Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  teoria racjonalnego wyboru
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Niespełniona obietnica

100%
Jacek H.
Decyzje
|
2013
|
issue 19
35-51
PL
Oddziaływanie teorii gier na socjologię ma już blisko sześćdziesiąt lat historii. Opublikowana 54 lata temu w USA, zaś w tym roku w Polsce książka Thomasa C. Schellinga Strategie konfl iktu była istotnym etapem w percepcji teorii gier przez socjologów. Mimo początkowych oznak entuzjazmu, zwłaszcza z lat 60., oraz publikacji wielu znaczących socjologicznych prac odwołujących się do teorii gier, ostatecznie pozycja podejścia teoriogrowego w socjologii okazuje się marginalna, nawet w ramach nurtu socjologii racjonalnego wyboru. W artykule, na tle historii relacji między socjologią a teorią gier, analizuję czynniki, które teorię gier czynią potencjalnie atrakcyjnym narzędziem socjologa, oraz te, które powodują, że jest to narzędzie słabo przez socjologów wykorzystywane.
EN
Game theory and sociology have nearly sixty years of relations. Published 54 years ago in the U.S., and this year in Poland, Thomas C. Schelling Strategies of confl ict was an important step in the perception of game theory by sociologists. Despite initial signs of enthusiasm, especially in the 60s, and the publication of a number of major sociological works referring to the theory of games, in the end position of game-theoretical approach in sociology turns out to be marginal, even within rational choice sociology. Using the background of the history of the relationship between sociology and game theory, this paper analyzes factors that make game theory a potentially attractive tool for sociologist, and the reasons why sociologists rarely use it.
2
Publication available in full text mode
Content available

Świadkowie przemocy na strukturalnym polu minowym. analiza zależności między strukturą grupy a zakresem reakcji na agresję

70%
Komendant-Brodowska A.
Decyzje
|
2014
|
issue 22
117-146
PL
Celem artykułu jest analiza grupowych uwarunkowań dręczenia szkolnego (ang. bullying) w perspektywie teorii gier. W przypadku tego szczególnego rodzaju przemocy bardzo istotna jest reakcja uczniów będących świadkami przemocy, którzy mogą zachęcić lub zniechęcić dręczycieli do dalszych działań. W artykule przedstawiono model gry ilustrujący zachowanie świadków dręczenia, którzy z jednej strony odczuwają moralny przymus reakcji (zinternalizowana norma nakazująca bronić słabszych), a z drugiej starają się zachowywać podobnie do swoich koleżanek i kolegów (konformizm). Wieloosobowa sekwencyjna gra koordynacji rozgrywana jest w populacji ustrukturyzowanej. W artykule analizowane są wyniki symulacji przebiegu gry dla wybranego zakresu warunków początkowych gry i sieci relacji tworzonych losowo (losowy graf Erdősa–Rényiego). Szerszemu zakresowi reakcji sprzyjają nie tylko silniejsza norma nakazująca reagowanie i niższy stopień konformizmu, ale też czynniki strukturalne. Zależność między gęstością sieci a zakresem reakcji świadków na przemoc jest nieliniowa. Zarówno zbyt niska, jak i zbyt wysoka gęstość sieci nie sprzyjają interwencji świadków. Występują przy tym interakcje między strukturalnymi i niestrukturalnymi cechami grupy, co oznacza, że różne cechy sieci mogą być mniej lub bardziej korzystne w zależności od siły normy reagowania oraz poziomu konformizmu w grupie.
3
Publication available in full text mode
Content available

Ideas as an Explanatory Factor in Political Analysis

51%
Burgoński P.
Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne
|
2020
|
vol. 68
72-85
PL
Celem artykułu jest wykazanie, że idee mogą być traktowane jako czynnik wyjaśniający polityczną stabilność i zmianę. Przeprowadzone analizy pokazały, że idee odznaczają się własną dynamiką, w wyniku której powodują specyficzny efekt wpływający na zmianę polityki lub jej stabilność. Artykuł pokazuje, że wpływ idei na proces polityczny jest uwarunkowany sposobem rozumienia zachowań człowieka w sferze polityki. W artykule poddano analizie wymiar ideacyjny w odniesieniu do zachowań, o jakich jest mowa w teorii racjonalnego wyboru, historycznym, socjologicznym i dyskursywnym instytucjonalizmie oraz konstruktywizmie. W rezultacie analiz ujawniono różnice pomiędzy tymi podejściami w zakresie rozumienia wpływu idei. Tym, co je łączy, jest ścisły związek idei z aktorami politycznymi. Artykuł dotyczy kwestii teoretycznych, nie uwzględnia problematyki metodologicznej. Opiera się na rezultatach badań przeprowadzonych przez autorów zaliczanych do tzw. szkoły idei, która powstała w naukach politycznych po „ideacyjnym zwrocie” w latach 90. ubiegłego wieku i również dzisiaj podejmuje refleksję nad wymiarem ideacyjnym polityki.
EN
The purpose of the article is to demonstrate that ideas can be treated as a factor explaining political stability and change. Based on the completed analytical tasks, it has been found that ideas have their own dynamics and therefore they deliver unique effects, influencing change or stability of policies. The article demonstrates that the impact ideas have on the political process depends on the understanding of human behaviour in the field of politics. The article reviews the ideational dimension with reference to behaviours covered by the rational choice theory, by historical, sociological and discoursive institutionalism and constructivism. As a result of the analytic tasks, certain differences have been revealed between the above mentioned approaches in terms of understanding the impact of ideas. What the approaches have in common is a close link between ideas and political actors. The article covers theoretical issues without considering methodology aspects. It is based on the outcomes of study projects carried out by authors recognized in the so-called school of ideas, formed in political science following the “ideational shift” during the 1990s and reflecting until the present day on the ideational dimension of politics.
4
Publication available in full text mode
Content available

Dlaczego grupom udaje się podejmować działania? Przedstawienie teorii działań zbiorowych Elinor Ostrom

51%
Grodzicki M.
Ekonomia Społeczna
|
2015
|
issue 1
66-78
PL
M. Olson w „Logice działania zbiorowego” zauważył, że działania jednostek na rzecz grupy często stoją w konflikcie z ich egoistycznymi interesami. Utrudnia to podejmowanie działań zbiorowych i powoduje, że optymalne z punktu widzenia całej grupy rezultaty niekoniecznie są osiągane. Z tego względu, teoria wyjaśniająca mechanizmy podejmowania działań zbiorowych ma doniosłe znaczenie. Celem niniejszego artykułu jest teoretyczne wyjaśnienie zachodzenia działań zbiorowych na gruncie współczesnego instytucjonalizmu, a przede wszystkim myśli E. Ostrom. Niniejszy artykuł ma charakter stricte teoretyczny. Objaśniono w nim założenia teorii racjonalnego wyboru I i II generacji i przedstawiono, w jaki sposób przekładają się one na mechanizmy działań zbiorowych. Współczesna teoria działań zbiorowych E. Ostrom rozwija koncepcję działającej jednostki o elementy wyjaśniające interakcje i długookresowe relacje pomiędzy podmiotami – normy, instytucje i kapitał społeczny. Dzięki temu jest w stanie spójnie opisać instytucjonalizację sytuacji działania zbiorowego i może być aplikowana do wyjaśniania różnorodnych problemów społecznych.
EN
M. Olson in „The Logic of Collective Action” noted that the actions of individuals in favour of groups often standed in conflict with their selfish interests. It makes it difficult to undertake collective action and means that results optimal from the point of view of the whole group are not necessarily achieved. For this reason, the theory explaining the mechanisms of collective action is of great importance. The purpose of this article is to explain in theoretical terms the conduct of collective action on the basis of contemporary institutional thought, and above all, works of E. Ostrom. The article is purely theoretical. It explains the assumptions of I and II generation of the rational choice theory and shows how these lead to mechanisms of collective action. The modern theory of collective action of E. Ostrom enhances the concept of an acting individual with the elements explaining the interactions and long-term relationships between actors – norms, institutions and social capital. As a result, it is able to consistently describe the institutionalization of a situation of collective action and can be applied to a variety of social problems.
5
Publication available in full text mode
Content available

Czy polski wyborca jest racjonalny? Analiza empiryczna

51%
Żerkowska-Balas M.
Studia Socjologiczne
|
2015
|
issue 1(216)
73-97
PL
Zgodnie z modelem racjonalnego wyboru, decyzja wyborcza jest wynikiem kalkulacji korzyści i kosztów, jakie niesie ze sobą głosowanie. Wyborca, kierując się maksymalizacją użyteczności, oddaje głos na partię, której zwycięstwo przyniesie mu największe korzyści (Downs 1957). Jeśli żadna z partii nie jest mu programowo bliższa (lub jeśli koszty głosowania przewyższają płynące z tego działania korzyści), zgodnie z teorią wyborca nie weźmie udziału w wyborach. Celem niniejszego artykułu jest sprawdzenie, czy polscy wyborcy podejmują decyzję o udziale w wyborach (bądź absencji) na podstawie racjonalnych przesłanek, przy kontrolowanym wpływie zmiennych społeczno-demograficznych i identyfikacji partyjnej. Wyniki przeprowadzonych analiz pozwalają na potwierdzenie przydatności teorii racjonalnego wyboru do wyjaśniania decyzji o głosowaniu bądź absencji. Poszczególne elementy racjonalnej kalkulacji są statystycznie istotnymi determinantami uczestnictwa wyborczego, jednak model oferuje jedynie częściowe wyjaśnienie zagadnienia absencji.
EN
According to the rational choice model, a voting decision results from the calculation of the costs and benefits of voting. A voter driven by utility maximization, votes for the party that brings him the highest benefits (Downs 1957). The voter abstains, however, if she does not perceive any of the parties as better than the others, or if the costs of voting exceed the benefits. The aim of the present article is to verify whether Polish voters decide to vote on the basis of rational evidence, provided the socio-demographic variables and party identification are being controlled in the research process. The results of the analyses corroborate the hypotheses related to rational choice determinants of voter turnout in Poland. The respective elements of rational calculation are statistically significant determinants of voter turnout but the model only provides partial explanation of the phenomenon.
6
Publication available in full text mode
Content available

Podział lewica–prawica w perspektywie konstruktywistycznej

41%
Lipiński A.
Środkowoeuropejskie Studia Polityczne
|
2017
|
issue 2
143-168
EN
The case of Poland perfectly illustrates the scale of discrepancies between researchers who, on the one hand, criticize the specific nature of the Polish version of the left-right split, but on the other emphasize its important role in the process of identifying political and social actors and the ability of dichotomy to organize political life. Political actors define themselves in a specific way, allowing voters to recognize these acts of self-positioning and rely on them to make electoral decisions. The purpose of this paper is to problematize these divergences in two ways. First, by showing that the origin of this ‘problem’ lies in the assumptions underlying the theory of rational choice. It is claimed that it is the positivist ontology and epistemology underlying the paradigm of rational choice that produced ‘the problem’, which – from the perspective of interpretative approaches – constitutes an inherent part of political life. Secondly, by applying the assumptions of constructivism to the study of the left-right division in order to investigate the role of dichotomy in the political communication processes and construction of political order.
PL
Przypadek Polski doskonale pokazuje skalę rozbieżności pomiędzy badaczami, którzy z jednej strony krytykują specyficzny charakter polskiej wersji podziału lewica–prawica, a z drugiej strony dostrzegają jednak jego ważną rolę w procesie samoidentyfikacji aktorów politycznych i społecznych oraz zdolność do porządkowania życia politycznego – partie definiują się w określony sposób, a wyborcy trafnie owo pozycjonowanie rozpoznają i w oparciu o nie podejmują decyzje wyborcze. Celem niniejszego artykułu jest sproblematyzowanie owych rozbieżności w dwojaki sposób. Po pierwsze, poprzez ukazanie, iż u genezy tego „problemu” tkwią założenia związane z teorią racjonalnego wyboru. To pozytywistyczna ontologia oraz epistemologia leżące u podstaw paradygmatu racjonalnego wyboru pozwoliły na sformułowanie problemu, który z perspektywy podejść interpretatywnych byłby raczej nieodłączną częścią życia politycznego. Po wtóre, poprzez zastosowanie do badaniapodziału lewicowo-prawicowego założeń konstruktywizmu w celu zbadania roli, jakie pełni omawiana dychotomia w procesach komunikowania i konstruowania porządku politycznego.
7
Publication available in full text mode
Content available

Polskie zmagania z nowoczesnością

41%
Mazur K.
Zarządzanie Publiczne / Public Governance
|
2017
|
issue 1(39)
67-82
PL
Główna teza eseju brzmi: redefinicja polskości, uwzględniająca współczesne wyzwania cywilizacyjne, może mieć kluczowe znaczenie w kontekście poszukiwań wyjścia z obecnego kryzysu gospodarczego. W części pierwszej, bazując przede wszystkim na pracach Pitrima Sorokina i Niklasa Luhmanna, autor broni stanowiska, że współczesny kryzys ma przede wszystkim charakter kulturowy. W części drugiej ta ogólna refleksja została zawężona do analizy paradygmatu nauk społecznych, które zredukowały rozważania o człowieku do analizy jego preferencji, ustanawiając tym samym prymat paradygmatu ekonomicznego w kulturze. W części trzeciej zaprezentowana została argumentacja za tezą, że drogą wyjścia z tego redukcjonizmu, prowadzącego do „utowarowienia” człowieka, jest ustanowienie prymatu kultury nad rynkiem. Kluczowe role w tym procesie mają do odegrania społeczeństwo i państwo, spajane przez tożsamość narodową. Dlatego w części czwartej została zaprezentowana „integralna teoria narodu” Michała Łuczewskiego. W części piątej wątek ewolucji tożsamości narodowej został rozwinięty za sprawą analizy jej cyklów. W ten sposób dowiedziono, że polskość w obecnym kształcie weszła w fazę prymordializmu, tym samym narastają społeczne warunki umożliwiające jej redefinicję w kontekście dokonujących się zmian cywilizacyjnych. Zgodnie z tym w ostatniej części tekstu autor proponuje pięć kategorii formalnych i dziewięć kategorii materialnych, które mogłyby pretendować do rangi idei regulatywnych, porządkujących nasze myślenie o zredefiniowanej wizji polskości.
EN
The main thesis of the paper is that a redefinition of the Polish national identity could be a crucial factor in the process of seeking a way out of the contemporary economic crisis. First, on the basis of works by Pitirim Sorokin (Sorokin 1957) and Niklas Luhmann (Luhmann 2007), the author argues that the contemporary economic crisis is deeply rooted in culture. In the second part this general ref lection leads to an analysis of the materialistic paradigm in social sciences, which limited the ref lection on the human being to his or her financial preferences (Grassl 2012). As a result of such a domination of the materialistic paradigm, the economic way of thinking dominates over our cultural life. The third part offers a project of redefinition of the paradigm which shows that to avoid objectifying human beings, we need to establish a primacy of moral values on the free market (Kędzierski 2012). National identity has to play a key role in this process because it bounds culture, society, and the state. Therefore, in the fourth part of the paper the author presents an integral theory of the nation (Łuczewski 2012). In the fifth part he describes the evolution of Polish identity which leads him to the conclusion that contemporary Polish identity is at a turning point. It should now be modified (Skrzypulec 2013) because its present form has entered the phase of primordiality, which makes it useless in the era of globalization. Therefore, in the last part of the paper, the author proposes five formal and nine material categories (or regulative ideas in the Kantian sense) which should be a basis of the redefined Polish identity.
8
Publication available in full text mode
Content available

Wymiar antropologii filozoficznej w liberalnych ujęciach teorii racjonalnego wyboru

36%
Hordecki B.
Themis Polska Nova
|
2017
|
issue 1(12)
125-157
EN
One of the aims of this paper was to characterize liberal theories of rational choice which emerged in XX century, especially theory of public choice. It ought to be noticed that such a task was realized many times by many authors. Due to this fact the text is devoted mostly to review the positions presented by the leading representatives of the intellectual circle mentioned above. Especially the shortages of their philosophical anthropology were pointed out. Moreover, the critique of the linguistic dimension of the rational choice theory was proposed. It was also shown that their endeavours of grounding their works in a long lasting tradition is profoundly disputable.
9
Publication available in full text mode
Content available

Ekonomiczna analiza przepisów prawnych o sprzedaży konsumenckiej

36%
Wieczorek E.
Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy
|
2015
|
issue 8
391-405
PL
Celem niniejszego artykułu jest próba dokonania ekonomicznej analizy przepisów prawnych o sprzedaży konsumenckiej, a zwłaszcza dotyczących uprawnień z tytułu rękojmi, która jest immanentnie związana z umową sprzedaży. Wynika to stąd, że strony w umowach zawieranych z konsumentami nie mogą jej ograniczyć, a tym bardziej wyłączyć. Do uprawnień tych należy możliwość złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy bądź żądanie wymiany rzeczy na wolną od wad albo jej usunięcie. Tytułem wyrównania powstałego przy tym uszczerbku konsument może nadto dochodzić odszkodowania. Z punktu widzenia efektywności ekonomicznej warto zatem przeanalizować trafność alokacji praw i obowiązków po obu stronach, choćby pod kątem teorematu Pareto.
EN
The purpose of this article is an attempt to apply the economic analysis of the legislation on consumer sales, especially relating to the powers of Warranties, which is intrinsically linked with the sales contract. This is due to that the parties in contracts concluded with consumers, they cannot reduce it as well as discontinue it. These powers include the ability to make a statement about the price reduction or withdrawal from the agreement or claim for replacement of items for free from defects or to remove defects. To offset the resulting detriment, the consumer may claim compensation too. From the point of view of economic efficiency, should therefore analyze the accuracy of the allocation of rights and obligations on both sides, at least in terms of Pareto’s theorem.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.