Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: zapinka typu Dollkeim/Kovrovo

Sort By:

Limit search:

Zapinki bałtyjskie z Janowca nad Wisłą

100%

Kuś G.

Wiadomości Archeologiczne

2021

vol. LXXII

issue 72

194-199

The artefacts presented were found at site no. 3 (AZP 76-75/47) in Janowiec in the commune of Janowiec, Puławy County, located on a sandy terrace closing the Vistula River valley from the north-west. At the foot of the terrace, below the site, flows a small watercourse, which the locals call “Nieciecz”; it feeds the Plewka River, which has its confluence with the Vistula above Janowiec. The current bed of the Vistula River is about 2 km from the site (Fig. 1). The site, which can be described as a multicultural settlement, was discovered in 1981 during a surface survey conducted as part of the Archaeological Record of Poland; since 2016, fieldwalking and excavations have been regularly carried out at the site. Apart from isolated sherds of Trzciniec Culture pottery, the site also yielded Przeworsk Culture material, the oldest of which can be dated to phase A3, and the most numerous can be attributed to phases B2 and B2/C1–C1a. The youngest settlement horizon of the Przeworsk Culture is marked by a brooch of Almgren type 158, which can be classified as the Jakuszowice variant (according to I. Jakubczyk 2014), and a belt buckle similar to type H12 in the classification of R. Madyda-Legutko (1987). Fragments of the two brooches of Balt provenance, discussed in the article, can be dated to the later sections of the Early Migration Period and to the Late Migration Period. The beginning of early Slavic settlement is marked by fragments of bracelets with trumpet-shaped, ornamented terminals, which, with some reservations, can be dated to the 7th–8th century, as well as by late Avar belt fittings, dated to the 8th/9th century. The youngest early medieval artefacts can be dated to the 12th–13th century. During the excavations, modern period material was also recovered. The first of the finds discussed here is a copper-alloy fragment of a fibula with solid catchplate (Fig. 2:a.b). The fibula belongs to the Dollkeim/Kovrovo type, distinguished by A. Bitner-Wróblewska. Brooches of this type are mainly associated with the West Balt circle, where they are the most numerous. They are also known from Pomerania, Bornholm, Öland, Gotland and Finnish areas. One specimen was also found in Tomasze, Ostrołeka County, and in an unspecified locality in the Dnieper River basin. In the West Balt circle, Dollkeim/Kovrovo-type brooches are dated to the later stages of phase D and the beginning of phase E of the Migration period. The second find from Janowiec is a copper-alloy fragment of a spring from a rung brooch of a “pseudo-crossbow” construction (Fig. 2:c.d). Brooches of this type are found almost exclusively in the Balt areas, where they mark the developed stages of phase E of the Migration period. The finds from Janowiec can probably be regarded as signs of movement of small groups of West Balt people along the Vistula River.

Zaprezentowane materiały zostały znalezione na stanowisku nr 3 (AZP 76-74/47) w miejscowości Janowiec (dawniej Janowiec nad Wisłą), gm. loco, pow. puławski. Stanowisko jest położone na piaszczystej terasie zamykającej od zachodu dolinę Wisły. W pobliżu stanowiska przepływa niewielki ciek wodny nazywany lokalnie „Nieciecz” oraz rzeka Plewka znajdującą swe ujście do Wisły powyżej Janowca. Obecne koryto Wisły jest oddalone o ok. 2 km od stanowiska (ryc. 1). Stanowisko zostało odkryte w roku 1981 podczas badań powierzchniowych, prowadzonych w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski. Od roku 2016 prowadzone są tu regularne badania powierzchniowe i wykopaliskowe, którymi kieruje Grzegorz Kuś. Pracami wykopaliskowymi objęto dotychczas obszar o powierzchni zaledwie 1,8 ara, a szczegółową prospekcją powierzchniową objęto obszar ok. 3 ha. Pozyskano przy tym materiały, które można datować na okres wpływów rzymskich, wczesne średniowiecze oraz liczne znaleziska nowożytne. Podczas prospekcji powierzchniowej pozyskano również dwa omawiane przedmioty, które można datować na okres wędrówek ludów. Pierwszym znaleziskiem jest wykonany ze stopu miedzi fragment fibuli z pełną pochewką, o kuszowatej konstrukcji (ryc. 2: a, b). Fibulę można zaliczyć do wydzielonego przez A. Bitner-Wróblewską typu Dollkeim/Kovrovo. Zapinki tego typu wiązane są głównie z kręgiem zachodniobałtyjskim, gdzie występują najliczniej. Znane są również z Pomorza, Bornholmu, Olandii, Gotlandii oraz obszarów fińskich. Jeden egzemplarz został również znaleziony w miejscowości Tomasze pow. ostrołęcki oraz w bliżej nieokreślonej miejscowości w dorzeczu Dniepru. W kręgu zachodniobałtyjskim zapinki typu Dollkeim/Kovrovo datowane są na młodsze odcinki fazy D i początki fazy E okresu wędrówek ludów. Drugim znaleziskiem z Janowca jest wykonany ze stopu miedzi fragment sprężyny zapinki szczeblowej o konstrukcji „pseudokuszowatej” (ryc.2: c, d). Zapinki tego typu znane są niemal wyłącznie z obszarów bałtyjskich, gdzie są datowane na rozwinięte odcinki fazy E okresu wędrówek ludów. Znalezisk z Janowca, można chyba traktować jako ślady krótkotrwałego pobytu, czy raczej postoju, w trakcie wyprawy niewielkich grup Estiów szlakiem wzdłuż Wisły. Nie można jednak wykluczyć, że wzdłuż takiego szklaku funkcjonowała sieć bardzo rozproszonego osadnictwa, a miejscowa ludność była zaangażowana w organizację dalekosiężnej wymiany. W wyjaśnieniu tej kwestii mogą jednak pomóc tylko kolejne odkrycia.

Refine search results

1 Wiadomości Archeologiczne

1 Kuś G.

1 2021

Search results

Zapinki bałtyjskie z Janowca nad Wisłą