Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 4

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  zapożyczenia niemieckie
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Geschichte und Gegenwart der kaschubisch-polnisch-deutschen Sprachkontakte

100%
Bartelik P.
Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
|
2019
|
vol. 75
29-43
PL
Artykuł rozpatruje różnorodne aspekty historii i współczesności kontaktów językowych kaszubszczyzny z polszczyzną i z językiem niemieckim (lub jego dialektami), które są doskonałymi przykładami heterogenicznych i skorelowanych procesów, mechanizmów i tendencji o charakterze filogenetycznym, wynikających z kontaktów językowych i modyfikowanych przez współczesne tendencje normatywne. Wychodząc z szerokiego kontekstu historycznego kontaktów językowych zilustrowanych tu leksemami poszczególnych warstw zapożyczeń i wyróżniającego się przede wszystkim zjawiskami dyglosji i tryglosji językowej, przeprowadzone badania koncentrują się na współczesnym, normatywnym statusie zapożyczeń z niemczyzny. Na podstawie zebranego korpusu pochodzącego z nowych słowników kaszubskich przeanalizowano więc przypadki zastępowania zasymilowanych pożyczek przez rodzime leksemy i ich pozycjonowania w hierarchii odpowiedników danego lematu.
EN
This contribution examines various aspects of historical and contemporary language contacts between Kashubian, Polish and German (and its dialects), which are excellent examples of heterogeneous and correlated processes, mechanisms and tendencies with phylogenetic, contact-induced and normative background. Beginning with a wide historical context of language contact, which has been illustrated with lexemes of particular language contact stages and which can be characterized mainly with the phenomena of diglossia and triglossia, the survey concentrates on the contemporary, normative status of German loanwords. On the basis of the investigated corpus, which has been collected from newer dictionaries of Kashubian, various tendencies in the language norm of contemporary Kashubian have been analyzed. These involve, above all, the processes of the substitution of assimilated German loans with native equivalents and their positioning in the hierarchy of a given lemma’s equivalents.
2
Publication available in full text mode
Content available

Słowniki gwarowe z obszaru tzw. osadnictwa głuchoniemieckiego jako źródło do badań germanizmów leksykalnych

100%
Karaś H.
Gwary Dziś
|
2023
|
vol. 16
83-97
EN
The aim of the article is to present dialectal dictionaries from the area of the “Deaf German” settlement (Carpathian Foothills) as sources for a study of lexical Germanisms. The term “Deaf Germans” (German Taubdeutsche, Walddeutsche) refers to the descendants of German settlers from the period of medieval colonization in the Carpathian Foothills. It covers the area between Tarnów and the vicinity of Łańcut, with several islands of this settlement identified around Tarnów, Biecz and Gorlice, Krosno, Rzeszów and Łańcut. The analysis covers 20 dictionaries and word collections of the past (from the late 19th and early 20th centuries) and contemporary (the late 20th and early 21st centuries), also differentiated geographically, volume-wise and lexicographically (by the method of elaboration). They are a valuable source for a study of lexical borrowings used in dialects in this area, confirming their formal (phonetic and morphological) and semantic diversity. A significant part of the set of Germanisms are rare words, limited only to dialects of south-eastern Lesser Poland.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie słowniczków gwarowych z obszaru tzw. osadnictwa głuchoniemieckiego jako źródeł do badań germanizmów leksykalnych. Termin „Głuchoniemcy” odnosi się do potomków osadników niemieckich, którzy głównie w średniowieczu osiedlili się wśród ludności polskiej na Pogórzu Karpackim. Obejmuje teren od Tarnowa po okolice Łańcuta, na którym wyróżnia się kilka wysp tego osadnictwa (okolice Tarnowa, Biecza i Gorlic, Krosna, Rzeszowa i Łańcuta). Analizą objęto 20 słowników i zbiorków wyrazowych dawnych (z końca XIX i pocz. XX w.) oraz współczesnych (koniec XX i pocz. XXI w.) zróżnicowanych także geograficznie, objętościowo i leksykograficznie (sposobem opracowania). Są one cennym źródłem do badań zapożyczeń leksykalnych używanych w gwarach na tym obszarze, poświadczają ich zróżnicowanie formalne (fonetyczne i morfologiczne) oraz semantyczne. Znaczną część zbioru germanizmów stanowią wyrazy rzadkie, ograniczone tylko do gwar Małopolski południowo-wschodniej.
3
Publication available in full text mode
Content available

Zapożyczenia niemieckie w gwarze spiskiej (na podstawie materiału zgromadzonego w Korpusie spiskim)

80%
Kostecka-Sadowa A.
Gwary Dziś
|
2019
|
vol. 11
EN
The article is an attempt at defining the range of lexical Germanisms in thematic fields in the Spisz dialect. This will allow to indicate which areas were most affected and to determine the numer of borrowings in specific semantic fields. The basis for the discussion is the Corps of Spisz.
PL
Artykuł jest próbą określenia na podstawie gwary spiskiej zasięgu germanizmów leksykalnych w polach tematycznych, które pozwolą wskazać, przez jakie dziedziny życia szerzyły się one najbardziej, z określeniem liczby zapożyczeń w poszczególnych polach semantycznych. Podstawą omówienia jest powstały Korpus spiski.
4

Luterok

80%
Czesak A.
Język Polski
|
2014
|
vol. 94
|
issue 1
69-75
PL
Artykuł dotyczy wyrazu "luterok" służbowy strój duchownych ewangelicko-augsburskich: krótka, czarna, do kolan sięgająca «sutanna» z białym kołnierzykiem pod stojącym kołnierzem surduta; surdut luterski. Wyraz ten jest zapożyczeniem z niemieckiego Lutherrock. Być może występuje w polskim języku ogólnym i dialektach śląskich od XIX wieku, lecz nie zanotowały go żadne słowniki. Autor porównuje omawiany wyraz z derywatami od podstawy proprialnej Luter w mowie ludności ewangelickiej śląska Cieszyńskiego, Słowacji, Moraw i Czech oraz katolickiej Małopolski, Warmii i części Mazur. Warmińsko-mazurskie luterok zinterpretowano jako homonimiczny derywat ekspresywny ewangelik, luteranin. Słowackie luterák wydaje się samodzielnym derywatem, a nie adaptacją różnego także znaczeniowo Lutherrock, wbrew opinii J. Kollára. Podkreślono trudność wydobywania i opisywania leksyki specyficznej dla ewangelików w polskim kontekście zdominowanym przez rzymski katolicyzm.
EN
The paper is concerned with the word "luterok", ‘the official dress of clergymen of the Evangelical Church of the Augsburg Confession: a short, knee-length, black “cassock” with a white collar under the stand-up collar of the frock coat; a Lutheran frock coat’. The word is a borrowing from the German "Lutherrock". It might have been present in standard Polish language and Silesian dialects since the 19th century, yet it was not entered in any dictionary. The author compares the word in question with derivatives of the proper noun base Luter existing in the speech of the Evangelical population in Cieszyn (Teschen) Silesia, Slovakia, Moravia, and the Czech Republic, and the Catholic population in the regions of Lesser Poland, Ermland (Warmia), and partly Masuria (Mazury). The word "luterok" used in Ermland and Masuria has been interpreted as a homonymous expressive derivative, ‘an Evangelical, a Lutheran’. Contrary to the view of J. Kollár, the Slovak "luterák" appears to be an independent derivative rather than an adaptation of "Lutherrock" which has different meaning. The paper emphasises the difficulty of identifying and describing the lexicon specific to Evangelicals in the Polish context, dominated by Roman Catholicism.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.