Search results

1

The Włocławek period of fr. Stefan Wyszyński's pastoral ministry : youth and the seminary formation for the priesthood (Part 2)

100%

Ficek R.

Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej

|

2021

|

issue 28

57-74

EN

The presented article analyzes the completion of formation for the priesthood in the Seminary and, then, the “Włocławek period” of the pastoral ministry of Fr. Stefan Wyszyński. The author’s interpretation of the source materials aims to display the meaning and significance of that time for the overall activity of Fr. Stefan Wyszyński, the future Primate of Poland. The exploration of the above research is based on analyzing source texts using the historical method to reconstruct historical facts and, after that, their reinterpretation by the inductive-deductive method. Therefore, the above article’s primary research goal is to present the “Włocławek period” of Wyszyński’s priestly life in the context of Poland’s social and political situation. However, the threats posed by the invasion of the then anti-Christian Marxist-Leninist ideology and Nazi Hitlerism with all the horrors of World War II were dire. They threatened the existence of both the Polish Church and the Nation. After all, even in the period of the most brutal repressions, Wyszyński defended each man’s personal dignity and the Christian identity of Poles. Moreover, according to the author of this study, the seminarian formation, pastoral ministry in the diocese of Włocławek, studies at the Catholic University of Lublin, foreign scholarships, as well as the time of World War II were a kind of testing ground, where Fr. Stefan Wyszyński was able to gain and develop the pastoral experience necessary for his future activity as ordinary of the Lublin diocese, and, later, the Archdiocese of Gniezno and Warsaw, and the Primate of Poland.

PL

Prezentowany artykuł analizuje finalizację formacji do kapłaństwa, jak też „włocławski okres” posługi pasterskiej Ks. Stefana Wyszyńskiego. Dokonana przez autora interpretacja materiałów źródłowych ma na celu ukazanie roli i znaczenia tego czasu dla całokształtu działalności Ks. Stefana Wyszyńskiego, przyszłego Prymasa Polski. Eksploracja powyższych badań będzie polegała na analizie tekstów źródłowych metodą historyczną, polegającą na rekonstrukcji faktów historycznych i ich reinterpretacji metodą indukcyjno-dedukcyjną. Podstawowym zaś celem badawczym powyższego artykułu jest przedstawienie „włocławskiego okresu” życia Wyszyńskiego w kontekście ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej Polski. Trzeba bowiem przyznać, że zagrożenia, jakie niosła inwazja ówczesnej antychrześcijańskiej ideologii marksistowsko-leninowskiej, jak też nazistowski hitleryzm z całą grozą II wojny światowej były niezwykle poważne i zagrażały istnieniu polskiego Kościoła i Narodu. Mimo wszystko, nawet w okresie najbardziej brutalnych represji Wyszyński bronił zarówno osobistej godności każdego człowieka, jak też chrześcijańskiej tożsamości Polaków. Co więcej, zdaniem autora niniejszego studium, formacja seminaryjna, posługa pasterska w diecezji włocławskiej, studia w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, stypendia zagraniczne, jak też czas II wojny światowej były swego rodzaju poligonem doświadczalnym, gdzie Ks. Stefan Wyszyński mógł zdobyć, jak również rozwinąć doświadczenia duszpasterskie niezbędne dla późniejszej działalności jako ordynariusza diecezji lubelskiej, a później archidiecezji gnieźnieńskiej i warszawskiej oraz Prymasa Polski.

2

Rejestracja archiwaliów i starych druków na terenie diecezji włocławskiej w latach 1960-1962

100%

Librowski S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1962

|

vol. 5

347-359

EN

-

3

Źródła do badań prozopograficznych nad duchowieństwem i personelem parafialnym diecezji włocławskiej w okresie nowożytnym

100%

Nowicki T.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2019

|

vol. 112

255-275

EN

The sources regarding modern parishes record groups of people managing and supporting these centres. These were ministrii ecclesiae, that is priests and their auxiliary personnel. The priests – ministri sacramentorum – played the most important role in a parish; their work, however, extended beyond religious and pastoral duties. As far as laypeople are concerned, they assisted priests in parish work. They were sacristans, teachers, cantors, organists, organ pumpers, bell-ringers, gravediggers, midwives and altar servers. The article presents the sources providing information on the groups mentioned above. The archival material that is analysed concerns the diocese of Włocławek in the pre-partition period. The most important and significant sources are the records of canonical visits, containing a great amount of information about the people involved in parish life. These records are not entirely consistent: they do not always include all parishes of the diocese, and above all, they differ in the scope of information, as they were produced on the basis of various questionnaires. Nevertheless, the ones containing a great number of details are invaluable sources for research on the parish clergy and their auxiliary personnel. Other sources useful for research on the parish clergy are the records produced by consistory and episcopal offices. In the latter case, these are the books of episcopal pontifical duties, which, especially the ones of holy orders, are particularly significant for research purposes. In addition, register books constitute an exceptional source of information (although rather of an auxiliary nature) for prosopographical research on the clergy and the people who helped them. Parish offices created registers systematically from the Council of Trent onwards. Consequently, the continuity of the documentation enables a comprehensive description of the subject under study. In addition, one can learn a lot about the clergy and parish auxiliary personnel from other types of sources: the records of colleges and theological seminaries, monastic books of the deceased, the description of churches and parishes provided by various authors, chapter records, diocesan schematisms (appearing at the end of the eigthteenth century), and secular records such as books from municipal offices.

PL

Źródła dotyczące nowożytnych parafii odnotowują grupy ludzi zarządzających i wspomagających działanie tych ośrodków. Byli to ministrii ecclesiae, czyli duchowieństwo i wspomagający ich personel pomocniczy, czyli służba kościelna. Ci pierwsi to ministri sacramentorum. Spełniali najistotniejszą rolę w parafii, choć w badanym okresie mogła ona wykraczała ona poza granice ścisłej obsługi religijnej i duszpasterskiej. Z kolei świeccy pełnili funkcje pomocnicze wspomagając duchowieństwo w różnorodnych zadaniach wykonywanych w parafii. Byli to zatem zakrystianie, nauczyciele, kantorzy, organiści, kalikanci, dzwonnicy, grabarze, ale też położne czy ministranci. W artykule zostały przedstawione źródła, z których czerpać można wiedzę na temat wspomnianych wyżej grup. Zostało to ukazane na przykładzie materiałów archiwalnych dotyczących przedrozbiorowej diecezji włocławskiej. Do najciekawszych i najważniejszych źródeł, zawierających najwięcej informacji o ludziach zaangażowanych w życie parafii należą akta wizytacji kanonicznych. Nie są one całkowicie jednorodne. Nie zawsze obejmują wszystkie parafie diecezji, ale nade wszystko mają różny zakres informacyjny, bo tworzono je o różne kwestionariusze pytań. Niemniej te najpełniejsze informacyjnie są znakomitym źródłem do badań nad duchowieństwem parafialnym i służbą kościelną. Do badań zwłaszcza nad duchowieństwem parafialnym przydatne są księgi wpisów powstałe w urzędach konsystorskich, ale także te pochodzące z kancelarii biskupiej. W tym przypadku szczególną wartość poznawczą mają księgi biskupich czynności pontyfikalnych, zwłaszcza zaś księgi święceń duchownych. Wyjątkowym źródłem informacji do badań prozopograficznych, choć w perspektywie studiów nad duchowieństwem i służbą kościelną raczej o charakterze pomocniczym, są księgi metrykalne. Kancelarie parafialne tworzyły je w miarę systematycznie począwszy od Soboru Trydenckiego. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie dynamiki opisu, jeśli zachowana jest systematyczność i ciągłość tej dokumentacji. Poza tym wiedzę o duchowieństwie i służbie parafialnej czerpać należy z wielu innych rodzajów źródeł: metryk kolegiów i seminariów, klasztornych ksiąg zmarłych, opisów kościołów i parafii sporządzanych przez różnych autorów, akt kapitulnych, pojawiających się pod koniec XVIII wieku schematyzmów diecezjalnych, ale także w aktach o proweniencji świeckiej, jak np. księgach z kancelarii miejskich.

4

Duchowieństwo katolickie i zakony we Włocławku i okolicy pod okupacją niemiecką (1939-1945)

80%

Dębiński J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2019

|

vol. 111

57-75

EN

Of all dioceses in Poland, the diocese of Włocławek suffered the greatest losses of the clergy during World War II: 225 priests and 7 seminarians were killed along with Auxiliary Bishop M. Kozal, which accounted for 50,2% of the pre-war clergy. The whole diocese was annexed to Nazi Germany; most of the territory, including Włocławek, became part of the so-called Reichsgau Wartheland, and the Zawiślański region (20 parishes) became part of The Reichsgau Danzig-West Prussia. Due to the approaching military operations, Wrocław Bishop Karol Radoński, Cardinal August Hlond and Bishop Stanisław Okoniewski left the diocese. During the first months of the war, a great number of the priests from Włocławek and its region were arrested; some of them were deported to the camps in Dachau and others were shot, only few managed to survive. Religious congregations and monasteries met the similar fate. Monastic houses were gradually dissolved. Of 249 parishes of the diocese of Włocławek (including two military ones) only 5 left in The Reichsgau Wartheland; the parishes of the Zawiślański region, however, were allowed to function and the Germans tolerated the activity of some priests. The priests both from these tolerated parishes and underground ones limited their pastoral work to administering sacraments and celebrating Holy Masses primarily in the presbytery and other parish or private buildings. The masses were addressed only to the selected members of the faithful. The Germans, being driven by hatred for the Church, demolished churches, destroyed crosses, paintings, figures, roadside shrines and church decorations.

PL

Spośród wszystkich diecezji w Polsce, diecezja włocławska w czasie drugiej wojny światowej poniosła największe straty w stanie duchowieństwa: wraz z bp. Pomocniczym M. Kozalem zginęło 225 kapłanów i 7 kleryków, tj. 50,2% stanu przedwojennego. Cały obszar diecezji znalazł się w obrębie ziem anektowanych do III Rzeszy; większość terytorium wraz z Włocławkiem należało do tzw. Kraju Warty, a część tzw. zawiślańska (20 parafii) weszła w skład Okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie. W obliczu zbliżających się działań wojennych biskup włocławski Karol Radoński wraz z kardynałem Augustem Hlondem i biskupem Stanisławem Okoniewskim opuścili diecezję. W pierwszych miesiącach wojny zdecydowana część duchowieństwa Włocławka i okolic została aresztowana i wywieziona do obozu w Dachau, a część rozstrzelana; uratowali się tylko nieliczni. Podobny spotkał zgromadzenia zakonne i klasztory. Sukcesywnie likwidowano domy zakonne. Na 249 parafii diecezji włocławskiej (w tym dwie wojskowe) w Kraju Warty czynnych było tylko pięć, funkcjonowały natomiast parafie „zawiślańskie”, gdzie Niemcy tolerowali działalność kilku księży. Księża zarówno z duszpasterstwa tolerowanego, jak i tajnego swoją pracę duszpasterską ograniczali właściwie tylko do dostępu wiernych do sakramentów świętych, ewentualnie odprawienia mszy św. i to nie zawsze w kościele, ale często na plebanii, organistówce lub w domu prywatnym, i to tylko dla pewnej grupy wiernych. Niemcy kierując się nienawiścią do Kościoła, burzyli świątynie, niszczyli krzyże, obrazy, figury, kapliczki przydrożne i wystrój kościołów.

5

Wizytacje diecezji włocławskiej : część I : wizytacje diecezji kujawskiej i pomorskiej : tom 1 : opracowanie archiwalno-źródłoznawcze

80%

Librowski S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1964

|

vol. 8

5-186

EN

-

6

Wizytacje diecezji włocławskiej : część I : wizytacje diecezji kujawskiej i pomorskiej : tom 1 : opracowanie archiwalno-źródłoznawcze : zeszyt 2 : wizytacje w latach 1123-1421

71%

Librowski S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1965

|

vol. 10

33-206

EN

-

Refine search results

5 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

1 Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej

3 Librowski S.

1 Dębiński J.

1 Ficek R.

1 Nowicki T.

1 2021

2 2019

1 1965

1 1964

1 1962

The Włocławek period of fr. Stefan Wyszyński's pastoral ministry : youth and the seminary formation for the priesthood (Part 2)

Rejestracja archiwaliów i starych druków na terenie diecezji włocławskiej w latach 1960-1962

Źródła do badań prozopograficznych nad duchowieństwem i personelem parafialnym diecezji włocławskiej w okresie nowożytnym

Duchowieństwo katolickie i zakony we Włocławku i okolicy pod okupacją niemiecką (1939-1945)

Wizytacje diecezji włocławskiej : część I : wizytacje diecezji kujawskiej i pomorskiej : tom 1 : opracowanie archiwalno-źródłoznawcze

Wizytacje diecezji włocławskiej : część I : wizytacje diecezji kujawskiej i pomorskiej : tom 1 : opracowanie archiwalno-źródłoznawcze : zeszyt 2 : wizytacje w latach 1123-1421