Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Południowosłowiańskie wyobrażenia o języku narodowym. Standaryzacja serbskiego i chorwackiego języka literackiego w kontekście slawistyki w I połowie XIX wieku

100%
Kubik D.
Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis
|
2013
|
vol. 8
|
issue 2
PL
South Slavic Idea of National Language. Standardization of Serbian and Croatian Literary Language in the Context of Slavic Studies in the Mid-Nineteenth Century The paper discusses selected problems of the complicated process of Serbian and Croatian language standardization during “national revival” in contrast to Slavists’ ideas. The newly founded discipline, Slavic philology, launched research into “language” understood as an indicator of national differentiation which influences other cultural and national factors. This paper supports a thesis that language was one of the most significant factors of national identification for the Croats and Serbs, and it analyses the most important moments in this process. In the description of South Slavic languages, Slavists were aware of a huge and essential linguistic diversity, but Slavistic classifications included mainly Serbian language. Another point presented in this paper is the description of Serbian and Croatian activity aimed at researching their national language and popularizing it, therefore the paper focuses mainly on the specific features of Lj. Gaj’s and Vuk Karadžić’s ideas concerning language. The paper concludes with an observation that linguistic criterion, originally constituting a factor of nation differentiation, for the Croats and Serbs gradually became− under mistaken belief that linguistic similarity is reflected in the similarity of culture − the main component of community projects that appeared in the nineteenth century among the South Slavs.
2
Publication available in full text mode
Content available

Predrag Matvejević: Jugosłowianin na emigracji, czyli między azylem i egzylem

100%
Kubik D.
Pamiętnik Słowiański
|
2011
|
vol. 61
|
issue 2
127-145
EN
The article attempts to outline the problem of exile in essays of Predrag Matvejević, a remarkable Croatian intellectualist, defining himself as Yugoslav. Starting with a short presentation of his nonconformist views on political and social issues and review of constantly returning charges against the essayist, the article focuses on tracking main features of his writing about political emigration. The paper discusses the condition of writer in exile and the consequences of being between exile and asylum. The conclusion is statement that only cultural identity offers asylum.
3
Publication available in full text mode
Content available

Słowiańszczyzna wyobrażona. Próba opisu XIX-wiecznego dyskursu slawistycznego

100%
Kubik D.
Pamiętnik Słowiański
|
2012
|
vol. 62
|
issue 1-2
5-24
EN
The paper attempts to present the description of nineteenth-century Slavistic discourse. Using findings of Hayden White, the article outlines how the Slavs were presented in and by discourse. In the description of the Slavic culture, West Europe seemed to be unable to actually see the huge and essential internal linguistic, ethnic, national, political, religious and finally cultural diversity. Initially, the Slavs were perceived as the Other, but gradually the concept of the Slavic culture as an imaginary notion, which was an emancipated construct created in Western consciousness, based on incomplete and often false assumptions, was changing. Particular emphasis has been placed on the analysis of Slavistic discourse in 3 perspectives: culture – non-culture, center – periphery and diachrony – synchrony. The paper discusses Herder’s concepts (concerning language and nation) which became central for discussions relating to the Slavic culture. Herder predicted the Slavic nations would one day be the real power in Europe. Many of his ideas, which directly influenced Slavic activists and writers, determined the field of strategies and projects in constructing cultural models. This is the reason why Herder became an intellectual godfather of the Slavic national revival. Although, Herder's concepts meant the significant change, Europe still cultivated many stereotypes and myths, which distorted the real picture of the Slavs.
4
Publication available in full text mode
Content available

O prawo do różnicy – o postawie zaangażowanej w pisarstwie Predraga Matvejevicia (szkic)

100%
Kubik D.
Slavia Occidentalis
|
2016
|
issue 73/2
163-174
PL
The article attempts to analyse the concept of engagement (commitment) in the books of Predrag Matvejević, a remarkable Croatian intellectual. Starting with a short presentation of his nonconformist views on political, social and cultural issues, the article focuses on highlighting the main features of his fight for the right to be different, one of the most important rights in the eyes of an intellectual.
5
Publication available in full text mode
Content available

NIEobecna. NIEmądra. NIEświadoma. Figura Antygony jugosłowiańskiej w dramatach Dominika Smolego, Miro Gavrana i Dušana Jovanovicia

100%
Kubik D.
Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis
|
2008
|
vol. 3
|
issue 1
PL
The article analyses three selected plays of D. Smole, M. Gavran and D. Jovanović – dramatistsfrom former Yugoslavia who tried to actualize Sophocles’ tragedy Antigone. Beginningfrom opinion H.D.F. Kitto who proposed to treat that drama as the interpersonal tragedy, themost important in the article became problems discussing: Antigone during the war and conflictbetween Antigone and Creon as the break of the community. All these problems refer tocontemporary of each dramatists. The conclusion is confirmation that the figure of Antigonehelps autors to talk about the reality of Yugoslavia in the second half of 20th century.
6
Publication available in full text mode
Content available

On the Border of Worlds and on the Periphery of the Canon: The Place of the Dubrovnik Tradition in Serbian Literary History

100%
Kubik D.
Colloquia Humanistica
|
2023
|
issue 12
1-34
PL
Artykuł podejmuje próbę omówienia statusu Dubrownika i jego tradycji literackiej i kulturowej w XIX- i XX-wiecznych dyskursach w obrębie serbskiej historii literatury. Punktem wyjścia zaprezentowanych rozważań jest opinia Jovana Dereticia, który, postrzegając tradycję dubrownicką jako „graniczną”, określał ją mianem „tradycji o znaczeniu wtórnym i drugorzędnym” dla serbskiego systemu kultury i literatury. W jego opinii nie mogła więc stać się dla Serbów tym, czym stała się dla piśmiennictwa chorwackiego, czyli „centralną tradycją narodową”. W tekście omawiam różne punkty widzenia (zarówno wewnętrzne, dubrownickie, jak i zewnętrzne) w odniesieniu do „położenia” i znaczenie miasta oraz jego tradycji w kontekście prowadzonych dyskusji na temat tożsamości Dubrownika. Analizie zostały poddane teksty autorów XIX-wiecznych (Đ. Nikolajević, I. Stojanović, L. Vojnović) i XX-wiecznych (J. Skerlić, P. Popović, M. Pantić). Ramy artykułu wyznacza współczesna refleksja na ten temat (Z. Bojović, I. Arsić, S. Stipčević).
EN
The article attempts to discuss the status of Dubrovnik and its literary and cultural tradition in 19th- and 20th-century discourses in the frame of Serbian literary history. The starting point for the presented considerations will be the opinion of Jovan Deretić, who, perceiving the Dubrovnik tradition as “borderline”, referred to it as “a tradition of secondary importance” for the Serbian culture and literature system. In his opinion, it could not have become for the Serbs what it had become for Croatian literature, that is, “the central national tradition”. The text will discuss different points of view (both “internal” and “external”) on the “location” and importance of the city and its traditions in the context of ongoing discussions on the identity of Dubrovnik. The t exts of the n ineteenth-century authors (Đ. Nikolajević, I. Stojanović, L. Vojnović) and twentieth-century authors (J. Skerlić, P. Popović, M. Pantić) will be analyzed. The framework of the article will be determined by contemporary reflection on this subject (Z. Bojović, I. Arsić, S. Stipčević).
7
Publication available in full text mode
Content available

The Second Death of Dubrovnik: Selected Testimonies from the Beginning of the Nineteenth Century on the Fall of the Republic in the Light of Lujo Vojnović’s Historiosophical Conception

100%
Kubik D.
Colloquia Humanistica
|
2022
|
issue 11
1-31
PL
Artykuł podejmuje próbę omówienia różnorodnych obrazów upadku Republiki Dubrownickiej na początku XIX wieku. Kres niezależności tego miasta-państwa oznaczał przełom nie tylko w sferze politycznej i państwowej, ale także w sferze społecznej, kulturalnej i gospodarczej. Szczególną uwagę poświęcam okupacji Dubrownika przez Francuzów oraz oblężeniu przez Rosjan i Czarnogórców (walczących o zwierzchnictwo nad nim), ale i nadziejom, z jakimi wiązano nastanie nowej rzeczywistości. Poddaję analizie przykłady literackich świadectw opisujące wydarzenia, zjawiska i procesy, jakie wówczas miały miejsce. Ramy artykułu wyznacza fundamentalna dla tematu upadku Dubrownika rozprawa Luja Vojnovicia Pad Dubrovnika [Upadek Dubrownika], która mimo tego, że została wydana w 1908 roku, wyrasta z nostalgii za Republiką i z atmosfery ideowej XIX stulecia.
EN
This article offers a discussion of various images of the fall of the Dubrovnik Republic at the beginning of the nineteenth century. The end of the independence of this city-state was a watershed event not only in political terms and in terms of statehood, but also in the social, cultural and economic spheres. The study focuses on the occupation of Dubrovnik by the French and the siege by the Russians and Montenegrins (fighting for supremacy over it), as well as on the hopes associated with the emergence of a new reality. In doing so it analyzes examples of literary testimonies describing the events, phenomena and processes that took place at that time. The article is framed by the fundamental dissertation Pad Dubrovnika [The Fall of Dubrovnik] by Lujo Vojnović, which, despite the fact that it was published in 1908, grows out of nostalgia for the Republic and the ideological atmosphere of the nineteenth century.
8
Publication available in full text mode
Content available

Kształtowanie się idei narodu na ziemiach słoweńskich – zarys wybranych problemów

100%
Kubik D.
Slavia Meridionalis
|
2017
|
vol. 17
EN
The formation of the idea of the nation in the Slovene lands – an outline of selected problemsThe paper summarises the most significant phases of formation of the Slovenian nation from the sixteenth century to the present. Special attention is paid to the analysis of historical sources and selected scientific studies. Kształtowanie się idei narodu na ziemiach słoweńskich – zarys wybranych problemów Artykuł podsumowuje najistotniejsze etapy kształtowania się narodu słoweńskiego począwszy od XVI wieku aż do czasów współczesnych. Szczególną uwagę poświęcono analizie źródeł historycznych i wybranych studiów naukowych.
9
Publication available in full text mode
Content available

Słoweński patriotyzm w okresie socjalistycznej Jugosławii

100%
Kubik D.
Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis
|
2022
|
vol. 17
|
issue 4
273-290
EN
The article presents an analysis of the essence and form of Slovenian patriotism in the socialist Yugoslavia, with particular emphasis on the 1980s (when the crisis of the Yugoslav idea becomes evident). It deals with issues related to the forms and manifestations of the patriotism of a small nation such as the Slovenes, who for most of their history were under the domination of larger and stronger nations. The argument is divided into five parts. The first, introductory one contains a brief outline of the ideological foundations of the Yugoslav federation, which were also important for the Slovenian patriotism at that time. For this purpose, the most important ideas and values promoted by Titoism in politics and education are recalled, and the progressive national and cultural emancipation of Slovenes is indicated. The second part discusses the views and positions of Slovenian intellectuals (Edvard Kocbek, Primož Kozak and Drago Jančar) fundamental to the understanding of the discussed issue. They are an expression of a deep reflection on the condition and position of a small nation in the specific conditions of a multinational federation, but also with reference to a wider (i.e. European and American) framework. The third part shows the Yugoslav background of discussions on Slovenian patriotism, which, in the rest of Yugoslavia in the 1980s, was considered nationalism shattering the federal unity. In the fourth part, the symbolic forms of “love for the homeland” in Slovenia (including those in tourism and sports) are cited, emphasizing their importance in the process of shaping the national awareness. The last part outlines the contemporary perception of Slovenian patriotism in the period of socialist Yugoslavia. The conclusion emphasizes, above all, the departure from patriotism based on the universalist ideology of socialism in favor of patriotism understood as love for the native land.
PL
Artykuł stanowi analizę istoty oraz postaci słoweńskiego patriotyzmu w okresie istnienia socjalistycznej Jugosławii, ze szczególnym uwzględnieniem lat osiemdziesiątych XX wieku (kiedy bardzo wyraźnie daje o sobie znać kryzys idei jugosłowiańskiej). W tekście poruszono kwestie dotyczące form i przejawów patriotyzmu małego liczebnie narodu, jakim są  Słoweńcy, którzy przez większą część swoich dziejów znajdowali się pod dominacją większych i silniejszych nacji. Zaprezentowany wywód został podzielony na pięć części. W pierwszej z nich, będącej wstępem do zasadniczej części tekstu, znajduje się krótki zarys ideologicznych podstaw funkcjonowania federacji jugosłowiańskiej, mających znaczenie także dla ówczesnego słoweńskiego patriotyzmu. W tym celu przypomniano najważniejsze idee i wartości propagowane przez titoizm w sferze polityki czy kształcenia, a także wskazano na postępującą narodową i kulturalną emancypację Słoweńców. W drugiej części omówiono fundamentalne dla rozumienia tytułowego zagadnienia poglądy słoweńskich intelektualistów: Edvarda Kocbeka, Primoža Kozaka i Draga Jančara. Stanowią one wyraz głębokiej refleksji nad położeniem małego narodu w specyficznych warunkach wielonarodowej federacji, ale także na tle szerszych (to jest europejskich i amerykańskich) odniesień. Trzecia część wskazuje na jugosłowiański kontekst dyskusji dotyczących słoweńskiego patriotyzmu, który w latach osiemdziesiątych w pozostałych częściach Jugosławii był uważany za nacjonalizm rozbijający jedność federacji. W czwartej części natomiast przytoczono symboliczne formy „miłości do ojczyzny“ w Słowenii (między innymi w turystyce i sporcie), podkreślając ich znaczenie w procesie kształtowania świadomości narodowej. W ostatniej części, będącej także podsumowaniem, zarysowano współczesną perspektywę postrzegania słoweńskiego patriotyzmu w okresie istnienia socjalistycznej Jugosławii. Podkreślono przede wszystkim odejście od patriotyzmu opartego na uniwersalistycznej ideologii socjalizmu na rzecz patriotyzmu rozumianego jako miłość do ojczystej ziemi.
10
Publication available in full text mode
Content available

Toward Modernity – the Ideological and Cultural Frames of the Serbian Revolution in the 19th Century

100%
Kubik D.
Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis
|
2021
|
vol. 16
|
issue 4
293-303
PL
Artykuł analizuje powstania serbskie przeciw Turkom jako proces przejścia ku nowoczesności. Szczególną uwagę poświęcono ideologicznym i kulturowym zmianom w Serbii w XIX wieku. Autor wyjaśnia, jak obalenie władzy tureckiej umożliwiło zapoczątkowanie procesu tworzenia nowoczesnego serbskiego państwa, narodu i kultury. W tekście poddano analizie wybrane teksty serbskich autorów i działaczy: Dositeja Obradovicia, Vuka Stefanovicia Karadžicia i Svetozara Markovicia, którzy swoją działalnością w sferze przede wszystkim kulturalnej i ideowej znacznie przyczynili się do udanej z perspektywy czasu serbskiej transformacji. Konkluzją artykułu jest stwierdzenie, że „rewolucja serbska” stworzyła model politycznego i społecznego postępu na Bałkanach.
EN
The research analyzes the Serbian Uprisings against the Ottomans as the transgression into Modernity. A special consideration is given to ideological and cultural changes in Serbia in the 19th century. The author explains how the overthrow of the Turkish rule made it possible to initiate the process of creating of the modern Serbian state, nation and culture. The paper analyzes selected works of Serbian authors and activists: Dositej Obradović, Vuk Stefanović Karadžić and Svetozar Marković who contributed significantly to the success of the Serbian transformation in their cultural and ideological spheres. The article conludes that the Serbian Revolution created a model of political and social progress in the Balkans.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.