Search results

1

KOŚCIÓŁ I PARAFIA WE WRZESINIE W ŚWIETLE PROTOKOŁÓW POWIZYTACYJNYCH Z DRUGIEJ POŁOWY XVI WIEKU

100%

Kopiczko A.

Studia Ełckie

|

2016

|

vol. 18

|

issue 4

377 - 384

EN

In the Archives of the Archdiocese of Warmia in Olsztyn there are two doc-uments of the latter part of the 16th century including information on the parish in Wrzesina. One of them is the description from around 1580, whereas the other post-visitation protocol is of 1598. They are not too detailed, but allow to trace back the date of the consecration of the church and the altars and its equipment. They also offer information about the pastors and teacher and in the case of the 1598 Protocol also the attitude of parishioners to the parish priest. Much attention was paid to material matters as well. From the description of about 1580 we can also learn about the towns belonging to the parish.

2

Opieka biskupów chełmińskich nad katolikami Diecezji Pomezańskiej w Prusach Królewskich: synody i wizytacje

63%

Piotrowski A.

Studia Elbląskie

|

2021

|

vol. 22

161-179

EN

The secularisation and top-down Protestantisation of the Teutonic state in the sixteenth century meant that only a part of the historic Pomesanien diocese remained with the faith of the Catholic Church, cared for by the Polish rulers within the boundaries of Royal Prussia. From 1601, the Apostolic See entrusted the pastoral care of this surviving „remnant” to the bishops of Chełmno (ger. Kulm), who were also bishops of Pomezanian. The rulers undertook a variety of measures to ensure that the faithful received appropriate pastoral care and a sense of security among their fellow inhabitants of other denominations, particularly those from the Evangelical-Augsburg community. To this end, they convened synods for both dioceses, in order to order the life of the local church, using the guidelines appropriate for the whole church province in Poland. As far as possible, canonical visitations of all parishes were carried out in order to ascertain the quality of life and the religious level of the diocesans. To ensure proper pastoral care, the diocesan ruler appointed an official for that area, who was given wide powers to oversee, on behalf of the bishop, the pastoral care and administration of that part of the diocese, which in time was called the „Offizialat Pomesanien” or the „Offizialat Marienburg”. In the period under discussion, the bishops were concerned with the development of the pastoral ministry in the diocese, the sacramental life, as well as educational and caring activities. They stressed the need for personal discipline and a high level of moral life of priests and church workers to set an example to the faithful. They emphasised that the clergy should celebrate the sacred liturgy and the sacraments with dignity, and that they should proclaim the living faith and pass it on to future generations. They took care of the material condition of the diocese, which suffered most severely during the wars of the 17th century, when churches were destroyed and desecrated, and furnishings became easy prey. They required that pastors strive to rebuild churches, for maintenance and necessary repairs and upkeep, so that temples and parsonage buildings were not wantonly led to destruction. In calmer years, when Pomesania was no longer a war zone, priests were encouraged to take proper care of the day-to-day upkeep of churches. They recommended keeping an eye on the temporal goods of the Church, thanks to which all church activities could be safely developed. They watched over the decent salary of priests and church workers, and at the same time did not allow lay people to be materially exploited. In 1772 Royal Prussia was annexed by the Kingdom of Prussia as part of the Prussian partition, and the ability of the Catholic Church to operate and minister freely was severely restricted by the Prussian authorities. As a last resort, to regulate the ecclesiastical order in the new geopolitical reality in the Kingdom of Prussia, Pope Pius VII in 1821 issued the bull De salute animarum. By virtue of that bull, the Catholic part of the diocese, i.e. the Pomezanian Officiate (decanates: Marienburg, Neuteich, Christburg, Stuhm, und Werder) was incorporated into the neighbouring Diocese of Ermland. In this way, the Pomesanien Diocese definitively ceased to exist on the map of the universal Church, although formally and legally it was never abolished.

PL

Sekularyzacja i odgórna protestantyzacja państwa krzyżackiego w XVI wieku spowodowały, że przy wierze Kościoła katolickiego pozostała jedynie część historycznej diecezji pomezańskiej, nad którą opiekę sprawowali władcy Polski w granicach Prus Królewskich. Od 1601 roku Stolica Apostolska pasterską pieczę nad tą ocalałą „resztką” powierzała biskupom chełmińskim, którzy jednocześnie byli biskupami pomezańskimi. Rządcy podejmowali wielorakie działania, by zapewnić wiernym odpowiednią opiekę duszpasterską oraz dać poczucie bezpieczeństwa pośród współmieszkańców z innych wyznań, szczególnie wywodzących się ze wspólnoty ewangelicko-augsburskiej. W tym celu zwoływali synody dla obu diecezji, aby porządkować życie lokalnego Kościoła, korzystając ze wskazań właściwych dla całej prowincji kościelnej w Polsce. Na miarę możliwości przeprowadzano wizytacje kanoniczne wszystkich parafii, by przekonywać się o jakości życia i poziomie religijnym diecezjan. Dla zapewnienia właściwej opieki duszpasterskiej rządca diecezji ustanawiał dla tego terenu oficjała, który otrzymywał szerokie uprawnienia, aby w imieniu biskupa nadzorował duszpasterstwo i administrację tej części diecezji, którą z czasem nazywano „oficjalatem pomezańskim” lub „malborskim”. W omawianym okresie biskupi troszczyli się o rozwój duszpasterstwa w diecezji, życia sakramentalnego, a także działalności oświatowej i opiekuńczej. Akcentowali potrzebę osobistej karności i wysokiego poziomu życia moralnego kapłanów oraz pracowników kościelnych, by dawać przykład wiernym. Kładli nacisk, by duchowieństwo godnie sprawowało świętą liturgię i sakramenty, by głosiło żywą wiarę i przekazywało ją następnym pokoleniom. Dbali o kondycję materialną w diecezji, która najboleśniej doświadczyła podczas wojen XVII wieku, gdy świątynie były niszczone i bezczeszczone, a wyposażenie stawało się łatwym łupem. Wymagali, by proboszczowie zabiegali o odbudowę kościołów, o utrzymanie oraz niezbędne remonty i konserwację, aby nie doprowadzać bezmyślnie do destrukcji świątyń i budynków plebanijnych. W spokojniejszych latach, gdy Pomezania już nie była wojenną areną, kapłani byli zachęcani, aby należycie troszczyli się o bieżące utrzymanie świątyń. Polecali baczenie na dobra doczesne Kościoła, dzięki którym można było bezpiecznie rozwijać wszelką działalność kościelną. Pilnowali godziwego uposażenia kapłanów i pracowników kościelnych, a jednocześnie nie pozwalali materialnie wykorzystywać osób świeckich. W 1772 roku Prusy Królewskie zostały zaanektowane przez Królestwo Prus w ramach zaboru pruskiego, a możliwość swobodnego działania i posługi Kościoła katolickiego została mocno ograniczona przez pruskie władze. W ostateczności, dla uregulowania porządku kościelnego w nowej rzeczywistości geopolitycznej w Królestwie Prus, papież Pius VII w 1821 roku wydal bullę De salute animarum. Jej mocą katolicka część diecezji, czyli oficjalat pomezański (dekanaty: malborski, nowostawski, dzierzgoński, sztumski i żuławski) został włączony do sąsiadującej diecezji warmińskiej. W ten sposób diecezja pomezańska definitywnie przestała istnieć na mapie Kościoła powszechnego, choć formalno-prawnie nigdy nie została zniesiona.

3

Parafia pod wezwaniem Wszystkich Świętych i Niepokalanego Poczęcia NMP w Grocholicach w świetle wizytacji kanonicznych

63%

Piasta A.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2020

|

vol. 114

265-284

EN

The Parish in Grocholice is one of the oldest in the Archdiocese of Łódź and is among the older ones in the whole Poland. It is assumed that the Parish of All Saints and the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary was erected around 1230 by the then Archbishop of Gniezno, Wincenty of Niałek, Jeleń coat of arms. The oldest preserved documents from the visitation of the parish in Grocholice are kept in the Diocesan Archives in Włocławek and come from 1636 and 1683. The materials from the 17th, 18th and the first half of the 19th century were used in this study. The original church was built from field stones and bricks around 1233. The historic church was pulled down at the beginning of the 20th century and a new neo-Gothic building was erected in its place.

PL

Parafia w Grocholicach należy do najstarszych w archidiecezji łódzkiej i starszych w Polsce. Przyjmuje się, że parafia pw. Wszystkich Świętych i Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny została erygowana ok. 1230 r. przez ówczesnego arcybiskupa gnieźnieńskiego Wincentego z Niałka herbu Jeleń. Najstarsze zachowane dokumenty z wizytacji parafii w Grocholicach przechowywane są w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku i pochodzą z 1636 oraz 1683 r. W niniejszym opracowaniu wykorzystano materiały z XVII, XVIII i pierwszej połowy XIX w. Pierwotny kościół wybudowano z kamieni polnych i cegły ok. 1233 r. Zabytkowa świątynia został rozebrana na początku XX w., a na jej miejscu wzniesiono nowy obiekt w stylu neogotyckim.

4

Pensjonariusze parafii szpitalnych diecezji krakowskiej w wizytacji bp. Kajetana Sołtyka (1781–1785). „W potrzebach życia opatrzenie, a do zbawienia duszy przewodnictwo”

63%

Chromy D.

Analecta Cracoviensia

|

2022

|

vol. 54

177-205

EN

There were 51 hospital parishes in the Polish part of the Diocese of Cracow. Each had its own pastor, church and endowment. An integral part of each foundation was the hospital and the poor living there. At the end of the 18th century, there were about 200 of them, of whom we can recognise by name. In the case of a dozen or so, we know their place of origin, age and condition. The residents’ lives had their own rhythm. It was marked by daily prayers learned by the preceptor, manual work, and almsgiving.

PL

W polskiej części diecezji krakowskiej funkcjonowało 50 parafii szpitalnych. Każda z nich miała swojego proboszcza, swój kościół i uposażenie. Integralną częścią każdej fundacji był szpital i zamieszkujący go ubodzy. Pod koniec XVIII wieku było ich około 200. Kilkudziesięciu spośród nich możemy poznać z imienia i nazwiska. W przypadku kilkunastu znamy miejsce pochodzenia, wiek i stan. Życie pensjonariuszy miało swój rytm. Wyznaczała go codzienna modlitwa wyuczona przez prepozyta, praca ręczna i chodzenie po jałmużnie.

5

Stan parafii archidiakonatu gnieźnieńskiego w epoce potrydenckiej w świetle siedemnastowiecznych wizytacji (wybrane przykłady)

51%

Jabłońska A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

|

2023

|

vol. 78

33-51

EN

This article aims to show the relation between the premise of the great reform of the Catholic Church from the 16th century and the state of the individual, diversified parishes of the archdeaconry of Gniezno after the Council of Trent. The events of the 17th century are discussed when the process of restoration of the status of the Catholic Church occurred. Two out of four canonical visitations that remained from this archdeaconry were used in the article. They come from the beginning and the end of the 17th century and are the most comprehensive. They allow for an insight into the state of the parish then operating in the ever-changing social, economic, and political conditions. To an extent, they allow to find an answer to the question if and how the reform introduced by the Council of Trent reflects in the functioning and certain elements an essential and important link in the Church structure.

PL

Artykuł ma na celu ukazanie związku pomiędzy założeniami wielkiej reformy Kościoła katolickiego z XVI wieku a stanem poszczególnych, zróżnicowanych parafii archidiakonatu gnieźnieńskiego po soborze trydenckim. Omówiono wydarzenia XVII wieku, kiedy nastąpił proces przywracania statusu Kościoła katolickiego. W artykule wykorzystano dwie z czterech wizytacji kanonicznych, które pozostały po tym archidiakonacie. Pochodzą one z początku i końca XVII wieku i są najbardziej wszechstronne. Pozwalają one na wgląd w stan ówczesnej parafii, funkcjonującej w zmieniających się warunkach społecznych, gospodarczych i politycznych. W pewnym stopniu pozwalają też znaleźć odpowiedź na pytanie, czy i w jaki sposób reforma wprowadzona przez sobór trydencki odzwierciedla w funkcjonowaniu i niektórych elementach istotne i ważne ogniwo w strukturze Kościoła.

Refine search results

1 Analecta Cracoviensia

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

1 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

1 Studia Elbląskie

1 Studia Ełckie

1 Chromy D.

1 Jabłońska A.

1 Kopiczko A.

1 Piasta A.

1 Piotrowski A.

1 2023

1 2022

1 2021

1 2020

1 2016

KOŚCIÓŁ I PARAFIA WE WRZESINIE W ŚWIETLE PROTOKOŁÓW POWIZYTACYJNYCH Z DRUGIEJ POŁOWY XVI WIEKU

Opieka biskupów chełmińskich nad katolikami Diecezji Pomezańskiej w Prusach Królewskich: synody i wizytacje

Parafia pod wezwaniem Wszystkich Świętych i Niepokalanego Poczęcia NMP w Grocholicach w świetle wizytacji kanonicznych

Pensjonariusze parafii szpitalnych diecezji krakowskiej w wizytacji bp. Kajetana Sołtyka (1781–1785). „W potrzebach życia opatrzenie, a do zbawienia duszy przewodnictwo”

Stan parafii archidiakonatu gnieźnieńskiego w epoce potrydenckiej w świetle siedemnastowiecznych wizytacji (wybrane przykłady)