlib, przy czym niektóre ekspresywne nazwy osób mają tylko postać z samogłoską o, typu głupol, kibol, psychol czy ćwok. Spośród cech fleksyjnych większą frekwencję ma jedynie końcówka 2. os. lm. -ta. W wypadku niezgodnych z normą końcówek rzeczowników trudno jednoznacznie określić, czy dany morfem pochodzi z gwary, czy realizuje określoną tendencję językową, jak tzw. deprecjatywne formy M., B. i W. lm. rzeczowników męskoosobowych typu chłopy, dziady, pany czy ministry, dyrektory, politykiery.
EN
The aim of the present paper is creating a record of typical Polish dialectal features representing contemporary colloquial Polish language which can be found in the sources of the full version of the Polish National Corpus. Another target of the paper is to verify the frequency of selected lexemes containing dialectal features and to assess their stylistic value and role which they play in texts. The project described in the paper has been only a survey. The lexemes containing attested dialectal features are used in contemporary Polish in order to achieve stylisation. They are negatively marked or convey a specific stylistic value by means of displaying a nonchalant attitude of the speaker towards the extralinguistic reality and towards the language itself. Among the distinct dialectal phonetic features used in the above-described manner are: the labialisation of the beginning o- (as in łojciec, łoczywiście, łostatnio, łobywatelski) or the narrow pronunciation of old long vowels a and e, e.g.: wsiok, biedok and bidok, kobita, chlyb and chlib. However, some expressive names of people are only of the following kind: głupol, kibol, psychol and ćwok. As far as the inflectional features are concerned, only the plural 2nd person -ta is of higher frequency. In the cases of noun endings which are incompatible with the norm it is difficult to state clearly whether a given morpheme originates in a dialect or displays a certain language tendency, as in the case of deprecating forms of the nominative, accusative and vocative of plural masculine personal nouns of the following type: chłopy, dziady, pany or ministry, dyrektory, politykiery.
3
Publication available in full text mode
Content available

Słownictwo gwarowe na tle innych warstw leksykalnych utworu literackiego (na przykładzie cyklu „Na Skalnym Podhalu” Kazimierza Tetmajera)

63%
Sicińska K.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2014
|
vol. LX (60)
263-281
PL
Rozważania zawarte w niniejszym artykule koncentrują się wokół metodologicznych aspektów analizy leksykalnej utworu literackiego, w szczególności utworu wykorzystującego różnorodne złoża leksykalne, w tym słownictwo gwarowe. Podstawa materiałowa została zaczerpnięta z tekstów powstałego w początkach XX w. cyklu Na Skalnym Podhalu Kazimierza Tetmajera, w którym dominantę stylistyczną stanowi stylizacja gwarowa (wzorcem dla niej jest gwara podhalańska). Podstawowym i nastręczającym wielu trudności etapem analizy leksykalnej jest rozpoznanie rodowodu poszczególnych jednostek leksykalnych, występujących w badanych tekstach, tzn. wyodrębnienie słownictwa gwarowego, archaicznego i rzadkiego, identyfikacja neologizmów i innych warstw leksykalnych. Kolejny etap to wskazanie kręgów tematycznych, wokół których skupia się słownictwo reprezentujące określone warstwy chronologiczne, terytorialne i środowiskowe języka (z reguły kręgi te są rozdzielne), a ostatecznie określenie funkcji, jaką słownictwo owo spełnia w utworze (w odniesieniu do rzeczywistości przedstawionej i na poziomie estetycznego oddziaływania na odbiorcę).
EN
Deliberations included in this article concentrate around methodological aspects of lexical analysis of a literary work, in particular, a work that uses various lexical deposits, including dialectal vocabulary. Material basis was taken from the texts of Na Skalnym Podhalu series by Kazimierz Tetmajer, written at the beginning of XX century which was stylistically dominated by dialect stylization (Podhale region dialect was a model). A basic and posing many problems phase of lexical analysis is identification of an origin of respective lexical units existing in investigated texts i.e. separation of dialect, archaic and rare vocabulary, identification of neologisms and others. The next stage is showing thematic circles, around which vocabulary representing specific chronologic, territorial and environmental layers of language are gathered (usually, these layers are separable). The final phase is specification of a function that the said vocabulary plays in a literary work (in relation to the presented reality and on the level of esthetic influencing the recipient).
4
Publication available in full text mode
Content available

Stylizacja gwarowa w „Kujawskich legendach, gawędach i gadkach” Antoniego Benedykta Łukaszewicza

63%
Paluszak-Bronka A.
Polonica
|
2016
|
vol. 36
249-258
EN
In this article, I focus on the dialectal jargon stylization in “Kujawskie legendy, gawędy i gadki” (Wrocław 2012, hereinafter referred to as KL) collected and adapted by Antoni Benedykt Łukaszewicz, to subsequently answer the question to what extent the linguistic exponents fall within the system of the Kujawy dialect and whether the texts compiled in the KL can be regarded as representative for the Kujawy region. As the material is fairly extensive, I limited the excerption to phonetic stylistic exponents, which I firstly compared with other studies of the Kujawy dialect and later with the scientific syntheses linked with the Polish dialectology. Based on the analyzed material I came to a conclusion that the most frequently applied exponents are narrowing of the vowels, de-nasalization of the nasal consonants, onset preiotation and labialization, and consonant reduction. Deviations from the ablaut or inter-word voicing phonetics are quite rare. The majority of these phenomena occur in the regions of Wielkopolska, Northern Poland and Mazowsze. They are characteristic not only of Kujawy but of a broader dialectal complex. Undoubtedly, their use in Kujawy appears to be common and the frequency of their occurrence in the text may point out to application of reconstructive stylization, which to a large extent is closer to the basis, i.e. the stylization model signifying the author’s attempt at a fairly consistent reflection of the systemic features of the Kujawy dialect.
5

Końcówki dawnej liczby podwójnej czasowników w dialekcie warmińskim (na podstawie felietonów Seweryna Pieniężnego „Kuba spod Wartemborka gada”

45%
Biolik M.
Prace Językoznawcze
|
2016
|
issue 18/2
PL
W felietonach Seweryna Pieniężnego „Kuba spod Wartemborka gada” zachowane w dialekcie warmińskim dawne końcówki liczby podwójnej czasowników zostały wykorzystane do stylizacji gwarowej. Końcówki 1. osoby –va, 2. osoby -ta służyły do tworzenia form liczby mnogiej czasu teraźniejszego, trybu rozkazującego i czasu przyszłego, a końcówki 1. osoby –śwa / -swa i 2. osoby i -śta /-šta do tworzenia form czasu przeszłego, morfemy 1. osoby -byśwa i 2. osoby –byśta / -byšta do tworzenia form trybu warunkowego. Stylizacja tekstów na gwarę warmińską była uwarunkowana osobą bohatera i gatunkiem tekstu. Bohaterem felietonów był pracujący na roli warmiński chłop, który pisał listy do gazety, ale pisał gwarą tak jak mówił, ponieważ nie znał polskiego języka literackiego.
EN
The language of Seweryn Pieniężny’s columns “Kuba spod Wartemborka gada” preserves old inflectional endings of the dual number of Warmian dialect, which were used for dialect stylization of the texts. The first person –va and the second person –ta formed the plural in the present tense, the imperative mood and the future tense, while the first person śwa / -swa and the second person –byśta / -byšta were used to form the potential mood. The Warmian dialect stylization of the texts was motivated by the main character and the genre of the text. The main character was a peasant from Warmia, who wrote letters to papers but he wrote as he spoke, in the dialect, as he didn’t speak literary, standard Polish.
6

Końcówki dawnej liczby podwójnej czasowników w dialekcie warmińskim (na podstawie felietonów Seweryna Pieniężnego „Kuba spod Wartemborka gada”)

45%
Biolik M.
Prace Językoznawcze
|
2016
|
issue 18/2
PL
W felietonach Seweryna Pieniężnego „Kuba spod Wartemborka gada” zachowane w dialekcie warmińskim dawne końcówki liczby podwójnej czasowników zostały wykorzystane do stylizacji gwarowej. Końcówki 1. osoby –va, 2. osoby -ta służyły do tworzenia form liczby mnogiej czasu teraźniejszego, trybu rozkazującego i czasu przyszłego, a końcówki 1. osoby –śwa / -swa i 2. osoby i -śta /-šta do tworzenia form czasu przeszłego, morfemy 1. osoby -byśwa i 2. osoby –byśta / -byšta do tworzenia form trybu warunkowego. Stylizacja tekstów na gwarę warmińską była uwarunkowana osobą bohatera i gatunkiem tekstu. Bohaterem felietonów był pracujący na roli warmiński chłop, który pisał listy do gazety, ale pisał gwarą tak jak mówił, ponieważ nie znał polskiego języka literackiego.
EN
The language of Seweryn Pieniężny’s columns “Kuba spod Wartemborka gada” preserves old inflectional endings of the dual number of Warmian dialect, which were used for dialect stylization of the texts. The first person –va and the second person –ta formed the plural in the present tense, the imperative mood and the future tense, while the first person śwa / -swa and the second person –byśta / -byšta were used to form the potential mood. The Warmian dialect stylization of the texts was motivated by the main character and the genre of the text. The main character was a peasant from Warmia, who wrote letters to papers but he wrote as he spoke, in the dialect, as he didn’t speak literary, standard Polish
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.