Search results

1

Późnobrązowe cmentarzyska kurhanowe w Dolicach na Pomorzu Zachodnim ‒ podsumowanie wyników badań

100%

Kaczmarek M.

Pomorania Antiqua

|

2018

|

vol. Tom XXVII

s. 139-162

EN

The article summarises the results of study of archaeological materials from excavations carried out in the years 1976-1989 on two burial mound cemeteries from the late Bronze Age in Dolice, Stargard district, West Pomeranian Voivodeship. The first of the necropolises, marked as site 30, is situated on a hilly, upper part of a moraine height, in the immediate vicinity of the Mała Ina River valley. About 20 burial mounds in earthen and stone construction were registered here, reaching a diameter of 4 to 16 m at the circular base. The graves stretch in a strip, in at least three perceptible clusters. Only two of them were excavated (Fig. 3). A much wider second Dolice cemetery, marked as site 40, was located on a gentle slope of a moraine elevation, occupying an area of about 1.5 ha. About 80 graves, characterised by varying diameters, ranging from 3 to 25 m, are located along the NW – SE axis at 400 m long section. Seven of them and 63 flat graves occurring in the spaces between the burial mounds were excavated (Fig. 4). Recognised to a small extent burial mounds in Dolice are very important for the research on burial rites in the late Bronze Age in West Pomerania, because they are the best-studied funeral sites from this part of the prehistory in the region. On the necropolis Dolice 40 relics of very interesting sepulchral architecture were unearthen, which is characterised by diversity of internal structures of mounds (boxes, stone cores, corridor leading to the burial chamber), as well as the presence of flat stone cist graves in the spaces between them in the form of miniaturised circles. They are accompanied by practices of intentional destruction of burial furnishing (breaking of vessels) and shredding of cremated human bones, scattered in mounds in the form of layered burials with no urns. These phenomena, unheard of in general and alien in the neighbouring Lubusz-Greater Poland environment of the Lusatian urnfields, and also recorded in other parts of Pomerania, require a broader analytical and comparative study using sources from trans-Odra River areas (Vorpommern, Mecklenburg, North Brandenburg) and then from the Danish islands, Jutland, Skåne and the Baltic Islands (Bornholm, Gotland, Öland).

PL

W artykule podsumowano wyniki opracowania materiałów archeologicznych pochodzących z badań wykopaliskowych przeprowadzonych w latach 1976-1989 na dwóch cmentarzyskach kurhanowych z późnej epoki brązu w Dolicach, pow. stargardzki, woj. zachodniopomorskie. Pierwsza z nekropoli, oznaczona jako stanowisko 30, usytuowana jest na pagórkowatej, górnej części garbu wzniesienia morenowego, w bezpośrednim sąsiedztwie doliny Małej Iny. Zarejestrowano tutaj około 20 kurhanów o kamienno-ziemnej konstrukcji nasypu, osiągających u kolistej podstawy średnicę od 4 do 16 m. Mogiły ciągną się pasem, w co najmniej trzech czytelnych skupiskach. Wykopaliskowo zbadano tylko dwie (ryc. 3). Znacznie rozleglejsze drugie cmentarzysko dolickie, zaszeregowane pod numerem 40, zostało posadowione na łagodnym stoku wzniesienia morenowego, zajmując powierzchnię około 1,5 ha. Na zorientowanym według osi NW – SE odcinku o długości 400 m leży około 80 mogił, charakteryzujących się zróżnicowaną średnicą nasypów, sięgającą od 3 do 25 m. Wykopaliskowo zbadano 7 z nich oraz 63 groby płaskie występujące w przestrzeniach między mogiłami (ryc. 4). Rozpoznane w niewielkim stopniu cmentarzyska kurhanowe w Dolicach mają bardzo duże znaczenie dla studiów nad obrządkiem pogrzebowym z późnej epoki brązu na Pomorzu Zachodnim, są bowiem najlepiej zbadanymi stanowiskami funeralnymi z tego odcinka pradziejów w regionie. Na nekropoli Dolice 40 ujawniono relikty bardzo interesującej architektury sepulkralnej, którą cechuje zróżnicowanie wewnętrznych konstrukcji kurhanów (skrzynie, jądra kamienne, korytarz prowadzący do komory grobowej), a także obecność w przestrzeniach między nimi płaskich grobów w obstawach kamiennych o formie zminiaturyzowanych wieńców. Towarzyszą im praktyki intencjonalnego niszczenia inwentarza grobowego (rozbijanie naczyń) oraz rozdrabniania skremowanych kości ludzkich, rozsypywanych w kurhanach w postaci bezpopielnicowych pochówków warstwowych. Zjawiska te, w ogóle niespotykane i obce w sąsiednim, lubusko-wielkopolskim środowisku łużyckich pól popielnicowych, a odnotowane również w innych częściach Pomorza, wymagają podjęcia szerszych studiów analityczno-porównawczych z wykorzystaniem źródeł pochodzących z obszarów zaodrzańskich (Pomorze Przednie, Meklemburgia, północna Brandenburgia), a w dalszej kolejności z wysp duńskich, Jutlandii, Skanii oraz wysp bałtyckich (Bornholm, Gotlandia, Olandia).

2

Pomorze w epoce brązu ‒ kilka refleksji o stanie i potrzebach badań

100%

Kaczmarek M.

Pomorania Antiqua

|

2018

|

vol. Tom XXVII

s. 7-22

EN

Currently, as the most important in the study on the Bronze Age in Pomerania should be considered the issues articulated below, constituting the most perceptible cognitive deficit. 1. With a relatively large number of source studies and a significant conference resilience, allowing presentation of newly discovered material, a deficit of more recent works of conceptual character, which would present a comprehensive picture of Pomerania in the Bronze Age or present specific issues concerning e.g. economic strategies, social structures, burial rites etc. is severely felt. In this matter the milestones still remain works by Józef Kostrzewskiego written nearly 60 years ago, and approaching its 20th anniversary the work by Zbigniew Bukowski. 2. The lack of major series of absolute dating, radiocarbon and dendrochronological, which is the Achilles heel of research on the Bronze Age and the early Iron Age in the whole basin of the Odra and Vistula rivers, with particular strength is perceptible in Pomerania. 3. The lack of systematic research on settlement sites and specialist analyses from them, which would provide data on the settlement of specific oecumeni and management methods. 4. The lack of field work aimed at recognising specific microregions, topics, the dominance of ad hoc excavations of rescue character has long been part of the specific signum temporis of modern archaeology, which research areas determine the conservation threat zones. 5. The lack of a larger group of specialists, including young staff, showing interest in this section of prehistory in Pomerania - an area that offers excellent source potential and a large range of research problems connected with it. Since the time of compulsory linking the Lusatian culture carriers with the Early Slavs and related necessity to prove the presence of this taxon also in Pomerania has passed, one can devote to studies on the Bronze Age and the early Iron Age in this region without unnecessary non-subject loads, using the entire spectrum of comparative studies with German and Scandinavian materials.

PL

Obecnie za najistotniejsze w badaniach nad epoką brązu na Pomorzu należy uznać poniżej wyartykułowane kwestie, stanowiące najbardziej odczuwalny deficyt poznawczy. 1. Przy relatywnie dużej liczbie opracowań źródłowych i znacznej prężności konferencyjnej, pozwalającej na prezentację nowo odkrytych materiałów, dotkliwie odczuwalny jest deficyt nowszych prac o charakterze konceptualnym, w których zostałby przedstawiony syntetyzujący obraz Pomorza w epoce brązu lub zaprezentowane konkretne zagadnienia, dotyczące np. strategii gospodarczych, struktur społecznych, obrządku pogrzebowego itd. W tej materii ciągle kamieniami milowymi pozostają prace Józefa Kostrzewskiego sprzed blisko 60 lat oraz zbliżające się do swego dwudziestolecia dzieło Zbigniewa Bukowskiego. 2. Brak większych serii datowań absolutnych, radiowęglowych i dendrochronologicznych, stanowiący piętę achillesową badań nad epoką brązu i wczesną epoką żelaza w całym dorzeczu Odry i Wisły, ze szczególną mocą dostrzegalny jest na Pomorzu. 3. Brak systematycznych badań na stanowiskach osadowych i pochodzących stamtąd analiz specjalistycznych, które dostarczyłyby danych odnośnie do zasiedlenia konkretnych ekumen oraz sposobów gospodarowania. 4. Brak prac terenowych ukierunkowanych na rozpoznanie konkretnych mikroregionów, tematów, przewaga doraźnych badań o charakterze ratowniczym od dawna wpisuje się w swoiste signum temporis współczesnej archeologii, której poligony badawcze wyznaczają strefy zagrożenia konserwatorskiego. 5. Brak większego grona specjalistów, w tym młodej kadry, przejawiających zainteresowanie przedmiotowym odcinkiem pradziejów na Pomorzu - obszarze, który oferuje doskonały potencjał źródłowy i połączony zeń duży wachlarz problemów badawczych. Ponieważ minął już czas obowiązkowego łączenia nosicieli kultury łużyckiej z Prasłowianami i związana z tym konieczność udowadniania obecności tego taksonu również na Pomorzu, można bez zbędnych obciążeń pozamerytorycznych oddać się studiom nad epoką brązu i wczesna epoką żelaza w tym regionie, wykorzystując do tego celu całe spectrum studiów porównawczych z materiałami zaodrzańskimi i skandynawskimi.

3

Two fibulae from the Early Iron Age found out of context in eastern Wielkopolska

63%

Kaczmarek M., Wawrzyniak M.

Analecta Archaeologica Ressoviensia

|

2016

|

vol. 11

261-274

Refine search results

2 Pomorania Antiqua

1 Analecta Archaeologica Ressoviensia

3 Kaczmarek M.

1 Wawrzyniak M.

2 2018

1 2016

Późnobrązowe cmentarzyska kurhanowe w Dolicach na Pomorzu Zachodnim ‒ podsumowanie wyników badań

Pomorze w epoce brązu ‒ kilka refleksji o stanie i potrzebach badań

Two fibulae from the Early Iron Age found out of context in eastern Wielkopolska