Search results

1

Objawienie jako kryterium określenia relacji między religiami

100%

Dziewulski G.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2007

|

vol. 24

127-143

EN

The subject of the foregoing article is a problem of an adequate criterion for the research religions in their multiplicity and diversity. The analysis of the standpoint of the relative pluralism indicates insufficiency and even faultiness of this kind of attitude towards religions and mutual relations between them. Theology of religion that is based on the premises of trinity and ecclesiology and that accept the revelation as the explanation the origin of religion, recognizes this criterion in the revelation. Religion is comprehended as vital relation to God which is the consequence of recognizing and accepting the revelation which is included in creation and takes part in history. Revelation as a criterion and grounds for defining of relations between religions makes the research into genuinity of religions possible and enables, their adequate comparison and explanation of their savoir possibility. This criterion respects the methodological postulate of theological character and universality which is the result of the concept of religion and its origins in generality. The recognition of multiplicity of circumstance which accompany the forming of a concrete religion seems to sufficiently explain the different degrees of existence of revelation in religions and its mix with natural elements, complexity and development of doctrine and similarity and differences between them.

2

„Nostra Aetate“ als Ausgangspunkt einer Theologie der Religionen

100%

Klausnitzer W.

Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

|

2013

|

vol. 5

97-115

EN

The Declaration “Nostra Aetate” of Vatican II is a new landmark in the relation of the Church with the followers of other religions. With it a new theological discipline begins, the theology of religions. The article discusses different Christian attitudes towards the other (nonChristian) religions (idolatry, expression of the religious longing of mankind, “praeparatio Evangelii”, a step in the intellectual and mental development of men, expression of the divine acting in a specific culture) before that Declaration. It analyzes its text, describes the debates in the Germanspeaking Catholic theology and argues (in the sense of Nostra Aetate) for a practical contest of the different religions in which the followers of a specific religion try to translate its noble ideals into a practical life.

PL

Deklaracja Soboru Watykańskiego II Nostra aetate na temat stosunku (habitudo) Kościoła do religii niechrześcijańskich miała przełomowe znaczenie dla katolickiej teologicznoreligijnej refleksji nad religiami. Przede wszystkim dała ona impuls dla rozwoju teologii religii jako odrębnej dyscypliny naukowej, której problematyka stała sie również przedmiotem zainteresowań Magisterium Ecclesiae. Status metodologiczny teologii religii jest wciąż dyskutowany. Powszechnie przyjmuje sie, iż jest ona dyscyplina teologiczna,, która w świetle własnego objawienia, uznawanego za prawdziwe, reflektuje nad innymi religiami. To właśnie odróżnia ja od empirycznego religioznawstwa, które „obiektywnie” (przynajmniej na płaszczyźnie deklaratywnej) spogląda na świat religii, nie pytając ani o ich prawdziwość, ani o ich wartość objawieniowo-zbawcza. Refleksja nad innymi religiami obecna jest w każdej religii, i to zanim jeszcze powstała teologia religii jako dyscyplina naukowa. W tradycji judeochrześcijańskiej można wymienić kilka pojęć (modeli), wyrażających sposób patrzenia na inne religie: idolatria, wyraz religijnej tesknoty człowieka, praeparatio evangelica, etap rozwoju na drodze uduchowienia człowieka (gł. w oświeceniu: G.E. Lessing, G.W.F. Hegel), kulturowo uwarunkowany wyraz boskiego działania (E. Troeltsch). Analiza tekstu Nostra aetate prowadzi do kilku wniosków. Przede wszystkim należy zauważyć;, iż mamy tu do czynienia z pierwszym oficjalnym dokumentem, w którym Kościół zajmuje sie nie tylko kwestia możliwości zbawienia pojedynczych niechrześcijan, lecz samymi religiami. Sobór nie podaje jednak pełnej charakterystyki tychże religii, podkreślając raczej to, co łączy chrześcijaństwo z innymi religiami, a nie to, co je dzieli. Dokument nie podaje tez - zgodnie zresztą z tradycją soborowa - żadnej wyczerpującej teorii religii, pozostawiając w ten sposób miejsce na jego interpretacje i recepcje. W tym sensie Nostra aetate nie stanowi kresu, ale początek refleksji teologicznoreligijnej. Dotychczasowa historia recepcji Nostra aetate pozwala wyróżnić dwa zasadnicze kierunki. Pierwszy z nich koncentruje sie na dialogu chrześcijaństwa z judaizmem. Tutaj szczególnego znaczenia nabrała teza o „podwójnym ujściu Starego Testamentu” (E. Zenger). Głosi ona, iż chrześcijaństwo nie jest prostym następstwem judaizmu, lecz ze obydwie religie - chrześcijaństwo i (współczesny) judaizm - są żydowska, reakcja na zburzenie świątyni Jerozolimskiej w 70 r. po Chr. W takiej perspektywie nazywanie Żydów przez chrześcijan starszymi Braćmi i Siostrami w wierze nie jest poprawne. Inny problem to kwestia nawracania Żydów na chrześcijaństwo. Środowiska ewangelikalne, zwłaszcza w USA, prowadza ożywiona działalność misjonarska wśród środowisk żydowskich na całym świecie. Z kolei niektóre wspólnoty protestanckie w Niemczech sprzeciwiają sie tego rodzaju działalności, uznając judaizm za autonomiczna drogę zbawienia dla Żydów. Papież Jan Paweł II zaproponował, by owa szczególna więź, jaka łączy judaizm z chrześcijaństwem, rozszerzyć również na islam. Wspólnym punktem odniesienia tych trzech religii miałaby być postać Abrahama. Przedsięwzięcie to nie jest jednak wolne od problemów historycznych i teologicznych. Drugi kierunek łączy się z rozwojem teologii religii. Od czasów Vaticanum II myśl teologicznoreligijna w Niemczech przeszła przez cztery zasadnicze etapy. Pierwszy związany był z dyskusją wokół teorii „anonimowego chrześcijaństwa” oraz „prawomocności” religii pozachrześcijańskich K. Rahnera (R. Schlette, M. Seckler). Drugi etap polegał na wprowadzeniu chrześcijaństwa w dialog z konkretnymi religiami (H. Dumoulin, C. Thoma, H. Kung, H. Waldenfels, H. Zirker). Trzeci etap miał charakter pragmatyczny i polegał na budowaniu dialogu miedzyreligijnego na podstawie uniwersalnych zasad etycznych (H. Kunga Projekt światowego etosu). Ostatni etap wyznaczają takie wydarzenia, jak spotkanie modlitewne przywódców różnych religii w Asyżu (1986), deklaracja Kongregacji Nauki Wiary Dominus lesus (2000) oraz zamach terrorystyczny na Twin Towers w Nowym Jorku (11 IX 2001). Wciąż aktualne stanowiska teologicznoreligijne to: ekskluzywizm, pluralizm i inkluzywizm. Chrześcijański inkluzywizm opiera sie na nauczaniu Jezusa, który podkreślał prymat ortopraksji nad ortodoksa (por. Mt 7, 21-29 i 25, 31-46). W tym kontekście rodzi sie postulat prakseologicznej teologii religii. Jej cecha charakterystyczna będzie wyraźny rys apologijny, eksponujący i uzasadniający wyjątkowość chrześcijaństwa jako religii w pełni objawionej i zbawczej. Zasadniczo wszystkie religie maja prawo występować z podobnym roszczeniem do wyjątkowości, jednak roszczenie to zawsze domaga się; uzasadnienia. Także stanowisko ateistyczne, postulującej niejednokrotnie swoja moralna wyższość nad religiami, zobowiązane jest wskazać konkretne miejsca i konteksty, w których ateizm okazał sie bardziej humanitarny niż krytykowane przezeń religie.

3

Objawienie jako kryterium określenia relacji chrześcijaństwa do religii

100%

Dziewulski G.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2006

|

vol. 15

41-57

EN

The subject of the foregoing article is a problem of an adequate criterion for the research religions in their multiplicity and diversity. The analysis of the standpoint of the relative pluralism indicates insufficiency and even faultiness of this kind of attitude towards religions and mutual relations between them. Theology of religion that is based on the premises of trinity and ecclesiology and that accept the revelation as the explanation the origin of religion, recognizes this criterion in the revelation. Religion is comprehended as vital relation to God which is the consequence of recognizing and accepting the revelation which is included in creation and takes part in history. Revelation as a criterion and grounds for defining of relations between religions makes the research into genuinity of religions possible and enables, their adequate comparison and explanation of their savoir possibility. This criterion respects the methodological postulate of theological character and universality which is the result of the concept of religion and its origins in generality. The recognition of multiplicity of circumstance which accompany the forming of a concrete religion seems to sufficiently explain the different degrees of existence of revelation in religions and its mix with natural elements, complexity and development of doctrine and similarity and differences between them.

4

Cel misyjnej działalności Kościoła w świetle współczesnej teologii religii

75%

Ledwoń I. S.

Sympozjum

|

2019

|

issue 2(37)

77-91

PL

Do Vaticanum II głównym celem misji było zbawienie ludzi, którzy nie wierzyli w Chrystusa. Uznanie przez Sobór obecności elementów prawdy, dobrej i autentycznej świętości w religiach zrodziło pytanie o sens misji w nowym świetle. Rezultatem było nowoczesne odejście od zbawczego eklezjocentryzmu i powrót do chrystocentryzmu w teologii. W świetle współczesnej teologii religii do zbawienia nie jest konieczne formalne członkostwo w Kościele. Celem misji jest jednak przede wszystkim plantatio Ecclesiae. Obecność Kościoła jako przekaziciela objawienia i pośrednika zbawczej łaski jest konieczna dla pełnego zbawienia świata. Jego rola jest analogiczna do roli Chrystusa i wyczerpuje się w byciu powszechnym sakramentem zbawienia dla całej ludzkości, tj. w jednoczeniu ludzi z Bogiem i między sobą.

EN

Up to Vatican II, the main goal of the mission was the salvation of people who did not believe in Christ. The Council’s recognition of the presence of elements of truth, good and authentic holiness in religions posed a question about the sense of mission in a new light. The result was modern departure from salvific ecclesiocentricism and return to christocentrism in theology. In the light of modern theology of religion, no formal membership of the Church is necessary for salvation. The mission’s purpose, however, is first and foremost plantatio Ecclesiae. The Church’s presence as a trader of revelation and mediator of saving grace is necessary for the full salvation of the world. Role of the Church is analogous to the role of Christ himself and is exhausted in being a universal sacrament of salvation for all humanity, i.e. in uniting people with God and among themselves.

5

Obraz świata podziemnego w świetle wybranych mitów mezopotamskich

63%

Goniszewski P.

Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

|

2020

|

issue 27

31-47

PL

Artykuł ten przedstawia wyobrażania mieszkańców Mezopotamii o świecie podziemnym w wybranych mitach w języku sumeryjskim (Zejście Inany do świata podziemnego) i akadyjskim (Zejście Isztar do świata podziemnego; Nergal i Ereszkigal i Sen księcia Kummy). Obraz krainy umarłych zawarty w pismach sumeryjskich został przejęty i rozwijany w tradycji akadyjskiej. Według wierzeń mieszkańców Mezopotamii miejsce, gdzie po śmierci udawali się zmarli, było położone pod powierzchnią ziemi i praoceanem wód. Swoim wyglądem przypominało starożytne sumeryjskie miasto, co odzwierciedlało urbanistyczną mentalność mieszkańców Międzyrzecza. Należało pokonać rzekę, która prawdopodobnie nawiązywała do systemów irygacyjnych, i przekroczyć bramy, by dostać się do mrocznego polis, w którego centrum znajdował się pałac-świątynia. Świat podziemny okryty był mrokiem i wszechobecnym pyłem. Ludzie po śmierci wiedli bierną egzystencję, często porównywaną do snu. W krainie umarłych obecne były te same struktury społeczne co na ziemi. Królowie, notable, kapłani zachowywali swoją pozycję i ich stan był nieco lepszy od kondycji zwykłych zmarłych. Los człowieka po śmierci można było poprawić poprzez godny pochówek i regularne ofiary. Śmierć była stanem wiecznym, jedyny kontakt ze światem żywych zapewniała praktyka nekromancji oraz fakt nawiedzania bliskich w przypadku zaniedbywania ofiar. Zaświaty zamieszkiwał ogromny panteon bóstw i hybrydalnych istot, na którego czele stała mroczna para, bogini Ereszkigal i bóg Nergal. Bogowie nieba i ziemi nie mieli władzy nad tą częścią kosmosu, ich także obowiązywały surowe prawa krainy umarłych.

EN

This article presents the ideas of the inhabitants of Mesopotamia about the Netherworld in selected myths in the Sumerian language (Descent of Inana into the Netherworld) and Akkadian (Descent of Ishtar into the Netherworld; Nergal and Ereshkigal and The Dream of Prince Kumma). The image of the land of the dead contained in the Sumerian scriptures was taken over and developed in the Akkadian tradition. According to the beliefs of the inhabitants of Mesopotamia, the place where the dead went after death was located below the surface of the earth and the ancient ocean. It resembled an ancient Sumerian city, which reflected the urban mentality of Mesopotamia. People after death lead a passive existence often compared to sleep. The same social structures as on earth were present in the land of the dead. Kings, notables, priests kept their position and their condition was slightly better than that of ordinary dead. The fate of man after death could be improved by a dignified burial and regular sacrifices. Death was an eternal condition, the only contact with the dawn of the living ensured the practice of necromancy and the fact of haunting loved ones in the event of neglect of victims. The underworld was inhabited by a huge pantheon of deities and hybrid beings, headed by a dark couple, the goddess Ereshkigal and the god Nergal. The gods of heaven and earth did not have power over this part of the cosmos, and they were also bound by the strict laws of the land of the dead.

6

Modlitwa międzyreligijna w perspektywie dialogu doświadczenia religijnego

63%

Ledwoń I. S.

Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

|

2012

|

vol. 4

143-161

EN

In context of interreligious dialogue development, especially the meetings of the representatives of different religions led by the Pope in Assisi and criticized by various ecclesiastical circles, an essential question appears concerning theological ground for Christians’ participation in interreligious prayer. The author of the article indicates the origins of the above mentioned criticism, refutes charges of syncretism and relativism aimed at Assisi, and gives the reasons for the possibility of such a prayer within the so-called dialogue of religious experience. The possibility is grounded, above all, on such facts as common origin and destiny of mankind, unity of God’s economy of salvation, uniqueness of Jesus Christ’s saving mediation, universality of the action of the Holy Spirit in the world and in religions, and uniting role of the Church toward mankind. The practical aspect of the problem resolves mainly to the necessity for taking into consideration the principle lex orandi - lex credendi and sensibly avoiding all appearances of syncretism and proselytizing.

7

Interreligious Dialogue in Practice. Letter to a New Bishop

63%

Körner F.

Nurt SVD

|

2015

|

issue 2

325-337

EN

How can a local Church be, at the same time, a credible, convincing witness to Christ’s Kingdom and pro-active in the attitude of openness, reconciliation, understanding and collaboration? In other words, how to be God’s people in mission and in dialogue? Letter to a New Bishop offers theological grounds and provides some suggestions and material for a truly Catholic encounter with other believers. It begins with a brief overview of the relevant terminology: mission, evangelisation, interreligious dialogue and proclamation. It then proposes several concrete propositions of how to set up and run a diocesan office, or an organisation, charged with interreligious dialogue and related matters. The Letter addresses also some common misconceptions about the idea of interreligious dialogue, and encourages its advocates to carry on this difficult, but so desperately needed, work.

PL

W jaki sposób Kościół może praktykować postawę otwartości, pojednania, zrozumienia i współpracy, niosąc zarazem wiarygodne i przekonujące świadectwo o Królestwie Bożym? Innymi słowy, w jaki sposób winniśmy być chrześcijanami, a przy tym ludźmi misji i dialogu? List do Nowego Biskupa, teologicznie spójny, stanowi zaproszenie do skorzystania z kilku propozycji w tym względzie. Po krótkim przeglądzie terminologii tematu jak misja, ewangelizacja, dialog międzyreligijny i proklamacja, jego autor przechodzi do konkretnych sugestii dotyczących ustanowienia i prowadzenia specjalnej komórki, lub organizacji diecezjalnej, obarczonej zadaniem prowadzenia dialogu międzyreligijnego i zajmowania się wszelkimi innymi związanymi z nim tematami. W dalszym ciągu Listu jego autor zmierza się z kilkoma najbardziej rozpowszechnionymi błędnymi mniemaniami na temat dialogu międzyreligijnego, oraz zachęca jego zwolenników do kontynuowania tego trudnego, ale jakże potrzebnego, dzieła.

8

Der Religionstheologische Interiorismus und Das Jüdisch-Christliche Verhältnis

63%

Gäde G.

Roczniki Teologiczne

|

2014

|

vol. 61

|

issue 9: Teologia Fundamentalna i Religiologia

5-32

EN

Interiorism in theology of religions, a term coined to describe an alternative to exclusivism, inclusivism and pluralism, is a way of establishing the theological relationship of the Christian message with non-Christian religions, which goes beyond these usual models. The author of this article grasps the canonical relationship between the two biblical Testaments as a theological paradigm to define the relationship of Christian religion with the other religions. Interiorism can avoid an attitude of superiority of Christian religion towards the other religions (e.g. exclusivism, inclusivism), as well as a relativization of the Christian truth-claims (pluralism). Christian interiorism thus recognizes other religions to be not only depositaries of a partial or relative truth, but also of an insuperable truth. His methodological starting point is a radical problematization of the concept of divine revelation due to the philosophical understanding according to which the ontological relation between the creation and God is merely unilateral (St. Thomas Aquinas, Peter Knauer). Christian religion provides an answer for this fundamental problem through its Trinitarian concept of God. Only through the latter a real relationship between God and the world can be thought about without running into a contradiction. In this way the concept of “Word of God” reveals its understandable sense turning the message of Israel's Holy Scriptures universally understandable as Old Testament. This hermeneutical relation between the biblical Testaments can be – mutatis mutandis – extended to other religions. The present work highlights this and other assumptions of theological interiorism. It eventually enters into the debate about critical objections concerning the Jewish-Christian relationship, which accuse interiorism of not respecting the uniqueness of this relationship. This article indeed aims to emphasize that the uniqueness of the Jewish-Christian relationship consists precisely in indicating the right way to relate ourselves to the other religions.

PL

Celem artykułu jest interpretacja relacji chrześcijaństwa do judaizmu w ramach zaproponowanego przez Autora teologicznoreligijnego interioryzmu. Nie kwestionując wyjątkowego charakteru relacji chrześcijaństwo−judaizm, stawia on tezę, iż stosunek między Starym i Nowym Testamentem posiada znaczenie dla całej historii objawienia i zbawienia, w związku z czym można widzieć w nim wskazany przez samą Biblię model odniesienia chrześcijaństwa do wszystkich religii, a nie tylko do judaizmu. Tezę tę Autor uzasadnia w trzech następujących etapach. Na początku objaśniona została specyfika teologicznoreligijnego interioryzmu. Chodzi w nim o takie określenie relacji chrześcijaństwa do religii niechrześcijańskich, które będzie wykraczało poza klasyczny schemat ekskluzywizm – inkluzywizm – pluralizm, uważany przez Autora za niewystarczający. Żadne bowiem z wymienionych w nim stanowisk nie daje zadowalającej interpretacji istnienia pluralizmu religii w świecie. Ekskluzywizm i inkluzywizm podkreślają wprawdzie wyjątkowy charakter chrześcijaństwa, jednak deprecjonują prawdę innych religii. W ramach tych ujęć religie niechrześcijańskie są albo nieprawdziwe, albo tylko częściowo prawdziwe (zawierają „elementy” prawdy). Pluralizm przeciwnie: dowartościowuje inne religie, uznając ich pryncypialną równorzędność, jednak za cenę relatywizacji prawdy chrześcijaństwa. Wyjściem z tej sytuacji jest − zdaniem Autora − teologicznoreligijny interioryzm, który rezygnuje z postawy superiorystycznej względem innych religii (przez co różni się od inkluzywizmu), jednak bez relatywizowania prawdy własnej tradycji religijnej (czym różni się od pluralizmu). W ten sposób chrześcijański interioryzm przyznaje religiom niechrześcijańskim nie tylko „elementy” prawdy, ale „całą” i nieprzekraczalną prawdę (nie ma religii „mniej” i „bardziej” prawdziwych), jednak przy zachowaniu wiary w jedyność i nieprzekraczalność objawienia i zbawienia dokonanego w Osobie i dziele Jezusa Chrystusa. Od strony metodologicznej (filozoficznej) interioryzm wychodzi od radykalnego sproblematyzowania pojęcia objawienia Bożego (św. Tomasz z Akwinu, Peter Knauer). Pojęcie to zakłada, że Bóg może wchodzić w relację ze światem. O ile jednak relacja stworzenia do Boga, jako swego principium et finis, jest dla rozumu oczywista, to relacja Boga do stworzenia wymaga osobnego uzasadnienia. Świat nie może bowiem być konstytutywnym terminem realnej relacji Boga do niego. Gdyby tak było, Bóg byłby w jakiś sposób zależny od świata, gdyż każda realna relacja jest ontologicznie współkonstytuowana przez jej punkt referencyjny, jej „dokąd”. Zrozumienie jednostronności relacji Bóg–świat ma poważne konsekwencje dla teologii religii. Wszystkie religie odwołują się bowiem do objawienia Bożego, tzn. rozumieją siebie jako konsekwencję interwencji Boga (Transcendencji) w świat. Roszczenie to domaga się jednak uzasadnienia. Zdaniem Autora, jedynie chrześcijaństwo może uzasadnić relację Boga do świata, a w konsekwencji usprawiedliwić kategorię objawienia Bożego. Usprawiedliwienie to ma swoją podstawę w dogmacie trynitarnym: Ponieważ Bóg sam jest relacyjny, może wchodzić w relację z innymi (ze światem, z człowiekiem). Zatem to nie świat konstytuuje relację Boga do świata, lecz relacja Boga-Syna do Boga-Ojca w ich wzajemnym odniesieniu (w Bogu-Duchu Świętym). W takiej perspektywie również kategoria „słowa Bożego” zyskuje właściwy sobie sens, a przesłanie pism Izraela może być rozumiane jako Stary Testament. W ten sposób chrześcijaństwo nie tylko nie deprecjonuje innych religii, ale nadto dostarcza im możliwości uzasadnienia ich własnych roszczeń prawdziwościowych (stąd nazwa „interioryzm”). W drugim punkcie swoich rozważań Autor podejmuje problematykę prawdziwości religii. Wychodzi on z założenia, że prawda wiary jest niepodzielna i niepodlegająca relatywizacji. Religie zatem, będące świadectwem wiary w Boga objawienia, nie mogą być „mniej” lub „bardziej” prawdziwe. Widać to przede wszystkim w odniesieniu do religii Izraela. Z chrześcijańskiego punktu widzenia judaizm nie jest ani fałszywy (ekskluzywizm), ani częściowo tylko prawdziwy (inkluzywizm). Przeciwnie, w jego centrum znajduje się nieprzekraczalna prawda o przymierzu Boga ze swoim Ludem. Jednak dopiero przez Chrystusa i w Chrystusie starotestamentalna idea przymierza staje się zrozumiała i możliwa do zaakceptowania przez rozum (jednostronność relacji Bóg–stworzenie). Przymierze musi bowiem – podobnie jak „słowo Boże” – być identyczne z Bogiem, musi być wyrazem przymierza wewnątrzboskiego – przymierza Ojca z Synem w Duchu Świętym – w którym zarówno Żydzi jak i poganie mają uczestnictwo. W takiej perspektywie staje się również jasne, dlaczego przymierze to może być nazywane niezłomnym i nieodwołalnym. Orędzie chrześcijańskie spełnia zatem swoistą służbę wobec religii Izraela. Dzięki trynitarnej (relacyjnej) wizji Boga pozwala ono w sposób zasadny i prawomocny mówić o przymierzu (relacji) Boga z ludźmi, zaś dzięki chrystologii daje możliwość posługiwania się kategorią „słowa Bożego”. Pojęcie to ma bowiem sens jedynie wtedy, gdy Bóg spotyka nas w historii jako człowiek, jako „Słowo wcielone”. To samo należy odnieść do Koranu. W ostatniej części artykułu Autor stawia tezę, że relacja Nowego Testamentu do Starego (chrześcijaństwa do judaizmu) może być rozumiana jako paradygmat relacji chrześcijaństwa do religii w ogóle. Nie znaczy to, że relacji chrześcijaństwa do religii Izraela odmawia się szczególnego charakteru. Należy jednak podkreślić, iż dotyczy ona całej historii zbawienia i objawienia, obejmując sobą wszystkie narody i ich religie. Na tym też polega uniwersalizm zbawczy zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu. Zwłaszcza teksty nowotestamentalne zgodnie świadczą o tym, że chrześcijaństwo od początku usiłowało godzić relację do Izraela z misją ad gentes. Chrześcijańsko-judaistyczny ekskluzywizm nie znajduje zatem żadnego uzasadnienia. Przeciwnie, to właśnie relacja chrześcijaństwa do judaizmu pozwala zrozumieć, że nie chodzi w niej ani o sam judaizm, ani tylko o Kościół, lecz o całą ludzkość, która w Chrystusie od samego początku (por. Kol 1, 16) włączona jest w odwieczne przymierze Ojca i Syna w Duchu Świętym.

DE

Als Interiorismus bezeichnet man eine Weise, das theologische Verhältnis der christlichen Botschaft zu den nichtchristlichen Religionen zu bestimmen, die jenseits der gewöhnlichen Klassifikationsmodelle des Exklusivismus, des Inklusivismus und des Pluralismus liegt. Der Verfasser dieses Artikels sieht im kanonischen Verhältnis der beiden biblischen Testamente das theologische Paradigma, um das Verhältnis auch zu anderen Religionen zu bestimmen. Der Interiorismus möchte sowohl eine Haltung der Superiorität anderen Religionen gegenüber vermeiden, als auch eine Relativierung des eigenen religiösen Wahrheitsanspruchs. Der christliche Interiorismus erkennt damit auch anderen Religionen nicht nur partielle, sondern ebenso unüberbietbare Wahrheit zu. Sein methodischer Ausgangspunkt ist die radikale Problematisierung des Offenbarungsbegriffs aufgrund der philosophischen Einsicht in die Einseitigkeit der realen Relation alles Geschaffenen auf Gott (Thomas von Aquin, Peter Knauer). Auf dieses Problem antwortet die christliche Botschaft mit ihrem trinitarischen Gottesverständnis. Allein unter Voraussetzung dieses Gottesverständnisses lässt sich eine reale Relation Gottes auf das Geschaffene aussagen ohne in einen Widerspruch zu vernünftiger Einsicht zu geraten. Und erst so bekomme der Begriff „Wort Gottes” einen verstehbaren Sinn und die Botschaft der Schrift Israels eine universale Verstehbarkeit als Altes Testament. Dieses hermeneutische Verhältnis der christlichen Botschaft zur Schrift Israels lässt sich mutatis mutandis auch auf das Verhältnis zu anderen Religionen anwenden. Der Beitrag stellt diese und andere Voraussetzungen dieser religionstheologischen Position heraus und geht dann auf kritische Einwände ein, die das jüdisch-christliche Verhältnis berühren und im Interiorismus die Gefahr sehen, die Einzigartigkeit dieses Verhältnisses zu untergraben. Der Beitrag will im Gegenteil zeigen, dass die Einzigartigkeit des jüdisch-christlichen Verhältnisses auch darin besteht, uns den Weg zu weisen, wie wir uns angemessen zu anderen Religionen verhalten können.

9

Badania teologicznoreligijne w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II

63%

Ledwoń I. S.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 9: Teologia fundamentalna i religiologia

117-130

EN

The article presents the history of theological and religious research conducted at the Institute of Fundamental Theology, Faculty of Theology of John Paul II Catholic University of Lublin. In particular, it highlights the contribution of the Institute’s employees to contemporary theological and religious research questions as well as presents their publication output. The main research achievements include: the innovative association of the concept of religion and its theologically understood truthfulness with its genesis (the theory of the revelatory origin of religion); the original concept of theology of religion as an interdiscipline; the possibility to justify the plurality of religion de iure while maintaining the unique status of Christianity among the world religions; the close relationship between the theology of religion and fundamental theology in justifying this uniqueness, especially in discussions with representatives of the pluralist-relativistic theology of religion.

PL

Artykuł ukazuje dzieje badań teologicznoreligijnych prowadzonych w Instytucie Teologii Fundamentalnej na Wydziale Teologii KUL. W tekście szczególnie uwypuklono wkład pracowników Instytutu we współczesną problematykę teologicznoreligijną; zaprezentowano także dorobek piśmienniczy w tej materii. Do głównych osiągnięć badawczych zaliczono: nowatorskie powiązanie pojęcia religii i jej teologicznie rozumianej prawdziwości z jej genezą (teoria objawieniowej genezy religii); oryginalną koncepcję teologii religii jako dyscypliny pogranicza; możliwość uzasadnienia pluralizmu religii de iure z zachowaniem wyjątkowego statusu chrześcijaństwa pośród religii świata; ścisły związek teologii religii z teologią fundamentalną w uzasadnianiu tej wyjątkowości, zwłaszcza w dyskusji z przedstawicielami pluralistyczno-relatywistycznej teologii religii.

10

Ku teologicznemu pojęciu religii

51%

Kałuża K.

Analecta Cracoviensia

|

2017

|

vol. 49

EN

The concept of religion is a fundamental concept of religiological sciences. Still it is not devoid of difficulties. Its critics attempt to prove that plurality and variety of religious phenomena excludes the possibility to define religion. On the other hand the lack of the general concept of religion constitutes a serious problem for theology of religion since it is difficult to study relationships between Christianity and other religions not knowing what religion is and what its theological essence is. The present article consists of three parts. The first part analyses the history of the concept of religion (Latin religio). Second part considers the problem of the definition of religion. Third one presents some of contemporary attempts to specify the theological concept of religion. Finally the last part shows the significance of the concept of religion for theology of religion.

PL

Pojęcie religii jest podstawowym pojęciem nauk religiologicznych. Jego rozumienie nie jest jednak pozbawione trudności. Krytycy starają się wykazać, iż wielość i różnorodność zjawisk religijnych wyklucza możliwość zdefiniowania religii. Z drugiej strony brak ogólnego pojęcia religii stanowi poważny problem dla teologii religii. Trudno bowiem badać relacje między chrześcijaństwem a innymi religiami, nie wiedząc, czym religia jest i na czym polega jej teologiczna istota. Niniejszy artykuł składa się z trzech części. Pierwsza analizuje historię pojęcia religii (łac. religio). W części drugiej rozważono problem definicji religii. Część trzecia prezentuje niektóre współczesne próby sprecyzowania teologicznego pojęcia religii. W części ostatniej ukazano ponadto znaczenie pojęcia religii dla teologii religii.

11

„Bóg bez granic”. Perry’ego Schmidta-Leukela koncepcja teologii religii

51%

Kałuża K.

Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

|

2012

|

vol. 4

85-120

EN

This paper presents Perry Schmidt-Leukel concept of theology of religions. Schmidt-Leukel is the most well-known representative of pluralistic theology of religions in German speaking countries. This paper consists of following parts: short biography of Perry Schmidt-Leukel and his large international scholar activity, main idea and tasks of theology of religions according to him, typologization of positions in theology of religions, his concept of religion, his understanding of the Transcendental Reality, backgrounds of pluralism in theology of religions and interpretational models of christological dogma. In the end of the paper there is some criticism of Perry Schmidt-Leukel ideas.

12

Ekskluzywizm ewangelikalny

51%

Kubacki Z.

Poznańskie Studia Teologiczne

|

2016

|

issue 30

251-284

EN

Within the Christian theology of religions one distinguishes three basic paradigms: exclusivism, inclusivism and pluralism. Pluralism considers all religions as equal ways of salvation leading to God. It denies that Jesus Christ is the unique Savior of the world. Inclusivism maintains the unicity and salvivic universality of Jesus Christ, but affirms that explicit faith in Jesus Christ is not necessary for salvation for unevangelized people. Exclusivism is the view that Jesus Christ is the only Savior of the world and that one must believe God’s special revelation that culminates in the gospel of Christ in order to be saved. Evangelical theologians principally maintain this position. Interestingly enough, on the one hand they affirm that children who die in infancy (as well as people who are mentally incompetent) are included within the circle of God’s saving grace and will be saved; on the other hand, they say that since the first coming of Christ the only way of salvation is explicit faith in him. The article is divided into three parts. The first part examines the argument of those theologians about the fate of children who die in infancy and then compares it with the teaching of the Catholic Church expressed by the International Theological Commission in its document The Hope of Salvation for Infants Who Die Without Being Baptized (2007). The second part examines the biblical and theological arguments advanced by evangelical theologians in favor of exclusivism. In the third part these arguments are discussed from the perspective of Catholic theology. For Catholics as much as for evangelicals, there is no doubt that Jesus Christ is the unique Savior of the world and that salvation has always been by grace through faith. The difference concerns the content of this saving faith. Must it have as its object an explicit knowledge of Jesus Christ, as is argued by the evangelical exclusivists?

13

„Wiara i poszukiwanie Boga". Lumen fidei w perspektywie teologii religii

51%

Ferdek B.

Poznańskie Studia Teologiczne

|

2014

|

issue 28

165-176

EN

Lumen Fidei (The Light of Faith) is intended as the guiding magisterial document for the Year of Faith. Faith is the gateway to salvation. To reach eternal salvation, it is necessary: to have been baptized sacramentally; and to die sincerely professing the Catholic faith. A U.S. Jesuit priest, poet, lyricist, and essayist Leonard Edward Feeney (1897-1978) articulated and defended a strict interpretation of the Roman Catholic doctrine, extra Ecclesiam nulla salus (outside the Church there is no salvation). He took the position that baptism of blood and baptism of desire are unavailing and that therefore no non-Catholics will be saved. Fighting against what he perceived to be the liberalization of Catholic doctrine, he came under ecclesiastical censure. The Vatican’s Holy Office rejected his restrictive view by distinguishing between those who really belong to the Church (in re) and those who belong by desire (in voto). The desire would be explicit in those who were catechumens and implicit in those people of goodwill who would join the Church if they knew it to be the one true Church of Christ. St. Augustine also distinguishes between the sacrament of baptism and the turning of the heart to God. He teaches that if either of these conditions cannot be secured, the other will be sufficient. A baptized child is saved without turning its heart to God, should it die before coming to the age of reason, and a man who turns his heart to God is saved without water baptism, provided he in no way despises the sacrament. St. Thomas states, „some have received the invisible sanctification without visible sacraments, and to their profit; but though it is possible to have the visible sanctification, consisting in a visible sacrament, without the invisible sanctification, it will be to no profit”. The encyclical Lumen Fidei presents faith as a light that dispels the darkness and illuminates the way which is the human being. Respecting the religious sensibility of searchers who lack explicit faith, the letter recognizes that “Religious man strives to see signs of God, in the daily experiences of life, in the cycle of the seasons, in the fruitfulness of the earth and in the movement of the cosmos” (no. 35). It continues, “To the extent that they are sincerely open to love and set out with whatever light they can find, the popes tell us, “[searchers] are already, even without knowing it, on the path leading to faith.” The light of faith in Jesus illumines the path of seekers. Letter to the Hebrews speaks about Enoch and Abel who believed in God before Abraham. Christ is the concentration of light of God, who illumines every human experience and journey of man to God.

14

Das multireligiöse Gebet als Wegweiser für den Dialog der Religionen

51%

Kałuża K.

Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

|

2013

|

vol. 5

117-138

EN

The interreligious prayer for peace and justice which Pope John Paul II initiated in Assisi in 1986 filled many with enthusiasm and caused storm of criticism. Some talked about the beginning of a new era in interreligious dialogue, others accused the Pope of syncretism and weakening of the Christian identity. In this article an attempt is made to assess theologically the prayer meetings in Assisi from the perspective of the official statements of the Magisterium Ecclesiae on interreligious dialogue and of recent developments in the theology of religions. The author focuses primarily on the teaching of John Paul II, who repeatedly referred to this issue after the first prayer meeting in Assisi. The Pope drew particular attention to the Holy Spirit present in every authentic prayer. Precisely this communion in the Holy Spirit - that precedes the ecclesial communion aimed at by the missionary activities of the Church - is the most serious theological argument in favor of the prayer meetings of Christians and non-Christians. Differences between religions, however, do not allow to make a common prayer. Therefore the Pope pointed out that the main reason for being in Assisi was not to pray together but „to be together in order to pray“. Thus one should distinguish between interreligious and multireligious prayer (Assisi). Some theologians, such as J. Dupuis, suggest taking a step towards interreligious prayer. This practice, however, could open a way to syncretism and blurring of Christian identity.

PL

Zapoczątkowane w 1986 r. przez papieża Jana Pawła II spotkania modlitewne w Asyżu w intencji pokoju i sprawiedliwości spotkały sie zarówno z entuzjazmem, jak i z fala. krytyki. Jedni mówili o początku nowej ery dialogu międzyreligijnego, inni oskarżali papieża o synkretyzm i wyprzedaż tożsamości chrześcijańskiej. W artykule podjęto próbę teologicznej oceny spotkań modlitewnych w Asyżu w świetle wypowiedzi Magisterium Ecclesiae na temat dialogu międzyreligijnego oraz najnowszych osiągnięć teologii religii. Pod uwagę wzięto zwłaszcza nauczanie Jana Pawła II, który po pierwszym spotkaniu modlitewnym w Asyżu wielokrotnie zabierał głos w tej sprawie. Papież zwrócił szczególna uwagę na działanie Ducha Świętego, który jest obecny w każdej autentycznej modlitwie. Właśnie owa komunia w Duchu Świętym, poprzedzająca komunię kościelną, do której zmierza misyjna działalność Kościoła, jest najpoważniejszym argumentem teologicznym na rzecz spotkań modlitewnych chrześcijan i niechrześcijan. Różnice miedzy religiami nie pozwalają jednak na wspólna modlitwę. Dlatego papież zwrócił uwagę, iż w Asyżu nie chodziło o to, by sie razem modlić, lecz by „być razem, aby się modlić”. Dlatego należy rozróżnić między modlitwa międzyreligijną a multireligijną (Asyż). Niektórzy teologowie, jak np. J. Dupuis, sugerują, by uczynić krok w kierunku modlitwy międzyreligijnej. Takie postępowanie mogłoby jednak otworzyć drogę do synkretyzmu i rozmycia chrześcijańskiej tożsamości.

15

Theology of Harmony in Federation of Asian Bishops’ Conferences (FABC) Documents

51%

Wita G.

Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

|

2013

|

vol. 5

139-155

EN

This paper presents a new perspective on theology, especially the theology of religions, proposed by the Federation of Asian Bishops’ Conferences (FABC). The key concept is the harmony, striving toward which firmly inscribed in the religious concepts of Asian philosophical point of view. Understanding of harmony was outlined in the Eastern religions and the perception in the perspective of redemption in Jesus Christ and His Church. Shown are a number of documents and initiatives of FABC that refer to the idea of harmony as a common denominator for Asian theology. Triple form of dialogue (with the poor, with the culture and interreligious) selected as a criterion of activities of the Church in Asia seems to be most fully understood and implemented with a view of harmony.

PL

Artykuł prezentuje nowe spojrzenie na teologie, zwłaszcza teologie religii, proponowane przez Federacje Konferencji Episkopatów Azji (FABC). Kluczowym pojęciem jest w nim harmonia, dążenie ku której mocno wpisane jest w religijne koncepcje światopoglądowe Azji. Naszkicowane zostało rozumienie harmonii w religiach Wschodu oraz postrzeganie w jej perspektywie zbawczego dzieła Jezusa Chrystusa i Kościoła. Ukazane zostały liczne dokumenty i inicjatywy FABC, które odwołują sie do idei harmonii jako wspólnego mianownika dla teologii azjatyckiej. Potrójna forma dialogu (z ubogimi, międzykulturowego i międzyreligijnego) wybrana za podstawowe kryterium działali Kościoła w Azji wydaje sie najpełniej rozumiana i realizowana w perspektywie harmonii.

16

Jeden Pośrednik i wiele pośrednictw. Teologia religii wobec zbawczych roszczeń religii pozachrześcijańskich

51%

Kałuża K.

Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

|

2011

|

vol. 3

117-149

DE

[Abstrakt tylko w j. niemieckim / Abstract only in German] Ein Mittler und viele Vermittlungen. Religionstheologie angesichts der Heilsansprüche der auserchristlichen Religionen Der Artikel befasst sich mit der Relevanz des Religionsbegriffs für eine christliche Theologie der Religionen. Im ersten Teil wird der Begriff der Theologie der Religionen geklärt. Sie wird bezeichnet als eine theologische Disziplin, deren Aufgabe darin besteht, auf der Basis einer bestimmten religiösen Tradition und mittels der von dort gewonnenen und zu rechtfertigenden Denkprinzipien und Begriffen die Tatsache religiöser Vielfalt zu thematisieren und theologisch zu bewerten. Im weiteren Teil des Artikels wird der Religionsbegriff diskutiert. Unterschieden wird dabei zwischen einem Verhaltens- und einem Systembegriff von Religion. Dies erlaubt dem Verfasser einen genuin theologischen Religionsbegriff zu gewinnen, dem er zugleich eine kriteriologische Funktion zuerkennt. Anhand des Konzeptes „disclosure” von I. T. Ramsey wird dann im weiteren Schritt gezeigt, dass die Bestandteile der religiösen Systeme (religiöse Sprache, Kultus usw.) zum Wesen der Religion gehören und ihren Grund (Ursprung) im Dialog des Menschen mit Gott (Offenbarung, religiöse Erfahrung) haben. Die Einheit von Offenbarung und Heil entscheidet über die mögliche Heilsrelevanz der außerchristlichen Religionen. Im letzten Teil wird die konstitutive und universale Heilsbedeutung Jesu Christi hervorgehoben und für die Religionen relevant gemacht. Zugleich wird den Religionen eine teilhabende Heilsmittlerschaft an der einzigen Heilsmittlerschaft Jesu Christi zuerkannt. Die Religionen, sofern sie soziale Äußerungen der Beziehung des Menschen zu Gott sind, helfen ihren Anhängern zur Annahme der heilsnotwendigen Gnade Christi. Aus diesem Grund können sie als „Heilswege” und „Kanäle der Gnade” für ihre Anhänger bezeichnet werden.

17

Teologia komparatywna. Geneza, opcje, szanse i problemy

51%

Kałuża K.

Roczniki Teologiczne

|

2014

|

vol. 61

|

issue 9: Teologia Fundamentalna i Religiologia

43-91

EN

This article describes the comparative theology and focuses on its critical assessment. As a scientific discipline, it has been developed mainly in Anglo-Saxon circles and recently in Germany, as well. In the first part the author presents origins and the concept of comparative theology. It is generally understood as a theological discipline which reflects on other religions within the frame of dialogue with religiological sciences, especially with the empirical comparative religion. The micro-logical nature (i.e. specific issues) and the consistently applied comparative method distinguish it from the theology of religions. It is not, however, a part of religious studies in general because it does not confine itself to mere description of religious phenomena, but it raises the question of its veracity. Comparative theologians do not distance themselves from their own religion, but they attempt to look at it from the perspective of other traditions in the context of genuine interreligious dialogue. The comparative theology is highly diverse (there is no just one conception of it). The author illustrates this diversity with the views of two comparative theologians: F.X. Clooney and R.C. Neville. The second part of the article deals with methodological issues. The methodological status of comparative theology has not been fully established yet. Two issues are particularly important here; the relation of the comparative theology with empirical religious studies and its relationship to the theology of religions. The author does not agree with the thesis that the comparative theology should replace the theology of religions. Decisive in this respect is the unclear theological nature of comparative theology. Mere focusing on the veracity of religious beliefs does not make theology out of it. The philosophy of religion raises this issue as well. On the other hand allegations of comparative theologians against the theology of religions are partly true (i.e. vagueness, apriority of judgments, underestimation of otherness/difference, etc.). In such a situation a creative cooperation of both disciplines could be the solution, with a “comparative theology of religions” as a final consequence.

PL

Niniejszy artykuł stawia sobie za cel prezentację i krytyczną ocenę teologii komparatywnej (comparative theology). Dyscyplina ta uprawiana jest głównie w środowiskach anglosaskich, a ostatnio w Niemczech. W części pierwszej ukazano genezę oraz pojęcie teologii komparatywnej. Widzi się w niej dyscyplinę teologiczną, która w dialogu z innymi naukami religiologicznymi, zwłaszcza z empirycznym religioznawstwem (comparative religion), dokonuje refleksji nad innymi religiami. Tym, co odróżnia ją od teologii religii, jest jej mikrologiczny charakter (tj. koncentracja na zagadnieniach szczegółowych) oraz konsekwentnie stosowana metoda porównawcza. Nie jest ona jednak religioznawstwem, gdyż nie poprzestaje na zwykłym opisie zjawisk religijnych, ale stawia pytanie o ich prawdziwość. Teolog komparatywny nie dystansuje się też od własnej tradycji religijnej, ale stara się na nią spojrzeć z perspektywy innych tradycji, z którymi prowadzi uczciwy dialog. Teologia komparatywna jest zjawiskiem wysoce zróżnicowanym (nie ma jednej koncepcji tej dyscypliny). Różnorodność tę ukazano na przykładzie komparatystyki F.X. Clooney'a oraz R.C. Neville’a. Kolejna część artykułu poświęcona jest kwestiom metodologicznym. Status metodologiczny teologii komparatywnej nie jest jeszcze do końca ustalony. Dwa zagadnienia są tutaj szczególnie ważne: relacja teologii komparatywnej do empirycznych nauk o religii oraz jej stosunek do teologii religii. Autor nie zgadza się z tezą, że teologia komparatywna powinna zastąpić teologię religii. Niejasny jest przede wszystkim teologiczny charakter teologii komparatywnej. Samo podjęcie kwestii prawdziwości przekonań religijnych nie czyni z niej jeszcze teologii. Także filozofia religii podnosi tę kwestię. Z drugiej strony zarzuty teologów komparatywnych pod adresem teologii religii są po części słuszne (ogólnikowość, aprioryczność wydawanych sądów, niedocenianie inności/odmienności itd.). W takiej sytuacji można by sobie życzyć twórczej kooperacji obydwu dyscyplin. Efektem tego mogłaby być „komparatywna teologia religii”.

18

"How is man saved?" An Essential Contribution by Joseph Ratzinger to the Theology of Religions

51%

Vanzini M.

Wrocławski Przegląd Teologiczny

|

2023

|

vol. 31

|

issue 2

297-320

PL

Celem artykułu jest przedstawienie myśli Josepha Ratzingera w dziedzinie teologii religii, zgodnie z którą zarówno zbawcza uniwersalność Chrystusa, jak i konieczność Kościoła dla zbawienia każdego człowieka (a tym samym najgłębszy sens bycia chrześcijaninem) są nierozdzielne. Autor pokazuje, że wizja Ratzingera koncentruje się wokół dwóch aspektów: teologicznego rozumienia zbawczego pośrednictwa Chrystusa (a wraz z nim Kościoła) oraz refleksji nad istotą ludzką i subiektywnymi warunkami zbawienia. W dalszej części artykułu wykazano, w jaki sposób między człowiekiem a Bogiem może zostać nawiązana istotna relacja zbawcza – synteza wiary i miłości. Pokazano również, że Ratzinger podkreśla rolę, jaką chrześcijaństwo wraz z religiami świata może odegrać we wspólnym poszukiwaniu prawdy o Bogu i człowieku, przyczyniając się do jedności rodziny ludzkiej. Artykuł kończy się spostrzeżeniem, że głębia refleksji Ratzingera nad kwestią zbawienia przyczynia się do naświetlenia fundamentalnych aspektów złożonego teologicznego problemu religii.

EN

The article aims to present Joseph Ratzinger’s thought in the field of theology of religions, according to which both the salvific universality of Christ and the necessity of the Church for the salvation of every man (and thereby the deepest meaning of being Christian) appear inseparably. The author shows how Ratzinger outlines a vision with two focal points: the objective aspect of salvation with the theological understanding of the vicarious representation of Christ (and the Church with him) and the subjective conditions of salvation with a reflection on the human being. In the article, it is thus demonstrated how an essential salvific relationship – a synthesis of faith and love – can be established between man and God. It is further shown that Ratzinger also highlights the role which Christianity, together with world religions, can play in the common search for the truth about God and man, contributing to the unity of the human family. The article concludes with an observation that the depth of Ratzinger’s reflection on the question of salvation contributes to illuminating fundamental aspects of the complex theological problem of religions.

19

Der Glaube der Lebuser und Pommerschen Stämme im 12. Jahrhundert

45%

Gręś S.

Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

|

2009

|

vol. 1

165-182

EN

Pomorze Zachodnie, do którego należała Ziemia Lubuska, było centrum pogaństwa słowiańskiego. Rugia była stolica pogaństwa, a Swarożyc naczelnym bożkiem. Na podstawie przeprowadzonych wykopalisk na terenie Głogowa i okolic znamy pozostałości mieszkań ludzkich ze średniowiecza. Zachowały się skorupy i resztki żywności, kości zwierząt, a także materiał opalowy (drewno dębowe). Kapłani pogańscy sprawowali kult albo kierowali czynnościami kultowymi, strzegli też miejsc kultu. W dużych świątyniach było kilku kapłanów, a w małych świętych gajach tylko jeden. Czczenie bożka było ograniczone do terenu plemienia i zamkniętej wspólnoty. Przed wyruszeniem na podbój zanoszono prośby do bóstwa, a po zwycięstwie składano ofiary dziękczynne. Składano też opłaty na rzecz bóstwa Światowida - nawet król duński wysłał Światowidowi złoty kielich na znak swej czci. Kapłani pogańscy mieli duży wpływ na swoich władców, życie społeczne i religijne oraz na rozstrzyganie różnych spraw. Chrześcijaństwo najwcześniej przyjęto w południowej Polsce, a dopiero w XII w. na Pomorzu Zachodnim. Pogaństwo oraz zwyczaje i praktyki pogańskie istniały jednak przez wiele lat. Niszczono co było chrześcijańskie, mordowano duchownych i świeckich chrześcijan. Władcy, którzy przyjęli chrześcijaństwo, obdarowywali dobrami podwładnych, a karali śmiercią tych, którzy nie porzucili obrzędów pogańskich. Podobnie postępował Bolesław Krzywousty (1086-1138). Poganie oddawali cześć bóstwom i duchom, rzekom, drzewom przez modlitwę i składanie ofiar. Modlitwa była prośbą, a ofiara, jak pożywienie czy schronienie, dziękczynieniem za otrzymane dobro. Polskie pogaństwo rozpoczęło budowę świątyń na przełomie XI i XII w. Pomimo że Polska przyjęła chrześcijaństwo dużo wcześniej, to wpływy pogańskie w tym okresie były bardzo silne. Misjonarze, władze duchowne i świeckie w XII w. przygotowywali pogan do przyjęcia chrześcijaństwa i tępili kult starych bogów. Poganie stawiali opór szerzącej się religii chrześcijańskiej. W 1106 poganie z Pomorza napadli na Bolesława Krzywoustego (1086-1 138), który przybył na uroczystości poświęcenia kościoła na Ziemi Lubuskiej. To on przywrócił polskie panowanie nad Pomorzem i Ziemią Lubuską oraz dokonał ich chrystianizacji, utrzymując niezależność Kościoła polskiego na tych terenach. Ok. 1123 utworzono w Lubiążu biskupstwo (sufragania Poznania). Na Łysej Górze kult pogański trwał do drugiej połowy XII w. Kościół w Lubiążu powstał w 1150 r. na miejscu świątyni pogańskiej. Świątynia pogańska pod Jaworem przetrwała do 1168 r. Natomiast pogaństwo na Pomorzu Zachodnim zaginęło na skutek zwycięstwa Duńczyków w 1168 r., a świątynia Światowida została doszczętnie zniszczona, Bolesław Krzywousty narzucił chrześcijaństwo Pomorzanom. W XII w. zaczęły na Pomorzu szerzyć się herezje średniowieczne i działalność sekty bogumiłów.

PL

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish] Wierzenia plemion lubuskich i pomorskich w XII wieku Pomorze Zachodnie, do którego należała Ziemia Lubuska, było centrum pogaństwa słowiańskiego. Rugia była stolica pogaństwa, a Swarożyc naczelnym bożkiem. Na podstawie przeprowadzonych wykopalisk na terenie Głogowa i okolic znamy pozostałości mieszkań ludzkich ze średniowiecza. Zachowały się skorupy i resztki żywności, kości zwierząt, a także materiał opalowy (drewno dębowe). Kapłani pogańscy sprawowali kult albo kierowali czynnościami kultowymi, strzegli też miejsc kultu. W dużych świątyniach było kilku kapłanów, a w małych świętych gajach tylko jeden. Czczenie bożka było ograniczone do terenu plemienia i zamkniętej wspólnoty. Przed wyruszeniem na podbój zanoszono prośby do bóstwa, a po zwycięstwie składano ofiary dziękczynne. Składano też opłaty na rzecz bóstwa Światowida - nawet król duński wysłał Światowidowi złoty kielich na znak swej czci. Kapłani pogańscy mieli duży wpływ na swoich władców, życie społeczne i religijne oraz na rozstrzyganie różnych spraw. Chrześcijaństwo najwcześniej przyjęto w południowej Polsce, a dopiero w XII w. na Pomorzu Zachodnim. Pogaństwo oraz zwyczaje i praktyki pogańskie istniały jednak przez wiele lat. Niszczono co było chrześcijańskie, mordowano duchownych i świeckich chrześcijan. Władcy, którzy przyjęli chrześcijaństwo, obdarowywali dobrami podwładnych, a karali śmiercią tych, którzy nie porzucili obrzędów pogańskich. Podobnie postępował Bolesław Krzywousty (1086-1138). Poganie oddawali cześć bóstwom i duchom, rzekom, drzewom przez modlitwę i składanie ofiar. Modlitwa była prośbą, a ofiara, jak pożywienie czy schronienie, dziękczynieniem za otrzymane dobro. Polskie pogaństwo rozpoczęło budowę świątyń na przełomie XI i XII w. Pomimo że Polska przyjęła chrześcijaństwo dużo wcześniej, to wpływy pogańskie w tym okresie były bardzo silne. Misjonarze, władze duchowne i świeckie w XII w. przygotowywali pogan do przyjęcia chrześcijaństwa i tępili kult starych bogów. Poganie stawiali opór szerzącej się religii chrześcijańskiej. W 1106 poganie z Pomorza napadli na Bolesława Krzywoustego (1086-1 138), który przybył na uroczystości poświęcenia kościoła na Ziemi Lubuskiej. To on przywrócił polskie panowanie nad Pomorzem i Ziemią Lubuską oraz dokonał ich chrystianizacji, utrzymując niezależność Kościoła polskiego na tych terenach. Ok. 1123 utworzono w Lubiążu biskupstwo (sufragania Poznania). Na Łysej Górze kult pogański trwał do drugiej połowy XII w. Kościół w Lubiążu powstał w 1150 r. na miejscu świątyni pogańskiej. Świątynia pogańska pod Jaworem przetrwała do 1168 r. Natomiast pogaństwo na Pomorzu Zachodnim zaginęło na skutek zwycięstwa Duńczyków w 1168 r., a świątynia Światowida została doszczętnie zniszczona, Bolesław Krzywousty narzucił chrześcijaństwo Pomorzanom. W XII w. zaczęły na Pomorzu szerzyć się herezje średniowieczne i działalność sekty bogumiłów.

20

Czy teologia komparatywna zastąpi teologię religii?

45%

Kałuża K.

Studia Oecumenica

|

2016

|

vol. 16

319-358

EN

Among religiological disciplines comparative theology occupies a special place. Some of its representatives advance a quite radical thesis that it should take the place of theology of religion. The question of validity of that thesis is the main issue of this paper. The article consists of four parts. After presenting the essential assumptions of both theology of religion and comparative theology current relationships between the disciplines will be analysed. In the last part the possibility of cooperation between comparative theology and theology of religion will be considered. The author declares for the model of creative cooperation of them the result of which could be comparative theology of religion.

PL

Wśród dyscyplin religiologicznych szczególne miejsce zajmuje teologia komparatywna (copmarative theology). Niektórzy jej przedstawiciele wysuwają dość radykalną tezę, iż winna ona zająć miejsce teologii religii. Pytanie o słuszność tej tezy stanowi główną problematykę niniejszego opracowania. Artykuł składa się z czterech części. Po przedstawieniu istotnych założeń teologii religii i teologii komparatywnej przeanalizowane zostaną aktualne relacje między obydwiema dyscyplinami. W części ostatniej rozpatrzona zostanie możliwość współpracy między teologią komparatywną a teologią religii. Autor opowiada się za modelem twórczej kooperacji obydwu dyscyplin. Efektem tego mogłaby być komparatywna teologia religii.

Refine search results

Objawienie jako kryterium określenia relacji między religiami

„Nostra Aetate“ als Ausgangspunkt einer Theologie der Religionen

Objawienie jako kryterium określenia relacji chrześcijaństwa do religii

Cel misyjnej działalności Kościoła w świetle współczesnej teologii religii

Obraz świata podziemnego w świetle wybranych mitów mezopotamskich

Modlitwa międzyreligijna w perspektywie dialogu doświadczenia religijnego

Interreligious Dialogue in Practice. Letter to a New Bishop

Der Religionstheologische Interiorismus und Das Jüdisch-Christliche Verhältnis

Badania teologicznoreligijne w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II

Ku teologicznemu pojęciu religii

„Bóg bez granic”. Perry’ego Schmidta-Leukela koncepcja teologii religii

Ekskluzywizm ewangelikalny

„Wiara i poszukiwanie Boga". Lumen fidei w perspektywie teologii religii

Das multireligiöse Gebet als Wegweiser für den Dialog der Religionen

Theology of Harmony in Federation of Asian Bishops’ Conferences (FABC) Documents

Jeden Pośrednik i wiele pośrednictw. Teologia religii wobec zbawczych roszczeń religii pozachrześcijańskich

Teologia komparatywna. Geneza, opcje, szanse i problemy

"How is man saved?" An Essential Contribution by Joseph Ratzinger to the Theology of Religions

Der Glaube der Lebuser und Pommerschen Stämme im 12. Jahrhundert

Czy teologia komparatywna zastąpi teologię religii?