Search results

1

Zanim uznamy karę za uzasadnioną… Legitymacja polityczna państwa jako warunek karania

100%

Peno M.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2021

|

vol. 13

|

issue 2

209-226

PL

Głównym celem rozważań jest próba opracowania koncepcji usprawiedliwienia kary opartej na moralnej odpowiedzialności sprawcy. Moralna odpowiedzialność sprawcy jest postrzegana jako podstawa do ukarania w przypadku braku legitymacji politycznej lub moralnego autorytetu państwa do karania. Czy kara kryminalna jest uzasadniona, jeśli państwo nie ma tak zwanego ius puniendi? Tak postawione pytanie rodzi wiele problemów, a już sam wniosek, że państwo może nie mieć ius puniendi, wydaje się kontrowersyjny. Artykuł omawia szeroki zakres problemów związanych z ius puniendi i polityczną legitymacją państwa.

2

Filozofia karania – od prawa naturalnego do liberalnej wolności

63%

Peno M.

Studia Prawa Publicznego

|

2015

|

issue 3(11)

81-110

EN

Contrary to what one might expect, the problem of the justification of punishment is relatively new. It was the explanation of the role of punishment that was problematic, not the issue of the state’s legitimization of punishment. The issue of punishment has been greatly influenced by the evolution of liberal and positivist philosophies and particularly by the marginalization of concepts of ius natural. This article describes the evolution of penal law philosophy and its influence on the state of the modern science of penal law as well as reforms of the penal law in Poland. The penal law of the 18th century was influenced by the idea of natural law – it perceived punishment as a necessity following a certain natural order. The philosophy of the penal law of the second half of the 19th and the beginning of the 20th centuries emphasized that punishment was necessary because of a vision of the society supported by science. The second half of the 20th century brought a challenge to the classical concept of punishment, the development of a liberal view of the social contract and the trends of restorative justice or communication concepts of punishment. These trends are the subject of reflective analysis in this article. All changes in a spirit of social defence or restorative justice blunt the moral dimension of the penal law as an instrument which serves to protect particular values. In spite of appearances, it is neither liberal freedom nor “ethics without codes” but the establishment of a catalogue of values requiring strong defense that leads to penal minimalism which means actually treating the penal law as the final rightness. Apart from that, the idea of an ahistorical social contract in its classical form does not constitute grounds for punishment. The majority may impose certain rules of behaviour, or defend a particular moral stance. There is no reason in this pluralistic world why we should accept the superiority of Locke’s or Mill’s liberalism over Burke’s or Tocqueville’s conservatism. In this article I propose to move the emphasis to the other side, as it would seem that in the reality of our legal culture it is, or may be a more accurate approach.

PL

Wbrew pozorom problem uzasadnienia karania jest stosunkowo nowy. Problemem było wyjaśnienie roli kary, lecz nie kwestia legitymacji państwa do karania. Na problem karania wielki wpływ miała ewolucja liberalnych i pozytywistycznych nurtów filozoficznych, a w szczególności marginalizacja koncepcji ius naturalnych. Artykuł poświęcony jest problemowi ewolucji filozofii prawa karnego i jej wpływowi na stan współczesnej nauki prawa karnego, także reform prawa karnego w Polsce. Prawo karne XVIII w. pozostawało pod wpływem idei prawa naturalnego – postrzegało karanie jako konieczność ze względu na pewien porządek naturalny. Wiek XIX i początek wieku XX akcentuje w filozofii prawa karnego, że karanie jest konieczne ze względu na naukowo podbudowaną wizję społeczeństwa. Druga połowa XX w. przyniosła kontestację klasycznego karania, rozwój liberalnego kontraktualizmu oraz prądów sprawiedliwości naprawczej czy koncepcji komunikacyjnych karania. W artykule zjawiska te poddano refleksyjnej analizie. Wszystkie zmiany w duchu obrony społecznej czy sprawiedliwości naprawczej stępiają moralny wymiar prawa karnego jako instrumentu służącego ochronie określonych wartości. Wbrew pozorom nie liberalna wolność i „etyka bez kodeksów”, lecz wypracowanie katalogu wartości wymagających silnej ochrony prowadzi do minimalizmu karnego, tj. rzeczywistego traktowania prawa karnego jako racji ostatecznej. Poza tym idea ahistorycznej umowy społecznej, w klasycznej interpretacji, nie znajduje odniesienia do uzasadnienia karania. Większość może narzucić pewne reguły postępowania, także ze względu na ochronę określonej moralności. Nie ma powodu, dla którego w pluralistycznym świecie mielibyśmy akceptować wyższość liberalizmu Locke’a czy Milla nad konserwatyzmem Burke’a czy Tocqueville’a. W artykule proponuje się przeniesienie akcentu na drugą stronę, wydaje się bowiem, że w realiach naszej kultury prawnej jest to podejście trafniejsze.

3

Aspekty moralne odpowiedzialności w prawie karnym

63%

Peno M., Uniwersytet Szczeciński W. P. i. A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2015

|

vol. 75

PL

Celem pracy jest charakterystyka prawa karnego jako gałęzi prawa o szczególnym natężeniu pierwiastka moralnego, przesądzającego o jego specyfice. Wyróżniono dwa aspekty rozważań. Pierwszy dotyczy oceny moralnej zachowań uznanych za przestępstwo i założenia, że potępienie moralne czynu ma odróżniać prawo karne od innych gałęzi prawa publicznego. Drugi aspekt dotyczy założenia, że wyróżnikiem kary kryminalnej ma być komunikowana przez nią dezaprobata dla sprawcy, co z kolei wiąże się z pytaniem o winę i jej związek z odpowiedzialnością moralną. Tradycyjna nowożytna filozofia poszukiwała moralnych podstaw prawa karnego w różnie rozumianej idei dobra wspólnego realizowanego przez wolę „suwerennego ludu”, lecz współcześnie ten punkt odniesienia traci na ostrości. Nowoczesna filozofia prawa nie sformułowała alternatywnego i dostosowanego do wymogów współczesności moralnego uzasadnienia prawa karnego.

EN

The subject matter of this paper are moral problems of criminal liability, with a particular focus on an attempt to find such features in the area of morality whose accumulation in criminal law determines its specificity. We may distinguish two aspects of deliberations on moral problems of criminal liability. The first of the aspects concerns the issue whether all behaviours regarded as criminal offences are morally wrong. It is particularly important as such condemnation of the act is supposed to distinguish criminal law from other branches of public law. The second aspect concerns the issue of criminal penalty and it is related to the issue of guilt and its relationship with moral responsibility. The main argument of this paper is the fact that the contemporary philosophy of law has not created any coherent concept making it possible to distinguish criminal law from other branches of public law on grounds of morality.

4

Współczesne koncepcje uzasadnienia karania (zarys typologii)

51%

Peno M.

Acta Iuris Stetinensis

|

2014

|

issue 5

PL

Przedmiotem artykułu jest próba opracowania wzbogaconej typologii współczesnych koncepcji uzasadnienia karania. W artykule omówiono również współczesne koncepcje uzasadniania karania oraz prądy w nauce o prawie karnym, w stopniu koniecznym dla przeprowadzania i uzasadnienia sposobu wyróżnienia typów koncepcji. Wymaga to odwołania się zwłaszcza do problemów moralności odpowiedzialności karnej. Przedmiotem artykułu są także kwestie nieklasycznych reakcji na przestępstwo, w tym tzw. kary naprawczej.

EN

It may be safety assumed that punishment is a problem. In this paper I try to examine the competing conceptions of punishment in contemporary legal philosophy. I consider some aspects of the controversy between the utilitarian justification of punishment and the doctrine of retributive punishment. I also try to elucidate the so called “mixed theory” of punishment. I assume that the problem of justification of punishment may be properly analyzed only if we distinguish two basic types of justifications: “positive” (i.e. legal scholars whose energies are devoted to justifying the practice of punishment) and “negative” (i.e. the radical critics of the whole practices of punishment). In this context I refer to an alternative concept of criminal law (for instance: “penal minimalism”, “abolitionism”, “restorative justice”, and so on). Last but not least, I try to explore the alternative concept of criminal law and its impact on the reality of law and society.

5

Czy teoria ewolucji może pomóc w uzasadnieniu kary kryminalnej? Od filozofii politycznej do nauk ewolucyjnych

51%

Peno M.

Acta Iuris Stetinensis

|

2015

|

issue Acta Iuris nr 12

PL

Starania filozofów o usprawiedliwienie lub wyjaśnienie praktyki karania sięgają korzeniami początków historii prawa karnego. Współcześnie renesans przeżywa teoria ewolucji, której zasięg wydaje się na tyle szeroki, by w oparciu o nią próbować wyjaśniać podstawowe instytucje społeczne. Kara kryminalna należy do podstawowych instytucji funkcjonujących w niemal wszystkich społeczeństwach. Wydaje się, że można wyjaśnić i pośrednio uzasadnić karę kryminalną poprzez odwołanie się do teorii ewolucji, a przy tym próbować bronić poglądu, że kara kryminalna jest ewolucyjną odpowiedzią na znane wszystkim grupom ludzkim zjawisko psychopatii – przy założeniu, że psychopatia ma podłoże ewolucyjne. Co więcej, istnieje ogromna różnica między karą a zemstą, którą łatwo zauważyć właśnie na gruncie teorii ewolucji. Kara nie jest atawizmem, nie stanowi prymitywnej zemsty i nie można powiedzieć, że jest zła moralnie, bo praktyka karania jest nie tylko zdeterminowana, ale i najlepsza z możliwych.

EN

Punishment is an important communal matter. As far back in history we can go, philosophers have tried to explain and justify the practice of punishment. It is obvious, that humans always live in social groups and cooperative activities play a crucial role. In fact, every society creates institutions which can be used to protect the rules of cooperation. I show that punishment can be seen as a gift of evolution. It can be said, that according to evolutionary approach, punishment is a form of social reaction against those members of society who have natural (psychological or biological) predisposition to commit a crime. Because of the fact that ca 5 percent members of every society should be classified as psychopaths, we need some kind of the preventive mechanism. It is assumed that the phenomenon of psychopathy is the alternative strategy of evolution. It is said that on the ground of evolutionary approach punishment is treated as revenge. Last but not least, in the article will be shown that there are important differences between the practice of punishment and pure revenge.

Refine search results

2 Acta Iuris Stetinensis

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

1 Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

1 Studia Prawa Publicznego

5 Peno M.

1 Uniwersytet Szczeciński W. P. i. A.

1 2021

3 2015

1 2014

Zanim uznamy karę za uzasadnioną… Legitymacja polityczna państwa jako warunek karania

Filozofia karania – od prawa naturalnego do liberalnej wolności

Aspekty moralne odpowiedzialności w prawie karnym

Współczesne koncepcje uzasadnienia karania (zarys typologii)

Czy teoria ewolucji może pomóc w uzasadnieniu kary kryminalnej? Od filozofii politycznej do nauk ewolucyjnych