Search results

1

[Recenzja]: Benjamin J. Kaplan, Divided By Faith: Religious Confl ict and the Practice of Toleration in Early Modern Europe, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts 2007, ss. 415

100%

Marczewski J. R.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2008

|

vol. 90

331-334

2

The ‘Opinions of Religion and Divine Worship’ in the Seventeenth Century Polish-Lithuanian Commonwealth from an English and Scottish Perspective

100%

Bajer P. P.

Studia Historyczne

|

2021

|

vol. 61

|

issue 4 (244)

19-43

PL

The article analyses English and Scottish travellers’ accounts of interdenominational relations, and specifically religious toleration, as observed in the seventeenth century Polish Lithuanian Commonwealth. It traces the changing British perception of these matters over time, from when toleration was a subject of admiration until it began to be seen as a sign of anarchic religious liberty, a weakness; something to be, as Gilbert instigated, ‘abolished and removed from the body and the bounds’ of the English monarchy.

3

Tolerancja mieszkańców dzielnic warszawskich wobec obiektów religijnych w przestrzeni miasta

100%

Osas M., Filip M., Muszczynko R.

Nurt SVD

|

2013

|

issue 1

152-187

PL

W artykule omówiono wyniki badania ankietowego przeprowadzonego na przełomie listopada i grudnia 2011 roku w dwunastu dzielnicach Warszawy przez studentów V roku studiów magisterskich kierunku „Urbanistyka i regionalistyka” na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Celem badania było określenie postawy mieszkańców poszczególnych dzielnic Warszawy względem istniejących oraz planowanych obiektów religijnych na obszarze najbliższego sąsiedztwa, dzielnicy oraz miasta. Badanie realizowane było w ramach przedmiotu pt. Religia, społeczeństwo, zagospodarowanie przestrzeni omawiającego społeczno-kulturowe uwarunkowania gospodarki przestrzennej. Kolejno opisano zakres, założenia oraz cel badania, profil respondentów z dzielnic objętych badaniem. Przedstawiono wyniki badań w ujęciu zbiorczym – tj. odpowiedzi wszystkich respondentów – oraz wyniki w podziale na cztery cechy respondentów: płeć, wiek, wykształcenie i okres zamieszkania w dzielnicy. Na końcu artykułu zaprezentowano podsumowanie analizy wyników oraz obserwacje, które stanowić mogą inspiracje do kontynuowania badań w przedstawionym temacie.

EN

The present article describes the results of a questionnaire conducted in November and December 2012 in twelve Warsaw districts by fifth year MA students, the field of studies: Town Planning and Regional Studies – of the Faculty of Geography and Regional Studies at the University of Warsaw. The aim of the questionnaire was to determine the Warsawers’ attitude towards the existing and the planned religious buildings in their neighbouring areas, in the district and in the city in general. The research was executed within the subject religion, society, land development that concerns the social and cultural conditions for land economy. The article describes the scope, the hypotheses and the aim of the research, the profiles of respondents whose district the research covered. The results were presented in a joint depiction, that is – all the respondents’ answers – with the results divided into the four respondents’ features: sex, age, education and the period of living in a given district. At the end of the article, there is a summary of the analysis and the observations that may inspire to continue the research in the above subject.

4

The Tolerance of Young, Well-Educated Poles

84%

Szczęch B., Rostek I.

Studia Paedagogica Ignatiana

|

2016

|

vol. 19

|

issue 4

177-192

EN

Both local and international surveys show that Polish tolerance is increasing. Poles seem to prefer a fair and objective attitude towards others who differ from them in terms of beliefs, practices or origins, over xenophobic prejudices. Age and education are the two factors that are said to be correlated with the tolerance. The aim of the study was to gather the opinions of young well-educated Poles on the issues connected with tolerance. The research problem was the change in ethnic, personal and religious tolerance which was observed in the group of young, well-educated Poles over the last 7 years. The research was conducted at two of Cracow’s universities: the University of Science and Technology (AGH) and the University of Agriculture (UR). It was conducted in two rounds, in 2009 and 2016. In total, 132 participants took part in the study. All the participants filled out the questionnaire, which consisted of 57 questions on various aspects of tolerance. The tolerance for young Poles means primarily acceptance. The increase of the tolerance is visibly connected with the increase of the indifference toward otherness, the level of activity seems to be quite low. The reasons for the increase of the tolerance are greater experience and better knowledge about “others” and probably also smaller complexes in comparison to previous generations. The main reason for the decrease of the tolerance in some areas is fear. Although the majority of respondents seem to accept the ideas of tolerance, there is still a place for educators in reinforcing knowledge and courage of young Poles.

PL

Zarówno polskie, jak i międzynarodowe badania pokazują, że poziom tolerancji w Polsce wzrasta. Wydaje się, że Polaków charakteryzuje w większym stopniu uczciwa i obiektywna postawa wobec „innych”, czyli tych, którzy różnią się od nich przekonaniami, zachowaniem czy pochodzeniem, niż ksenofobiczne uprzedzenia. Dwoma czynnikami korelującymi silnie z tolerancją są wiek i poziom wykształcenia. Celem badań było zebranie opinii młodych, wykształconych Polaków na tematy związane z tolerancją. Problemem badawczym była zmiana w obszarze tolerancji etnicznej, osobistej i religijnej obserwowana w grupie młodych, dobrze wykształconych Polaków na przestrzeni 7 lat. Badanie przeprowadzono w dwóch krakowskich uczelniach: Akademii Górniczo-Hutniczej oraz Uniwersytecie Rolniczym. Badanie prowadzone było dwukrotnie, w latach 2009 i 2016. W sumie w badaniu wzięły udział 132 osoby. Wszyscy badani wypełniali składający się z 57 pytań kwestionariusz dotyczący różnych aspektów tolerancji. Tolerancja utożsamiana jest przez młodych Polaków przede wszystkim z akceptacją. Wzrost tolerancji wiąże się w sposób widoczny ze wzrostem obojętności wobec inności, poziom aktywnego zaangażowania wydaje się niższy. Czynnikami powodującymi wzrost tolerancji są większa wiedza i doświadczenie obcowania z „innymi” oraz prawdopodobnie mniejsze kompleksy niż miało to miejsce w przypadku poprzednich pokoleń. Główną przyczyną spadku tolerancji w niektórych obszarach jest lęk. Chociaż większość badanych młodych dorosłych wydaje się popierać ideę tolerancji, ciągle jeszcze istnieje przestrzeń dla nauczycieli i wychowawców, których zadaniem jest wzmacnianie wiedzy i odwagi młodych ludzi.

5

Rozwój idei wolności religijnej od początków chrześcijaństwa do czasów nowożytnych

84%

Warchałowski K.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2005

|

vol. 8

143-161

PL

Idea ochrony wolności religijnej jako prawa należnego każdemu człowiekowi rozwijała się bardzo powoli na przestrzeni dwóch tysiącleci. Zrodziła się pod wpływem chrześcijaństwa już w państwie rzymskim. Jednak jej rozwój nastąpił w epoce współczesnej. Szczególne znaczenie dla ochrony prawa do wolności religijnej posiadają osiemnastowieczne deklaracje rewolucji amerykańskiej i francuskiej będące wyrazem myśli liberalnej. Idea wolności religijnej skonkretyzowana w okresie oświecenia w Konstytucji 3 maja ma także swój polski rodowód sięgający czasów Średniowiecza.

6

Mieszkańcy dzielnic Warszawy wobec obiektów religijnych w przestrzeni miasta

84%

Werka M.

Nurt SVD

|

2015

|

issue 1

235-250

PL

W artykule porównano wyniki dwóch badań ankietowych, które zostały przeprowadzone pod koniec 2011 i w 2012 roku w różnych dzielnicach Warszawy przez studentów Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Geografii i Studiów Regionalnych). Celem pierwszego jak i drugiego badania było określenie postawy – a co za tym idzie – tolerancji mieszkańców Warszawy względem istniejących i planowanych obiektów kultu religijnego. Badanie przeprowadzone w 2011 roku miało charakter sondażowy i objęło 12 dzielnic stolicy. Badanie przeprowadzone rok później było zdecydowanie bardziej pogłębione. Zwiększeniu uległa w nim również liczba dzielnic Warszawy (do 17). W artykule ukazano zakres, cele badania oraz profil osób udzielających odpowiedzi. Następnie przedstawiono wyniki oraz porównano je z wynikami uzyskanymi rok wcześniej. Zaprezentowano również podsumowanie całego badania.

EN

This article compares the results of two opinion polls, conducted in 2011 and 2012 in various quarters of Warsaw by Wydział Geografii i Studiów Regionalnych of Uniwersytet Warszawski (Faculty of Geography and Regional Research of the University of Warsaw). The objectives of the polls were to gauge the level of tolerance among the inhabitants of Warsaw towards sacred objects – existing and intended – in public places. The first poll, conducted in 2011, was a short one, and included 12 districts in Warsaw. The second one, conducted in 2012, had a much more probing character, and included 17 districts. The article describes the range and objectives of the research, personal profiles of the respondents, quotes the results of both polls and compares their results. It closes with an evaluation of the research.

7

Nietolerancja, error czy hallucinatio – nowe odczytanie łacińskiego dyskursu religijnego z IV wieku

84%

Gaj B.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 3: Filologia klasyczna

65-78

EN

The issues of religious tolerance and intolerance of Christianity in the fourth century AD deserve a rereading with the inclusion of new results of historical, cultural and literary studies. The article will evaluate the religious discourse of Firmicus Maternus and the assessment of the writings and activity of Saint Filaster by the descendants. Both writers were original writers in the Christian environment of the 4th century. The first one, instead of entering into theological disputes that dominated Christian literature of this period, does not hesitate to express his firm views on the bloody rites of various cults perceived by him as a great personal, social and state threat. The second one, in the description of differences in understanding of Christianity, sees not only evil but disturbances of consciousness. Both will be judged by the descendants as those who have seen that people who seek in the field of religion do not always deliberately seek evil but they may err and succumb to illusions.

PL

Kwestiom tolerancji i nietolerancji religijnej chrześcijaństwa w IV wieku po Chr. należy się nowe odczytaniem przede wszystkim z ujęciem nowych wyników badań historyczno-kulturowych i literaturoznawczych. W artykule został poddany ocenie dyskurs religijny zwłaszcza Firmicusa Maternusa oraz ocena pisarstwa i działalności św. Filastra przez potomnych. Obaj twórcy byli oryginalnymi pisarzami w środowisku chrześcijańskim IV wieku. Pierwszy zamiast wchodzić w spory teologiczne, które zdominowały literaturę chrześcijańską tego okresu, nie waha się wyrazić zdecydowanych poglądów wobec krwawych obrzędów różnych kultów, postrzeganych przezeń jako duże zagrożenie osobiste, społeczne i państwowe. Drugi w opisie różnic rozumienia chrześcijaństwa widzi nie tylko zło, ale zaburzenia świadomości. Obaj przez potomnych zostaną ocenieni jako ci, którzy dostrzegli, iż ludzie poszukujący w zakresie religii, nie zawsze świadomie dążą do zła, ale mogą błądzić i ulegać złudzeniom (παρερμηνεiαι, hallucinationes, errores).

8

Locke on Religious Toleration

84%

Curley E.

Roczniki Filozoficzne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 4

167-191

PL

Artykuł analizuje i poddaje krytyce Locke’owskie argumenty na rzecz tolerancji religijnej przedstawione w jego Liście o tolerancji religijnej. Autor argumentuje, że epistemologia Locke’a opracowana w Rozważaniach dotyczących rozumu ludzkiego może stanowić podstawę lepszego argumentu na rzecz tolerancji.

EN

The paper analyses and criticizes Locke’s arguments for religious toleration presented in his Letter concerning Toleration. The author argues that the epistemology Locke developed in his Essay concerning Human Understanding made a more constructive contribution to the case for toleration.

9

Od tolerancji do pokojowej koegzystencji. Znaczenie doktryny prawnej Pawła Włodkowica względem innowierców

84%

Świeboda W.

Perspektywy Kultury

|

2023

|

vol. 41

|

issue 2/2

137-152

EN

The article shows the process of formation of the concept of peaceful coexistence with other religions among Polish doctors of canon law in the first half of the 15th century. The circumstances of taking up this issue were closely related to the conflict of Poland and Lithuania with the Teutonic Order, and the immediate impetus was the accusation from the Teutonic Knights that they had made alliances with infidels in the war. Stanisław of Skarbimierz, Andrzej Łaskarzyc and Paweł Włodkowic are considered the originators of the idea. These scholars drew attention to the inalienable rights of pagans, which derive from natural law and ius gentium, and which include the possibility of self-defense, having their own states, power and property. They thus demonstrated that the Teutonic Knights could not invade the Samogitians and Lithuanians under the pretext of conversion. Łaskarzyc and Włodkowic further stressed that pagans should be respected as a result of their human dignity, and that their religious differences are no obstacle to maintaining peaceful relations with them. The last of the scholars devoted much space to relations between Christians and non-Christians. He argued that religious affiliation alone does not give grounds to consider anyone an enemy of the Church. Nor can the faith be imposed on anyone by force, and Christianization is to be accomplished through patient teaching and personal example. In his view, tolerance that stems directly from natural law builds an atmosphere of trust, making it easier to attract new believers. The idea promoted by Włodkowic, one of peaceful coexistence with non-Christians and concern for the preservation of their rights was, in his eyes, a natural consequence of the pursuit of justice and fairness in relations between communities. Religious tolerance, on the other hand, was a method for maintaining benevolent relations and, consequently, a state of peace between nations.

PL

Artykuł ukazuje proces kształtowania się w środowisku polskich doktorów prawa kanonicznego w pierwszej połowie XV w. koncepcji pokojowego współistnienia z innowiercami. Okoliczności podjęcia tego zagadnienia związane były ściśle z konfliktem Polski i Litwy z zakonem krzyżackim, a bezpośrednim impulsem były oskarżenia ze strony Krzyżaków o zawarcie sojuszy z niewiernymi w wojnie. Za twórców idei uważa się Stanisława ze Skarbimierza, Andrzeja Łaskarzyca oraz Pawła Włodkowica. Uczeni ci zwrócili uwagę na niezbywalne prawa innowierców, które wynikają z prawa naturalnego oraz ius gentium, a które obejmują możliwość samoobrony, posiadania własnych państw, władzy i własności. Wykazali w ten sposób, że Krzyżacy nie mogą napadać na Żmudzinów i Litwinów pod pretekstem nawracania. Łaskarzyc i Włodkowic podkreślali ponadto, że poganom należy się szacunek wynikający z godności ludzkiej, a ich odmienność religijna nie stanowi przeszkody w utrzymywaniu pokojowych relacji z nimi. Ostatni z uczonych dużo miejsca poświęcił relacjom między chrześcijanami a innowiercami. Przekonywał, że sama przynależność religijna nie daje podstaw do uznania kogokolwiek za wroga Kościoła. Nie można też nikomu narzucać wiary siłą, a chrystianizacja ma się dokonywać na drodze cierpliwego nauczania i przykładu osobistego. Jego zdaniem tolerancja wynikająca wprost z prawa naturalnego buduje atmosferę zaufania, dzięki czemu łatwiej jest pozyskać nowych wiernych. Propagowana przez Włodkowica idea pokojowej koegzystencji z różnowiercami oraz troska o zachowanie ich praw była w jego oczach naturalną konsekwencją dążenia do sprawiedliwości i uczciwości w stosunkach między społecznościami. Tolerancja religijna była zaś metodą umożliwiającą zachowanie życzliwych relacji i w konsekwencji stanu pokoju między narodami.

10

Realizacja tolerancji religijnej w XVII-wiecznym Marylandzie

67%

Michalik P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

47-78

PL

Trudno nie zgodzić się z przyjętą przez większość badaczy tezą o funkcjonowaniu tolerancji religijnej w XVII-wiecznym Marylandzie, angielskiej kolonii złożonej w Ameryce w 1634 r. przez katolika Cecila Calverta, Lorda Baltimore. Wystarczy przypomnieć, iż przysięga gubernatora kolonii z 1648 r. była pierwszym amerykańskim aktem prawnym zawierającym słynną klauzulę swobodnej praktyki (free exercise of religion), a uchwalony w Marylandzie w 1649 r. An Act Concerning Religion pierwszą amerykańską ustawą gwarantującą przedmiotową swobodę wszystkim chrześcijanom. Badania zaprezentowane w niniejszym artykule pozwalają jednak postawić tezę, iż dla lordów Baltimore ostatecznym celem realizowanej w XVII-wiecznym Marylandzie tolerancji religijnej było wprowadzenie rozdziału kościoła od państwa w kolonii. Powyższe założenie pozwala na właściwe zrozumienie zarówno marylandzkich regulacji prawno-wyznaniowych jak i polityki tolerancji religijnej lordów Baltimore. Tytułem przykładu wskazać można na przeprowadzone przez władze Marylandu prześladowanie kwakrów, którzy z pobudek konfesyjnych odmawiali składania przysięgi wierności na rzecz Lorda Baltimore. Prześladowanie to pozostaje w sprzeczności z faktem, iż żaden z kwakrów, a nawet Żyd otwarcie przeczący boskości Chrystusa, nie zostali ukarani za bluźnierstwo przeciwko Trójcy Świętej, za który to czyn de iure groziła w XVII-wiecznym Marylandzie kara śmierci. Sprzeczność ta okaże się być jednak tylko pozorna, jeśli za podstawę powyższej polityki przyjmiemy realizację zasady rozdziału kościoła od państwa, gwarantującej świecki porządek w kolonii.

EN

For many historians it is certain that in the seventeenth century Maryland, an English colony founded in America in 1634 by a Catholic, Cecil Calvert, Lord Baltimore, there was religious toleration. It is difficult to disagree with this statement. The oath of the Governor of Maryland from 1648 was the first American legal document which used the famous free exercise clause. Furthermore, An Act Concerning Religion enacted in Maryland in 1649, was the first American legislative act which guaranteed the free exercise of religion to all Christians. However, as far as this paper is concerned, it was not religious toleration that Lords Baltimore finally wanted to achieve. Their real idea was the separation of the church and state. This is the most convincing explanation not only of the seventeenth century Maryland religious laws, but also of the politics of the Lords Baltimore in the field of religious toleration. For instance, the Maryland government persecuted Quakers, after on the base of their religion they refused to take an oath of fidelity to the Lord Baltimore. In contrast to that, not one Quaker or even Jew, who openly denied the divinity of Christ, was punished for blasphemy against the Holy Trinity, which was by the law a capital crime in the seventeenth century Maryland. The reason behind this confusing policy was the realization of the idea of the separation of church and state which guaranteed the secular order in the colony.

11

Johann Crell on Religious Tolerance and Salvation

67%

Iwanicki M.

Roczniki Filozoficzne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 4

143-165

PL

Autor omawia obronę tolerancji religijnej podjętą w dziele Jana Crella O wolności sumienia, wskazując na pewne napięcie w poglądach Crella między jego ekskluzywizmem chrześcijańskim a religijnym praktycyzmem i racjonalizmem. Istnieje kilka różnych sposobów usunięcia wskazanej trudności, między innymi poprzez przyjęcie minimalizmu teistycznego lub skrajnego praktycyzmu.

EN

The essay discusses the defense of religious tolerance presented in Johann Crell’s treatise On Freedom of Conscience, pointing to the tension between Christian exclusivism on the one hand and religious practicalism and rationalism on the other inherent in Crell’s views. This tension can be resolved by adopting theistic minimalism or extreme practicalism.

12

Tolleranza religiosa in Albania nelle condizioni della pandemia globale

59%

Kristafi K., Rizo K.

Studia Paradyskie

|

2020

|

issue 30

197-208

PL

Pierwsze miesiące roku 2020 zbiegają się w czasie z obchodami corocznych świąt religijnych: prawosławnej Wielkanocy, katolickiej Wielkanocy, Id al-Fitr, Id al-Adha i Sultan Novruz, czyli odpowiednio świąt prawosławnych, katolickich, muzułmańskich i Bektashi. Zgodnie z tradycją, uroczystości odbywają się zwykle w budynkach religijnych, gdzie spotykają się duchowni i wierni w celu sprawowania swoich obrzędów. Zasada ta od wieków jest zakorzeniona w kulturze religijnej Albanii i bywa ściśle przestrzegana. Zdarzały się jednak bardzo rzadkie przypadki, kiedy, wziąwszy pod uwagę szczególnie ważne interesy związane ze zdrowiem społeczności, próbowano znaleźć inne sposoby, aby sprostać tej tradycji. Wybitni albańscy i zagraniczni uczeni twierdzą, że dżuma i cholera miały katastrofalne skutki dla dziesiątek tysięcy ludzi. W tych wa- runkach ludzie postępowali racjonalnie i w porozumieniu z duchowieństwem zgadzali się na odprawianie ceremonii na otwartej przestrzeni, unikając możliwości osobistego kontaktu fizycznego. Ta praktyka została wznowiona podczas globalnej pandemii COVID-19. Stało się tak z trzech powodów. Po pierwsze, z uwagi na stosunkowo zadowalający poziom edukacji kulturalnej i religijnej wierzących i ich przywódców. Po drugie, ze względu na świadomość poważnych niebezpieczeństw, jakie mogą być kon- sekwencją niezachowywania dystansu fizycznego i utrzymania higieny. Trzeci powód wiąże się z duchem tolerancji, szczególnie charakterystycznym dla Albańczyków.

EN

The first months of 2020 coincided with the celebration of the annual religious holidays: Orthodox Easter, Catholic Easter, Eid al-Fitr, Eid al-Adha, and Sultan Novruz – the holidays of Orthodox, Catholic, Muslim, and Bektashi believers, respectively. According to traditional custom, parts of the commemorative ceremonies are held in religious institutions, where different clergy and participants come together for the performance of the rites. This rule has been rooted in the practice of believers in Albania for centuries, who have strictly adhered to it. However, there have been very rare cases in which they have tried to find other ways to meet them in other conditions and places, considering the particularly important interests involved in the health of human communities. Prominent Albanian and foreign scholars claim that the plague and cholera have had disastrous consequences for tens of thousands of people. Under these conditions, people were rational and, in agreement with their clergy, they acquiesced to holding ceremonies in open spaces, avoiding the possibility of personal physical contact. This practice was renewed during this year’s global pandemic. This happened for three reasons: firstly, because of a relatively satisfactory level of cultural and religious education of the believers and their leaders; secondly, because of their awareness of the grave dangers posed to them by violating the rules of physical distancing and maintaining maximum hygiene; and thirdly, because of the spirit of tolerance, which is particularly characteristic of the Albanians.

Refine search results

[Recenzja]: Benjamin J. Kaplan, Divided By Faith: Religious Confl ict and the Practice of Toleration in Early Modern Europe, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts 2007, ss. 415

The ‘Opinions of Religion and Divine Worship’ in the Seventeenth Century Polish-Lithuanian Commonwealth from an English and Scottish Perspective

Tolerancja mieszkańców dzielnic warszawskich wobec obiektów religijnych w przestrzeni miasta

The Tolerance of Young, Well-Educated Poles

Rozwój idei wolności religijnej od początków chrześcijaństwa do czasów nowożytnych

Mieszkańcy dzielnic Warszawy wobec obiektów religijnych w przestrzeni miasta

Nietolerancja, error czy hallucinatio – nowe odczytanie łacińskiego dyskursu religijnego z IV wieku

Locke on Religious Toleration

Od tolerancji do pokojowej koegzystencji. Znaczenie doktryny prawnej Pawła Włodkowica względem innowierców

Realizacja tolerancji religijnej w XVII-wiecznym Marylandzie

Johann Crell on Religious Tolerance and Salvation

Tolleranza religiosa in Albania nelle condizioni della pandemia globale