Search results

1

Ewolucja regulacji prawnych kąpielisk w II Rzeczypospolitej

100%

Bobkier R.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2021

|

vol. 24

47-79

EN

After Poland regained independence in 1918, a number of legislative measures were taken to regulate bathing-related issues. In the Polish legal language, the term bathing had two meanings in the interwar period: sanitary – bathing establishments (public baths, places of hygiene) and places to rest by the water. The legal regulation was aimed, in particular, at the unification of five post-partition legal systems into one system. Exceptional civilization delays occurred in the area of the former Russian partition. Special provisions were in force in the field of ritual bathing establishments for the Jewish population. The Act on health resorts of 1922 provided for a special legal regime for sea bathing areas. Another source of regulation was the Ordinance on the organization and maintenance of public bathing establishments of 1922, which regulated, within a single legal act, both „bathing areas” in the present meaning of the word as well as sets of sanitary facilities for maintaining hygiene. The next important step was the Water Act of 1922, which did not contain a legal definition of the term „bathing beach” also established the principle of universal access to public waters. This act introduced the principle of obtaining the consent of the water-legal authorities to open a bathing water, which is still binding in subsequent acts of the Polish Water Law. The most complete regulation of bathing sites in freshwater and saltwater reservoirs in the Second Polish Republic was contained in the Provisions of the regulation on bathing establishments of 1936. This legal act was already in force throughout the country and regulated all bathing institutions intended for public use for hygiene, sports, and also ritualistic. In the legal order of the Polish People’s Republic and the Third Republic of Poland, the bathing facility appeared as an ambiguous term, referring to the sanitary facilities and the place for swimming until 1998.

PL

Po odzyskaniu przez Polskę w 1918 r. niepodległości podjęto szereg działań legislacyjnych mających na celu unormowanie zagadnień związanych z kąpieliskami. W polskim języku prawnym termin kąpielisko posiadał w okresie międzywojennym dwa znaczenia: sanitarne – zakładów kąpielowych (publicznych łaźni, miejsc utrzymania higieny) oraz miejsc, miejscowości wypoczynku nad wodą. Regulacje prawne miały w szczególności na celu unifikację pięciu pozaborczych systemów prawnych w jeden system. Wyjątkowe opóźnienia cywilizacyjne występowały na obszarze dawnego zaboru rosyjskiego. Szczególne przepisy obowiązywały w zakresie zakładów kąpielowych rytualnych dla ludności żydowskiej. Ustawa o uzdrowiskach z 1922 r. przewidywała szczególny reżim prawny dla kąpielisk morskich. Kolejnym źródłem regulacji było rozporządzenie o urządzeniu i utrzymywaniu zakładów kąpielowych publicznych z 1922 r., które regulowało, w ramach jednego aktu prawnego, tak „kąpieliska” w dzisiejszym znaczeniu tego słowa, jak i zespoły urządzeń sanitarnych służące utrzymaniu higieny. Kolejny ważny krok stanowiła ustawa wodna z 1922 r., która nie zawierała definicji legalnej terminu „kąpielisko”, ustanawiając jedynie zasadę powszechnego dostępu do wód publicznych. Ustawa ta wprowadziła, obowiązującą do dziś w kolejnych ustawach Prawo wodne, zasadę uzyskania zgody organów wodnoprawnych na otwarcie kąpieliska. Najpełniejsza w II Rzeczypospolitej regulacja kąpielisk w zbiornikach słodkowodnych i słonowodnych zawarta została w przepisach rozporządzenia o zakładach kąpielowych z 1936 r. Ten akt prawny obowiązywał już na obszarze całego kraju i regulował wszelkie instytucje kąpielowe, przeznaczone do publicznego użytku dla celów higienicznych, sportowych, a także rytualnych. W porządku prawnym Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej oraz III RP kąpielisko występowało jako pojęcie wieloznaczne, odnoszące się zarówno do urządzenia sanitarnego, jak i miejsca do pływania do roku 1998.

2

Występowanie i zwalczanie duru plamistego na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1904–1920

80%

Młudzik A.

Archiwum Historii i Filozofii Medycyny

|

2013

|

vol. 76/1

17-22

PL

Brak higieny był czynnikiem decydującym o rozprzestrzenianiu się wszawicy wśród ludności zamieszkującej obszar ziem litewsko-białoruskich. Dur plamisty przenoszony przez wszy stał się na tym obszarze chorobą endemiczną. O ile przed I wojną światową w szpitalu wileńskim leczono rocznie 600–800 zarażonych osób, o tyle w okresie od stycznia do marca 1919 roku codziennie do tego samego szpitala w Wilnie przyjmowano 600 chorych. Wzrostowi epidemii sprzyjały przemarsze wojsk i migracje ludności. Utrzymanie nawet podstawowej higieny było wówczas trudne. W zaistniałej sytuacji utworzono Komisariat Wileński, działający z ramienia dowodzonego przez płk. prof. Emila Godlewskiego Naczelnego Nadzwyczajnego Komisariatu do spraw Walki z Epidemiami. Działania Komisariatu Wileńskiego w zakresie zwalczaniu duru plamistego polegały głównie na profilaktyce (dezynsekcja, otwieranie łaźni i zakładów kąpielowych, tworzenie izolowanych łóżek epidemicznych).

EN

Lack of hygiene was a decisive factor in spreading pediculosis among people living in the area of Lithuania and Belarus. Typhus fever spread by lice turned out to be an endemic disease in this region. Before World War I 600– –800 infected patients per year were treated in the Vilnius hospital, whereas as many as 800 patients were admitted daily to the same hospital in the period between January and March 1919. Movement of troops and migration of people contributed to an outbreak of the epidemics. Maintaining even basic hygiene proved difficult at that time. In the abovementioned circumstances the Vilnius Commissariat was set up and was operating under the General Special Commissariat for Controlling Epidemics commanded by colonel professor Emil Godlewski. Activities of the Vilnius Commissariat included mainly prevention through extermination of insects, opening baths and bathing institutions and preventing the disease from spreading by setting up epidemic beds in order to isolate the patients.

3

Regulacje prawne zakładów kąpielowych rytualnych (mykw) dla ludności żydowskiej w II Rzeczpospolitej Polskiej. Zarys problematyki

80%

Bobkier R.

Zeszyty Naukowe Collegium Witelona

|

2022

|

vol. 1

|

issue 42

29-48

EN

The Jewish population, who arrived in Poland in the 11th century, constituted one tenth of the population in the Second Polish Republic. They had the constitutionally guaranteed right to freely profess the Mosaic religion, including ritual baths. Water, understood as a symbol of spiritual purification, is present in all the main religions of the world. However, it occupies a special place in Judaism. The mikvah, a ritual bath, is required in many cases of spiritual and physical uncleanness. In Poland, reborn after the partitions, Jewish mikvahs constituted more than half of all bathing establishments – public baths. Pursuant to the regulations governing the functioning of Jewish communities, introduced in 1919, their duty was to maintain ritual baths. Subsequent regulations defined this activity only in terms of the competence of the religious community. Commercial mikvahs were taxed like ordinary businesses. In the interwar period, sanitary regulations concerning mikvahs were included in two ordinances – in 1921 and in 1936. The latter regulation was in force until 2002, i.e. in three different forms of Polish statehood. Pursuant to the 1997 Act on the State’s Relationship to Jewish Religious Communities in the Republic of Poland, Jewish communities still care for ritual baths.

PL

Ludność żydowska, obecna na ziemiach polskich od XI w., stanowiła w II Rzeczpospolitej Polskiej dziesiątą część populacji. Posiadała ona konstytucyjnie zagwarantowane prawo do swobodnego wyznawania religii mojżeszowej, w tym do prowadzenia kąpieli rytualnych. Woda pojmowana jako symbol duchowego oczyszczenia obecna jest we wszystkich wielkich religiach świata. Szczególne jednak miejsce zajmuje w judaizmie. Mykwa, rytualna kąpiel, wymagana jest w szeregu przypadków nieczystości duchowej i fizycznej. W odrodzonej po zaborach Polsce ponad połowę wszystkich zakładów kąpielowych – łaźni publicznych stanowiły właśnie żydowskie mykwy. Zgodnie z wprowadzonymi w 1919 r. przepisami regulującymi funkcjonowanie gmin żydowskich, ich obowiązkiem było utrzymywanie kąpieli rytualnych. Kolejne przepisy określiły tę aktywność już tylko w kategoriach kompetencji gminy wyznaniowej. Mykwy prowadzące działalność komercyjną podlegały opodatkowaniu jak zwykłe przedsiębiorstwa. Przepisy sanitarne dotyczące mykw zawarte były w okresie międzywojennym w dwóch rozporządzeniach – z 1921 r. oraz z 1936 r. To ostatnie rozporządzenie obowiązywało aż do 2002 r., czyli w trzech różnych formach polskiej państwowości. Zgodnie z ustawą z 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej gminy żydowskie dbają nadal o łaźnie rytualne.

Refine search results

1 Archiwum Historii i Filozofii Medycyny

1 Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

1 Zeszyty Naukowe Collegium Witelona

2 Bobkier R.

1 Młudzik A.

1 2022

1 2021

1 2013

Ewolucja regulacji prawnych kąpielisk w II Rzeczypospolitej

Występowanie i zwalczanie duru plamistego na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1904–1920

Regulacje prawne zakładów kąpielowych rytualnych (mykw) dla ludności żydowskiej w II Rzeczpospolitej Polskiej. Zarys problematyki