Search results

1

Współczesna polska muzyka teatralna

100%

Figzał M.

Postscriptum Polonistyczne

|

2011

|

issue 2(8)

95-109

EN

The article is an attempt to describe the function of music in contemporary Polish dramatic theatre. The author of the text refers to the art of Polish theatre directors and composers in order to show that music in dramatic theatre is not only an illustration or a signal. The article analyses the compositions that were written for particular performances, as well as bor-rowed compositions which are musical citations.

2

Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilży

63%

Muras W.

Muzyka

|

2020

|

vol. 65

|

issue 3

41-68

EN

In the period of socialist realism, creative freedom was particularly restricted in the field of theatre, where the use of the spoken word had the greatest potential impact on the audience. Theatre administration was centralised; a pre-defined style was imposed; staging the national classics was forbidden; censorship was omnipresent. These are just a few of the factors that hampered the functioning of theatres. The political thaw triggered by Stalin’s death, which lasted several years, saw the gradual shedding of the yoke of censorship and imposed programmes. One of the symbolic works to be staged after a lengthy absence from the Polish stage was Stanisław Wyspiański’s ‘Wyzwolenie’ (Liberation), premiered on 28 November 1957 at the Juliusz Słowacki Theatre in Kraków, directed by Bronisław Dąbrowski, with music by Artur Malawski. The function, scope and symphonic forces of Malawski’s interesting musical setting indicate that it was an important element of the production. The score consists of 25 sections, most of which (referred to by the composer as ‘motifs’) are linked to individual characters in the drama. At the director’s suggestion, Malawski composed colourful music abounding in sarcastic and mocking elements, with a twofold aim: to undermine the status of the protagonists’ words and to introduce an unreal and mysterious atmosphere in the scenes with masks. The composer combined folk elements (rhythmic, melodic and sound idioms), song quotations, a hint of orientalism and harmonic-rhythmic ‘spice’ in the form of strongly dissonant sonorities and sudden changes of metre and rhythm. The music that Malawski composed for the theatre corresponded with the works from the main strand of his compositional work. While writing his incidental music to Liberation, the composer was battling cancer, which ultimately led to him dying less than a month after the premiere. This music was therefore his swan song.

PL

Lata socrealizmu krępowały swobodę twórczą przede wszystkim w dziedzinie teatru, gdzie operowanie słowem mówionym miało najsilniejszy potencjał oddziaływania na odbiorców. Centralizacja placówek, narzucanie określonej stylistyki, zakaz wystawiania dzieł narodowej klasyki, i wszechobecna cenzura, to tylko kilka z czynników, które utrudniały pracę teatrów. Odwilż, której początki upatruje się po śmierci Stalina, to kilkuletni proces wyswabadzania się spod jarzma cenzorskiego i programowego. Wśród dzieł symbolicznych, które po wielu latach nieobecności na polskiej scenie, doczekało się swej inscenizacji było Wyzwolenie Stanisława Wyspiańskiego. Premiera odbyła się 28 XI 1957 roku na scenie teatru im. J. Słowackiego w Krakowie w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego z muzyką Artura Malawskiego. Inscenizacja ta zyskała interesującą oprawę muzyczną, której funkcja, rozmiary oraz obsada symfoniczna wskazują na ważny element jej całości. Partytura liczy 25 odcinków muzycznych, z czego większość z nich (tzw. przez kompozytora motywy), przyporządkowana jest poszczególnym postaciom. Malawski za sugestią reżysera skomponował muzykę barwną, pełną sarkazmu i drwiny, która miała za zadanie podważać rangę wypowiadanych słów przez bohaterów, z drugiej strony wprowadzać nierzeczywisty i tajemniczy klimat w scenach z maskami. Kompozytor połączył tu elementy ludowe (idiomy rytmiczne, melodyczne, brzmieniowe), cytaty pieśni, nutę orientalizmu z „pikanterią” harmoniczno-rytmiczną w postaci mocno dysonujących brzmień i nagłych zmian metrycznych oraz rytmicznych. Skomponowana dla teatru muzyka korespondowała z dziełami, które tworzył w nurcie zasadniczym. Ciężka choroba nowotworowa, z jaką zmagał się już w trakcie pisania muzyki do Wyzwolenia ostatecznie spowodowała, że kompozytor zmarł w niecały miesiąc po premierze. Muzyka ta stała się tym samym ostatnim dziełem w jego dorobku twórczym. Socrealizm w Polsce był szczególnie trudnym okresem dla funkcjonowania teatrów. Nadejście tzw. „odwilży” wprowadziło więcej swobody, dzięki czemu na scenach mogły pojawić się wcześniej zakazane sztuki Stanisława Wyspiańskiego. Premiera Wyzwolenia w reżyserii Bronisława Dąbrowskiego miała miejsce w teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie 28 listopada 1957 roku. Barwną i obszerną warstwę muzyczną skomponował Artur Malawski. Muzyka pełniła tu znaczną rolę dramaturgiczną, towarzysząc poszczególnym postaciom (jako drwina) bądź współtworząc nierealną rzeczywistość.

3

Od rytmizacji do oper i baletów. Wokół muzycznych inscenizacji Jana Dormana

51%

Figzał-Janikowska M.

Pamiętnik Teatralny

|

2019

|

vol. 68

|

issue 3/4

141-160

EN

The paper addresses the issue of musicality in the theatre of Jan Dorman, in particular his last productions, in which music was a starting point for the staging concept. “Musical” thinking about the theatre always had a strong impact on Dorman’s creative process. His first productions included children’s songs and counting rhymes, and this led to a rhythmisation of the text in the subsequent ones. Composing the spectacle along the lines of a musical score, which became the hallmark of Jan Dorman’s theatre, is especially prominent in his last theatre works inspired by larger musical forms, such as concert, ballet and opera. These performances represent a synthesis of various musical tropes and signs that were so characteristic of Dorman’s theatre at various stages of its development.

PL

Artykuł podejmuje zagadnienie muzyczności w teatrze Jana Dormana, ze szczególnym uwzględnieniem ostatnich przedstawień reżysera, w których muzyka staje się punktem wyjścia dla inscenizacyjnej koncepcji. „Muzyczne” myślenie o teatrze towarzyszyło Dormanowi od początku jego artystycznej działalności. O dźwiękowym charakterze pierwszych inscenizacji reżysera decydowały przede wszystkim dziecięce piosenki i wyliczanki, w kolejnych funkcję taką zaczęła pełnić również ścisła rytmizacja tekstu. Komponowanie spektaklu na wzór muzycznej partytury, które staje się znakiem rozpoznawczym teatru Jana Dormana osiąga swój najpełniejszy wymiar w inscenizacjach inspirowanych wielkimi formami muzycznymi – koncertem, baletem i operą. Powstają one w końcowym okresie twórczości artysty, stanowiąc jednocześnie syntezę rozmaitych tropów muzycznych, obecnych i rozpoznawanych w teatrze Dormana na różnych etapach jego rozwoju.

Refine search results

1 Muzyka

1 Pamiętnik Teatralny

1 Postscriptum Polonistyczne

1 Figzał M.

1 Figzał-Janikowska M.

1 Muras W.

1 2020

1 2019

1 2011

Współczesna polska muzyka teatralna

Muzyka Artura Malawskiego do krakowskiej inscenizacji „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1957) na tle wydarzeń odwilży

Od rytmizacji do oper i baletów. Wokół muzycznych inscenizacji Jana Dormana