Search results

1

Norwid wobec towianizmu

100%

Zielińska A.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2012

|

vol. Zeszyt

|

issue XXVI

311-318

EN

The text treats about the poet’s attitude towards a religious and social movement of Andrzej Towiański, whose bloom comes about in 40s in XIX century. At that time Cyprian Norwid lived in Polish land and was not supposed to meet the founder of the God’s Cause. He never met him in person, but was interested in his movement, especially after his brother Ludwik became a follower of Towiański. Another reason for Norwid’s curiosity in what happens in Towiański Circle was the person of Adam Mickiewicz. His fascination with the poet made the author of “Promethidion” consider the phenomenon of Towiański’s studies. The article presents in short the main thesis of Towianism and Norwid’s attempt to approach them. It also treats about Norwid’s sources of information about Towiański movement, mainly Zygmunt Krasiński’s letters. In the end the author specifies a few common points of Norwid’s and Towiański’s thoughts and gives reasons for Norwid’s lack of acceptance of Towianism.

PL

Tekst traktuje o stosunku Norwida do ruchu religijno-społecznego Andrzeja Towiańskiego, którego rozkwit przypada na lata 40. XIX wieku w Paryżu. Cyprian Norwid mieszkał wtedy na ziemiach polskich i nie dane mu było poznać założyciela Sprawy Bożej. Nigdy go nie spotkał osobiście, ale interesował się jego ruchem, zwłaszcza po tym, jak jednym z towiańczyków został jego brat Ludwik. Inną przyczyną ciekawości Norwida wobec tego, co się dzieje w Kole Towiańskiego, była osoba Adama Mickiewicza. Fascynacja wieszczem kazała autorowi Promethidiona zastanawiać się nad fenomenem nauki Towiańskiego. Artykuł przedstawia krótko główne tezy towianizmu i próbę odniesienia się do nich Cypriana Norwida. Traktuje także o źródłach wiedzy poety na temat ruchu towiańczyków, którymi głownie były listy Zygmunta Krasińskiego. Na koniec autorka zestawia niektóre punkty wspólne w myśli Norwida i Towiańskiego i podaje przyczynę braku akceptacji towianizmu przez poetę.

2

Adam Mickiewicz − domniemany czytelnik dramatu „Ksiądz Marek” Słowackiego

80%

Hoffmann-Piotrowska E.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2020

|

issue 10 (13)

35-50

EN

The article focuses on the issues of aesthetic concepts and their creative realisations in the forties, after the so-called Towian breakthrough, in the dramas of the author of Balladyna [Balladyna]. From this perspective, the figure of Mickiewicz seems to be intriguing − he appears as a supposed recipient of Słowacki’s late work, including the drama “Ksiądz Marek” [“Father Marek”], which is considered to be the work most influenced by Towianist ideas. Starting from attempts to reconstruct the alleged reading of Słowacki’s text by Mickiewicz, I repeat the question about the professor’s silence at the Collège de France about the work of Słowacki − especially that written in the late forties, which should be well-known to Mickiewicz. I ask this question in the context of an intriguing fact of Mickiewicz’s silence about his own work during his Paris lectures.

PL

Artykuł koncentruje się na problematyce koncepcji estetycznych i ich twórczych realizacji w latach czterdziestych XIX wieku, po tzw. przełomie towianistycznym, w dramatach autora Balladyny. Z tej perspektywy intrygująca wydaje się figura Mickiewicza − domniemanego odbiorcy późnej twórczości Słowackiego, w tym dramatu pt. Ksiądz Marek, uznawanego za najbardziej towianistyczne dzieło poety. Wychodząc od próby odtworzenia domniemanej lektury tekstu Słowackiego przez Mickiewicza, ponawiam w tekście pytanie o milczenie profesora w Collège de France na temat twórczości Słowackiego − zwłaszcza tej późnej, z lat czterdziestych, która powinna być bliska Mickiewiczowi. Zadaję je w kontekście intrygującego faktu przemilczenia przez autora Dziadów własnej twórczości w prelekcjach paryskich.

3

Człowiek-zbiorowy pospolitej rzeczy. Norwid a społeczeństwo obywatelskie

71%

Fert J. F.

Studia Norwidiana

|

2021

|

vol. 39

37-69

EN

The intellectually and politically tempestuous crystallization of the civic ideal in the nineteenth and twentieth century manifested not only in Europe (especially Western), but also in North and Middle America, and in time – all over the globe. An intense search for the “civic ideal” is clearly discernible in societies comprising the former Polish Republic, whose demise towards the end of the eighteenth century and the subsequent phases of its increasingdecompositionnot only failed to annihilate the republican tradition but in fact intensified authentic debate on possible roads toward modern society in the future independent state. A key role in this important dialogue was played by representatives of the landed gentry and the intelligentsia, the latter emerging in the nineteenth century as a new social formation that basically had no exact counterpart in other countries. In time, a few representatives of other classes also joined this dialogue on the shape of the future Polish state. What is the meaning of the phrase “civic society”? Today, it is used almost naturallyby columnists and politicians representing various positions, but it was virtually non-existent during Norwid’s lifetime, although the very ideaof organizing collective life on the basis of “civic” virtues has an almost immemorial provenance. This article attempts to describe Norwid’s civic thought, mainly by analysing his discursive statements, chiefly in journalism. Norwid was decidedly opposed to any doctrinaire elevation of “humanity” (which he called a “holy abstraction”) over “nation” and “Church,” through which individuals can actually partake in “the work of ages.” Another area in which Norwid struggled to develop clear civic categories comprises visions of humanity’s universal happiness and/or its apocalyptic fall, many of which were promulgated at the time. In his polemics with utopias of “fulfilled history” it is possible to discern clear echoes of ideological debates held at the time, especially ones between mystical and political visions used by various “prophets” to describe the ultimate perspectives for the development of current events whose subject is “humanity” – a category replacing “nations,” which would be thus seen as ending their historical “mission.”From this angle, Norwidwould criticise Skład zasad[A collection of principles] by Adam Mickiewicz– a manifesto of revolutionary transformations of civic rights, which are part of the legacy of the French Declaration of the Rights of Man and of the Citizen.In a letter to Józef Bohdan Zaleski, dated 24 April 1848, Norwid expressed his outrage at most theses contained in Skład, which he saw as undermining traditional values such as “homeland,” “property,” “lineage,” “nation,” etc.

PL

Burze intelektualne i polityczne, jakie towarzyszyły krystalizacji idei obywatelskiej w wieku XIX i XX widoczne są nie tylko w Europie, szczególnie Zachodniej, ale również w Ameryce Północnej i Środkowej, a z czasem – na całym globie. Intensywne poszukiwanie „ideału obywatelstwa” widać przede wszystkim w społecznościach dawnej Rzeczpospolitej, której ostateczny upadek pod koniec wieku XVIII i kolejne fazy coraz głębszej destrukcji nie tylko nie oznaczały zaniku tradycji republikańskiej, ale wręcz wzmogły autentyczną dysputę nad drogami do nowoczesnego społeczeństwa w przyszłym, niepodległym państwie. Przodowały w tym zasadniczym dialogu głosy reprezentantów ziemiaństwa i wyłaniającej się w ciągu XIX w. klasy („stanu”) inteligencji, nowej formacji społecznej, niemającej właściwie adekwatnej analogii w innych krajach. Z czasem do tego dialogu o przyszłej Polsce włączyli się również nieliczni przedstawiciele innych klas. Jakie znaczenia zawiera wyrażenie „społeczeństwo obywatelskie”? Dziś jest ono dość „naturalnie” obecne w języku publicystów i polityków różnych „odcieni”, ale w czasach Norwida w zasadzie nie było używane, choć sama „idea” zorganizowania życia zbiorowego na fundamencie „obywatelstwa” ma rodowód wręcz odwieczny. Artykuł jest próbą opisu myśli obywatelskiej Norwida głównie poprzez analizę jego wypowiedzi dyskursywnych, głównie publicystycznych. Norwid zdecydowanie przeciwstawił się doktrynerskiemu wynoszeniu „ludzkości”, którą nazywał „świętą abstrakcją”, ponad „naród” i „Kościół”, poprzez które jednostka może realnie uczestniczyć w „pracy dziejów”. Inne pole walki o Norwida o dopracowanie się jasnych kategorii obywatelskich stanowiły ówczesne, liczne wizje powszechnego szczęścia ludzkości i/lub apokaliptycznego jej schyłku. W tych polemikach z utopiami ostatecznego „wypełnienia się dziejów” słychać wyraźnie echa sporów ideologicznych epoki, a szczególnie tych mistyczno-politycznych wizji, w których różnych odmian „prorocy” formułowali finalne perspektywy rozwoju bieżących wypadków dziejowych, których podmiotem jest „ludzkość”, powstała w miejscu dotychczasowych „narodów” kończących właśnie swą „misję” historyczną; tak m.in. dostało się Mickiewiczowskiemu Składowi zasad – czyli manifestowi rewolucyjnych przekształceń praw obywatelskich, odziedziczonych po francuskiej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela; w liście do Józefa Bohdana Zaleskiego z 24 kwietnia 1848 r. dał Norwid wyraz swemu oburzeniu na większość tez zawartych w Składzie, które według niego podważają tradycyjne wartości, takie jak „ojczyzna”, „własność”, „ród”, „naród” i in.

Refine search results

1 Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

1 Studia Norwidiana

1 Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

1 Fert J. F.

1 Hoffmann-Piotrowska E.

1 Zielińska A.

1 2021

1 2020

1 2012

Norwid wobec towianizmu

Adam Mickiewicz − domniemany czytelnik dramatu „Ksiądz Marek” Słowackiego

Człowiek-zbiorowy pospolitej rzeczy. Norwid a społeczeństwo obywatelskie