Search results

1

Doświadczenie żołnierza. Estetyczne i polityczne ramy nowoczesności

100%

Sajewska D.

Przegląd Humanistyczny

|

2014

|

issue 4(445)

31-52

EN

This article presents unpublished so far archival materials related to cultural transfer and cultural mobility during World War I. The empirical case studies are also the starting point to the formulated at the end of this essay revision of the “networking” theories which have recently become fashionable as a result of the spatial turn in the humanities. They all assume that at present the progress of global development cannot be controlled by individual actors, namely the nation states, but it is determined by the constellations of interdependence and networks of references. Economy, politics and the mass media operate along the lines of communication, not along the territorial boundaries of ethnic groups or a national state. Presented materials prove that such a statement may be applied not only to the present stage of globalization, but also to the communication space which was produced during World War I and played an important role in establishing social relations then. Although it primarily came into being in order to administer the occupied areas and for propaganda purposes, the actors of cultural transfer used this space for their own transnational activity.

2

„Matka” Witkacego: Tragedia rodzinna – zagłada człowieczeństwa w człowieku

84%

Sokół L.

Pamiętnik Teatralny

|

2016

|

vol. 65

|

issue 4

15-32

EN

Witkacy’s play The Mother (1924), widely praised for its brilliant inventiveness and shocking avant-gardism, is sometimes considered to be a family drama, or a family tragedy or grotesque. Witkacy himself confirms the adequacy of classifying The Mother as a family drama by openly using other family dramas in his play: Ibsen’s Ghosts and Strindberg’s The Ghost Sonata. What sets these family dramas apart is their eeriness; they feature vampiric motifs; they expose putrid decay hidden behind the façade of a happy bourgeois home that has lost all flavor of tragedy and thus belongs to the category of grotesque. The analysis of the Eely family in Witkacy goes further than to show a crisis, or downfall, of the bourgeois world; it aims at showing the gradual downfall of man, and of humanity in a human being. When all that has been stable and solid is disintegrating, a rejection of the values and principles of the world as we know it becomes something done easily and unabashedly. To put it in Witkacy’s own terms, religion, art, and philosophy will die away one by one, and what comes next could be called dehumanization. The Mother brings a concrete vision of the downfall. People who are de facto human, i.e. Individual Beings sensitive to metaphysics, will perish forever, replaced by people only nominally human whose whole existence is reduced to the processes of production, consumption and reproduction, people who hate metaphysics of any kind and are just post-human, “mechanised” individuals.

PL

Sztuka Witkacego Matka (1924), powszechnie chwalona za błyskotliwą inwencję i szokujący awangardyzm, bywa uznawana za dramat rodzinny, tragedię rodzinną lub groteskę. Sam Witkacy potwierdza adekwatność klasyfikacji Matki jako dramatu rodzinnego, ponieważ otwarcie wykorzystuje w niej inne dramaty rodzinne: Upiory Ibsena i Sonatę widm Strindberga. Utwory te wyróżnia atmosfera niesamowitości; pojawiają się w nich motywy wampiryczne; teksty obnażające zgniliznę ukrytą za fasadą szczęśliwego mieszczańskiego domu pracą tragiczny posmak, a więc należą do kategorii groteski. Analiza rodziny Eely u Witkacego idzie dalej niż ukazanie kryzysu czy upadku mieszczańskiego świata; ma na celu ukazanie stopniowego upadku człowieka i człowieczeństwa w człowieku. Kiedy wszystko, co było stabilne i solidne się rozpływa, odrzucenie wartości i zasad znanego nam świata przychodzi z łatwością i bez skrępowania. Mówiąc słowami Witkacego, religia, sztuka i filozofia będą umierać jedna po drugiej, a to, co nastąpi potem, można nazwać dehumanizacją. Matka przynosi konkretną wizję upadku. Ludzie de facto ludzcy, czyli Istnienia Poszczególne wrażliwe na metafizykę, zginą bezpowrotnie, zastąpieni przez ludzi tylko nominalnie ludzkich, których cała egzystencja sprowadza się do procesów produkcji, konsumpcji i reprodukcji, ludzi nienawidzących jakiejkolwiek metafizyki i będących postludzkimi, „zmechanizowanymi" jednostkami.

3

Witkacy – nasz współczesny

84%

Degler J.

Pamiętnik Teatralny

|

2016

|

vol. 65

|

issue 4

7-14

EN

Banned in 1949–1955, Witkacy was reclaimed for Polish culture in the process of political change in 1956. His work has the extraordinary capacity to renew meanings and to resonate with what is happening at a given moment, in changing political, social, and artistic contexts. There appears to be a pattern to the post-war reception of his oeuvre: there is a surge of interest in it whenever an important event followed by some major political shift occurs (December 1970, August 1980, December 1981, June 1989). The stage history of The Shoemakers, his most outstanding political play, confirms that assertion. One of the main characters of the play is Gnębon Puczymorda (Pugnatsy Jawbloatski in Daniel Gerould’s translation), an embodiment of the vices of Polish nobility which Witkacy thought to have caused the downfall of Poland in 1794 and whose remnants he still detected in the social and intellectual life of Poland. Witkacy described and attacked them fiercely in his 1936 study Niemyte dusze (Unwashed Souls), though no publishing house decided to publish it in his lifetime. His historiosophy turned on a vision of happiness enjoyed by the humanity that would be achieved in an egalitarian, perfectly well organized society resembling an anthill where there was prosperity, equality, and justice but no room for expression of individualism. Although Witkacy realized that the process was irreversible, he thought it was an artist’s duty to try to stop or at least slow it down.

PL

Zakazany w latach 1949-1955, Witkacy został odzyskany dla polskiej kultury w procesie zmian politycznych w 1956 roku. Jego twórczość ma niezwykłą zdolność do odnawiania znaczeń i rezonowania z tym, co dzieje się w danym momencie, w zmieniających się kontekstach politycznych, społecznych i artystycznych. Wydaje się, że w powojennej recepcji jego twórczości widać pewien wzorzec: zainteresowanie nią wzrasta za każdym razem, gdy ma miejsce ważne wydarzenie, po którym następuje poważna zmiana polityczna (grudzień 1970, sierpień 1980, grudzień 1981, czerwiec 1989). Sceniczna historia Szewców, jego najwybitniejszej sztuki politycznej, potwierdza tę tezę. Jedną z głównych postaci dramatu jest Gnębon Puczymorda (Pugnatsy Jawbloatski w tłumaczeniu Daniela Geroulda), ucieleśnienie wad polskiej szlachty, które zdaniem Witkacego doprowadziły do upadku Polski w 1794 roku i których pozostałości wciąż wykrywał w życiu społecznym i intelektualnym Polski. Witkacy opisał je i ostro zaatakował w wydanym w 1936 roku studium Niemyte dusze, choć za jego życia żadne wydawnictwo nie zdecydowało się na publikację tego tekstu. Jego historiozofia opierała się na wizji szczęścia ludzkości w egalitarnym, doskonale zorganizowanym społeczeństwie przypominającym mrowisko, w którym panuje dobrobyt, równość i sprawiedliwość, ale nie ma miejsca na przejawy indywidualizmu. Choć Witkacy zdawał sobie sprawę z nieodwracalności tego procesu, uważał, że obowiązkiem artysty jest próba jego zatrzymania lub przynajmniej spowolnienia.

4

Przestrzeń idei, edukacji I dialogu społecznego czyli teatr anglosaski wobec kryzysu ekologicznego

67%

Suwalska-Kołecka A.

Społeczeństwo. Edukacja. Język

|

2021

|

vol. 14

227-238

EN

The chief aim of this article is to present the main developments in ecological thought and practice that have influenced British and American theatre in the past three decades. Although eco-criticism had attracted many keen followers and public environmental awareness had grown rapidly in recent years, theatre remained silent on green issues for a long time despite its political engagement in other areas. When at last theatre turned green, its voice is powerful and inspiring. Theatre uses its collective character to foster a feeling of shared responsibility and to create space that transformsinto one of the major characters of the performance. Moreover, dystopian visions of the ecological catastrophe that brings famine and destruction presented on stage are thought-provoking and highly persuasive. Theatre interconnects artists and audiences and uses its capacity to raise environmental awareness and to bring about behaviour change. In this way, theatre is able to affect social and political change.

PL

Celem tego artykułu jest zarysowanie głównych nurtów działalności teatru anglojęzycznego w ciągu ostatnich trzech dekad na rzecz ochrony przyrody. Chociaż eko-krytyka zdobywała rzesze kolejnych wyznawców a świadomość zagrożeń ekologicznych obejmowała stopniowo wszystkie sfery działalności człowieka, teatr przez wiele lat nie podejmował tematów ekologicznych, mimo swojego zaangażowania politycznego w innych sprawach. Kiedy w końcu teatr zabarwił się na zielono, jego głos w tej sprawie jest zdecydowany i inspirujący. Wykorzystał on wspólnotowy charakterteatru do tworzenia przestrzeni, która jest jednym z głównych bohaterów przedstawienie a dystopijne wizje katastrof ekologicznych niosących głód i zagładęmają ogromną siłę rażenia. W ten sposób działalność artystyczna aktywnie kreuje świadomość ekologiczną swoich odbiorców a teatr nabiera społecznej i politycznej sprawczości.

Refine search results

2 Pamiętnik Teatralny

1 Przegląd Humanistyczny

1 Społeczeństwo. Edukacja. Język

1 Degler J.

1 Sajewska D.

1 Sokół L.

1 Suwalska-Kołecka A.

1 2021

2 2016

1 2014

Doświadczenie żołnierza. Estetyczne i polityczne ramy nowoczesności

„Matka” Witkacego: Tragedia rodzinna – zagłada człowieczeństwa w człowieku

Witkacy – nasz współczesny

Przestrzeń idei, edukacji I dialogu społecznego czyli teatr anglosaski wobec kryzysu ekologicznego