Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: ustrój miast

Sort By:

Limit search:

Władztwo rady i gmina w reprezentacji dużych miast pruskich w średniowieczu

100%

Czaja R.

Przegląd Zachodniopomorski

2016

issue 1

27-39

The purpose of the article has been to analyse the way the big Prussian towns presented their own political organisation and especially the form they exercised their power. The author attempts to answer the question to which extent the presented image took into consideration the contribution of the citizens’ community in the control over the town and in the creation of the governing bodies, and to which extent the town was presented as a community under the control of the Council. The basis for the conclusions were written sources. The author has proved that until the beginning of the 16th century the town was represented as a community of its citizens, acting directly in corpore and through its administrative and judicial bodies. The fact that at the turn of the 13th and 14th centuries the regime in big Prussian towns became soviet in its character caused that also in the representation of the town the control of the council over the commune was started to be emphasised. In spite of the monopolising of power by the merchant oligarchy and in spite of the regime reality the town was presented as a community whose citizens participated in making laws and decisions in the interests of the common good. That was the model of communal power that was especially emphasised in times of internal conflict and external threats. Yet, unlike the homogenous community of commune civitatis or dy bürger algemeyne that appeared in the sources from the 13th century and the first half of 14th century the late Middle Ages commune seems to have been a diversified community created by various professional groups (merchants, artisans) and it acted through different bodies: a council, courts of law, guilds.

Celem artykułu jest analiza przedstawiania przez wielkie miasta pruskie własnej organizacjipolitycznej, w szczególności zaś formy sprawowania władzy. Autor podejmujepróbę odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu konstruowany obraz własny uwzględniałudział wspólnoty obywateli w rządzeniu miastem i kreowaniu organów władzy,a w jakim przedstawiano miasto jako wspólnotę podlegającą władztwu rady. Podstawąwniosków są źródła pisane. Autor wykazuje, że do początku XIV wieku miasto reprezentowałosię jako wspólnota obywateli, działająca bezpośrednio in corpore oraz zapośrednictwem swoich organów administracyjnych i sądowych. Wykształcenie się naprzełomie XIII/XIV wieku w dużych miastach pruskich ustroju radzieckiego sprawiło,że także w reprezentacji miasta zaczęto artykułować władztwo rady nad komuną. Mimomonopolizacji władzy w mieście przez oligarchię kupiecką, wbrew realiom ustrojowym,miasto przedstawiało się jako wspólnota, której obywatele uczestniczą w stanowieniuprawa i podejmowaniu decyzji w interesie dobra wspólnego. Taki model władzy komunalnejeksponowano szczególnie w czasach zagrożenia zewnętrznego oraz konfliktówwewnętrznych. W odróżnieniu jednak od jednolitej wspólnoty commune civitatis lubdy bürger algemeyne pojawiającej się w źródłach z XIII i I połowy XIV wieku, komunapóźnośredniowieczna prezentuje się jako społeczność zróżnicowana, tworzona przezróżne grupy zawodowe (kupców, rzemieślników) i działająca za pośrednictwem różnychorganów: rady, ławy sądowej, cechów.

Samorząd miasta Krakowa w czasach przedprzemysłowych

80%

Noga Z.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

2017

vol. 72

Die Stadt Krakau funktionierte seit ihrer Lokation (1257) bis zur Verfassung vom 3. Mai 1791 nach Magdeburger Recht, aber auch die örtlichen Zünfte besaßen eine Stadtgemeindeordnung. In der Anfangszeit der Lokationsstadt spielten Erbvögte und die sog. Gerichtsbank die Hauptrolle. Nach der Konfiszierung des Vogtamtes durch Herzog Władysław Łokietek (Ellenlang) im Jahre 1312 infolge einer Rebellion des Vogtes Albert kam es dann zur Degradierung dieses Organs. Seitdem übten die Vögte nur noch Gerichts- und Polizeifunktionen aus und waren vom Stadtrat abhängig.Dieses Organ war kurz nach der Lokation der Stadt entstanden. Anfangs vom Vogt ernannt und danach durch Kooptierung ergänzt, war es ein echter Repräsentant der Stadtbewohner. Eine Konsequenz der Rebellion des Vogtes Albert war der Verlust der vollen Autonomie der Stadtgemeinde, und von nun ab ernannte den Rat alljährlich der Herrscher oder sein Beamter, seit dem 15. Jahrhundert der Krakauer Wojewode, der acht amtierende Ratsherren auswählte, während die vorher amtierenden Ratsherren, die in diesem Jahr nicht ausgewählt wurden, einen 16 Personen starken Altenrat bildeten. Das Amt war auf Lebenszeit. Erst Ende des 17. Jahrhunderts erlangte der Rat das Recht, neue Ratsherren zu wählen. Dieses Organ erlangte eine privilegierte Position in der Stadt und konzentrierte in seiner Hand alle wichtigsten Kompetenzen, darunter die Nominierung der Schöffen und der Berufsbeamten mit dem Schreiber und dem Syndikus an der Spitze, sowie die Vertretung der Stadt in den Kontakten nach außen. Von einer zahlenmäßig kleinen Gruppe von Familien besetzt, wurde es zu einer oligarchischen Institution, die sich hauptsächlich um die Interessen der eigenen Gruppe kümmerte, zum Nachteil der meisten Bürger, die erst nach Konflikten im 16. Jahrhundert das Recht auf Kontrolle der öffentlichen Finanzen durch eine als Quadragintavirat bezeichnete eigene Vertretung erlangten. Schließlich bildete sich in de zweiten Hälfte des 17. Jahrhunderts eine breite Vertretung des einfachen Volkes – der communitas – heraus, die die Funktionen des Quadragintavirats übernahm. Diese Institutionen wachten über die Autonomie der Stadtgemeinde und gestalteten über Jahrhunderte hinweg die bürgerlichen Haltungen der Krakauer.

The city of Cracow functioned from the times of its founding (1257) to the Constitution of 3 May 1791 on the Magdeburg Law, but the municipality also had local characteristics. In the beginning of the city’s founding, the main role was played by hereditary mayors (wójt) and courtroom juries. After Władysław the Short had confiscated the mayor’s office in 1312, as a result of a rebellion of Mayor Albert, the degradation of this body followed. From that time, the mayors performed only judicial and police function and they were dependent on city council.This body was created shortly after the city had been founded. Initially appointed by the mayor and then by co-optation, it was the real representative of citizens. As a consequence of the rebellion of Mayor Albert, the municipality lost its entire autonomy; thereafter, the council was annually appointed by the monarch or his official, from the 15th century – by the governor (wojewoda) of Cracow, who selected 8 councillors-in-office (rajca) while the councillors, who had been in office previously, but were not selected in that given year, formed a 16-person old council. It was a lifelong office. Only towards the end of the 17th century the council retrieved the right to choose new councillors. The body gained a privileged position in the city, accumulating in its hands all the most important competences, including nominations for aldermen and professional officials, with a scribe and liquidator at its forefront, but also the representation of the city in external affairs. Staffed with a small group of families, it became an oligarchic institution, advocating mainly the interests of its own group to the disadvantage of the entire population who, after all the conflicts, received in the 16th century a right to control public finances and their own representatives who became referred to as a quadragintavirate. Finally, in the second half of the 17th century a broader representation of common people was formed – communitas – which took over the function of the quadragintavirate. These structural institutions have upheld the autonomy of the municipality and for centuries have shaped civic attitudes of the inhabitants of Cracow.

Miasto Kraków funkcjonowało od czasu lokacji (1257) do Konstytucji 3 Maja (1791) na prawie magdeburskim, ale ustrój gminy miejskiej miał także cechy lokalne. W początkach miasta lokacyjnego główną rolę odgrywali wójtowie dziedziczni i ława sądowa. Po konfiskacie wójtostwa przez księcia Władysława Łokietka w 1312 r., będącej skutkiem buntu wójta Alberta, nastąpiła degradacja tego organu. Odtąd wójtowie pełnili tylko funkcje sądowe i policyjne i byli zależni od rady miejskiej.Ten organ powstał wkrótce po lokacji miasta. Początkowo mianowany przez wójta, a następnie przez kooptację, był rzeczywistym reprezentantem obywateli. Konsekwencją buntu wójta Alberta była utrata pełnej autonomii gminy miejskiej. Odtąd radę mianował corocznie władca lub jego urzędnik; od XV w. wojewoda krakowski wybierał 8 rajców urzędujących, a rajcy wcześniej urzędujący, nie wybrani w tym roku, tworzyli 16-osobową radę starą. Urząd był dożywotni. Dopiero w końcu XVII w. rada odzyskała prawo do wyboru nowych rajców. Organ ten zyskał uprzywilejowaną pozycję w mieście, skupiając w swoich rękach wszystkie najważniejsze kompetencje, w tym nominacje ławników i urzędników zawodowych, z pisarzem i syndykiem na czele, a także reprezentację miasta w kontaktach zewnętrznych. Obsadzany przez nieliczną grupę rodzin, stał się instytucją oligarchiczną, zabiegającą głównie o interesy własnej grupy na niekorzyść ogółu obywateli, którzy po konfliktach uzyskali w XVI w. prawo do kontroli finansów publicznych przez własną reprezentację, zwaną quadragintaviratem. Wreszcie w drugiej połowie XVII w. wykształciła się szersza reprezentacja pospólstwa (communitas), która przejęła funkcje quadragintaviratu. Te instytucje ustrojowe stały na straży autonomii gminy miejskiej i kształtowały przez wieki postawy obywatelskie krakowian.

Refine search results

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

1 Przegląd Zachodniopomorski

1 Czaja R.

1 Noga Z.

1 2017

1 2016

Search results

Władztwo rady i gmina w reprezentacji dużych miast pruskich w średniowieczu

Samorząd miasta Krakowa w czasach przedprzemysłowych