Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: sztuki wizualne,

Sort By:

Limit search:

Linguistica generale czyli o obecności terminologii językoznawczej w opisie dzieł sztuk wizualnych i architektury

100%

Chrzanowska-Kluczewska E.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

2020

vol. 76

51-69

Współczesne językoznawstwo, choć czerpiące od lat swą terminologię z innych dyscyplin naukowych, w XX wieku stało się dawcą terminów dla opisu dzieł sztuk wizualnych. Ważny impuls dał temu trendowi Benedetto Croce (1902), postulując linguistica generale jako wspólną platformę dla filozofii języka i estetyki. W opinii historyka sztuki Jana Białostockiego (1980/2009) nie tylko traktat Crocego, ale też europejski strukturalizm (Roman Jakobson, Roland Barthes) przyczyniły się do intruzji terminologii językoznawczej na obszar teorii sztuki, prowadząc do „paralingwistycznej wersji” semiologicznych badań nad estetyką. Z kolei Mieczysław Porębski (1986/2009b), krytyk sztuki i semiolog, nazwał to podejście „semiotycznym”, sam uczestnicząc w wieloletniej dyskusji dotyczącej możliwości opisu tekstów wizualnych na sposób „projęzykowy”. Poniższy artykuł przedstawia w zwięzły i bardzo selektywny sposób obóz naukowy zwolenników podejścia semiotycznego (zatem w głównej mierze lingwistycznego) do analizy dzieł sztuk wizualnych i architektury – uczonych reprezentujących różne szkoły i tradycje: a) semiotykę/strukturalizm, b) filozofię sztuki, filozofię języka i logikę formalną, c) podejście retoryczno-figuratywne (z korzeniami m.in. w teoriach Barthesa i Jurija Łotmana), obejmujące również odrębny paradygmat językoznawstwa kognitywnego wraz z tropologią multimodalną, d) skandynawską semiotykę piktorialną (Görana Sonessona), wreszcie e) semiotykę społeczną z jej gramatyką i modalnością wizualności, powiązaną z różnymi teoriami komunikacji. Artykuł stawia następnie pytanie o status zapożyczonych terminów językoznawczych w teorii sztuk i architektury, dzieląc je na trzy klasy: 1) terminy metaforyczne niesystemowe (ekfraza architektoniczna, poetyka architektoniczna Madeline Gins i Arakawy, 2) adaptacje terminologiczne, czyli częściowo metaforyczne terminy systemowe (gramatyka wizualności Gunthera Kressa i Theo van Leeuwena), oraz 3) terminy metaforyczne systemowe (tropologia w wizualnej poetyce kognitywnej i studiach nad multimodalnością; Andrzej Niezabitowski zastosował je do subdyscypliny architektury zwanej architektoniką). Z tym powiązana jest kwestia statusu języka naturalnego jako metajęzyka opisu wszelkich innych systemów semiotycznych (Croce, Heinrich Wölfflin, Ludwig Wittgenstein, Emil Benveniste, Łotman, Mark Johnson). Autorka artykułu stoi na stanowisku semiotycznym, upatrując w obecności terminologii językoznawczej w teorii sztuki i architektury dowodu na transmedialność tekstów werbalnych i wizualnych w Łotmanowskiej semiosferze oraz na konieczność opracowania szerokiej platformy metodologicznej do ich wszechstronnego opisu, postulowanej również przez Alinę Kwiatkowską (2013) w obrębie studiów kognitywnych nad percepcją wzrokową i multimodalnością.

Linguistica generale: linguistic terminology in the description of visual artworks and architecture. Summary: Contemporary linguistics, for years drawing its terminology from other fields of study, in the 20th century became a donor of its own terms for the purpose of describing the visual arts. An important stimulus for this trend came from Benedetto Croce (1902), who postulated linguistica generale as a common platform for the philosophy of language and aesthetics. In the opinion of art historian Jan Białostocki (1980/2009), it was not only Croce’s treatise but also European structuralism (Roman Jakobson, Roland Barthes) that contributed to the intrusion of linguistic terms into the theory of art, leading to a “paralinguistic version” of semiotic studies in the area of aesthetics. In turn, Mieczysław Porębski (1986/2009), an art critic and semiologist, called it a “semiotic attitude” to art, engaging himself in a prolonged debate on the possibility of approaching visual texts in a “pro-linguistic” manner. The following article gives a concise and very selective presentation of advocates of the semiotic (mainly linguistic) approach to analysing visual artworks and architecture. The researchers listed represent various schools and traditions: a) semiotics/structuralism, b) philosophy of art, philosophy of language and formal logic, c) a rhetorical-figurative approach (with its roots in the theories of Barthes and Jurij Lotman, among others), including also a different paradigm of cognitive linguistics and multimodal tropology in particular, d) the Scandinavian school of pictorial semiotics (Göran Sonesson), and – finally – e) social semiotics with its grammar and modality of visual representations, related to various theories of communication. Next, the article poses the question about the status of terminological borrowings from linguistics and the related fields present in theoretical considerations on the visual arts and architecture, dividing them into three classes: 1) metaphorical non-systematic terms (architectural ekphrasis, architectural poetics of Madeline Gins and Arakawa), 2) terminological adaptations, that is partly metaphorical systematic terms (Gunther Kress and Theo van Leeuwen’s grammar of visual design), and 3) metaphorical systematic terms (tropology in visual cognitive poetics and multimodal studies; Andrzej Niezabitowski on their application to a new subdiscipline of architecture, viz. architectonics). A related issue is the status of natural language as a metalanguage in the description of other semiotic systems (Croce, Heinrich Wölfflin, Ludwig Wittgenstein, Emil Benveniste, Lotman, Mark Johnson). The author of this article assumes a semiotic stance, perceiving the presence of linguistic terms across the theory of art and architecture as a proof of transmediality of verbal and visual texts within the Lotmanian semiosphere This calls for development of a broad methodological platform for their comprehensive study, postulated as well by Alina Kwiatkowska (2013) within cognitive studies on visual perception and multimodality. Keywords: linguistica generale, linguistic terminology, the visual arts, architecture, metaphorical vs. systematic terms, metalanguage, transmediality

Dzisiejsze wczoraj. Pamięć o wojnie w polskiej sztuce współczesnej po 1989 roku

100%

Lorenc M.

Pamięć i Sprawiedliwość

2015

issue 1(25)

221-241

Yesterday Today: Memory of the War in Polish Contemporary Art after 1989 The purpose of this text is to attempt a synthetic portrayal of the issue of memory of the Second World War as a source of inspiration in Polish contemporary art since 1989. The year 1989, which marked the beginning of systemic transformation in Poland, was also the beginning of the process of transformation of the paradigm of collective memory of World War II. The appearance of issues omitted in the institutionalized discourse of the period of the Polish People’ s Republic contributed to an increase in artists’ interest in the mechanisms of constructing the collective image of the past. The particular ‘memory boom,’ which involved a sharp increase in the number of publications on so-called ‘white spots’ in the history of Poland, also manifested itself in the visual arts, among others, in the works of Mirosław Bałka, Zbigniew Libera, Wilhelm Sasnal, Piotr Uklański and Artur Żmijewski. Most of the works created in the 1990s and in the first decade of the 21st century concerned the memory of the Holocaust and Polish-Jewish relations during the German occupation. In many cases, the means of artistic expression employed by their creators evoked controversy and objections by those who found them inappropriate. The basic objections raised against artists referring to ‘war issues’ were: the instrumental references to the issue of the Holocaust, dictated by trends, and the lack of deep reflection on the attitudes of perpetrators, victims and witnesses of the events at that time. The fact that artists drew from collective images brought with it other effects also. Many works created in this period served the following functions: c a t h a r t i c – involving the purification through art of the recipient’ s feelings and emotions, h e u r i s t i c – resulting from treating creation and its outcomes as a research process whose important elements include the posing of hypotheses and their verification, m n e m o t e c h n i c a l – being an exercise in memory through the medium of art and, finally – c o m m e m o r at i v e, embedded – following Pierre Nora – in the era of commemoration and the call to remembrance. The manners of portraying themes of memory of the war in Polish contemporary art since 1989 seem to have confirmed the social aspect of artistic creation, involving – in the case being discussed – the exposing of, but also the formation of collective images of the past.

Refine search results

1 Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

1 Pamięć i Sprawiedliwość

1 Chrzanowska-Kluczewska E.

1 Lorenc M.

1 2020

1 2015

Search results

Linguistica generale czyli o obecności terminologii językoznawczej w opisie dzieł sztuk wizualnych i architektury

Dzisiejsze wczoraj. Pamięć o wojnie w polskiej sztuce współczesnej po 1989 roku