Search results

1

Oryginalizm Antonina Scalii jako teoria wykładni prawa

100%

Maroń G.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2010

|

issue 4 (4)

23-52

PL

W artykule omówiono jedną z współczesnych amerykańskich teorii wykładni prawa, tj. oryginalizm zwykłego znaczenia (plain meaning originalism). Propagatorem i współtwórcą tej teorii jest sędzia Sądu Najwyższego USA Antonin Scalia. Scaliowski oryginalizm sprowadza wykładnię prawa do zespołu czynności intelektualnych ukierunkowanych na ustalenie zwykłego językowego znaczenia tekstu aktu normatywnego z momentu jego ogłoszenia. Można określić go zatem tekstualizmem bazującym na kompetencjach językowych pierwotnego prawodawcy i pierwotnych adresatów. Oryginalizm korzysta z dyrektyw interpretacyjnych językowych, a pomocniczo systemowych. Generalnie odrzuca natomiast sięganie do dyrektyw wykładni celowościowej i funkcjonalnej. Wyznacznikiem znaczenia prawa nie może być zamiar czy cel prawodawcy, lecz tekst prawny i tradycja. W ocenie Scalii prawo nie zmienia się samoczynnie, tj. pozalegislacyjnie, wraz ze zmianą społecznych potrzeb i oczekiwań. Krytykuje więc koncepcję „żyjącej konstytucji”, upatrując w niej źródło sędziowskiej dyskrecjonalności. Demokratycznie wybrani przez naród parlamentarzyści, a nie sędziowie powinni aktualizować prawo.

EN

This article discusses one of the contemporary American theories on interpretation, i.e. plain meaning originalism. The propagator and co-author of this theory is Antonin Scalia – Associate Justice of the Supreme Court of the United State. Scalia’s originalism is a doctrine about how judges ought to interpret statutes and constitution according to their original meaning. Therefore we can define it with textualism based on language competence of the primary legislator and primary addressees. Originalism uses interpretative, language and system directives. In general it refuses using function and purposefulness. What determines the meaning of law is legal codes and tradition. According to Scalia law does not change automatically together with changes of social needs and expectations. He criticizes the concept of “living constitution” regarding it as a source of judicial discretionality. Members of parliament, elected in a democratic voting, should update the law, not judges.

2

Zakres stosowania opieki nad zdrowym dzieckiem (art. 188 Kodeksu pracy)

100%

Żołyński J.

Zeszyty Naukowe Uczelni Jana Wyżykowskiego. Studia z Nauk Społecznych

|

2018

|

issue 11

rb.ujw.pl/social

PL

Artykuł dotyczy wyjaśnienia problematyki wykładni stosowania art. 188 Kodeksu pracy. Przepis ten winien być interpretowany w oparciu o zasadę uprzywilejowania pracownika i zgodnie z zasadami wykładni celowościowej. Winno się mieć na uwadze, że w warstwie aksjologicznej dobrami chronionymi jest rodzina i dziecko oraz wspólnota powszechna, jakim jest pracodawca oraz państwo. Stąd pomimo że opieka może być udzielana w dniach lub w godzinach, specyfika pracodawcy upoważnia jednak w szczególnych sytuacjach do odmowy udzielenia pracownikowi prawa do korzystania ze swojego uprawnienia w wymiarze godzinowym.

EN

The following paper aims at explaining the issues regarding the interpretation of application of art. 188 of the labour code. This article should be interpreted pursuant to the principle of favouring an employee and in accordance with the teleological interpretation principles. It is to be noted that axiologically the values protected are the family, the child and the community, ie the employer and the state. Thus, while the time off for caring a child may be granted on daily or hourly basis, the specificity of the employer allows the employer in specific situations to refuse to grant the employee the right to exercise the said entitlement on the hourly basis.

3

LEGISLATIVE HISTORY AS AN INTERPRETATIVE TOOL IN UNI- AND MULTINLINGUAL LEGAL SYSTEMS (BASED ON THE EXAMPLE OF POLAND AND THE UE)

89%

PALUSZEK K., BIELSKA-BRODZIAK A.

Comparative Legilinguistics

|

2018

|

vol. 34

7-32

PL

Celem pracy jest analiza i porównanie interpretacyjnego znaczenia historii legislacyjnej w działalności orzeczniczej Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i sądów polskich.Autorki analizują orzeczenia sądów, koncentrując się na roli historii legislacyjnej w używanej przez sądy argumentacji. W doktrynie polskiej i europejskiej użyteczność travaux preparatoires nie jest dostatecznie doceniana. Niemniej jednak historia legislacyjna może dostarczyć w procesie wykładni tekstu prawnego istotnych argumentów i to zarówno w jednojęzycznych, jak i wielojęzycznych systemach prawnych. Jednak jej znaczenie i funkcje w obu badanych jurysdykcjach są odmienne. Przeprowadzone badania pozwalają na lepsze zrozumienie wartości interpretacyjnej materiałów legislacyjnych w interpretacji prawniczej i mogą przyczynić się do zwiększenia użyć tego narzędzia w działalności sądowej sądów krajowych i europejskich.

EN

The paper aims to analyse and compare the interpretative function of legislative history in the judicial activity of the European Court of Justice and Polish courts. The authors have analysed judgments of the respective courts, focusing on the role of legislative history in their argumentation. In the Polish and European doctrine, the usefulness of travaux preparatoires has been underestimated. Nevertheless, legislative history may provide arguments important in judicial reasoning both in uni- and multilingual legal systems. However, its importance and functions in Polish and European cases examined herein are different. The research conducted enables a better understanding of the interpretative value of legislative history in legal interpretation and can result in more frequent use of this tool in the judicial activity of national and European courts.

4

Right to reimbursement of excise duty versus tightening of tax system through interpretation of law

89%

Drozdek A.

Ius Novum

|

2019

|

vol. 13

|

issue 3

177-194

PL

Instytucja określenia zwrotu podatku akcyzowego stanowi istotny element odzyskania tego świadczenia. Organy podatkowe, pomimo istnienia obowiązku zwrotu podatku akcyzowego z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy (eksportu) wyrobów akcyzowych w ustawowym terminie, odmawiają podatnikom prawa do zwrotu podatku akcyzowego. Organ podatkowy, zapewniając szczelność systemu podatkowego, w pierwszej kolejności powinien porównać treść transponowanego przepisu dyrektywy 2008/118/WE z ustawą o podatku akcyzowym. W przypadku gdy normy unijne prowadziłyby do sprzeczności z brzmieniem przepisu krajowego, organ podatkowy powinien – jeśli podatnik domaga się zastosowania tej normy w sposób określony w dyrektywie – odmówić zastosowania normy prawa krajowego wynikającej z ustawy o podatku akcyzowym i umożliwić mu skorzystanie z unormowania unijnego. Należy bowiem pamiętać, że na organie podatkowym ciąży obowiązek przeprowadzenia wykładni prawa krajowego z zgodnie z celem dyrektywy. Czynność ta niewątpliwie powinna być poprzedzona ustaleniem celu dyrektywy. Sposób przeprowadzenia wykładni musi zapewnić ustalenie celu tej regulacji. Niniejszy artykuł analizuje problematykę wykładni dyrektywy w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego, które w wyniku nieprawidłowej implantacji zapewniły w drodze wykładni prawa szczelność systemu podatkowego. Autor podnosi jednak, że podstawą do przeprowadzenia prawidłowej implementacji dyrektywy jest obowiązek dokonania wykładni prounijnej, która powinna być poprzedzona odtworzeniem zdefiniowanego w preambule celu regulacji tak dalece, jak jest to możliwe, aby osiągnąć rezultat określony w dyrektywie 2008/118/WE.

EN

Reimbursement of excise duty is an essential element of this tax recovery process. Tax authorities refuse to comply with the obligation to reimburse excise duty on an intra-Community supply (export) of excise goods within a statutory period, although the obligation is binding on them. When ensuring the tightness of the tax system, the tax authority should first compare the content of the transposed provision of Directive 2008/118/EC and the Excise Duty Act. In the event that the EU rules conflict with the wording of the national provision and the taxpayer requests that the EU rule be applied in the manner specified in the Directive, the tax authority should refuse to apply the rule of national law resulting from the Excise Duty Act, and make it possible for the taxpayer to benefit from the EU regulation. It should be borne in mind that the tax authority is under the obligation to interpret national law in compliance with the purpose of the Directive and such interpretation should be preceded by determination of that purpose. A method of interpretation must ensure that the purpose of the Directive is determined. The objective of the analysis offered herein is to explore issues pertaining to interpretation of the Directive concerning general arrangements for excise duty. Due to improper implementation, the arrangements ensured the tightness of the tax system through legal interpretation. Nevertheless, it is claimed that grounds for proper implementation of the Directive are provided by the obligation to follow a pro-EU interpretation that should be preceded with reconstruction of the purpose of the regulation as defined in the recitals, as far as possible in order to achieve the effect specified in the Directive 2008/118/EC.

5

Konsekwencje normatywnoprawne przyjęcia nowej definicji muzeum ICOM

88%

Zeidler K.

Muzealnictwo

|

2023

|

vol. 64

106-109

PL

Podczas 26. Konferencji Generalnej ICOM w Pradze w 2022 r. została przyjęta nowa definicja muzeum. Jednak dyskusje nad nią są znacznie starsze, a sięgając tylko do poprzedniej, 25. Konferencji Generalnej ICOM, która odbyła się w 2019 r. w Kioto, warto przypomnieć, że właśnie tam doszło do nieudanej próby wprowadzenia nowej definicji muzeum, znacznie różniącej się od dotychczasowych. Artykuł dotyczy konsekwencji normatywnoprawnych przyjęcia nowej definicji muzeum przez ICOM. Możliwe jest bowiem implementowanie dorobku normatywnego ICOM do prawa krajowego. W tekście zawarto wnioski i spostrzeżenia tego dotyczące, choć finalnie prowadzą one do konkluzji, że aż tak wielkiego znaczenia nie ma literalne brzmienie samej definicji muzeum. Jeśli zaś wskazać tendencję, to jest nią poszerzanie zakresu nazwy, ale nie w sposób całkiem spontaniczny i dowolny.

6

Uzasadnianie twierdzeń interpretacyjnych z perspektywy derywacyjnej koncepcji wykładni prawa

75%

Choduń A., Zieliński M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2020

|

vol. 2(23)

7-18

PL

Obowiązek uzasadniania twierdzeń jest w nauce realizacją postulatu krytycyzmu. Rozstrzygnięcia interpretacji prawniczej (niezależnie od tego, czy są formułowane w procesie stosowania prawa czy poza nim) mają postać twierdzeń o obowiązywaniu normy prawnej o określonej treści. Uprawomocnienie tych twierdzeń wymaga, podobnie jak w nauce, uzasadnienia. A w nauce twierdzenie jest hipotetyczne, dopóty dopóki ktoś nie przedstawi jego intersubiektywnie weryfikowalnego uzasadnienie. Zadaniem artykułu jest właśnie wykazanie konieczności uzasadniania twierdzeń interpretacyjnych (zarówno cząstkowych jak i finalnych) w procesie wykładni. Jako punkt wyjścia dla wykazania obowiązku formułowania takiego uzasadnienia, wybieramy derywacyjną koncepcję wykładni prawa, w której taki obowiązek przewidziano ze względów metodologicznych (i który jest wpisany w treść dyrektyw interpretacyjnych w tej koncepcji co najmniej implicite). Przedstawiamy i omawiamy typy uzasadnień twierdzeń interpretacyjnych oraz ich wersje (słabą i mocną). Ponadto różnice między uzasadnieniem zwykłego twierdzenia a uzasadnieniem twierdzenia interpretacyjnego. Wskazujemy także na konsekwencje braku takich uzasadnień.

EN

The duty to provide justification for claims is the realization of the postulate of criticism in the academia. Decisions regarding legal interpretation (regardless of whether they are formulated in the process of applying the law or outside this process) are made in the form of claims about a binding legal norm with a certain content. Validation of such claims requires their justification, just like in the academia. And in the academia, a claim remains theoretical until someone presents an inter-subjectively verified justification for it. The aim of this article is precisely that: to indicate the necessity to justify interpretive claims (both partial and final) in the process of interpretation. As a starting point in the process of demonstrating the need to formulate such a justification, we choose the derivative conception of legal interpretation, which provides for the duty to justify interpretive claims for methodological reasons (and which is an intrinsic element of the content of legal directives in this conception, at least implicitly). We present and discuss the types of justifications for interpretive claims and their variants (weak and strong). Furthermore, we analyse the difference between justifying ordinary and interpretive claims. Finally, we also identify the consequences of failure to provide such justifications.

7

Argument from Precedent in Legal Interpretation of Texts of Legal Acts from the Perspective of a Derivative Concept of Legal Interpretation

75%

Choduń A.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2022

|

issue 3(32)

19-33

PL

Celem artykułu jest ustalenie, czy w polskiej kulturze prawnej, w której precedens nie jest faktem prawotwórczym, może być on argumentem w procesie interpretacji prawniczej. W artykule przyjęto, że ustalenia na temat precedensu jako argumentu w interpretacji prawniczej należy zrelatywizować do konkretnej koncepcji wykładni prawa. Dlatego jako punkt odniesienia dla pojmowania „wykładni prawa” przyjęto derywacyjną koncepcję wykładni prawa. Wybór ten podyktowany był tym, że jest to: 1) koncepcja prezentująca kompleksowe podejście do wykładni prawa (zakładającej, że wykładnia kończy się po zastosowaniu trzech typów dyrektyw interpretacyjnych: językowych, systemowych i funkcjonalnych); 2) uwzgledniająca elementy realistyczne wykładni w postaci dyrektyw związanych wprost z ustaleniami interpretacyjnymi sądowej praktyki prawniczej; 3) przyjmująca, że wykładnia odgrywa określone role, ze względu na które można ustalić czy wynik przeprowadzonego rozumowania prawniczego mieści się w zakresie wykładni, czy też stanowi „nowość normatywną”. W wyniku przeprowadzonych rozważań ustalono, że w zależności od treści dyrektyw interpretacyjnych przyjętych w danej kulturze prawnej zależy, czy postępowanie organu stosującego prawo będzie miało charakter interpretacji czy prawotwórstwa, a w konsekwencji przesądzi o tym, jak kwalifikowane będzie powołanie się w procesie wykładni na wcześniejsze orzeczenia sądowe.

EN

The aim of this article is to ascertain whether in the Polish legal culture in which precedent is not a legislative fact, it can become an argument in the process of judicial interpretation. The article posits that an analysis of precedent as an argument in judicial interpretation must be carried out in relation to a particular concept (or theory) of legal interpretation. Hence, it adopts the Maciej Zieliński’s (derivative) concept of legal interpretation as a point of reference for understanding “legal interpretation”. The choice is based on the following reasons: 1) this concept offers a complex approach to legal interpretation (which assumes that interpretation can be concluded if three directives have been applied by an interpreter: linguistic, systemic and functional); 2) this concept considers the realistic elements of legal interpretation in the form of directives linked to the interpretative findings achieved in judicial practice; 3) this concept stipulates that legal interpretation has certain roles, which allow establishing whether the outcome of legal reasoning is within the scope of the interpretation or whether it constitutes a “normative novelty”. As a result of this analysis, it can be concluded that depending on the content of the directives of interpretation adopted in a given legal culture, the proceedings of the entity applying a law will have either an interpretative or a legislative character and will consequently determine how invoking earlier court judgments in legal interpretation will be classified.

8

On Possible Applications of Paul Ricoeur’s Thought in Legal Theory

75%

Pieniążek M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2015

|

vol. 1(10)

79-88

EN

The paradigm of legal positivism, historically the most important attempt at turning law into science, has been subject to thorough criticism in past decades. The criticism has concerned the most important features of legal positivism, and especially the assumption of separation of law and morality, the dogma of statue being the only source of law, and the linguistic methods of interpreting legal texts. With a crisis of the positive paradigms, the demand for new, humanistic grounds for analysing philosophical and legal questions is intensifying. This is the reason for this article’s attempt to point to the application of Paul Ricoeur’s achievements to the key questions of the philosophy of law. It must be emphasised that his works, and especially Soimême comme un autre, may serve as a foundation for a philosophy of law rejecting the problematic claims about the dualism of being and obligation, the distinction of descriptive and prescriptive languages, and also the separation of law and morality. Thanks to this, the legal topos pacta sunt servanda (agreements must be kept) finds a reinforcement in the ontology of the subject applying law and can be understood as an ethically significant pattern of identity of the self. Equally fruitful seems the possibility of combining the questions of the ontology of the subject applying law with the question of a legal text and its interpretation. The assumption of Ricoeur’s perspective leads to a reduction in the distance between the legal text and its addressee, emphasised by the critics of legal positivism. This rapprochement becomes possible thanks to the connection of the question of the narrative that a legal text is with the question of narrativisation of the subject (i.e. the interpreter of a legal text), being itself in the ipse sense, i.e. applying the law.

9

O NIEKTÓRYCH KONSEKWENCJACH STOSOWANIA ZASADY ŻYCZLIWEJ INTERPRETACJI PRZEPISÓW – REFLEKSJE NA TLE ART. 7A KODEKSU POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

75%

Strzępek Ł.

Roczniki Administracji i Prawa

|

2018

|

vol. 2

|

issue XVIII

185-198

PL

Niniejsze opracowanie dotyczy zagadnień związanych z wykładnią prawa, a konkretnie procesowego prawa administracyjnego – Kodeksu postępowania administracyjnego. Obszerna nowelizacja tej ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. w istotny sposób zmodyfikowała reguły, jakimi powinien kierować się organ przy prowadzeniu postępowania. Szczególnie istotne miejsce zajmuje wśród nich tzw. reguła życzliwej wykładni – art. 7a kodeksu. Przedłożony tekst, ze względu na złożoność materii, porusza jedynie niektóre aspekty wprowadzenia tej regulacji do Kodeksu postępowania administracyjnego, koncentrując się przede wszystkim na przesłankach zastosowania tego przepisu oraz potencjalnych problemach dotyczących korzystania z poszczególnych metod wykładni.

EN

This very study is focused on some issues related to interpertation of administrative procedural law. The latest lenghty amendment of Code of Administrative Procedure significantly changed general principles of course of procedural action. One of the most important changes is the newest rule – principle of favorable interpretation – art. 7a. This study concentrates on some aspects of this problem, especially on prerequisites of this regulations and some of the potential results of various methods of interpretation.

10

O sposobach pojmowania twórczego charakteru interpretacji

75%

Bogucki O.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2013

|

vol. 1(6)

21-33

PL

The purpose of this paper is to analyse the notion of creative interpretation (of any text, especially creative interpretation of a legal text). The author points out that there are two different meanings of the expression “creative interpretation”. The first one can be called “ontological” and the second one – “methodological”. A given interpretation is ontologically creative when it creates a new object (which is a new meaning of some sort) and it is methodologically creative when it is established without applying any rules. Different theoretic approaches to legal interpretation presuppose different relations between ontological creativeness and methodological creativeness. The article explores some of them. The main thesis of the article is that when we say that a given interpretation is ontologically creative, we do not need to say it is methodologically creative (and vice versa).

11

Wykładnia przesłanek autorskoprawnej ochrony w przypadkach tak zwanych granicznych. Zarys metody

75%

Nowak-Gruca A.

Acta Iuris Stetinensis

|

2017

|

issue 18

PL

W dobie Internetu, inflacji informacji, gwałtownego rozwoju sztuk wizualnych i różnorodnych, zaawansowanych technologicznie form komunikacji przed prawem autorskim pojawiają się nowe wyzwania związane z ustalaniem granicznego poziomu twórczości. Jednocześnie problem wskazywania koniecznych cech utworu na gruncie tradycyjnej metody dogmatycznej wciąż pozostaje nierozwiązany. Z tego względu w artykule podjęto próbę zbudowania metodologicznego szkieletu dla naturalizacji prawa autorskiego, zgodnie z założeniem, że normatywne cechy utworu: twórczość i indywidualność mogą być interpretowane przy wykorzystaniu współczesnej wiedzy naukowej.

EN

In the Internet age, information inflation, sudden growth of visual and various arts, technologically advanced communication forms, the new challenges pertaining to establishment of a borderline level of works are emerging with regard to copyright. On the other hand, the issue regarding indication of necessary features of a piece of work based on a traditional dogmatic method is still unsolved. For this reason, the article deals with an attempt to form a methodological framework aimed at naturalization of copyright, and this is in the light of an assumption according to which normative features of a piece of work: creativity and individualism, can be interpreted by means of contemporary scientific knowledge.

12

O różnych ujęciach pojęcia jasności prawa

75%

Ceranek T.

Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM

|

2013

|

issue 3

19-26

PL

W artykule przedstawiono sposoby rozumienia pojęcia jasności prawa w koncepcjach Zygmunta Ziembińskiego i Chaïma Perelmana. Autor analizuje podobieństwa i różnice między koncepcjami. Zasadniczym rysem obu koncepcji jest przedstawienie malejącego przekonania o jasności przepisów prawa.

EN

The paper presents the ways of understanding the term of legal clarity in the concepts of Zygmunt Ziembiński and Chaïm Perelman. The author analyzes similarities and differences between presented concepts. Their main feature is to provide a declining conviction of clarity of the provisions of law.

13

Values in Zygmunt Ziembiński’s theory of legal interpretation: sources

75%

Kordela M.

|

2023

|

vol. 85

|

issue 2

63-71

PL

Wczesna faza teorii wykładni prawa Zygmunta Ziembińskiego to okres od końca lat 50. do początku lat 70. XX w. Od samego początku w teorii rozwijanej przez Ziembińskiego wartości były składnikiem aksjologicznego systemu prawodawcy. Określone wartości, takie jak bezpieczeństwo prawne oraz zgodność prawa z praktyką społeczną, stały się kluczowe dla dwóch typów interpretacji: statycznej i dynamicznej. Ziembiński jako pierwszy polski teoretyk prawa zdefiniował wykładnię funkcjonalną jako paradygmat odwołujący się do wartości prawodawcy. Jak argumentował, dwa typy wykładni funkcjonalnej: analogia legis czy wykładnia rozszerzająca mają swoje zakotwiczenie w przyjętych wartościach, przez co uniemożliwiają wyłączenie spod regulacji przypadków, które są silnie uzasadnione aksjologicznie tymi wartościami. Wartości umożliwiają również identyfikację norm-wniosków wyprowadzanych w drodze analogia iuris i argumenta a fortiori. Będąc podstawą rządów prawa, wartości ostatecznie chronią system prawny przed nadużyciami.

EN

The early phase of Zygmunt Ziembiński’s theory of law interpretation was developed between the late 1950s and early 1970s. From the very outset, values would feature permanently in the theory as components of the axiological system of the legislator. Certain values, such as legal certainty and the correspondence between law and social life, became central to two interpretations: static and dynamic interpretation, respectively. Ziembiński was the first Polish legal theorist to define functional interpretation as a paradigm that invokes the legislator’s values. As he argued, two types of functional interpretation: analogia legis or extensive interpretation have their effect anchored in the adopted values, thus preventing cases which happen to be strongly justified axiologically by such values from being excluded from regulation. Values also enable identification of the norms-conclusions derived through analogia juris and argumentaa fortiori. By providing grounds for the postulation of the rule of law, values ultimately safeguard the legal system from abuse.

14

Instrumentalizacja prawa i instrumentalne użycie prawa a jego wykładnia

71%

Kotowski A.

Studia Prawnicze

|

2016

|

issue 4 (208)

39-67

EN

The paper analyses notions traditionally related to ideologisation of the law in the context of statutory interpretation. Adopting a non-judgemental, positivist scientific approach, the author describes instrumentalisation of the law and instrumental “use” of the law in the view of theoretical concepts pertaining to law interpretation, developed under Polish jurisprudence. Hence the paper aims to outline basic problems with the development of semantics from the perspective of political authority’s “claim” to apply the statutory interpretation that involves certain assumptions resulting from a philosophy of the law and/or philosophy of politics which are treated as the appropriate ones (based on non-juridical criteria). In this respect, it seems crucial to analyse possible configurations of the stages of interpretation process (established and labeled by H. Rabault) as a pre- and overdetermination of the semantics which is the basis for law application decisions.

15

Cognitive Theory of Metaphor and Jerzy Wróblewski's Concept of Legal Interpretation

63%

Zalewska M., Łódzki U.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2017

|

vol. 39 (4)

EN

Jerzy Wróblewski is one of the most prominent and influential legal theorists in Poland. His theory of legal interpretation containing a division into linguistic, systemic and functional dimension is highly regarded by Polish legal community. However, when formulating the theory Wróblewski was aware that his theory lacks some elements. In his work he points out that despite three dimensions the result of the interpretation is still unpredictable. For instance, interpreter’s personality might be additional factor influencing legal interpretation process. In this context, Wróblewski compares the lawmaker to a composer and a subject making legal interpretation to a musician performing a piece of music. Wróblewski emphasizes the importance of such factors. However, an interpreter should disregard additional factors in the process of legal interpretation. At the time, when Wróblewski formulated his theory, the cognitive science was not developed yet. Nowadays, Lakoff Johnson’s idea of conceptual metaphors is widely known and might be one of the missing elements Wróblewski had in mind. This paper will examine such possibility and its consequences. Firstly Wróblewski’s theory of legal interpretation will be presented. Next, I will move to a brief description of Lakoff-Johnson theory. Then, it will be discussed if such approach is possible in terms of Wróblewski’s theory. Finally, the necessary modification of legal interpretation theory will be analyzed. In this part, the key question is whether the metaphorical aspect is a new dimenson of legal interpretation.

16

Wykładnia prawa jako działanie optymalizacyjne

63%

Pulka Z.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2020

|

vol. 120

|

issue Tom 1

79 - 94

PL

Głównym celem artykułu jest udowodnienie tytułowej tezy, zgodnie z którą interpretacja prawnicza może być postrzegana jako działanie optymalizacyjne, ponieważ jest to działanie, które nieuchronnie zmierza do maksymalizacji wartości przedmiotu interpretacji (tekstu prawnego). Ponadto, pragnę wykazać, że zarówno interpretacja prawnicza, jak i interpretacja filozoficzna mają wspólne cechy, takie jak intuicyjność, przez którą rozumiem niemożliwość stosowania empirycznych kryteriów prawomocności formułowanych twierdzeń. Zarówno w przypadku interpretacji prawa, jak i poznania filozoficznego interpretacja pełni funkcję optymalizacyjną, przez którą rozumiem ujawnianie aksjologicznego ładu w przedmiocie poznania.

EN

The purport of the article consists in defending the thesis clearly defined in the title of elaboration, according to which, legal interpretation may be conceived as an optimising activity, because it inevitably aims at maximising the value of the subject of interpretation (legal text). Moreover, I tend to point out that legal interpretation as well as philosophical cognition share a set of common traits such as intuitiveness, by which I mean the lack of opportunities to fully apply inter-subjective empirical criteria of the validity of formulated propositions. Both in the case of legal interpretation and philosophical cognition, interpretation performs an optimising function, by which I understand introducing axiological order into the subject of cognition.

17

Prawne bazy danych i ich funkcje w procesie wykładni i stosowania prawa

63%

Staśkiewicz W., Stawecki T.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2012

|

vol. 1(4)

84-105

PL

Artykuł podejmuje zagadnienie wpływu szeroko rozpowszechnionej praktyki korzystania z prawniczych baz danych w polskiej praktyce sądowej. Niezależnie od niezaprzeczalnie pozytywnych efektów rozwoju cywilizacji elektronicznej, w tekście rozważane są negatywne skutki korzystania z baz danych. Wynika to z konfliktu między możliwościami oferowanymi przez najnowszą technologię w postaci łatwego dostępu do tekstów prawnych, komentarzy i tysięcy wyroków sądowych – a wyjątkowym doświadczeniem historycznym judykatury w byłym państwie komunistycznym, metodami wykładni prawa opartymi na pozytywizmie prawniczym oraz dominacją sylogistycznego modelu stosowania prawa. Wszystko to powoduje dysfunkcyjność prawniczych baz danych. Powstaje rodzaj „hybrydowej wykładni prawa”, będącej z jednej strony kombinacją spuścizny, skutków transformacji gospodarki i systemu, a także nowych reguł prawa, z drugiej zaś strony ideologii związanej decyzji sądowej. Natura „hybrydowej wykładni prawa” przejawia się w niezliczonej liczbie cytowanych orzeczeń sądowych i komentarzy dostępnych w bazach danych, przy braku szerszego teoretycznego namysłu. W braku argumentów powoływanie się na orzeczenie staje się podstawą dla rozstrzygnięcia sprawy. Pytanie, czy możliwości oferowane przez elektroniczne bazy danych spowodują, że tego rodzaju wykładnia przerodzi się w nową formę retoryki prawnej, czy też pozostanie jedynie środkiem adaptacji dyskrecjonalnej władzy sędziowskiej do doktryny pozytywistycznej, a tym samym sofizmatem z okresu transformacji, pozostaje otwarte.

EN

This article deals with the implications of the widespread practice of use of legal databases in Polish judicial practice. Apart from the undeniable positive effects of development of an electronic civilization, the article deals with the negative effects of use of databases. This is because a conflict arises between the possibilities offered by the latest technology in the form of easy access to legal texts, commentaries and thousands of judicial rulings, and the unique historical experience of the judiciary in a former communist country, methods of legal interpretation sustained by legal positivism, and domination by a syllogistic model for application of the law. All results in dysfunction of legal databases. A kind of “hybrid interpretation of law” is formed, which is a combination of a legacy, the effects of transformation of the economy and the system, as well as the new rules of law, on the one hand, and the ideology of bound judicial decision on the other. The nature of the “hybrid interpretation of law” is the infinite scope for citing judicial rulings and commentaries available in the databases without taking a broader theoretical view – without supporting arguments, and so the citing of a ruling has become the basis for adjudication. The question of whether the possibilities that electronic databases offer will cause interpretation of this kind to turn into a new form of legal rhetoric, or whether it will remain merely a means of adaptation of the discretionary power of judges to legal positivism doctrine, and thus the sophism of the period of transformation, remains an open one.

18

Zasada nullum crimen sine lege jako źródło poszukiwania językowej granicy wykładni prawa karnego?

63%

Tkacz S.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2020

|

vol. 2(23)

81-95

PL

Zasada nullum crimen sine lege uznawana jest współcześnie za standard państwa prawnego. Doktryna wiąże z nią postulat zakazu stosowania analogii i wykładni rozszerzającej przepisów prawa na niekorzyść sprawcy. Punktem wyjścia prowadzonych rozważań jest wskazanie, że teksty przepisów karnych mają różny charakter. Z uwagi na to należy postawić pytanie o charakter wymienionych postulatów w odniesieniu do rozmaitych przepisów. Odrębny problem stanowi kwestii rozróżnienia sytuacji wnioskowania w drodze analogii oraz wykładni prawa. Prowadzone rozważania mają na celu odpowiedzieć na pytanie o to, czy zasada nullum crimen sine lege pozwala na ustalenie językowej granicy wykładni prawa karnego. Jeżeli tak jest, to jakie zakresy aktywności interpretacyjnej są w jej ramach dopuszczalne. Prowadzone analizy ilustrują przykłady z zakresu orzecznictwa karnoprawnego. Artykuł ma skłonić do refleksji nad dopuszczalnymi granicami wykładni prawa karnego, o ile takie granice można określić. Prowadzone rozważania kończą konkluzje o charakterze ogólnym.

EN

The principle of nullum crimen sine lege is nowadays recognized as the standard of the rule of law. This doctrine prohibits the use of analogies and extensive interpretation of legal provisions to the disadvantage of the perpetrator. The starting point of these considerations is that texts of criminal provisions vary in nature. Therefore a question should be asked about the nature of these prohibitions in relation to various provisions. A separate problem is to distinguish inference by analogy from legal interpretation. The presented considerations are aimed at answering the question whether the nullum crimen sine lege principle allows determining the linguistic limits for the interpretation of criminal law. The analyses are illustrated by examples from the field of criminal case law. The article aims to provide reflection on the acceptable limits of interpretation of criminal law, if such limits can be defined. The considerations end with general conclusions.

19

Wybrane aspekty odtwarzania celów w prawie gospodarki odpadami (cz. II)

63%

Łazor M.

Studia Administracyjne

|

2022

|

vol. 15

|

issue 1

49-60

EN

The axiological plane in the interpretation of provisions of the waste management law plays a significant role due to dynamic changes which are taking place concerning its values and which are related to waste management procedures. Although they are, to a large extent, one of the elements forming the structure of the general objectives of the environmental law, they also retain their individual systemic properties, as presented in part 1 of the study. Analyzing the main structural assumptions of the teleological aspect in the derivational theory of legal interpretation created by Maciej Zieliński will allow us to examine whether it may be a valuable tool in the interpretation of provisions of waste management law. In this context, we must note that supporting a particular ideology of interpretation may be conducive to maintaining axiological consistency when applying provisions of a given branch of law. Furthermore, the detachment of particular interpretative directives from the methodology of their use (or as M. Zieliński puts it in his conception - from certain principles, rules or guidelines) makes them a “passive” instrument in the hands of the interpreter that may lead to interpretative results that are often irreconcilable with the objectives of the law ascribed to the legislator.

PL

Płaszczyzna aksjologiczna w interpretacji przepisów prawa gospodarki odpadami stała się bardzo znacząca, z uwagi na dynamiczne zmiany zachodzące w sferze jego wartości, a odnoszących się do postępowania z odpadami. Choć są one w dużej mierze jednym z elementów tworzących strukturę celów ogólnych prawa ochrony środowiska, to jednak zachowują one także swoje indywidualne cechy systemowe, co zostało przedstawione w pierwszej części opracowania. Prześledzenie głównych założeń konstrukcyjnych aspektu celowościowego w derywacyjnej koncepcji wykładni prawa, której twórcą jest Maciej Zieliński, pozwoli nam w sposób ogólny odpowiedzieć na pytanie, czy może być ona przydatnym narzędziem w procesie interpretacji przepisów prawa gospodarki odpadami. W tym kontekście trzeba zauważyć, że opowiedzenie się za pewną ideologią wykładni przy stosowaniu przepisów danej gałęzi prawa − sprzyjać może zachowaniu spójności aksjologicznej. Ponadto oderwanie poszczególnych dyrektyw interpretacyjnych od metodyki posługiwania się nim, czy jak to ujął M. Zieliński w swojej koncepcji − od określonych zasad, reguł czy wskazówek, skutkuje tym, że staje ona tylko „bezwolnym” instrumentem w rękach interpretatora, co może prowadzić do wyników wykładni, które często są nie do pogodzenia z celami prawa, które możemy przypisać prawodawcy.

20

On the maxim of clara non sunt interpretanda

63%

Mikołajewicz J.

Studia Prawa Publicznego

|

2015

|

issue 2(10)

77-88

PL

Powstała na gruncie polskim oryginalna koncepcja wykładni Macieja Zielińskiego, zwana koncepcją derywacyjną, w sposób nieuchronny starła się z dotychczas przyjmowaną koncepcją wykładni prawa (której najwybitniejszym przedstawicielem był J. Wróblewski), w myśl której przedmiotem wykładni prawniczej jest ujaśnianie tekstu prawnego (stąd stosowana nazwa tej koncepcji – koncepcja klaryfikacyjna). Stanowisko M. Zielińskiego ująć by można za pomocą paremii omnia sunt interpretanda w opozycji do podnoszonej paremii clara non sunt interpretanda. O ile stanowisko Macieja Zielińskiego (koncepcji derywacyjnej) w tym sensie jest niezmienne, że nieustannie podnosi wagę wykładni prawa dla samego odtworzenia normy prawnej, to stanowisko zwolenników paremii clara non sunt interpretanda – w toku sporu nie da się jej adherentów identyfikować jedynie ze zwolennikami stanowiska Jerzego Wróblewskiego (koncepcja klaryfikacyjna) – ewoluuje. Stałym elementem tej ewolucji jest tendencja do nadawania sensowności samej tej paremii. W zabiegach tych uczestniczą również zwolennicy koncepcji derywacyjnej. O ile pierwotną treść tej paremii można by, za O. Boguckim i M. Zielińskim, sprowadzić do tezy o jej antyinicjacyjnym charakterze, to po reinterpretacji Z. Ziembińskiego, nadal posługując się lapidarnym ujęciem O. Boguckiego i M. Zielińskiego, trzeba by mówić o jej antykontynuacyjnym charakterze, co skądinąd zbliża tę swoiście polską paremię, do powszechnej w naszym kręgu kulturowym zasady interpretatio cessat in claris. Zauważmy, że o ile pierwsza interpretacja przedstawia się jako metodologicznie bezzasadna, o zasadności drugiej można orzec dopiero po odniesieniu do przyjmowanego kryterium jasności rezultatu. Te oczywiste słabości obu wersji zasady clara… skłaniają zwolenników zachowania tego zwrotu w języku prawniczym do podania trzeciej, tym razem pragmatycznej wersji jej treści. Otóż sprowadzałaby się ona do przerwania dyskursu wykładniowego po podaniu jakiegoś autorytatywnego wyniku. Na interpretację tę, przynajmniej tak się wydaje prima vista, i zwolennicy M. Zielińskiego koncepcji wykładni mogliby się zgodzić, jednak z wyraźnym zaznaczeniem, że po pierwsze: pojęcia autorytatywny nie należy mylić z autorytarny; oraz po wtóre: przed przyjęciem określonego autorytatywnego wyniku wykładni zawsze dokona się sprawdzenia jego aktualności w stosunku do przedmiotowego momentu stosowania prawa.

EN

The original concept of legal interpretation developed in Poland by Professor Maciej Zieliński, also known as the derivative concept of interpretation, has inevitably been juxtaposed against the previously accepted concept of legal interpretation (the most prominent representative of which was J. Wróblewski), according to which the point of legal interpretation is to clarify a legal text (hence the name given to this concept: a clarification concept). M. Zieliński’s views can be encapsulated in the maxim of omnia sunt interpretanda, in opposition to the maxim of clara non sunt interpretanda which is discussed in this study. While M. Zieliński’s view (the derivative concept) is in a certain sense stable in that it continually underscores the importance of legal interpretation for the purposes of the reconstruction of legal rules, the views of the adherents of the maxim clara non sunt interpretanda (who for the purposes of this discussion should not be identified with the adherents of J. Wróblewski’s position falling under the clarification concept) continue to evolve. An inclination to attribute a meaning to this very maxim remains a permanent element of this evolution. Supporters of the derivative concept are also party to these discussions. While the original content of this maxim could, according to O. Bogucki and M. Zieliński, be reduced to a thesis of its anti-initiation nature, following the interpretation by Z. Ziembiński (but still using the concise concept of the two scholars), the maxim merits a different interpretation as an anti-continuation principle, which otherwise brings this specifically Polish maxim closer to the universal principle in our cultural sphere of interpretatio cessat in claris. It is also noteworthy that while the former interpretation appears as methodologically unfounded, the adequacy of the latter may be recognized only after its reference to the adopted criterion of the clarity of the result of interpretation. These obvious weaknesses of both versions of the principle of clara… prompt those who support maintaining this expression in the legal language to give it a third, this time pragmatic, version of its content. This third version would amount to bringing an interpretation discourse to an end, having first provided an authoritative result of interpretation.

Refine search results

Oryginalizm Antonina Scalii jako teoria wykładni prawa

Zakres stosowania opieki nad zdrowym dzieckiem (art. 188 Kodeksu pracy)

LEGISLATIVE HISTORY AS AN INTERPRETATIVE TOOL IN UNI- AND MULTINLINGUAL LEGAL SYSTEMS (BASED ON THE EXAMPLE OF POLAND AND THE UE)

Right to reimbursement of excise duty versus tightening of tax system through interpretation of law

Konsekwencje normatywnoprawne przyjęcia nowej definicji muzeum ICOM

Uzasadnianie twierdzeń interpretacyjnych z perspektywy derywacyjnej koncepcji wykładni prawa

Argument from Precedent in Legal Interpretation of Texts of Legal Acts from the Perspective of a Derivative Concept of Legal Interpretation

On Possible Applications of Paul Ricoeur’s Thought in Legal Theory

O NIEKTÓRYCH KONSEKWENCJACH STOSOWANIA ZASADY ŻYCZLIWEJ INTERPRETACJI PRZEPISÓW – REFLEKSJE NA TLE ART. 7A KODEKSU POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

O sposobach pojmowania twórczego charakteru interpretacji

Wykładnia przesłanek autorskoprawnej ochrony w przypadkach tak zwanych granicznych. Zarys metody

O różnych ujęciach pojęcia jasności prawa

Values in Zygmunt Ziembiński’s theory of legal interpretation: sources

Instrumentalizacja prawa i instrumentalne użycie prawa a jego wykładnia

Cognitive Theory of Metaphor and Jerzy Wróblewski's Concept of Legal Interpretation

Wykładnia prawa jako działanie optymalizacyjne

Prawne bazy danych i ich funkcje w procesie wykładni i stosowania prawa

Zasada nullum crimen sine lege jako źródło poszukiwania językowej granicy wykładni prawa karnego?

Wybrane aspekty odtwarzania celów w prawie gospodarki odpadami (cz. II)

On the maxim of clara non sunt interpretanda