Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 9

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  zasada demokratycznego państwa prawnego
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

The Origin and Evolution of the Principle of a Democratic State of Law on the Grounds of the Constitution of the Republic of Poland

100%
Serzhanova V.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego
|
2020
|
issue 5 (57)
113-126
EN
The principle of a state of law belongs to the basic canons of contemporary democracy and remains the fundamental constitutional value and principle of all the democratic states. Its scope and interpretation usually are derived from the national constitutional order and results primarily from the basic law. In the Constitution of the Republic of Poland of 1997, being currently in force, it adopted the formula of the principle of a democratic legal state, combining the elements of a state of law, the rule of law and the democratic method of exercising power. Its contemporary understanding is derived from the output of the European constitutional law doctrine, the systemic experience of states with mature, established and solidified traditions of democracy, as well as from the judicature of the Constitutional Tribunal. This paper aims at conducting analysis of the content and scope of the principle of a democratic legal state provided by the Polish basic law.
PL
Zasada państwa prawnego należy do podstawowych kanonów współczesnej demokracji i pozostaje fundamentalną wartością konstytucyjną oraz zasadą wszystkich państw demokratycznych. Jej zakres i interpretacja zwykle wywodzą się z krajowego porządku konstytucyjnego i wynikają przede wszystkim z ustawy zasadniczej. W obowiązującej obecnie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. przyjęła ona formułę zasady demokratycznego państwa prawnego, łącząc w sobie elementy państwa prawnego, praworządności i demokratycznej metody sprawowania władzy. Jego współczesne rozumienie wywodzi się z dorobku europejskiej doktryny prawa konstytucyjnego, doświadczeń ustrojowych państw o dojrzałych, ugruntowanych i utrwalonych tradycjach demokracji, a także z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Niniejsze opracowanie ma na celu przeprowadzenie analizy treści i zakresu zasady demokratycznego państwa prawnego przewidzianej w polskiej ustawie zasadniczej.
2

Krytyka prawa przez autorów tekstów prasowych w kontekście zasady demokratycznego państwa prawnego

100%
Gmerek K.
Acta Iuris Stetinensis
|
2016
|
issue Acta Iuris nr 14
PL
Głównym celem niniejszego artykułu jest analiza zjawiska krytyki prawa przez autorów tekstów prasowych. Zagadnienie zostało omówione w kontekście jednej z zasad współtworzących zasadę demokratycznego państwa prawnego – zasady poprawnej legislacji. Punktem wyjścia analizy materiału empirycznego jest charakterystyka zasady poprawnej legislacji jako zasady prawa w ujęciu systemowym oraz zasady demokratycznego państwa prawnego, z której zasada poprawnej legislacji (jak szereg innych norm-zasad) została wyinterpretowana.
EN
The main purpose of this article is to show certain aspects of the phenomenon of the criticism of law bythe press (by journalists and other authors). This issue is discussed in the contextof one of the norm-principles of law co-creatingthe principle of the rule of law – the principle of proper legislation. The legislative process in a democratic state is determined by legal norms. Some of them are thenorm-principles of law (principles of law in a directive sense)which collectively makeup the principleof proper legislation. This norm-principle of lawsets certain obligations for the legislator. The way in which the lawmaker fulfills them is subjected to criticism by the press.
3
Publication available in full text mode
Content available

Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 12 listopada 2020 r., sygn. I SA/Gl 539/20

84%
Brzeziński B.
Kwartalnik Prawa Podatkowego
|
2022
|
issue 2
109-118
EN
The commentary is devoted to the analysis of the judgment of the Provincial Administrative Court in Gliwice of November 12, 2020 (I SA/Gl 539/20). The comment endorsed the position of the administrative court, which found inadmissibility in the light of the principle of a democratic state ruled by law and the resulting requirement of state loyalty to the citizen in a situation, where the tax administration first silently accepted tax declarations submitted by the taxpayer, and then – after some time – questioned them as inconsistent with the jurisprudence of the Court of Justice of the European Union.
PL
Glosa poświęcona jest analizie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 12 listopada 2020 r., sygn. I SA/Gl 539/20. Zaaprobowano w niej stanowisko sądu administracyjnego, który uznał niedopuszczalność – w świetle zasady demokratycznego państwa prawnego i wynikającego z tego wymogu lojalności państwa wobec obywatela – sytuacji, w której administracja podatkowa najpierw milcząco przyjmowała deklaracje podatkowe złożone przez podatnika, a po pewnym czasie zakwestionowała je jako niezgodne z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
4
Publication available in full text mode
Content available

Sądy konstytucyjne w państwach Kaukazu Południowego (Armenia, Azerbejdżan, Gruzja)

84%
Czachor R.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego
|
2023
|
issue 1(71)
77-88
PL
Funkcjonowanie wyodrębnionych organów sądownictwa konstytucyjnego jest w Europie obecnie powszechnym standardem, również w państwach postradzieckich. Poniższy artykuł jest próbą ogólnego spojrzenia na ustrój sądów konstytucyjnych w Armenii, Azerbejdżanie i Gruzji. O ile Armenia i Gruzja podejmują demokratyczne reformy, Azerbejdżan pozostaje skonsolidowaną autokracją, co uzasadnia podjęcie porównania istniejących tam rozwiązań. Wskazano, że ich rozwiązania są zgodne z europejską praktyką, aczkolwiek nie ma tam jednolitego modelu. Różnice dotyczą sposobu wyboru sędziów, zakresu kompetencji sądów i podmiotów uprawnionych do składania skarg. Nie znalazła potwierdzenia hipoteza, że model azerbejdżański, jako funkcjonujący w państwie autorytarnym, będzie znacząco różnić się od rozwiązań obowiązujących w Armenii i Gruzji.
EN
The functioning of the constitutional courts is a European standard, widely accepted also in post-Soviet countries. The following paper looks at the basic legal provisions of the constitutional courts in Armenia, Azerbaijan, and Georgia from a comparative perspective. While Armenia and Georgia undertake some democratic reforms, Azerbaijan remains a consolidated autocracy, what justifies such comparisons. It argues that despite being in line with European practice, there is no one model of a South Caucasus of the constitutional judiciary. The most important differences affect the nomination of judges, the scope of competencies, and the subjects eligible to submit the complaints. The study did not confirm the hypothesis that the model of the constitutional judiciary in Azerbaijan, as an authoritarian state, differs significantly from the more democratic models of Armenia and Georgia.
5
Publication available in full text mode
Content available

Skarga nadzwyczajna jako instrument kontroli zgodności prawomocnych orzeczeń z art. 2 Konstytucji

84%
Tarnacka A.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego
|
2022
|
issue 5(69)
39-51
PL
Do zadań Sądu Najwyższego należy sprawowanie wymiaru sprawiedliwości poprzez kontrolę nadzwyczajną prawomocnych orzeczeń sądowych w celu zapewnienia ich zgodności z art. 2 Konstytucji RP, gdzie unormowana została zasada demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. Zadaniem tego środka zaskarżenia jest korygowanie prawomocnych orzeczeń sądowych dotkniętych fundamentalnymi wadami prawnymi, które nie powinny zapaść w demokratycznym państwie prawnym. W niniejszej pracy za hipotezę badawczą przyjęto istotność funkcjonowania skargi nadzwyczajnej z uwagi na afirmowaną przezeń zasadę demokratycznego państwa prawnego. Weryfikacji hipotezy badawczej dokonano za pomocą metody polegającej na analizie funkcjonowania skargi nadzwyczajnej. Rozważania przeprowadzone na przykładzie wyroku Sądu Najwyższego z 8 maja 2019 r., sygn. akt I NSNc 2/19 pozwoliły na potwierdzenie hipotezy i wysnucie wniosku, że ochrona realizowana przez przedstawiony środek kontroli to znaczący instrument wspierania skutecznego wymiaru sprawiedliwości, a zadanie Sądu Najwyższego, jakim jest kontrola nadzwyczajna prawomocnych orzeczeń sądowych w celu zapewnienia ich zgodności z art. 2 Konstytucji RP to ważna i potrzebna kompetencja.
EN
The Supreme Court is responsible for administering justice through extraordinary control of final court judgments in order to ensure their compliance with art. 2 of the Polish Constitution. In this paper, the research hypothesis is the significance of the functioning of an extraordinary complaint due to the principle of a democratic state ruled by law that it affirms. The research hypothesis was verified by the method of analyzing the functioning of an extraordinary complaint. Considerations on the basis of the judgment of the Supreme Court of May 8, 2019, file ref. no. I NSNc 2/19 allowed to confirm the hypothesis and to draw a conclusion that the protection afforded by the presented control measure is an important instrument for supporting effective administration of justice, and the presented task of the Supreme Court concerning the compliance of judgments with Art. 2 of the Constitution is an important and necessary competence.
6

Zasada proporcjonalności w regulacjach z zakresu nadzoru nad rynkiem finansowym

67%
Skoczek J. F.
Pieniądze i Więź
|
2014
|
vol. 17
|
issue 4(65)
102-106
PL
Artykuł porusza tematykę stosowania przez ustawodawcę, wyrażonej w art. 2 Konstytucji, zasady demokratycznego państwa prawnego, w szczególności wynikającej z niej zasady proporcjonalności. Racjonalny prawodawca, wprowadzając nowe normy powinien zapewnić, aby były one jak najmniej uciążliwe dla ich adresatów i aby cele, które mają zostać osiągnięte za pomocą owych norm, zostały osiągnięte w sposób możliwie najmniej ograniczający prawa i wolności obywateli. Autor krytycznie analizuje stosowanie zasady proporcjonalności w regulacjach z zakresu nadzoru nad rynkiem finansowym, ze szczególnym uwzględnieniem ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych z dnia 5 listopada 2009 roku (oraz jej późniejszych nowelizacji), wprowadzającej nadzór państwowy nad kasami. W oparciu o wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności wyżej wymienionej ustawy z Konstytucją oraz stanowiskami stron oraz uczestników postępowania przed Trybunałem, autor stara się odpowiedzieć na pytanie, czy w przypadku oddania spółdzielczych kas pod nadzór Komisji Nadzoru Finansowego został odpowiednio przeprowadzony przez ustawodawcę test proporcjonalności oraz czy została zachowana zasada minimalnej ingerencji prawotwórczej.
EN
The subject matter of this article concerns the rule of law (pol. zasada demokratycznego państwa prawnego), expressed in the Article 2 of the Polish Constitution, and particularly the implied by it the rule of proportionality. Introduction of new regulations by the rational legislator is expected to ensure their minimal nuisance to the recipients; moreover achievement of all intended goals shall be accomplished in a way that minimally limits rights and liberties of citizens. The Author critically analyses the application of the proportionality rule in regulations on supervision over the financial market, in particular of the Credit Unions Act of November 05, 2009 (with amendments) introducing the state supervision over credit unions. Based on the motion to the Constitutional Court (pol. Trybunał Konstytucyjny) regarding declaration of the abovementioned act to be unlawful (non-conformity with the Constitution), and standpoints of the Parties and Participants of the proceeding before the Constitutional Court, the Author tries to answer the question: “whether the legislator had taken the proportionality test before it decided to put the credit unions under the supervision of the Polish Financial Supervision Authority (pol. Komisja Nadzoru Finansowego) and whether the rule of the minimal interference has been kept”.
7
Publication available in full text mode
Content available

Granice interpretacji zasady demokratycznego państwa prawnego

67%
Bałaban A.
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
|
2018
|
vol. 80
|
issue 1
53-59
EN
Article 2 of the Constitution of the Republic of Poland contains a provision with an overwhelming normative potential, which was already known at the time of its introduction (29 December 1989) into the Constitution of the Polish People’s Republic and its continuation in an unchanged form in a newly adopted constitutional act on 2 April 1997. In 1989 it was supposed to become an ‘antidote’ to the doctrine of the ideologisation of the Constitution, replacing the rule that ‘The People’s Republic of Poland is a socialist state’ contained in Article 1 of the Constitution. In 1997, its revolutionary role was replaced by the role of the legal value, understood in two ways. Firstly, it was supposed to be the basis for a system of detailed principles, tools and guarantees necessary to build an efficient democratic and just state. Secondly, it was supposed to create a presumption of the dominance of such an idea and be a source of exponential interpretations that would supplement and improve the functioning of a new, classical formula of the state. The three-component constitutional formula of the rule of law, democracy and justice means the coupling of legal and axiological tools in defence of the state, nation and citizens (individuals). Its division into threeseparate elements (the rule of law, a democratic state, a just state), encountered in constitutional law textbooks, weakens this formula and also diminishes the importance of its three derivatives. The democratic and ‘justice’ element of this principle, if we are to seek its own separate, independent meanings, is developed in further principles and norms of the Constitution. An important question as to the scope of the effect of broad interpretations of the principle of a democratic rule of law is the search for interpretations that are erroneous and burdened with consequences. Thisgroup, I believe, includes the problem of the Constitutional Tribunal postponing the entry into force of decisions declaring the loss of validity of a binding normative act contrary to an act of higher legal force and the problem of the significance of the principle of budgetary equilibrium for the case-law of the Constitutional Tribunal.
PL
Artykuł 2 Konstytucji RP zawiera przepis o nader znacznym potencjale normatywnym, co było wiadome w chwili jego wprowadzania (29 grudnia 1989) do Konstytucji PRL i utrzymania go w niezmienionej formie w nowo uchwalonym 2 kwietnia 1997 r. akcie konstytucyjnym. W 1989 r. miał się stać „odtrutką” na doktrynę ideologizacji konstytucji, zastępując zawartą w art. 1 dotychczasową zasadę „PRL jest państwem socjalistycznym”. W 1997 r. jego dotychczasową rewolucyjną rolę zastąpiła rola wartości prawnej dwojako rozumianej. Po pierwsze, miał być podstawą systemu szczegółowych zasad, narzędzi i gwarancji niezbędnych do budowy sprawnego demokratycznego i sprawiedliwego państwa. Po drugie, miał stwarzać domniemanie dominowania takiej idei i być źródłem interpretacji wykładniczych uzupełniających i usprawniających funkcjonowanie nowej, klasycznej formuły państwa. Trójskładnikowa konstytucyjna formuła państwa prawnego, demokratycznego i sprawiedliwego oznacza sprzężenie narzędzi prawnych i aksjologicznych w obronie państwa, Narodu i obywateli (jednostek). Jej rozbicie na trzy oddzielne elementy (państwo prawne, państwo demokratyczne, państwo sprawiedliwe), spotykane w podręcznikach prawa konstytucyjnego, osłabia tę formułę, a także umniejsza znaczenie trzech jej pochodnych. Element demokratyczny i „sprawiedliwościowy” omawianej zasady, jeśli mielibyśmy poszukiwać jego odrębnych, samoistnych znaczeń, rozwinięty jest w dalszych zasadach i normach Konstytucji. Istotnym pytaniem co do zakresu konsekwencji szerokich zabiegów interpretacyjnych zasady demokratycznego państwa prawnego jest poszukiwanie interpretacji błędnych i zarazem brzemiennych w konsekwencje. Do tej grupy należy, jak sądzę, problem odraczania przez Trybunał Konstytucyjny wejścia w życie wyroków o utracie mocy obowiązującej aktu normatywnego sprzecznego z aktem o wyższej mocy prawnej oraz znaczenia dla orzecznictwa Trybunału zasady równowagi budżetowej.
8
Publication available in full text mode
Content available

The Principle of Appropriate vacatio legis as an Element of the Principle of Protection of Citizens’ Trust in the State and the Law it Makes

67%
Stefaniuk M. E.
Studia Iuridica Lublinensia
|
2016
|
vol. 25
|
issue 1
EN
The issue concerning the principles of constitutional law has a special dimension because their role is not confined only to this branch of law. They are the principles of the whole legal order. The doctrine of constitutional law deals with the problems of law principles, yet its representatives have highly divergent views on many questions, in particular regarding the constitutional principle of law, the catalogue of principles, or their ontological status. The subject of interest of constitutionalists is first of all the content analysis of individual constitutional principles. Many questions are left to law theorists, the reference to the findings of the Polish law theory or to concepts defined as “external” (developed within the world’s law theory and philosophy) being comparatively rare. The law doctrine and judicial decisions regard the principle of appropriate vacatio legis as a constitutional one. It was derived by the Polish Constitutional Tribunal from the principle of democratic state under the rule of law through the principle of protection of citizens’ trust in the state and the laws it establishes. Although this principle is not explicitly expressed in Poland’s Constitution of 2nd April 1997, its position as a constitutional principle is not challenged. The principle of appropriate vacatio legis satisfies the requirements of the doctrine expected from law principles, it has a strong axiological justification associated with the need to ensure legal security, and it is deeply rooted in cultural-legal tradition.
PL
Problematyka zasad prawa konstytucyjnego ma wymiar szczególny, gdyż ich rola nie ogranicza się wyłącznie do tej gałęzi prawa. Są one jednocześnie zasadami całego porządku prawnego. Doktryna prawa konstytucyjnego podejmuje problematykę zasad prawa, jednak w wielu kwestiach wśród jej przedstawicieli panuje znaczna rozbieżność poglądów, zwłaszcza odnośnie do pojęcia konstytucyjnej zasady prawa, katalogu zasad czy ich statusu ontologicznego. Przedmiotem zainteresowania konstytucjonalistów jest przede wszystkim analiza treściowa poszczególnych zasad konstytucyjnych. Wiele kwestii jest pozostawionych teoretykom prawa, przy czym powoływanie się na ustalenia polskiej teorii prawa czy na koncepcje określane jako „zewnętrzne” (opracowane w ramach światowej teorii i filozofii prawa) ma miejsce stosunkowo rzadko.Za konstytucyjną zasadę prawa doktryna prawa i orzecznictwo uważają zasadę odpowiedniego vacatio legis. Została ona wyprowadzona przez polski Trybunał Konstytucyjny z zasady demokratycznego państwa prawnego za pośrednictwem zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez to państwo prawa. Chociaż nie jest to zasada expressis verbis wyrażona w Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., jej pozycja jako zasady konstytucyjnej nie jest kwestionowana. Zasada odpowiedniego vacatio legis spełnia wymagania stawiane przez doktrynę zasadom prawa, ma silne uzasadnienie aksjologiczne wiążące się z potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa prawnego oraz mocne zakorzenienie w tradycji kulturowo-prawnej.
9
Publication available in full text mode
Content available

UWAGI NA TEMAT SPRAWIEDLIWOŚCI PROCEDURALNEJ MODELU SKARGI NA PRZEWLEKŁOŚĆ POSTĘPOWANIA KARNEGO

59%
Ochnio A.
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
|
2012
|
vol. 74
|
issue 4
51-63
EN
The paper discusses a model of proceedings initiated by a complaint against excessive length of criminal proceedings introduced in the Act of 17 June 2004 on a complaint against violation of a party’s right to have a case examined without undue delay preparatory and judicial proceedings (Journal of Laws 2004, No. 179, item. 1843 as amended). A legislative solution which does not provide for the possibility of appeal against a judgment on lengthiness raises the question of the constitutionality and procedural fairness of such regulation. Moreover, it is unclear whether such a solution was intentional, or is the result of so-called legislative ‘omission’. The existence of the right to appeal against the judgment is a consequence of the choice between the model of incidental proceedings and proceedings on the merits, which reflects the jurisprudence of the Constitutional Court (Trybunał Konstytucyjny) and the Supreme Court. The civil law structure of the State Treasury for the purposes of liability for damages used in the Act, together with a simultaneous limitation of the application of elements of adversarial proceedings, makes the position of the Treasury in the course of the proceedings rather problematic. The existing law requires amendments towards an increased involvement of the contradictory elements. Recognition of the current model of proceedings based on the auxiliary principle of the rapidity as satisfactory would be highly inappropriate in light of the guiding principles of the Polish criminal procedure.
PL
Artykuł traktuje o modelu postępowania zainicjowanego skargą na przewlekłość postępowania karnego, który został ukształtowany w ustawie z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. 2004, Nr 179, poz. 1843 ze zm.). Rozwiązanie legislacyjne nieprzewidujące możliwości zaskarżenia orzeczenia w przedmiocie przewlekłości budzi wątpliwości natury konstytucyjnej i rodzi pytanie, czy ukształtowana w ten sposób procedura jest sprawiedliwa. Ponadto niejasne jest, czy rozwiązanie takie było zabiegiem celowym, czy też stanowi wynik tak zwanego „pominięcia” legislacyjnego. Istnienie prawa do zaskarżenia orzeczenia jest konsekwencją wyboru między modelem postępowania wpadkowego a pierwotnego, co odzwierciedla orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego oraz Sądu Najwyższego. Zastosowana w ustawie cywilnoprawna konstrukcja Skarbu Państwa dla potrzeb odpowiedzialności odszkodowawczej, przy jednoczesnym ograniczeniu kontradyktoryjności, sprawia, że pozycja Skarbu Państwa w toku postępowania jest problematyczna. Zmiany w ustawie powinny podążać w kierunku większej kontradyktoryjności. Uzasadnienie obecnego modelu, opartego na zasadzie pomocniczej szybkości postępowania, jest wysoce niewystarczające w świetle naczelnych zasad polskiego procesu karnego.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.