Search results

1

Szlachetna amatorka. Akwaforty Anetki Tyszkiewiczówny z albumu Vues de Pologne

100%

Mączyński R.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 4

39-78

EN

The article is devoted to the etchings collected in the album Vues de Pologne, dedicated to Anna (Anetka) Tyszkiewiczówna (1779-1867). Throughout her life, she was involved in amateur artistic work: drawing, painting and, above all, design, which left its mark on the palace and garden layouts in Wilanów, Natolin, Mokotów, Jabłonna and Zator. The album was created as a result and as a memoir of her stay in Vienna in 1795. At that time she took drawing and etching lessons from the French painter Ignace Duvivier (1758-1832) – an artist that was later accepted as a member of the local academy. Apart from the title page, in its basic version the album contains nine views mainly of Warsaw and its surroundings. Tyszkiewiczówna was the author of all the drawing patterns, she also transferred them onto the printing plates. In these works she clearly preferred landscape motifs over vedutas. She tried to reflect the mood of the moment through a lively, energetic line and strong value contrasts. She composed sentimental, subjective landscapes with little care for accuracy or realism in the representation of reality. It is also possible that the latter feature was intensified by the recreation of patterns from her memory, in Vienna, far away from the portrayed places. Evaluating the artistic value of her works-in terms of the technique used they do not differ at all from the works of her teacher-one should remember that they are juvenile works since the author was only sixteen at that time. Her plates were reused at the beginning of the 19th century for commercial purposes – six out of nine etchings adorned the 1811 edition of “The Political, Chronological and Historical Calendar”, printed by Jan Ludwik Koch. On the basis of the considerable number of prints in collectors’ circulation-those from 1795 as well as those from 1811-it is possible to conclude that this part of her work is exceptionally popular for an amateur. But after this youthful experience, Anna née Tyszkiewicz, primo voto Potocka, secundo voto Dunin-Wąsowiczowa, never returned to the etching technique.

PL

Artykuł został poświęcony akwafortom zebranym w albumie Vues de Pologne, dedykowanym Annie (Anetce) Tyszkiewiczównie (1779-1867). Przez całe życie zajmowała się ona amatorsko twórczością artystyczną: rysowaniem, malowaniem, a przede wszystkim projektowaniem, co wycisnęło piętno na założeniach pałacowo-ogrodowych w: Wilanowie, Natolinie, Mokotowie, Jabłonnie i Zatorze. Album powstał jako rezultat – i pamiątka – pobytu w Wiedniu w 1795 r. oraz pobierania wtedy lekcji rysunku i akwaforty u francuskiego malarza Ignacego Duviviera (1758-1832), artysty przyjętego później na członka tamtejszej akademii. W podstawowej wersji zawiera – poza stroną tytułową – dziewięć widoków głównie z Warszawy i jej okolic. Tyszkiewiczówna była autorką wszystkich rysunkowych wzorów, jak też przeniesienia ich na płyty, z których powstały odbitki. W pracach tych wyraźnie przedkładała motywy pejzażowe nad wedutowe. Starała się oddawać nastrój chwili, poprzez żywą, energiczną kreskę oraz silne kontrasty walorowe. Komponowała widoki sentymentalne, subiektywne w sposobie ujęcia, bez dbałości o dokładność i realizm w odwzorowaniu rzeczywistości. Możliwe zresztą, że tę ostatnią cechę spotęgowało tworzenie wzorów z pamięci, w Wiedniu, w znacznym oddaleniu od wyobrażanych miejsc. Oceniając wartość artystyczną prac Tyszkiewiczówny – a pod względem techniki wykonania nie różnią się one wcale od dzieł nauczyciela – należy pamiętać, że są juweniliami, gdyż autorka miała zaledwie szesnaście lat. Sporządzone przez nią płyty zostały powtórnie wykorzystane na początku XIX wieku w celach komercyjnych: sześć spośród dziewięciu akwafort ozdobiło wydanie „Kalendarzyka Politycznego, Chronologicznego i Historycznego” na rok 1811, drukowanego nakładem Jana Ludwika Kocha. Na podstawie znacznej liczby odbitek – tych z 1795, jak też tych z 1811 r. – pozostających w kolekcjonerskim obiegu można wnosić o wyjątkowej jak na amatorkę popularności tej części jej dorobku. Ale po tym młodzieńczym doświadczeniu nigdy już później Anna z Tyszkiewiczów – primo voto Potocka, secundo voto Dunin-Wąsowiczowa – do techniki akwaforty nie powróciła.

2

Nieznany list Zygmunta Vogla do króla Stanisława Augusta oraz kilka refleksji o edukacji malarza

94%

Mączyński R.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 4: Historia sztuki

75-102

PL

Artykuł prezentuje odnaleziony w zabiorach Archiwum Narodowego w Krakowie list Zygmunta Vogla (1764-1826), przyszłego akwarelisty, do króla Stanisława Augusta. Pismo, pochodzące z roku 1786, jest wielce interesujące, gdyż przynosi garść nieznanych, a nawet zaskakujących informacji do biografii tego ważnego artysty, wskazuje też – jak się zdaje – kluczowy moment w jego życiu. Okazuje się, że już wtedy miał on kłopoty ze wzrokiem i prosił króla o wyrażenie zgody na opuszczenie Malarni zamkowej, gdzie się kształcił, i wcielenie do korpusu inżynierów wojsk koronnych. Zainteresowanie Vogla zagadnieniami inżynieryjnymi wynikło z jego wcześniejszych kontaktów z Christianem Gottfriedem Deyblem von Hammerau, oficerem w korpusie pontonierów, oraz Janem Ferdynandem Naxem, budowniczym królewskim, zajmującym się spławnością polskich rzek, którzy wystąpili w roli nauczycieli architektury cywilnej i wojskowej. Suplika nie została spełniona, gdyż monarcha, doceniając wrodzony talent i zdobyte umiejętności malarskie, odwiódł go od tego zamiaru, wsparł wypłacaną co miesiąc pensją, a wkrótce – po swoim powrocie z podróży do Kaniowa w roku 1787 – zatrudnił do utrwalania w akwarelowych widokach architektonicznych pomników narodowej przeszłości, z czego Vogel wywiązał się znakomicie i został mianowany królewskim „rysownikiem gabinetowym”. W spisanej przez malarza po latach autobiografii pojawił się obraz „najważniejszej chwili” w jego życiu – przypadkowej rozmowy ze Stanisławem Augustem, który wziąwszy młodzieńca pod swoją opiekę, pokierował dalszymi jego losami. Publikowany list do króla dowodzi jednak pewnej mistyfikacji popełnionej przez Vogla, monarsze zainteresowanie nie było bowiem zupełnie przypadkowe, lecz zostało sprowokowane wystosowaną do tronu petycją.

EN

The article presents a letter from Zygmunt Vogel (1764-1826), a future watercolorist, to King Stanisław August, found in the collection of the National Archives in Cracow. The letter, written in 1786, is very interesting, because it provides a handful of new and unexpected facts to the biography of this important artist, it also indicates – as it seems – the key moment in his life. It turns out that at that time he suffered vision problems and asked the king for permission to leave the Castle Art Workshop, where he was educated, and incorporate him into the corps of the Crown Army engineers. Vogel’s interest in engineering issues stemmed from his previous contacts with Christian Gottfried Deybel von Hammerau, an officer in the pontooner corps, and Jan Ferdynand Nax, a royal builder, dealing with the navigability of Polish rivers, who appeared as teachers of civil and military architecture. The supplication was not acquiesced, because the monarch, appreciating his inherent talent and acquired painting skills, dissuaded him from doing so, supported him with a monthly salary, and soon – after his return from a trip to Kaniów in 1787 – hired him to preserve the architectural monuments of the national past in watercolor vedutas. Vogel did it perfectly and was appointed the royal “cabinet draftsman.” In the autobiography, written by the painter, an image of “the most important moment” in his life appeared – an accidental conversation with Stanisław August who, giving his patronage to the young man, guided him. However, the published letter to the king proves a certain hoax perpetrated by Vogel. The monarch’s interest was not completely accidental, but was provoked by a petition addressed to him.

3

Theatrum urbium italicarum Pietra Bertellego – przedsięwzięcie wydawnicze biskupa Hieronima Rozrażewskiego podczas jego podróży do Rzymu

94%

Dudzik S.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2018

|

vol. 109

95-134

EN

At the end of 1599, a richly illustrated book TheatrumurbiumItalicarum appeared in Venice. The author and publisher was a printer and engraver of Padua - Pietro Bertelli. According to the information provided on the front page and the dedication text, the work was donated to the bishop of Kujawy and Pomorze, Hieronim Rozrażewski (1542-1600). The following article is devoted to several key issues related to the release and influence of this publication. First, the paper focuses on the direct creators of the book: the publisher Pietro Bertelli and the identifiable creators of the various prints (Jacopo Monticolo, Francesco Bertelli). Then it presents the typology of the town depictions, their iconographic representations and direct provenance. Establishing their origins and linking them with the real influence of Bertelli's publication on the illustration material of a number of later publishing undertakings allowed for determining Theatrum's importance in the development of a modern veduta. The text also discusses the problem of the origins of the book and the Polish hierarch’s involvement in this entire undertaking.

PL

Z końcem 1599 roku w Wenecji ukazała się bogato ilustrowana książka Theatrum urbium Italicarum. Jej autorem oraz wydawcą był padewski drukarz i rytownik – Pietro Bertelli. Zgodnie z informacjami zawartymi we frontyspisie oraz tekście dedykacyjnym dzieło to ofiarowane zostało biskupowi kujawsko-pomorskiemu Hieronimowi Rozrażewskiemu (1542-1600). Niniejszy artykuł poświęcony jest kilku zasadniczym kwestiom związanym z powstaniem i oddziaływaniem tego wydawnictwa. W pierwszym rzędzie przybliżony został krąg bezpośrednich twórców książki: wydawcy Pietra Bertellego oraz dających się zidentyfikować twórców poszczególnych rycin (Jacoppo Monticolo, Francesco Bertelli). Następnie omówiona została typologia przedstawień miast, ich pierwowzory ikonograficzne i bezpośrednia proweniencja. Wskazanie tej ostatniej w powiązaniu z udowodnieniem realnego wpływu publikacji Bertellego na materiał ilustracyjny szeregu późniejszych przedsięwzięć wydawniczych, pozwolił określić znaczenie Theatrum w rozwoju nowożytnej książkowej weduty. Osobne omówienie znalazł w tekście problem okoliczności powstania książki oraz udział w całym przedsięwzięciu polskiego hierarchy.

Refine search results

2 Roczniki Humanistyczne

1 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

2 Mączyński R.

1 Dudzik S.

1 2020

2 2018

Szlachetna amatorka. Akwaforty Anetki Tyszkiewiczówny z albumu Vues de Pologne

Nieznany list Zygmunta Vogla do króla Stanisława Augusta oraz kilka refleksji o edukacji malarza

Theatrum urbium italicarum Pietra Bertellego – przedsięwzięcie wydawnicze biskupa Hieronima Rozrażewskiego podczas jego podróży do Rzymu