Search results

1

Kilka uwag na temat szwedzkich rękopisów "Tablic fundatorów i dobrodziejów klasztoru cysterskiego w Oliwie"

100%

Zuzek T.

Zapiski Historyczne

|

2014

|

vol. 79

|

issue 3

85-103

EN

The aim of the article is to rectify numerous mistakes appearing in literature concerning the two oldest manuscripts Plates offounders and benefactors of the Cistercian monastery in Oliwa stored in Sweden. The analysis of the manuscripts has facilitated new hypotheses connected with their creation. It has been established that the paper manuscript kept in Kungliga Biblioteket in Stockholm with the entry number D 1360 was written shortly after the death of King Aleksander Jagiellon in the autumn of 1506 before Sigismund the Old took the throne. The reason for its creation was the willingness to include King Aleksander among the benefactors of the monastery of Oliwa in order to express thanks for the confrmation of all the privileges hitherto granted and the new privileges granted in 1505 by Stefan Falk. The author or inspirer of the manuscript was the abbot of the monastery at that time Grzegorz Stolzenfot. The second code, stored in Stadsbibliotek in Linköping with the entry number H3a, consists of two paper manuscripts combined with each other probably in the 18th century. The first manuscript, written in the second half of the 15th century, includes the texts Plates (k. 1v–5r) and was torn out from a larger manuscript which was a collection of various works. The other manuscript created in the 14th century contains copies of four documents for the Cistercian monastery in Doberan (Pelplin). It has been established that the text of Plates published by Jarosław Wenta in the article of 1998 is in fact a reprint of the 19th century edition of Wojciech Kętrzyński, which only in selected fragments includes the text from the manuscript H3a. As a result of the inquiry it has been established that there was only one (not three) copies of the manuscript of H3a from Linköping – it is the copy “a” by Eric Benzelius of 1710 made in Uppsala (Linköping entry number T67). The remaining two are merely transcripts of the copy by Benzelius: the Greifswald copy and the Gdańsk copy of Strehlke.

2

Czy rajski przebyt z Bogurodzicy można łączyć z doktryną Jana Szkota Eriugeny?

84%

Wanicowa Z.

Roczniki Humanistyczne

|

2014

|

vol. 62

|

issue 6: Językoznawstwo

173-181

PL

Autorka artykułu zastanawia się nad znaczeniem wyrażenia rajski przebyt w drugiej zwrotce Bogurodzicy. Dochodzi do konkluzji, że powszechna w literaturze przedmiotu interpretacja, czyli ‘przebywanie, pobyt w raju’ nie przekonuje, jest zbyt powierzchowna. Analiza językowa prowadzi do wniosku, że modlitwa o rajski przebyt jest prośbą o odzyskanie utraconej, pierwotnej doskonałej kondycji człowieka. Takie rozumienie tekstu znajduje umocowanie w koncepcji filozoficznej Jana Szkota Eriugeny, co może wskazywać na cystersów jako środowisko twórcy Bogurodzicy.

EN

The author reflects on the significance of the expression rajski przebyt in the second stanza of Bogurodzica (Theotokos, Mother of God). This leads to the conclusion that the common interpretation in the literature of the subject, i.e. ‘stay in paradise,’ is not convincing as too superficial. Linguistic analysis leads to the conclusion that the prayer for rajski przebyt is asking for the recovery of a lost original perfect condition of man. This understanding of the text is anchored in the philosophical conception by Johannes Scotus Eriugena. This relationship can also suggest that Bogurodzica was created by an author representing the Cistercians’ milieu.

3

Darowizny, legaty testamentowe i inne sposoby nabywania ksiąg do biblioteki cystersów w Szczyrzycu w okresie staropolskim

84%

Marszalska J. M.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2015

|

vol. 103

179-197

EN

Legacies from the donors of the monastery, testamentary depositions and gifts were the main form of supply of books to the library of Szczyrzyc, both in the early days of the monastery as well as over several hundred years of its existence and operation. It was a quite common phenomenon for the vast majority of monastic libraries in the past centuries. In the light of the preserved archival material, and above all the books from the library of Szczyrzyc, it can be concluded that it was one of the most important sources of enlargement of the monastic library. This statement applies to the entire period of the functioning of this library, but especially to the beginning of its formation when the collections mainly included manuscripts and liturgical codes.On the basis of the information about provenance, it is possible to identify three groups of donors to the library of Szczyrzyc: monks (abbots and priors) from Szczyrzyc, secular clergy, representatives of other religious orders and lay people. Among the donated books are primarily theological and liturgical works as well as the collections of sermons necessary for the effective pastoral care of the parish.

4

Nieznany rękopiśmienny zapis legendy o skamieniałym chlebie

84%

Zuzek T.

Studia Gdańskie

|

2020

|

vol. 47

213-225

EN

The purpose of this article is to supplement the information given in the work of Adam Kromer about petrified bread in the Oliwa church (published in volume 41 of the "Studia Gdańskie"), as well as the edition of an unknown record of this legend, contained in an anonymous manuscript created around 1617 in the Cistercian monastery in Oliwa. This manuscript is kept in the State Archive in Gdańsk, and its author could have been the prior of the Oliwa monastery Filip Adler (1566-1630). It contains unknown informations about the fate of the stone itself and a bilingual inscription (in Latin and German) that was hung above it.Keywords: the Cistercians, Oliwa, legend, the edition of sources, manuscripts of Oliwa

PL

Celem niniejszego artykułu jest uzupełnienie informacji podanych w pracy Adama Kromera o skamieniałym chlebie w oliwskim kościele (opublikowanej w 41 tomie „Studiów Gdańskich”), a także edycja nieznanego zapisu tej legendy, zawartej w anonimowym rękopisie powstałym około 1617 r. w klasztorze cysterskim w Oliwie. Rękopis ten jest przechowywany w Archiwum Państwowym w Gdańsku, a jego autorem mógł być przeor klasztoru oliwskiego Filip Adler (1566-1630). Zawiera on nieznane informacje na temat losów samego kamienia oraz dwujęzyczną inskrypcję (po łacinie i niemiecku), która była nad nim zawieszona.

5

Cystersi jędrzejowscy po kasacie opactwa w 1819 r. Studium biograficzne, cz. 1

67%

Stępień R.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2023

|

vol. 30

|

issue 1

EN

The article presents the history of the Cistercians of Jędrzejów after the dissolution of the abbey in 1819. In the first stage of the research, a biographical index was prepared, which was used to analyze the social and territorial origin as well as the numerical and age structure of the monks. The primary source material were general and personal files of the clergy, diocesan and monastic schematisms, as well as parish files and record books. After the suppression of the abbey, some of the monks stayed in the monastery buildings, others went to parish work. These were often centers associated with the Jędrzejów monastery.

PL

Artykuł przedstawia losy cystersów jędrzejowskich po kasacie opactwa w 1819 r. W pierwszym etapie badań przygotowano kartotekę biograficzną zakonników, która posłużyła do przeprowadzenia analizy w zakresie ich pochodzenia społecznego i terytorialnego oraz liczebności i struktury wieku. Podstawowy materiał źródłowy stanowiły akta ogólne i personalne duchowieństwa, schematyzmy diecezjalne i zakonne oraz akta parafialne i księgi metrykalne. Po supresji opactwa niektórzy z zakonników pozostali dożywotnio w zabudowaniach klasztoru, inni przeszli do pracy na placówkach parafialnych. Niejednokrotnie były to ośrodki powiązane z klasztorem jędrzejowskim.

6

Cystersi jędrzejowscy po kasacie opactwa w 1819 r. Studium biograficzne, cz. 2

67%

Stępień R.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2023

|

vol. 30

|

issue 2

210-226

EN

The article presents the biographies of the Jędrzejów Cistercians included in the list of members of the monastery during the dissolution of the abbey in 1819. The content of biographies includes information on e.g., the date of birth and place of origin of each monk, the time of joining the monastery, making their religious profession, and being ordained a priest, and performing monastic functions. Particular attention was paid to the post-dissolution fate of the monks. The primary source material included general and personal files of the clergy, diocesan and monastic schematics as well as parish files and record books.

PL

Artykuł przedstawia biogramy cystersów jędrzejowskich, uwzględnionych na liście członków zgromadzenia klasztornego w czasie kasaty opactwa w 1819 r. Zawartość biogramów stanowią informacje dotyczące m.in. daty urodzenia i miejsca pochodzenia każdego z mnichów, czasu wstąpienia do klasztoru, złożenia profesji zakonnej i przyjęcia święceń kapłańskich oraz pełnionych funkcji klasztornych. Szczególną uwagę zwrócono na pokasacyjne losy zakonników. Podstawowy materiał źródłowy stanowiły akta ogólne i personalne duchowieństwa, schematyzmy diecezjalne i zakonne oraz akta parafialne i księgi metrykalne.

7

Polski przekład "Ars et praxis musica" Zygmunta Lauksmina z 1798 roku i problemy nauczania śpiewu chorałowego na ziemiach polskich w XVII i XVIII wieku

59%

Grabiec D.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 1

81-104

EN

The handwritten copy of a hitherto unknown Polish-language plainchant handbook held in the Cistercian Fathers’ Library in Szczyrzyc (shelf mark S.II.8/2), produced in 1798 in Limanowa and entitled Nauka y praktyka muzyczna do używania uczącey się młodzi w Kollegiach Societatis Jesu za pozwoleniem starszych przełożona w Wilnie [The teaching and practice of music for the use of pupils of Jesuit colleges, translated in Vilnius with the permission of superiors] has been identified by the author of this article as a translation of the Jesuit Zygmunt Lauksmin’s handbook Ars et praxis musica. The latter was first published in 1667 in Vilnius, and later reissued twice (1669, 1693). Its reception has not been studied thus far. Of the three editions, only several copies have come down to us. The discovery of a Polish translation made during the last years of the eighteenth century, more than a hundred years after the print’s last edition, sheds new light on the history of the handbook and its impact, which extended beyond Jesuit circles and the Baroque era, and also on aspects of plainchant teaching during the early nineteenth century. Lauksmin’s treatise was addressed to pupils and students as an aid to mastering the practice of plainchant. The author included no theoretical commentary and limited himself to the absolute basics, as well as practical methodological guidelines. The Polish translation was prepared in a different historical reality and is one of the relatively few surviving examples of how Polish musical terminology took shape and evolved during the eighteenth century. Indirectly, it also represents the state of musical education at the time and shows that, due to the lack of contemporary handbooks, teachers turned to educational aids from the previous era, adapting them for their current local needs.

PL

W bibliotece oo. Cystersów w Szczyrzycu, pod sygnaturą S.II.8/2, przechowywany jest rękopiśmienny egzemplarz nieznanego dotąd, polskojęzycznego podręcznika do nauki śpiewu chorałowego, sporządzony w 1798 r. w Limanowej i zatytułowany Nauka y praktyka muzyczna do używania uczącey się młodzi w Kollegiach Societatis Jesu za pozwoleniem starszych przełożona w Wilnie. Tekst ten zidentyfikowany został przez autorkę artykułu jako przekład traktatu Ars et praxis musica jezuity Zygmunta Lauksmina, wydanego w Wilnie w 1667 r. i dwukrotnie wznawianego w 1669 oraz 1693 roku. Recepcja wileńskiego podręcznika nie była do tej pory badana, a z trzech wydań zachowało się do dziś zaledwie kilka egzemplarzy. Odkrycie polskiego tłumaczenia sporządzonego w ostatnich latach XVIII w., a więc po ponad stu latach od ukazania się ostatniego wydania druku, w nowym świetle przedstawia zarówno dzieje wileńskiego podręcznika i jego oddziaływania, wykraczającego poza środowisko jezuickie i epokę baroku, jak również problemy nauczania śpiewu chorałowego u progu XIX wieku. Traktat Lauksmina był przeznaczony dla uczniów i studentów i miał być pomocą w praktycznym opanowaniu umiejętności śpiewu chorałowego, dlatego nie zawierał rozważań teoretycznych i ograniczał się jedynie do najbardziej podstawowych wiadomości oraz praktycznych wskazówek metodycznych. Tłumaczenie traktatu na język polski sporządzone w odmiennych już realiach historycznych, jest jednym ze stosunkowo niewielu zachowanych przykładów kształtowania się i ewoluowania polskiej terminologii muzycznej w XVIII wieku. Jest ono pośrednio także świadectwem ówczesnego stanu szkolnictwa muzycznego i braku nowoczesnych podręczników, który skłaniał do korzystania z materiałów dydaktycznych publikowanych jeszcze w poprzedniej epoce i przystosowywania ich do bieżących potrzeb lokalnych.

Refine search results

2 Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

1 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

1 Muzyka

1 Roczniki Humanistyczne

1 Studia Gdańskie

1 Zapiski Historyczne

2 Stępień R.

2 Zuzek T.

1 Grabiec D.

1 Marszalska J. M.

1 Wanicowa Z.

2 2023

1 2021

1 2020

1 2015