Search results

1

Of trees and shrines in sixteenth-century transalpine Europe

100%

Timmermann A.

Umění (Art)

|

2019

|

vol. 67

|

issue 3

150-167

EN

The article explores the conceptual and experiential ramifications of the interplay between two categories of roadside markers, Baumbilder and Bildstöcke (‘image postsʼ), and imagined or real arboreal and vegetal environments in the south German lands of the early sixteenth century. The discussion revolves around two types of objects: firstly, contemporary depictions of landscapes in which wayside shrines are portrayed as adjuncts, emanations, and even natural products of the forest; and secondly, a number of Bildstöcke which still survive in situ and which, though carved from stone, were given markedly dendritic features in the form of roughly-hewn tree trunks, lopped-off branches, and bound-together vines. If considered together, the shrine-tree landscapes that existed only in pictorial space and those that inhabited solely the physical space of the viewer generated what may be called a common experiential horizon in which religion and nature were extensions rather than antipodes of one another.

CS

Článek se zabývá konceptuálními a empirickými výsledky vzájemného ovlivňování dvou druhů znamení umísťovaných u cest, Baumbilder a Bildstöcke (Boží muka), a imaginárního nebo skutečného přírodního prostředí v jižním Německu na počátku 16. století. Zkoumání se zaměřuje na dva typy předmětů: jednak na soudobé zobrazení krajiny, v němž znamení u cesty bývají zpodobněna jako doplňky lesa i jako výtvory lesního prostředí, jednak na řadu Božích muk dochovaných in situ, která zjevně mají podobu dřevin ve tvaru hrubě otesaných kmenů, osekaných větví nebo svázané vinné révy, byť jsou vytesána z kamene. Krajiny se stromem se svatým obrazem, které existovaly pouze v obrazovém prostoru, sledované současně s objekty obývajícími fyzický prostor pozorovatele, vytvářely jakýsi společný horizont zkušenosti, v němž náboženství a příroda jsou spíše vzájemnou extenzí než protiklady.

2

Dendrocentryczny świat późnej poezji Jarosława Iwaszkiewicza

71%

Szóstak A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2020

|

vol. 8

101-118

EN

This paper aims to identify the place and role of the tree in Jarosław Iwaszkiewicz’s late poetry, including its symbolic meanings as well as the broad sociocultural, psychological, aesthetic and, importantly, metaphysico-spiritual context it is being situated in. Accordingly, in the poetic universe of this author the tree functions not only as the axis of reality, but also and primarily as the autonomous, separate, near human or even more perfect entity the poet tries to communicate with so as to discover the mystery of immortality and reach the transcendental core of being. The philosophical contemplation of the ‘tree-shaped’ existence results in an exceptionally modern, deep and sophisticated reflection on humanity’s presence and place in nature, which is far from triumphalist, unrighteous thinking in the biblical terms of subduing the earth.

PL

Celem artykułu jest wskazanie na miejsce i rolę drzewa w późnej, senilnej poezji autora Brzeziny – jego znaczeń symbolicznych oraz szerokiego kontekstu kulturowo-społecznego, psychologicznego, estetycznego, i co istotne – metafizyczno-duchowego, w jakim jest sytuowane. Drzewo bowiem w poetyckim uniwersum Iwaszkiewicza to nie tylko oś i centrum rzeczywistości, lecz także – przede wszystkim – samoistne, odrębne, podmiotowe, równe ludzkiemu lub nawet doskonalsze istnienie, z którym porozumienia szuka poeta, by odkryć tajemnicę nieśmiertelności, dotrzeć do transcendentnego jądra bytu. Filozoficzny namysł nad egzystencją w drzewnej postaci przynosi niezwykle nowoczesną w swoim wyrazie, głęboką i wyrafinowaną refleksję nad obecnością i pozycją człowieka w naturze, daleką od triumfalistycznego, nieuprawnionego myślenia w biblijnych kategoriach czynienia sobie ziemi poddaną.

3

La pré-structure diégétique et le théâtre de la plénitude amoureuse ou deux visions de l’arbre dans la série romanesque d’Émile Zola, "Les Rougon-Macquart"

71%

Kaczmarek-Wiśniewska A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2020

|

vol. 8

172-186

EN

The paper analyses two images of a tree which occur in Émile Zola’s novel series The Rougon-Macquart. The first, which might be called a “social” one, is the genealogical tree of all thecharacters belonging to the fictive family. The preparation of the tree and of numerous details concerning each of the protagonists anticipated the writing of the novels; this is why the tree may be considered as a “pre-structure” of the entire series. The second image of a tree in Zola’s works is a “natural” one, connected to the universe (tree as a plant) and impregnated with many symbols referring to love and fertility. Both images converge in their relation to life as a crucial value and the main theme of the Naturalist writings.

PL

Artykuł analizuje dwie formy, jakie przybiera motyw drzewa w cyklu powieściowym Émile’a Zoli Rougon-Macquartowie. Pierwszą z nich, którą można nazwać „społeczną”, jest drzewo genealogiczne postaci tworzących powieściową rodzinę; sporządzenie tego drzewa i przygotowanie szczegółowych informacji na temat każdego bohatera i jego losów poprzedziło rozpoczęcie pracy nad cyklem, co czyni z niego rodzaj pra-struktury całej serii. Drugą formą, w jakiej drzewo pojawia się w analizowanych tekstach, jest forma „naturalna”, związana z przyrodą (drzewo jako roślina) i nasycona symboliką dotykającą miłości i płodności. Obie formy łączy odniesienie do życia jako nadrzędnej wartości i podstawowego tematu literatury naturalistycznej.

FR

L’article analyse deux formes que prend le motif de l’arbre dans Les Rougon-Macquart, série de romanesque d’Émile Zola. La première, celle que l’on peut appeler « sociale » correspond à l’arbre généalogique des personnages formant la famille romanesque ; la création de cet arbre et la préparation d’informations détaillées sur chaque héros et ses destinées ont précédé le début des travaux sur la série, ce qui en fait de lui une sorte de sa pré-structure. La deuxième forme sous laquelle l’arbre apparaît dans les textes analysés est la forme « naturelle », associée à la nature (l’arbre comme plante) et saturée de symboles liés à l’amour et à la fertilité. Les deux formes partagent une référence à la vie comme valeur suprême et thème de base de la littérature naturaliste.

4

DRZEWO W ARCHITEKTURZE. ASPEKTY EKOLOGICZNE, SYMBOLICZNE, KONTEKST SOCJOLOGICZNY I ESTETYCZNY

63%

Wróbel P.

Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula

|

2017

|

issue 4(54)

114-127

PL

Drzewo we współczesnej architekturze pełni funkcje użytkowe jako obiekt przyrodniczy pozytywnie oddziałujący na środowisko życia człowieka. Coraz częściej należy też do zestawu środków pomagających spełniać wymagania w zakresie polityki zrównoważonego rozwoju. Jako żywa roślina posiadająca wraz z bryłą korzeniową określone gabaryty i ciężar stanowi także konkretny problem techniczno-budowlany. Jednocześnie drzewo pozostaje figurą pełniącą w architekturze ważne funkcje symboliczne. Suma tych zagadnień powoduje, że drzewo może stanowić swego rodzaju badawczą próbkę pokazującą stan wielorakich związków środowiska zbudowanego ze środowiskiem przyrodniczym, i szerzej – określającą relacje między kulturą a naturą. Wiedzę tę istotnie wzbogaca dyskurs na ten temat prowadzony w obszarze socjologii i estetyki. Pomaga on architektom w zrozumieniu historycznych i współczesnych koncepcji przyrody, które są tworami społecznymi, w znacznym stopniu kształtowanym przez praktykę zamieszkiwania środowiska zbudowanego.

EN

A tree fulfils utilitarian functions in contemporary architecture as a natural object that has a positive influence on the living environment. More and more frequently it also belongs to a set of measures that help meet requirements in terms of sustainable development policy. As a living plant of a specific size, which has specific requirements with regard to moisture and a considerable weight (both the tree and its root mass), it is also a concrete technical and constructional problem. At the same time, the tree is a figure fulfilling important symbolic functions in architecture. The sum of these issues can cause the tree to be a sort of a research sample indicating the status of multiple relations between the built environment and the natural environment, and in a broader sense – defining relations between culture and nature. This knowledge is considerably enriched by the discourse on the relationship between nature and culture in the field of sociology and aesthetics. It helps architects understand the historical and contemporary concepts of nature, which are social constructs shaped significantly by the practice of inhabiting the built environment.

5

Stefan Żeromski: koncepcje narracji dendrologicznych. Zarys problematyki

62%

Olszewska M. J.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2020

|

vol. 8

119-140

EN

Stefan Żeromski used dendrological motives in his work in a special, complex way. Trees (backwoods, forest, garden) are not only the background for the action of his works, but also constitute an important carrier of various content: existential, metaphysical and historical. They are elements of experiencing time and space; they become a sign of memory as well as a figure of reality. These descriptions already appear in the youthful diary. Firs are particularly important in the descriptions of the forest, e.g. in „Popioły" [The Ashes] and „Puszcza jodłowa" [The Fir forest], pine in „Ludzie bezdomni" [Homeless people], birches in „Róża" [The Rose] and „Uroda życia" [The Charm of life]. One of the most poignant dendrological paintings carries „Zemsta jest moją…" [The Revenge is mine] where the writer built a model of the world, referring to the motifs of trees and their elements. Trees in Żeromski’s work are symbolised and often function on the basis of Jungian archetypes. It is worth pointing out some similarities with the inclusion of dendrological motives in Orzeszkowa or Rodziewiczówna, as well as in Jarosław Iwaszkiewicz.

PL

Stefan Żeromski w szczególny, złożony sposób wykorzystywał motywy dendrologiczne w swojej twórczości. Drzewa (las, puszcza, ogród) są nie tylko tłem akcji jego utworów, ale stanowią także ważny nośnik różnych treści: egzystencjalnych, metafizycznych, historycznych. Są elementami doświadczania czasu i przestrzeni, stają się znakiem pamięci, jak i figurą rzeczywistości. Opisy te pojawiają się już w młodzieńczych Dziennikach. Szczególnego znaczenia nabierają jodły w opisach puszczy, na przykład w Popiołach i w Puszczy jodłowej, sosny w Ludziach bezdomnych, brzozy w Róży i Urodzie życia. Jeden z najbardziej przejmujących obrazów dendrologicznych niesie Zemsta jest moją…, gdzie pisarz zbudował model świata, odwołując się do motywu drzew i ich elementów. Drzewa w twórczości Żeromskiego podlegają symbolizacji i funkcjonują często na zasadzie Jungowskich archetypów. Warto wskazać na pewne podobieństwa z ujęciem motywów dendrologicznych u Orzeszkowej czy Rodziewiczówny, a także u Jarosława Iwaszkiewicza.

6

Eksperymentalna historia literatury?

62%

Szumański B.

Forum Poetyki

|

2017

|

issue 10

146-159

EN

This critical essay is devoted to Franco Moratti’s book Graphs, Maps, Trees: Abstract Models for a Literary History, whose Polish translation came out in 2016. Its critical focus rests mainly on the first figure of the triad proposed in the title, and assesses the Stanford comparativist’s strategy for carrying over methodologies from the empirical sciences to the study of literature. The essay’s commentary provides an opportunity to interrogate contemporary links between the humanities and the hard sciences. These reflections ultimately prompt us to question this division and, following in Moretti’s footsteps, help us unearth new approaches to literary studies that take their cue from the discursive practices of the hard sciences. This essay does not take as its point of reference the experimental approach that Moretti proposes, but instead an approach of creative experimentation - provoking an attitude of openness and the impulse to cultivate new, counter-intuitive methods for revisiting classical philological concepts.

PL

Szkic krytyczny poświęcony przełożonej na język polski w 2016 roku książce Franca Morettiego Wykresy, mapy, drzewa. Abstrakcyjne modele na potrzeby historii literatury. Krytyczny ogląd koncentruje się przede wszystkim wokół pierwszego członu tytułowej triady i poddaje pod rozwagę sposób zaaplikowania metodologii nauk empirycznych do badania literatury, który zaproponował komparatysta z Uniwersytetu Stanforda. Prowadzone rozważania stają się okazją do postawienia pytania o dzisiejsze relacje między naukami humanistycznymi i ścisłymi. Odpowiedź na nie prowadzi ostatecznie do zakwestionowania owego podziału i, idąc w ślad za propozycją Morettiego, sprzyja wyłonieniu się nowego, zainspirowanego dyskursywnymi praktykami nauk ścisłych podejścia w badaniach literackich. Nie ma tu jednak mowy o podejściu eksperymentalnym, jak sugerował włoski badacz, a raczej eksperymentatorskim – propagującym kreatywność, otwartość i poszukiwanie nowych, zaskakujących metod, omawiania klasycznych, filologicznych zagadnień.

7

Granica drzew. O leśnych doświadczeniach granicznych w opowiadaniu An der Baumgrenze Thomasa Bernharda

38%

Szymańska K.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2017

|

issue 6

127-144

EN

The article has interpretative character, and attempts to take a deeper look into the story of Thomas Bernhard An der Baumgrenze (the title of the polish translation is Na granicy lasów) from a wood-forest perspective and a border experience which goes beyond its topographical meaning. Forests or individual trees in the austrian writer’s creation are connected with characters minds. In this space they often reach the limit of madness, lose control of themselves, what ultimately leads to death. The text also focuses on the paintings of Anton Lehmden – a representative of the Vienna School of Fantastic Realism – which are included in the tome containing An der Baumgrenze and creatively complements Bernhard’s narrations.

PL

Artykuł ma charakter interpretacyjny i stanowi próbę przyjrzenia się opowiadaniu Thomasa Bernharda pt. An der Baumgrenze (tytuł polskiego tłumaczenia brzmi Na granicy lasów) z perspektywy drzewno-leśnej oraz doświadczenia granicy, która wykracza poza swoje topograficzne znaczenie. Lasy lub pojedyncze drzewa związane są w twórczości austriackiego pisarza z umysłami bohaterów. W przestrzeni tej często dochodzą oni do granicy obłędu, tracą kontrolę nad sobą, co ostatecznie prowadzi do śmierci. Tekst koncentruje się także na rycinach Antona Lehmdena – przedstawiciela Wiedeńskiej Szkoły Realizmu Fantastycznego – które znajdują się w tomie zawierającym An der Baumgrenze i twórczo dopełniają narracje Bernharda.

Refine search results

3 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

1 Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

1 Forum Poetyki

1 Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula

1 Umění (Art)

1 Kaczmarek-Wiśniewska A.

1 Olszewska M. J.

1 Szumański B.

1 Szymańska K.

1 Szóstak A.

1 Timmermann A.

1 Wróbel P.

3 2020

1 2019

3 2017

Of trees and shrines in sixteenth-century transalpine Europe

Dendrocentryczny świat późnej poezji Jarosława Iwaszkiewicza

La pré-structure diégétique et le théâtre de la plénitude amoureuse ou deux visions de l’arbre dans la série romanesque d’Émile Zola, "Les Rougon-Macquart"

DRZEWO W ARCHITEKTURZE. ASPEKTY EKOLOGICZNE, SYMBOLICZNE, KONTEKST SOCJOLOGICZNY I ESTETYCZNY

Stefan Żeromski: koncepcje narracji dendrologicznych. Zarys problematyki

Eksperymentalna historia literatury?

Granica drzew. O leśnych doświadczeniach granicznych w opowiadaniu An der Baumgrenze Thomasa Bernharda