Results found: 2

Search results

Sort By:

Limit search:

Norma językowa jako fakt społeczny fundowany na uzusie. Uwagi w kontekście Słownika właściwych użyć języka

100%

Liberek J.

Język Polski

2021

vol. 101

issue 2

34-48

Od wielu dziesięcioleci w dyskusjach na temat normy dominuje podejście preskryptywne. Duża część językoznawców nie uznaje prymatu zwyczaju społecznego i dokonuje w nim wielu arbitralnych zmian, aby ustalić subiektywną postać normy. W związku z projektowanym Słownikiem właściwych użyć języka autor artykułu przypomina najlepsze tradycje strukturalistyczne i nawołuje do stosowania w badaniach nad normą językową wyłącznie metod deskryptywnych. W ramach uprawianej współcześnie kultury języka trzeba zerwać całkowicie z wszelkimi przejawami arbitralności i subiektywności. Naczelne założenie, że norma językowa jest faktem społecznym fundowanym na uzusie, musi znaleźć odzwierciedlenie w stosownych procedurach ukierunkowanych na analizę wielomilionowych korpusów, dzięki którym ustalenie ponadindywidualnego wzorca stanie się możliwe. W słownikowym opisie normy powinny się w pierwszej kolejności znaleźć jednostki często używane i odpowiednio rozpowszechnione, a więc typowe. Uwarunkowana frekwencyjnie, tekstowo, społecznie i terytorialnie typowość jest kategorią najważniejszą.

The prescriptive approach has been prevalent in discussions about the linguistic norm for many decades. Many linguists question the primacy of social custom and make many arbitrary changes to establish the subjective form of the norm. In connection with the planned The Dictionary of Proper Uses of Languagethe author of the article presents the best structuralist traditions and calls for research on the linguistic norm which is based on descriptive methods. It is necessary to completely break away from all manifestations of arbitrariness and subjectivity in contemporary prescriptive linguistics. The fundamental premise that the linguistic norm is a fact based on usus must be reflected in relevant procedures aimed at analyzing corpora consisting of millions of words. Such an approach will make it possible to establish a model that comprises more than just individual language uses. As far as dictionary definitions are concerned, the most frequent, widespread and thus typical linguistic units should be primarily considered to be normative. Typicality, determined by frequency, as well as textual, social and territorial conditions, is the most important category.

Przemiany form dopełniacza liczby mnogiej rzeczowników męskich miękkotematowych w ciągu XX wieku (wstępne badania korpusowe)

63%

Siuciak M., Liberek J.

Język Polski

2021

vol. 101

issue 4

45-59

Artykuł dotyczy istotnego w XX wieku problemu fleksyjnej niestabilności form dopełniacza liczby mnogiej rzeczowników męskich miękkotematowych, przejawiającej się w rywalizacji dwóch końcówek: -ów oraz -i /-y. W celu empirycznego opisu zjawiska wybrano 20 leksemów reprezentujących tego typu rozchwianie. Podstawę materiałową rozważań stanowi wiele tysięcy form wyrazowych odnotowanych w źródłach drukowanych i wyszukanych dzięki innowacyjnemu programowi FBL Risercz. Dokładne analizy pozwoliły autorom stwierdzić, że zmiany w zakresie dopełniacza wyodrębnionych rzeczowników uzależnione były od ich budowy morfologicznej i pochodzenia, a opisane zjawisko wpisuje się w szerszy proces zastępowania dawniejszej końcówki -ów przez innowację -i/-y, trwający od XVIII wieku. Porównanie wyników badań materiałowych z zaleceniami najważniejszych w XX w. słowników poprawnościowych umożliwiło autorom stwierdzenie, że wydawnictwa te są w dużym stopniu zachowawcze i wręcz hamują naturalny rozwój językowy.

The article deals with the problem of inflectional instability in the genitive plural forms of soft-stem masculine nouns, manifested in the rivalry between two endings: -ów and -i/-y and relevant to the 20th century. In order to describe the phenomenon empirically, 20 lexemes representing this type of variability were selected. The material for the considerations is constituted by thousands of inflected word forms recorded in printed sources and retrieved thanks to the innovative FBL Risercz programme. Careful analysis allowed the authors to conclude that changes in the genitive of selected nouns depended on their morphological structure and origin, and that the studied phenomenon is part of a broader process of replacing the former ending -ów by the innovation -i/-y, occurring since the 18th century. Comparing the results of research with the recommendations of the most important prescriptive dictionaries of the 20th century made it possible to conclude that these publications are largely conservative and even inhibit the natural development of language.

Refine search results

2 Język Polski

2 Liberek J.

1 Siuciak M.

2 2021

Search results

Norma językowa jako fakt społeczny fundowany na uzusie. Uwagi w kontekście Słownika właściwych użyć języka

Przemiany form dopełniacza liczby mnogiej rzeczowników męskich miękkotematowych w ciągu XX wieku (wstępne badania korpusowe)