Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 12

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Stefan Wyszyński i Józef Tischner – ukryty dialog o najważniejszych polskich sprawach

100%
Wieczorek K.
Studia Pelplińskie
|
2021
|
vol. 55
331-354
EN
Stefan Wyszyński and Józef Tischner are two outstanding representatives of the Polish Catholic thought in the twentieth century. They were active in various fields. As the Primate of Poland, Wyszyński carried the burden of responsibility for the fate of the entire Polish Church in exceptionally difficult times of programmatic process of atheization and domination of anti-church propaganda, which is why he developed the virtues of a statesman and thought in terms of a national evangelization strategy. Tischner worked primarily in two areas: as a philosopher and as a priest, and his expertise and interests were related to philosophy, which is „born of pain”, wants to express that pain and tries to remedy it. He applied his deep and original philosophical sense to his daily pastoral work, with impressive results. Despite this difference in scope and style, they both exerted an enormous influence on the spiritual and intellectual shape of Polish Catholicism. Although they never met in person or had the opportunity to work together, it can be said that their educational and intellectual work created a kind of „hidden dialogue” in the Polish public space. The most important aspects and fruits of that dialogue are presented in this article.
PL
Stefan Wyszyński i Józef Tischner to dwaj wybitni przedstawiciele polskiej myśli katolickiej dwudziestego wieku. Działali na różnych polach. Wyszyński jako Prymas Polski niósł ciężar odpowiedzialności za losy całego polskiego Kościoła w wyjątkowo trudnych dla niego czasach programowej ateizacji i dominacji antykościelnej propagandy, dlatego rozwijał w sobie cnoty męża stanu i myślał w kategoriach ogólnonarodowej strategii ewangelizacyjnej. Tischner działał przede wszystkim w dwóch obszarach: jako filozof i jako duszpasterz, a jego kompetencje i zainteresowania dotyczyły filozofii, która „rodzi się z bólu”, chce ten ból wyrażać i próbuje mu zaradzać. Swój głęboki i oryginalny zmysł filozoficzny wykorzystywał w codziennej pracy duszpasterskiej, co przynosiło imponujące efekty. Pomimo owej różnicy zakresu i stylu działania, obaj wywarli ogromny wpływ na duchowy i intelektualny kształt polskiego katolicyzmu. Choć nigdy nie spotkali się osobiście i nie mieli okazji współpracować ze sobą, można stwierdzić, że ich praca wychowawcza i intelektualna wytworzyła swego rodzaju „ukryty dialog” w polskiej przestrzeni publicznej. Najważniejsze płaszczyzny i owoce owego dialogu przedstawia niniejszy artykuł.
2
Publication available in full text mode
Content available

Ślad, obecność, piętno imienne. O inkontrologii i ergantropii Andrzeja Nowickiego

100%
Wieczorek K.
Kultura i Wartości
|
2013
|
issue 5
DE
Anlässlich des ersten Todestages des Professors Andrzej Nowicki erinnert der Autor an die seiner Meinung nach wertvollsten intellektuellen Inspirationen seines ehemaligen Lehrers. Sie konzentrieren sich im Bereich einer inkontrologischen und erganthropischen Auffassung des Menschen, die Nowicki in zahlreichen Veröffentlichungen erörterte und entwickelte. Die erste Spur der neuen Auffassung des Menschen erschien 1966 im Artikel Ateistyczna perspektywa nieśmiertelności ( Atheistische Perspektive der Unsterblichkeit) in der Zeitschrift „Euhemer“. Die wichtigsten Ideen seiner als Inkontrologie bezeichneten philosophischen Theorie der Begegnungen legte Andrzej Nowicki in zwei Werken aus: Człowiek w świecie dzieł (Der Mensch in der Welt der Werke), Warszawa 1974, und Spotkania w rzeczach (Begegnungen in den Dingen), Warszawa 1991. Die umfassendste Darlegung des Ergantropieentwurfs enthält das auf dem Kongress der Polnischen Philosophie vorgetragene Referat, das mit dem Titel Ergantropia jako centralna kategoria filozofii kultury (Ergantropie als zentrale Kategorie der Philosophie der Kultur) in „Studia Filozoficzne“ (Nr. 11) 1987  veröffentlicht wurde. Der Autor des Artikels akzentuiert die innovativsten philosophischen Lösungen von Nowicki, der viele gängige Meinungen über die Natur und das Wesen des Menschen in Frage stellt und sie einer kritischen Reflexion in Bezugnahme auf Überlegungen anderer Autoren unterzieht. Sie erhellen den Sinn und die bevorzugten Interpretationsrichtungen der im Text rekonstruierten Entwürfe.
EN
On the occasion of the first anniversary of Professor Andrzej Nowicki’s death the author recalls the most valuable – in his opinion – intellectual inspirations of his former teacher. They focus on the incontrological and erganthrophic vision of the human being, consistently developed and discussed in the numerous publications by Nowicki. The first trace of the new human recognition appeared in 1966 in the article “The Atheistic Perpective of Immortality” in the journal Euhemer. Andrzej Nowicki developed the main ideas of his philosophical theory of encounters – called by him incontrology – in two books: The Human Being in the World of Works, Warsaw 1974 and The Encounter in Things, Warsaw 1991. On the other hand, the most comprehensive presentation of the concept of the so-called ergantrophy can be found in a paper delivered at the Congress of Polish Philosophy in Cracow, entitled “Ergantrophy as a Central Category of Philosophy of Culture” and published in Philosophical Studies, 1987, No.11. The author of this article exposes the most innovative philosophical solutions of Nowicki who challenges many preconceived notions of the nature and essence of the human being. At the same time, these solutions are confronted with critical reflection in the light of other authors' thoughts, which sheds light on the meaning and interpretation of the concepts reconstructed in this text.
PL
Z okazji pierwszej rocznicy śmierci Profesora Andrzeja Nowickiego autor przypomina najwartościowsze – jego zdaniem – inspiracje intelektualne swego niegdysiejszego nauczyciela. Skupiają się one w obrębie inkontrologicznej i ergantropijnej wizji człowieka, konsekwentnie rozwijanej i omawianej w licznych publikacjach Nowickiego. Pierwszy ślad nowego ujęcia człowieka pojawił się w 1966 r. w artykule Ateistyczna perspektywa nieśmiertelności w czasopiśmie „Euhemer”. Najważniejsze myśli swej filozoficznej teorii spotkań, nazwanej inkontrologią, zawarł Andrzej Nowicki w dwóch swoich książkach: Człowiek w świecie dzieł, Warszawa 1974, i Spotkania w rzeczach, Warszawa 1991. Z kolei najbardziej całościowy wykład koncepcji ergantropii znaleźć można w zapisie referatu, wygłoszonego na Zjeździe Filozofii Polskiej, opublikowanym pod tytułem Ergantropia jako centralna kategoria filozofii kultury w „Studiach Filozoficznych”1987 nr 11. Autor artykułu eksponuje najbardziej nowatorskie rozwiązania filozoficzne Nowickiego, który kwestionuje wiele utartych poglądów na naturę i istotę człowieka, oraz poddaje je krytycznej refleksji w świetle przemyśleń innych autorów, które rzucają światło na sens i preferowane kierunki interpretacji rekonstruowanych w tekście koncepcji.
3
Publication available in full text mode
Content available

Kościół ewangelicki z Bytomia-Bobrka. Wybrane problemy konserwatorskie w obiekcie o charakterze tymczasowym wykonanym z materiałów nietrwałych i nietypowych

100%
Wieczorek K.
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
|
2017
|
vol. 5
|
issue 5
177-195
PL
W artykule przedstawiono wybrane problemy konserwatorskie napotkane podczas przenoszenia i rekonstrukcji częściowo spalonego drewnianego kościoła ewangelicko-augsburskiego z Bytomia-Bobrka, o konstrukcji szkieletowej z elementami z drewna klejonego, wzniesionego w roku 1932. Prace konserwatorskie i budowlane przy posadowieniu kościoła na terenie Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” trwały od listopada 2016 roku i zostały zakończone 13 września 2017 roku wraz z uroczystą rekonsekracją kościoła. Kościół z Bytomia-Bobrka należy do grupy obiektów drewnianych prefabrykowanych o charakterze tymczasowym, wznoszonych na obszarze Górnego Śląska w okresie międzywojennym XX wieku. Producentem kościoła była firma „Christoph und Unmack” AG Niesky (O.-L) . W czasie prac konserwatorskich pojawiła się konieczność rozwiązania szeregu problemów wynikających z: - nietypowej konstrukcji dźwigarów z drewna klejonego jako głównych elementów nośnych i stabilizujących obiekt; - użycia nietrwałych materiałów budowlanych w postaci zarówno niskiej jakości drewna, jak i materiałów izolacyjnych, pokryciowych, instalatorskich i dekoratorskich; - tymczasowego i z założenia taniego charakteru obiektu, co było powodem zastosowania w kościele z Bytomia-Bobrka maksymalnie uproszczonych, a więc najłatwiejszych rozwiązań konstrukcyjnych i połączeń ciesielskich. Dodatkowymi utrudnieniami w czasie prac były: - wadliwie wykonana inwentaryzacja, demontaż i zabezpieczenie obiektu podczas translokacji i przechowywania materiału rozbiórkowego; - brak jednoznacznych wymagań prawnych co do zakresu ochrony przeciwpożarowej obiektów drewnianych i znajomości właściwości zalecanych preparatów konserwujących i ochronnych; - konieczność dostosowania obiektu do nowych funkcji zgodnie ze współczesnymi wymaganiami Ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku – Prawo budowlane; - aktualna opinia miejscowej społeczności na temat wartości oryginalnego wystroju kościoła pochodzącego z okresu, kiedy jego użytkownikiem była w większości społeczność ewangelicka narodowości niemieckiej.
EN
The article presents selected preservation problems encountered during the relocation and reconstruction of the partly burnt wooden Evangelical Church of the Augsburg Confession from the Bobrek District of Bytom erected in 1932 in a light-frame construction with elements of glued wood. Restoration and construction works concerning the church’s foundation in the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów” lasted from November 2016 to September 13, 2017, and were completed with the solemn reconsecration of the church. The church from the Bobrek District of Bytom belongs to a group of prefabricated wooden objects of temporary character erected in the area of Upper Silesia in the interwar period of the 20th century. The church was manufactured by the “Christoph Und Unmack” AG Niesky (O.L.) company. During the restoration works it was necessary to solve a number of problems resulting from: - untypical construction of the girders and main supporting and stabilizing elements which were made of glued wood; - use of non-durable building materials in the form of low quality wood, as well as insulating, covering, installation and decorating materials; - temporary and cheap character of the object, which was the reason for erecting the church from the Bobrek District of Bytom with the use of the most simplified and thus the easiest structural solutions and joinery. Additional obstacles encountered during the works included: - inventory mismanagement, dismantling and security of the object during translocation and storage of the dismantled material; - the lack of the clear legal requirements concerning the scope of fire protection of wooden objects and the knowledge of the properties of recommended preservative and protective agents; - the need to adapt the facility to new functions in accordance with the modern requirements of the Building Law Act of July 7, 1994; - the current opinion of the local community on the value of the original church decor originating from the period when the church was mainly used by the evangelical community of German nationality.
4
Publication available in full text mode
Content available

Racjonalność modlitwy.

100%
Wieczorek K.
Filozofia Chrześcijańska
|
2009
|
vol. 6
63-72
EN
In the paper author argues for the thesis that in confrontation of two kinds of rationality, that is natural cognition of the inherent mind and supernatural cognition in the light of the revealed truth, it is the latter that has the advantage. Then he analyses a prayer (taken as one of the results of the supernatural cognition) as a rational language act and points 5 conditions which seem to be necessary to make the prayer an instrument of shaping a rational attitude towards both God and world.
5
Publication available in full text mode
Content available

Skąd przychodzi wina? Aksjologiczne i dialogiczne źródła zawinienia

100%
Wieczorek K.
Filozofia Chrześcijańska
|
2012
|
vol. 9
23-38
EN
The article searches for the sources of guilt. It evokes Nietzsche’s notion of guilt as a derivative of unpaid mercantile debts. In opposition to this is Bouber’s socio-divine origin of fault. J. Tischner and J. Hołówka are also cited; they ascribe to guilt objective status. There is an important distinction between guilt and reconciliation, as well as a description of the possible contamination by guilt. The article also deals with Jasper's call to accept one’s own fault, otherwise there is a risk of trivialisation of life. The source of fault lies in relations between people and in the "point of holiness" mentioned by M. Blondel.
6
Content available remote

Filozofia śladu i obecności. W poszukiwaniu filozoficznych perspektyw poznawania Boga przez słowo i pismo

100%
Wieczorek K.
Forum Teologiczne
|
2011
|
vol. 12
55-71
EN
The question about a desirable relationship between theology and philosophy needs to be placed in a specific cultural context. Today, there are philosophies whose cooperation with theology brings tangible and unquestioned mutual fruits. On the other end of the spectrum there are proponents of philosophical systems that are quite remote from recognizing the articles of faith proclaimed by the Catholic Church, and from theological schools of thought that examine and explain them. Between these opposites there exists a vast area for a development, where one can find such types of a philosophical discourse, which, while trying to reach best possible correspondence with the present views of the world, resulting from a cultural absorption of scientific enquires, nevertheless remain opened to a religious thought. There are currents that propose potential solutions in defining practical tasks of theology concerned with the needs of a pastoral dialogue with the man being shaped by the contemporary civilisation. Therefore, it is worthwhile to cast a closer look at the anthropological descriptions of man as seen through the eyes of the contemporary philosophy, as well as examine the ways of the interpretation of the constitutive cultural texts, including the Bible, the latter being one of the most important sources of our knowledge about God and the most essential articles of the Christian faith. The place of the Bible in the culture, however, is submitted to changes. Taking up a dialogue with such philosophical systems that propose, for example, F. Ebner, J. Derrida, E. Levinas, E. Havelock or A. Gawroński – among other thinkers – we may see many problems concerning the function of the word and scripture as the intermediaries between God and man in quite a new light.
7
Publication available in full text mode
Content available

A Child is a Human Being Now. Responsible Parenthood in the Light of Janusz Korczak’s Pedagogy

100%
Wieczorek K.
Philosophy and Canon Law
|
2019
|
issue 5
97-117
EN
The author extracts from the Humanae Vitae encylical the thread of responsible parenthood. He asks about the situation of a child in family half a century after the publication of the papal document. He points towards a number of threats and disruptions in the adult-child relations, which result from an improper understanding of who a child is from the philosophical perspective. He opts for a development of philosophical reflection on a child and enriching it with new aspects. He reaches out for inspiration to the works by Janusz Korczak, which present an outline of the original philosophy of a child. What deserves particular recognition is the perception of a child as a “a project of a future man,” and not as a full-valued person who deserves appreciation of the contemporary ontic and social status. In the conclusion the author develops and clarifies Korczak’s controversial postulate of the “children’s right to death,” giving it a contemporary interpretation.
8
Publication available in full text mode
Content available

Orszak wdzięcznych marionetek, czyli maszyna jako urzekający potwór

100%
Wieczorek K.
Logos i Ethos
|
2020
|
vol. 52
EN
The author of the article asks questions about the limits of human–machine relations. He draws attention to the fact that while at the time of the dominance of the idea of mechanism, there was a conviction that there was a sharp, inviolable border between the mechanism (which also included biological organisms, including the human body) and the mind, which is an attribute of soul-endowed beings, this border is blurred. On the one hand, we observe the process of “machine humanization,” associated with various practices creating the transhumanism trend, and on the other hand, the symmetrical (though not entirely) process of “embodying the mind,” which can also be figuratively described as “humanizing the machine.” The intensively developing current of research and experiments aiming at the emergence of ever more perfect forms of artificial intelligence must sooner or later come across another border: the autonomy and subjectivity of objects equipped with intelligence. Without asking about the technical side of this process, the author reflects on its reflection and repercussions in philosophy as well as in public awareness. He reflects on criteria that will make it possible to see when this moment occurs, and on the future of relations between man and the machine world in a situation where the machine will become an equal partner of man in intellectual life.
PL
Autor artykułu stawia pytania o granice relacji człowiek – maszyna. Zwraca uwagę na to, że o ile w czasach dominacji idei mechanicyzmu panowało przekonanie o istnieniu ostrej, nienaruszalnej granicy między mechanizmem (do której to kategorii zaliczano również organizmy biologiczne, włącznie z ludzkim ciałem) a umysłem, będącym atrybutem istot obdarzonych duszą, o tyle współcześnie ta granica ulega zatarciu. Obserwujemy z jednej strony proces „umaszynowienia człowieka”, związany z rozmaitymi praktykami tworzącymi nurt transhumanizmu, a z drugiej strony – symetryczny (choć nie do końca) proces „ucieleśnienia umysłu”, który można też obrazowo określić jako „uczłowieczenie maszyny”. Intensywnie się rozwijający nurt badań i eksperymentów zmierzający do powstawania coraz doskonalszych form sztucznej inteligencji musi prędzej czy później natrafić na kolejną granicę: autonomii i podmiotowości obiektów wyposażonych w inteligencję. Nie pytając o techniczną stronę owego procesu, autor zastanawia się nad jego odzwierciedleniem i reperkusjami w filozofii, a także w świadomości społecznej. Podejmuje refleksję nad kryteriami, które pozwolą dostrzec, kiedy ten moment nastąpi, oraz nad przyszłością stosunków między człowiekiem a światem maszyn w sytuacji, gdy maszyna stanie się równorzędnym partnerem człowieka w ­życiu intelektualnym.
9
Publication available in full text mode
Content available

Honor in the land of inconsistency. On ethical reflections of Józef Tischner, Adam Michnik, and Leszek Kołakowski

100%
Wieczorek K.
Logos i Ethos
|
2021
|
vol. 57
209-235
EN
Honor is one of the values permanently inscribed in the traditional ethos of the Polish culture. In the past centuries, it was a feature distinguishing only one social class – the nobility. However, as a result of cultural changes, the concept of honor was democratized, thus entering the universal system of values, shaping the entire social structure. The above notwithstanding, the understanding of this concept had not become homogenized in the process. Even today, one can still observe the concurrence of different styles of thinking about honor, manifest in a variety of coexisting patterns of honorable behavior and particular attitudes to honor, whose respective uniqueness depends on socio-cultural contexts. It is, therefore, possible to speak of the honor of peasants or Highlanders, or of the honor of an oppositionist or an intellectual, and it stands to reason that in each case the sense of the concept will prove to be slightly different. In this text, the author presents the results of an analysis of the ways in which honor is understood by Józef Tischner and Leszek Kołakowski – two Polish thinkers who played important roles in the intellectual life of Poland in the second half of the twentieth century. These considerations are further complemented by a reflection on one of the leading activists of the democratic opposition in the final years of the Polish People’s Republic, an influential writer, journalist, editor, author of Z dziejów honoru w Polsce. Wypisy więzienne [From the History of Honor in Poland. Prison Notes] and numerous other books – Adam Michnik. An insight into his views on honor, and the reflection on the stance he adopted, combined with the analysis of Tischner’s position, allows the author to reconstruct Leszek Kołakowski’s ideal of honor, whose currency transgresses time.
10
Publication available in full text mode
Content available

Honor w krainie niekonsekwencji. Wokół myśli Józefa Tischnera, Adama Michnika i Leszka Kołakowskiego

100%
Wieczorek K.
Logos i Ethos
|
2021
|
vol. 57
61-84
EN
Honor is one of the values permanently inscribed in the traditional ethos of the Polish culture. In the past centuries, it was a feature distinguishing only one social class – the nobility. However, as a result of cultural changes, the concept of honor was democratized, thus entering the universal system of values, shaping the entire social structure. The above notwithstanding, the understanding of this concept had not become homogenized in the process. Even today, one can still observe the concurrence of different styles of thinking about honor, manifest in a variety of coexisting patterns of honorable behavior and particular attitudes to honor, whose respective uniqueness depends on socio-cultural contexts. It is, therefore, possible to speak of the honor of peasants or Highlanders, or of the honor of an oppositionist or an intellectual, and it stands to reason that in each case the sense of the concept will prove to be slightly different. In this text, the author presents the results of an analysis of the ways in which honor is understood by Józef Tischner and Leszek Kołakowski – two Polish thinkers who played important roles in the intellectual life of Poland in the second half of the twentieth century. These considerations are further complemented by a reflection on one of the leading activists of the democratic opposition in the final years of the Polish People’s Republic, an influential writer, journalist, editor, author of Z dziejów honoru w Polsce. Wypisy więzienne [From the History of Honor in Poland. Prison Notes] and numerous other books – Adam Michnik. An insight into his views on honor, and the reflection on the stance he adopted, combined with the analysis of Tischner’s position, allows the author to reconstruct Leszek Kołakowski’s ideal of honor, whose currency transgresses time.
PL
Honor jest jedną z wartości trwale wpisanych w tradycyjny ethos polskiej kultury. W dawnych wiekach był wyróżnikiem jednej tylko warstwy społecznej – szlachty, lecz w wyniku przemian kulturowych pojęcie honoru uległo demokratyzacji i zagościło w uniwersalnym systemie wartości obejmującym całą strukturę społeczną. Rozumienie tego pojęcia nie uległo jednak homogenizacji. Można zatem dostrzec różne style myślenia o honorze i różne wzorce postaw człowieka honorowego w zależności od kontekstu społeczno-kulturowego. Są przesłanki, by mówić między innymi – każdorazowo w nieco innym znaczeniu tego słowa – o honorze chłopskim, góralskim, inteligenckim, o honorze opozycjonisty czy intelektualisty. W przedstawionym tekście autor prezentuje wyniki analizy sposobów rozumienia honoru u dwóch polskich myślicieli, którzy odegrali ważną rolę w polskim życiu intelektualnym drugiej połowy XX wieku – Józefa Tischnera i Leszka Kołakowskiego. Uzupełnieniem rozważań jest ukazanie postawy i poglądów Adama Michnika, jednego z czołowych działaczy opozycji demokratycznej ostatnich lat PRL oraz wpływowego pisarza, publicysty i redaktora, autora między innymi książki Z dziejów honoru w Polsce. Wgląd w jego refleksję na temat honoru połączony z analizą stanowiska Tischnera pozwala autorowi podjąć próbę rekonstrukcji ideału honoru u Kołakowskiego – ideału, którego ważność jest ponadczasowa.
11
Publication available in full text mode
Content available

Samotność racjonalisty

100%
Wieczorek K.
Filozofia Chrześcijańska
|
2015
|
vol. 12
57-73
PL
The author looks for constitutional elements of human self in order to discover the right relationship between a person and a community, between solitude and dialog. He analyzes different philosophical points of view which either prefer dialogical understanding of human self or the ones which stress human ability of suspension of the contact with the external reality in order to deepen self-understanding. All that leads the author to the analysis of different types of solitude and its value.
12
Publication available in full text mode
Content available

Konserwacja skrzyni dębowej z okuciami żelaznymi

100%
Wieczorek K.
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
|
2017
|
vol. 5
|
issue 5
210-220
PL
W artykule omówiono i zobrazowano najważniejsze etapy prac konserwatorskich wykonanych przy skrzyni kłodowej z okuciami żelaznymi z XVI wieku pochodzącej ze zbiorów Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”. Równocześnie z pracami konserwatorskimi przeprowadzono badania dendrochronologiczne drewna dębowego, z którego skrzynia została wykonana. Wyniki badań wykazały, że skrzynia pochodzi z drugiej ćwierci XVI wieku, a nie jak sądzono wcześniej z wieku XVII. Wykonane pomiary szerokości usłojenia próbek drewna pobranego ze skrzyni i konstrukcji wieży kościoła pw. św. Jerzego w Gliwicach-Ostropie pozwoliły na wysuniecie hipotezy, że skrzynia z Muzeum GPE w Chorzowie została wykonana z drewna zgromadzonego na budowę wieży tego kościoła. Prawdopodobne jest, że niemal bliźniacza skrzynia kłodowa, przechowywana w zakrystii kościoła w Gliwicach-Ostropie, została wykonana również z tego materiału.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.