Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 4

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Teoria prototypu jest teorią semantyczną, zgodnie z którą przynależność do kategorii pojęciowych nie opiera się na zestawie określonych cech, lecz na podobieństwie do najbardziej reprezentatywnego egzemplarza danej kategorii. W związku z tym kategorie pojęciowe mogą nie poddawać się klasycznemu definiowaniu, a ich granice bywają rozmyte. Artykuł ten wspiera twierdzenia innych autorów, że teoria prototypów może znacząco pogłębić nasze rozumienie interpretacji prawniczej. Przepisy prawne są tradycyjnie formułowane jak klasyczne definicje, jednak rzadko są stosowane w ten sposób. Pojęcia ustawowe są często interpretowane z dużą elastycznością, przy wykorzystaniu szerokiej palety czynników pozatekstowych. Jest to szczególnie aktualne w przypadku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który stoi przed wyzwaniem stosowania wielojęzycznego, ponadnarodowego prawa Unii Europejskiej.
EN
Prototype theory is a semantic theory according to which the membership of conceptual categories is based not on a list of criterial features, but rather on the similarity to the most representative member of the category. Consequently, conceptual categories may lack classical definitions and rigid boundaries. This article supports the claims, already made by other scholars working in the field, that prototype theory may greatly augment our understanding of legal (i.e. statutory, judicial) interpretation. Legal provisions are traditionally written as classical definitions, but they are rarely applied that way. Statutory concepts tend to be interpreted with a great deal of flexibility, using a wide array of extra-textual factors. This is especially true for the case law of the Court of Justice of the European Union, which has to deal with the challenges of the multilingual, supranational law of the European Union.
EN
In this article, the authors analyse the manners of applying prior rulings in the process of law enforcement by the Polish courts. Three aspects of this issue are examined in sequence. Firstly, the manner of referring to rulings (e.g., quote, paraphrase, etc.). Secondly, situations, in which courts refer to other rulings (e.g., as a reference point, as an evidence of interpretative doubts, as a tool removing vagueness or ambiguity of a provision, as a methodological tip, as a legal basis of a ruling, etc.). Thirdly, the reasons for those acts of reference to appear. In conclusions, the authors juxtapose the analysis results with the practice of referring to judicial rulings, which is characteristic for countries applying the precedential law, and they also indicate basic differences between them.
PL
W niniejszym artykule autorzy analizują sposoby wykorzystania wcześniejszych orzeczeń w procesie stosowania prawa przez polskie sądy. Rozważają kolejno trzy aspekty tego zagadnienia. Po pierwsze, sposób, w jaki orzeczenia są powoływane (np. cytat, parafraza itd.). Po drugie, sytuacje, w których sądy odwołują się do innych orzeczeń (np. jako punkt wyjścia, jako dowód wątpliwości interpretacyjnych, jako narzędzie usuwające nieostrość czy wieloznaczność przepisu, jako wskazówka metodologiczna, jako podstawa prawna orzeczenia itd.). Po trzecie, powody, dla których odwołania te się pojawiają. We wnioskach autorzy zestawiają wyniki analizy z praktyką powoływania orzeczeń sądowych charakterystyczną dla krajów prawa precedensowego i wskazują na podstawowe różnice.
EN
In the interpretation of criminal law, an important role is played by the presumption of the common (general, colloquial) meaning of statutory expressions. Determining the common meaning in the process of applying the law is usually based on the linguistic intuition of the procedural authority or on dictionaries. In the article, we present an alternative sourceof knowledge about the common meaning of linguistic corpora. The use of corpora as a tool of legal interpretation has been intensively discussed in American literature for several years. The main objections are raised in the context of criminal law. The article reviews the main arguments raised in the American debate and relates them to Polish legal culture. Moreover, some exemplary corpus analyzes in criminal cases are presented, both in the context of legal interpretation and the assessment of linguistic elements of the facts of the case.
PL
W interpretacji prawa karnego dużą rolę odgrywa domniemanie znaczenia powszechnego (ogólnego, potocznego) wyrażeń ustawowych. Ustalanie znaczenia powszechnego w procesie stosowania prawa odbywa się zwykle na podstawie intuicji językowej organu procesowego lub słowników. W artykule przedstawiono konkurencyjne źródło wiedzy o znaczeniu powszechnym, jakim są korpusy językowe. Wykorzystanie korpusów jako narzędzia wykładni prawa jest od kilku lat intensywnie dyskutowane w literaturze amerykańskiej. Główne zastrzeżenia zgłaszane są w kontekście prawa karnego. Artykuł zawiera przegląd głównych argumentów podnoszonych w amerykańskiej debacie i odniesienie ich do polskiej kultury prawnej. Ponadto, przedstawione zostały przykładowe analizy korpusowe na gruncie spraw karnych, zarówno w kontekście wykładni prawa, jak i oceny językowych elementów stanu faktycznego.
EN
In American adjudicating practice and theory of statutory interpretation, great attention is paid to the notion of ordinary meaning of legal text. In order to determine the ordinary meaning, judges usually refer to their own linguistic intuition or dictionaries – both these methods give rise to a number of reservations that have been expressed in legal literature for years. In the last few years, courts have also started using linguistic corpora for this purpose. Linguistic corpora are electronic collections of authentic texts in a given language which can be analyzed using IT tools (e.g. searches, frequency lists, concordances, collocations). Corpus research requires considerable linguistic knowledge and technical skills, and in return it offers statistical data that can reveal a lot about the semantic layer of language. The use of corpora by judges – first in state courts, later also in the federal Supreme Court – sparked lively academic discussion. In Polish literature, this issue has not been discussed so far, which is why the article is essentially of a reporting nature. First, an outline of corpus linguistics is presented. Then the history of the use of linguistic corpora by US courts is reconstructed. Finally, the legal discussion about corpora in the US is presented, with particular emphasis on voices approving their use and on critical voices.
PL
W amerykańskiej praktyce orzeczniczej i teorii interpretacji dużą wagę przywiązuje się do pojęcia zwykłego znaczenia (ordinary meaning) tekstu prawnego. W celu ustalenia zwykłego znaczenia sędziowie odwołują się najczęściej do własnej intuicji lub do słowników – obie te metody nasuwają szereg zastrzeżeń, które od lat wyrażane były w literaturze. W ostatnich kilku latach sądy zaczęły w tym celu wykorzystywać również korpusy językowe. Korpusy językowe to elektroniczne zbiory autentycznych tekstów danego języka, które można analizować za pomocą narzędzi informatycznych (m. in. wyszukiwania, list frekwencyjnych, konkordancji, kolokacji). Badania korpusowe wymagają sporej wiedzy lingwistycznej i umiejętności technicznych, w zamian zaś oferują dane statystyczne, które mogą wiele powiedzieć m. in. na temat warstwy semantycznej języka. Użycie korpusów przez sędziów – najpierw sądów stanowych, później również federalnego Sądu Najwyższego – wywołało ożywioną dyskusję akademicką. W polskiej literaturze zagadnienie to nie było dotąd podejmowane, dlatego artykuł ma zasadniczo charakter sprawozdawczy. W pierwszej kolejności przedstawiony zostaje zarys językoznawstwa korpusowego. Następnie odtworzona jest historia wykorzystania korpusów przez amerykańskie sądy. Wreszcie, zreferowana zostaje amerykańska dyskusja na temat korpusów, ze szczególnym uwzględnieniem głosów aprobujących ich wykorzystanie i głosów krytycznych.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.