Search results

1

Witraże w sankturaium świętego Rocha w Osieku. Problem percepcji i komunikacji społecznej

100%

Ossowski Z.

Studia Pelplińskie

|

2019

|

vol. 53

371-388

EN

Arrangement and adaptation of church interiors often include the introduction of elements related to history, functionality and art into the sacred space. Installation of stained glass windows is one of the hardest decisions to make. Taking into account many cases of “sacred kitsch” designed and produced in the field of the stained glass windows, the article is an attempt to present some essential guidelines, which should provide the parochial decision-makers with the basic information in the process of choosing the correct, long-lasting and non-controversial solutions. No matter how noble your motives are, you should take into account the social perception and the interpersonal communication. In many cases both can become a very useful argument in favour of carrying out even the most complicated tasks. In addition to this, the factors concerning the social perception and communicaton could help to eliminate – as early as in the design stage – all the reservations and obstacles that might arise and consequently to avoid quarrels and negative feelings, which, for pastoral reasons, should never divide the parish community. What serves as a good example is the stained glass project for St Rochus Church in Osiek. Thanks to his personal experience of cooperation with the designer and the contractor, the author was able to present the advantages of the social communication as a vital aspect of the contemporary pastoral ministry.

PL

Urządzenie i adaptacja wnętrz kościelnych dotyczy często wprowadzenia w sakralną przestrzeń elementów, które muszą uwzględnić racje historyczne, funkcjonalne i artystyczne. Jedną z trudniejszych decyzji jest wypełnienie okien świątyni witrażem. Wobec coraz to liczniejszych przypadków stosowania i realizacji tzw. „kiczu sakralnego” w przedmiocie witrażownictwa, autor niniejszego artykułu próbuje przedstawić podstawowe założenia merytoryczne, które mają na celu dostarczyć rządcom parafii elementarnych argumentów w podejmowaniu trafnych, trwałych i pozbawionych kontrowersji decyzji. W realizacji – niekiedy pod wpływem najszlachetniejszych pobudek sztuki witrażowej w kościołach – należy zwrócić uwagę na percepcję społeczną i komunikację interpersonalną. Mogą okazać się one w wielu przypadkach doskonałym argumentem zmierzającym do realizacji najtrudniejszych tematów i wyeliminowania – już na etapie projektu – wszelkich zastrzeżeń i przeciwności, a w rezultacie uniknięcia kłótni czy ostatecznie negatywnych emocji, które z racji pastoralnych nie powinny dzielić wspólnoty parafialnej. Problem ten autor zilustrował na przykładzie realizacji projektu witraży do wnętrza kościoła św. Rocha w Osieku. W oparciu o współpracę z projektantem i wykonawcą, ukazał walory percepcji komunikacji społecznej jako nowoczesnej formy pastoralno-duszpasterskiej.

2

An Artist, a Glass Painter, a Craftsman, and a Debate about their Role in the Design and Execution of Stained Glass

84%

Bałus W.

Biuletyn Historii Sztuki

|

2023

|

vol. 85

|

issue 2

109-118

PL

Artysta, malarz na szkle, rzemieślnik i debata o ich roli w projektowaniu i wykonywaniu witraży. W dyskusji toczącej się w Niemczech w 1912 r. uznano, że zasadniczym miejscem powstawania witraży jest warsztat. To właśnie w różnego rodzaju warsztatach tworzone były proste dekoracyjne przeszklenia. Projekty witraży były albo dziełem artystów zatrudnionych w warsztatach, co pozwalało im podpisywać prace własnym imieniem i nazwiskiem, albo efektem wysiłku grupowego, w którym nie wyróżniano któregokolwiek z autorów kartonu, co z kolei prowadziło do traktowania projektu jako dzieła wspólnego, przeznaczonego do wielokrotnego powielania. Dopiero w tym środowisku pojawiały się „podmioty sprawcze” – agenci, będący albo „kompilatorami” prostych witrażowych wzorów i cudzych modeli, albo „projektantami najemni”, albo artystami związani z warsztatem lub też artystami niezależnymi, często uznanymi. Autorstwo witraży było zawsze uwikłane w sui generis dyskurs organizowany, wybierany, kontrolowany i przekazywany poprzez określone procedury wynikające z charakteru „pracy warsztatowej”.

EN

According to a discussion which took place in Germany in 1912, the fundamental environment for stained-glass making were workshops. It was within various workshops that simple ornamental glazing was put together. Designs were either produced by artists employed at workshops, which allowed them to sign their work with their names, or the effort was done collectively, with no singling out of the individual designers of the cartoons; in this case, the latter were treated as common property intended for multiple use. Thus, it was only in this environment that the agents emerged as “compilers” of simple glazing patterns and someone else’s models, as “salaried designers”, as artists associated with the workshop, or else as independent artists, often acclaimed ones. The authorship of the stained glass windows has always been entangled in a sui generis discourse involving the organisation, selection, control and redistribution by a certain number of procedures resulting from the nature of “workshop work”.

3

Bertholda Müllera-Oerlinghausena nieznane dzieła o tematyce religijnej

84%

Lisoń P.

Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

|

2020

|

vol. 55

|

issue 1

271-306

EN

The rich creation of the artist Berthold Müller-Oerlinghausen (born on February 2, 1893, died on June 22, 1979) contains numerous references to Christianity. Designs of over a dozen stained-glass windows, mosaic designs, reliefs, and above all sculptures relate to Sacred Tradition and make many of their recipients reflect. His works are located in Poland: a monumental crucifix in the church of St. Anthony in Piła and eight stained-glass windows in the church of St. Mary Magdalene in Dobrodzień presenting selected events from the life of Jesus.

PL

Bogata twórczość artysty Bertholda Müllera-Oerlinghausena (ur. 10.02.1893 r., zm. 22.06.1979 r.) zawiera liczne odniesienia do chrześcijaństwa. Projekty kilkunastu okien witrażowych, realizacje mozaikowe, reliefy, a nade wszystko rzeźby odnoszą się do chrześcijańskiej Tradycji skłaniając do refleksji wielu odbiorców. Na terenie Polski znajdują się jego dzieła: monumentalny krucyfiks w kościele pw. św. Antoniego w Pile oraz osiem witraży w kościele pw. św. Marii Magdaleny w Dobrodzieniu przedstawiające wybrane wydarzenia z życia Jezusa.

4

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Ligocie Bialskiej (diecezja opolska)

67%

Kopeć J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2003

|

vol. 9

EN

This note constitutes a contribution to the history of worship of St. Stanislaus, Bishop and Martyr, in the Opole are of Silesia, where this worship has been strong since he Middle Ages. Taking as an example the dedication of a parish church at Ligota Bial ka (German Ellguth) to St. Stanislaus, it wants to show the permanence of the rever nce for this Saint. The fact that a new church, built in the years 1908-1909 in the place f the old one (which dated back to the Middle Ages) received the same invocation is et another proof. Stained-glass windows designed by a Cracovian painter W. Tetmajer are a beautifiil decoration of this church.

PL

Parafia Ligota Bialska należy do starszych na terenie obecnej diecezji opolskiej. Do naszych czasów nie zachował się pierwotny kościół, pamiętający przełom średniowiecza i wiek XVI. Na początku XX stulecia okazał się być już niewystarczającym dla wzrastającej liczby parafian. Budowy nowego kościoła podjął się proboszcz parafii Ligota w latach 1896-1921 ks. Aleksander Skowroński. Ostatecznie kościół został wybudowany w latach 1908-1909. Nowy kościół otrzymał wezwanie poprzedniej świątyni, czyli św. Stanisława Biskupa i Męczennika. W ten sposób powstał nowy kościół, murowany z cegły i ciosanych kamieni w stylu neogotyckim, trójnawowy z transeptem, będący dziełem architekta Ludwika Schneidera z Wrocławia; robotami budowlanymi kierował budowniczy Heda, miejscowy doświadczony rzemieślnik, główny ołtarz rzeźbiony był w Nysie, a malowidła wykonał - według pomysłu ks. Skowrońskiego R. Richter z Kłodzka. Jak podkreślają wszyscy znawcy, prawdziwym klejnotem kościoła są trzy witraże w absydzie, wykonane w Dusseldorfie według kartonów Włodzimierza Tetmajera (1861-1923), przyrodniego brata Kazimierza, znanego malarza i grafika.

5

Witraże Adama Stalony-Dobrzańskiego dla cerkwi prawosławnych we Wrocławiu

67%

Siemieniec A.

Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej

|

2014

|

vol. 7

104-127

PL

Po zakończeniu II wojny światowej Wrocław był jednym z miast, do których trafiła wysiedlona ze wschodnich terenów Polski ludność wyznania prawosławnego. Zaistniała wówczas potrzeba utworzenia dla niej parafii w istniejących już kościołach rzymskokatolickich czy protestanckich. W 1963 roku dawny kościół pw. św. Barbary przekształcono na katedrę prawosławną pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy, natomiast w 1970 roku powstała prawosławna parafia pw. św. św. Cyryla i Metodego. O adaptacje wnętrz obu świątyń na potrzeby wschodniej liturgii poproszono Adama Stalony-Dobrzańskiego oraz Jerzego Nowosielskiego, prawosławnych artystów z Krakowa. Efektem ich współpracy były całościowe koncepcje wystroju wnętrz. Niektóre z koncepcji polichromii, ikonostasów czy witraży nie zostały zrealizowane. Śladem po nich są fragmentarycznie zachowane projekty, szkice, pisemne wzmianki i opisy ikonograficzne. Adam Stalony-Dobrzański – malarz, witrażysta, grafik, konserwator dzieł sztuki, wykładowca na ASP w Krakowie, od początku lat 50. realizował witraże dla wnętrz sakralnych w Polsce. Również we Wrocławiu podjął się opracowania projektów do witraży dla obydwu świątyń prawosławnych; zrealizowano z nich jedynie kilka. W katedrze prawosławnej znajdują się trzy witraże Stalony-Dobrzańskiego: w bocznej kaplicy Podwyższenia Świętego Krzyża kompozycja ze scenami Ukrzyżowania oraz Podwyższenia Krzyża Pańskiego (1965), w przeszklonych drzwiach witraż ukazujący Matkę Boską Orantę i Ewangelistów (1964) oraz witraż w centralnym oknie sanktuarium przedstawiający Matkę Boską Znaku ze scenami z życia Maryi (1991). W cerkwi pw. św. św. Cyryla i Metodego do roku 2011 znajdował się półokrągły witraż ukazujący Matkę Boską Eleusę (1958). Jako replika kwatery witraża zrealizowanego przez Stalony-Dobrzańskiego dla cerkwi w Gródku Białostockim został on wykonany na potrzeby filmu dokumentalnego pt. Witraże Dobrzańskiego, autorstwa Jerzego Łomnickiego. Twórczość Stalony-Dobrzańskiego, nadal oczekująca na gruntowne poznanie i analizę, jest oryginalna i rozpoznawalna między innymi przez jej związki z ikoną, tradycją bizantyńsko-ruską oraz liternictwem.

EN

After World War 2, Wrocław was one of the cities that received the Orthodox population of Poland, forcibly relocated from the eastern territories. Thus, a need arose to create parishes for the new inhabitants, in the existing Roman-Catholic or Protestant churches. In 1963, the old church of St Barbara was transformed into an Orthodox cathedral of the Nativity of the Holy Mother of God, while in 1970 an Orthodox parish of Sts Cyril and Methodius was created. The request to adapt the interiors of both churches to the needs of the Orthodox liturgy was directed to Adam Stalony-Dobrzański and Jerzy Nowosielski, Orthodox Catholic artists from Cracow. The results of their collaboration were comprehensive conceptions for the church interiors. Some of the concepts for the polychrome, iconostases or stained glass were never realized. The remaining traces are fragments of designs, sketches, mentions and iconographic descriptions. Adam Stalony-Dobrzański – a painter, stained-glass artist, graphic artist, art conservator, and lecturer at the Fine Arts Academy in Cracow – realized stained glass projects for church interiors in Poland from the 1950s. Also in Wrocław he committed to preparing stained glass designs for both Orthodox churches; only a few of the designs were actually realized. In the Orthodox cathedral, there are three stained glass windows by Stalony-Dobrzański: in the side chapel of the Exaltation of the Holy Cross there is a composition with scenes of Crucifixion Exaltation of the Holy Cross (1965); in the entrance door there is a stained glass window showing Mother of God Praying and the Evangelists (1964); and in the central window of the sanctuary, there is stained glass presenting Mother of God of the Sign with scenes from the life of Mary (1991). In the church of Sts Cyril and Methodius, up to 2011 there was a semi-circular stained glass window showing the Mother of God Eleusa (1958). The window was manufactured during the filming of the documentary Witraże Dobrzańskiego, by Jerzy Łomnicki, and was a replica of a section of a stained glass window produced by Stalony-Dobrzański for the Orthodox church in Gródek Białostocki. Stalony-Dobrzański’s works, still waiting to be more thoroughly examined and analysed, are original and recognizable, among others, owing to their association with the icon, the Byzantine-Ruthenian tradition and typology.

6

Profesor Adam Stalony Dobrzański– mistrz i nauczyciel Jerzego Nowosielskiego

43%

Szmajda J.

ELPIS

|

2014

|

vol. 16

191-200

PL

Dokonując analizy historii polskiej sztuki sakralnej XX w. można wysnuć stwierdzenie, iż całokształt twórczości prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego – wykładowcy Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pozostaje w cieniu dorobku artystycznego jego studenta i późniejszego ucznia prof. Jerzego Nowosielskiego. Zauważalny jest wpływ prof. Jerzego Nowosielskiego na zainteresowanie problemami sacrum w malarstwie współczesnym. Uczeń prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego czerpał inspiracje z sztuki i duchowości chrześcijańskiego Wschodu. Prof. Jerzy Nowosielski swoją twórczością wypełnił pewnego rodzaju pustkę artystyczną w okresie wyraźnego kryzysu sztuki sakralnej w Polsce. Prof. Jerzy Nowosielski współpracował z prof. Adamem Stalony-Dobrzańskim przy wykonywaniu wielu polichromii obiektów sakralnych. Sylwetka i dokonania twórcze prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego, nie są znane szerszemu kręgu odbiorców co wyraźnie stanowi lukę w polskiej historii sztuki. Polichromie i witraże prof. Dobrzańskiego widoczne są we wnętrzach świątyń katolickich, prawosławnych i protestanckich. Twórczość krakowskiego artysty jest przykładem wielkiej i niezwykle autentycznej wizji sacrum, wizji silniejszej niż komunistyczna cenzura. Koncepcja sztuki Adama Stalony-Dobrzańskiego nie jest podparta jego teoretycznymi rozważaniami a jedynie analizą korespondencji jaką krakowski artysta prowadził z ówczesnym metropolitą krakowskim, arcybiskupem Karolem Wojtyłą – obecnie kanonizowanym Janem Pawłem II. Tematem ich rozmów były zagadnienia związane ze stanem współczesnej sztuki, w szczególności sakralnej oraz próba określenia kierunku, w którym powinien nastąpić rozwój sztuki, by spełniać rzeczywistą potrzebę Kościoła. W przeciwieństwie do mistrza prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego jego uczeń prof. Jerzy Nowosielski, pozostawił bogaty komentarz do swojej twórczości. Prof. Adam Stalony-Dobrzański był bardziej praktykiem niż teoretykiem. Zastanawiającym jest więc, jak wielki miał wpływ na osobę i twórczość Jerzego Nowosielskiego. W pierwszej połowie lat 50. artyści współpracowali bowiem w relacji mistrz – uczeń, chociażby w Gródku, Jeleniej Górze, Dojlidach, Warszawie czy Grabarce. Ogniwem łączącym obydwu artystów jest Wschód, prawosławie i ikona oraz otwartość na współczesną formę i odważne połączenie jej z doświadczeniem sztuki cerkiewnej. Na gruncie polskim bez prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego i prof. Jerzego Nowosielskiego - mistrza i ucznia historia sztuki sakralnej XX wieku pozostaje uboższa o niezwykle ważny element, który leży u podstaw tak szerokiego zainteresowania ikoną w Polsce. Twórczość prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego, pozostawała dotychczas w cieniu dzieł prof. Jerzego Nowosielskiego. Biografia i dokonania twórcze prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego zasługują na szczegółową analizę i poznanie, o czym traktuje artykuł.

EN

When analyzing the history of Polish religious art of the XX century, we can affirm that the entire creative work of Adam Stalony-Dobrzański, professor at Kraków Academy of Fine Arts, remains in the shadow of the artistic output of Prof. Jerzy Nowosielski, his student and follower. Jerzy Nowosielski had a noticeable impact on the interest in the problems of the sacred in modern painting. The follower of Prof. Adam Stalony-Dobrzański was inspired by the art and the spirituality of Eastern Christianity. Prof. Jerzy Nowosielski filled some kind of a void in Polish religious art in the period of its evident crisis. Prof. Jerzy Nowosielski together with Prof. Adam Stalony-Dobrzański created polychrome frescoes of numerous religious buildings. The styling and the artistic accomplishments of Prof. Adam Stalony-Dobrzański are unknown for the wide audience which makes an evident gap in the history of Polish art. Polychrome frescoes and stained glass windows can be seen in interiors of Catholic, Orthodox, and Protestant temples. The creative work of the Kraków artist is an example of the great and highly authentic vision of the sacred, which was stronger than communist censorship. The concept of Adam Stalony-Dobrzański’s art is not based on his theoretical conclusions but only on the analysis of correspondence of the artist with the then Metropolitan Archbishop of Kraków Karol Wojtyła - now St. Pope JohnPaul II. The topic of their letters was the issues of modern art and religious art, in particular the attempt to define a way in which art should be developed to meet the current needs of the Church. In contrast to the master, Prof. Adam Stalony-Dobrzański, his follower Prof. Jerzy Nowosielski has left ample commentary on his artwork. Prof. Adam Stalony-Dobrzański was rather a practitioner than a theoretician. Thus the fact of how great an impact he had on the character and the artwork of Jerzy Nowosielski is puzzling. In the first half of the 1950s, the “master-student” relationship existed between artists, at least in Gródek, Jelenia Góra, Dojlidy, Warsaw and Grabarka. The link between the two artists were the East, Orthodox Christianity, the icon and openness to its modern forms and its bold combination with the experience of religious art. As for Poland, the artwork of Prof. Adam Stalony-Dobrzański and Prof. Jerzy Nowosielski are an integral part of the history of religious art of the 20th century as well as the art of stained glass. Its impact lies in the core of such great interest in the icon in Poland. The creative work of Prof. Adam Stalony-Dobrzański has so far remained in the shadow of the works of Prof. Jerzy Nowosielski. The biography and the creative achievements of Prof. Adam Stalony-Dobrzański merit detailed analysis and study. The question of its importance is raised in this article.

Refine search results

1 Biuletyn Historii Sztuki

1 ELPIS

1 Folia Historica Cracoviensia

1 Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars

1 Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej

1 Studia Pelplińskie

1 Bałus W.

1 Kopeć J.

1 Lisoń P.

1 Ossowski Z.

1 Siemieniec A.

1 Szmajda J.

1 2023

1 2020

1 2019