Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Ludzie Kościoła katolickiego w powiecie głogowskim w latach 1955-1962 w świetle relacji urzędników państwowych. Zarys problematyki

100%
Śmierzchalski-Wachocz D.
Facta Simonidis
|
2022
|
vol. 15
|
issue 1
75-96
EN
As a result of the decisions of the Yalta Conference, Głogów was annexed to Poland. The first Polish settlers, who arrived in the city in May 1945, found only ruins and ashes. The reconstruction of the city has still not been completed. Like elsewhere in the poviat, the communist authorities followed a denominational policy aimed at weakening and finally eliminating the Catholic Church: first, from the sphere of social life, and then also from private life. In order to acheve this aim, they used various methods. The poviat’s cultural heritage in the form of numerous sacred monuments in, which very often required thorough reconstruction, was not spared, either. It was the security apparatus that was particularly involved in the fight against the Church. The “Gomułka” period, that is the years 1956-1970, was a time of a temporary “thaw.” Ever since he came to power, Władysław Gomułka had no doubts as to the inevitability of a future conflict with the Church although he was forced to make temporary concessions to it by the existing political situation. The best proof of this is his personal decision to not to dissolve the PAX Association and to use it as a bargaining chip in the future confrontation with the Church. In his opinion, the agreement concluded after October 1956 was purely pragmatic, and it ended when the situation in the country stabilized. As a result, year after year, the freedom of the Church was more and more restricted. This article illustrates the struggle against the Catholic Church and its followers in the Głogów Poviat in the years 1955-1962.
PL
W wyniku postanowień konferencji jałtańskiej Głogów został przyłączony do Polski i w maju 1945 przybyli pierwsi osadnicy, którzy zastali jedynie ruiny i zgliszcza. Odbudowa miasta nie została dokończona do tej pory. Władze komunistyczne także i na terenie powiatu głogowskiego stosowały zasady polityki wyznaniowej zmierzające do osłabienia, a ostatecznie wyeliminowania Kościoła katolickiego najpierw z przestrzeni życia społecznego, a następnie także i prywatnego. Nie przebierano przy tym w stosowanych środkach i metodach. Nie oszczędzano także dziedzictwa kultury w postaci licznych zabytków sakralnych na terenie powiatu, które najczęściej wymagały gruntownej odbudowy. Szczególnie zaangażowany w prowadzeniu walki z Kościołem był aparat bezpieczeństwa. Okres „gomułkowski”, czyli lata 1956-1970 był czasem chwilowej „odwilży”. Władysław Gomułka, którego rozwój sytuacji zmusił do poczynienia ustępstw na rzecz Kościoła, od chwili przejęcia władzy nie miał wątpliwości co do nieuchronności przyszłego konfliktu z Kościołem. Najlepszym tego dowodem jest jego osobista decyzja o utrzymaniu Stowarzyszenia PAX jako elementu nacisku w przyszłej rozgrywce z Kościołem. W jego opinii porozumienie zawarte po październiku 1956 roku było czysto pragmatycznym rozejmem, który skończył się z chwilą ustabilizowania sytuacji w kraju. Ponownie rok po roku ograniczano swobodę działalności Kościoła. Na podstawie materiałów archiwalnych został przygotowany artykuł obrazujący walkę z Kościołem katolickim i jego wyznawcami na terenie powiatu głogowskiego w latach 1955-1962.
2
Publication available in full text mode
Content available

Sylwetka biskupa Wilhelma Pluty z lat 1962-1965 w relacji i działaniu twórców teczki operacyjnej ministerstwa spraw wewnętrznych kryptonim „Kruk”

100%
Śmierzchalski-Wachocz D.
Studia Paradyskie
|
2021
|
issue 31
175-201
PL
Po przejęciu władzy komuniści polscy początkowo ukrywali swoje rzeczywiste nastawienie do Kościoła katolickiego. W związku z tym w latach 1944-1947 unikano otwartej walki z duchowieństwem. Po osiągnięciu pierwszego celu, już z początkiem 1949 roku podjęto zmasowane uderzenie na Kościół katolicki. Walkę tę prowadzono na wiele sposobów z różną intensywnością, przy czym głównym wykonawcą dyrektyw partii w tym względzie było jej „zbrojne ramię”, czyli Urząd Bezpieczeństwa, a następnie Służba Bezpieczeństwa. Osoba biskupa traktowana była przez kierownictwo pionu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych niezwykle priorytetowo. W walce z Kościołem katolickim inwigilacja lub ewentualne rozpracowanie biskupów należało do spraw szczególnej wagi. Od 1963 roku podstawowym narzędziem tej walki była – zarówno jako zbiór niezbędnych informacji dotyczących biskupa, jak i zapis planów oraz kronika podejmowanych przez bezpiekę działań – właśnie Teczka Ewidencji Operacyjnej na Biskupa (TEOB).Mutacją TEOB-y, czyli teczki na biskupa, jest odnaleziona przez autora w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej teczka pt. „Sprawa kontrolna – Pluta Wilhelm. 1962-1986. Kryptonim Kruk” o numerze archiwalnym 5446/K. W opisie zasobu archiwum IPN otrzymała ona sygn. IPN BU 0608/241 i została odtajniona 18 czerwca 2009 roku. Do chwili powstania Instytutu Pamięci Narodowej teczka znajdowała się na stanie Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Teczka w dwóch tomach obejmuje w sumie 280 stron. Lata graniczne założonej sprawy to rok 1962, czyli podjęcie przez biskupa Wilhelma Plutę starań o uzyskanie paszportu na wyjazd do Rzymu i udział w obradach Soboru Watykańskiego II, oraz 5 kwietnia 1986, czyli jej zamknięcie w konsekwencji tragicznej śmierci biskupa w wypadku samochodowym. W planach komunistycznego szefostwa MSW teczka sprawy krypt. „Kruk” miała być przekazana do Biura „C”, czyli Centralnego Archiwum MSW dopiero w 1989 roku, a ulec wybrakowaniu, czyli zostać zniszczona w 2005 roku.Teczka operacyjna MSW pt. „Sprawa kontrolna – Pluta Wilhelm. 1962-1986” jest świadectwem wrogich działań, które aparat bezpieczeństwa PRL prowadził przeciwko biskupowi Wilhelmowi Plucie, ordynariuszowi najpierw ogromnego ordynariatu gorzowskiego, a od 1972 roku diecezji gorzowskiej. Prowadzone przez SB działania, opisane w tej teczce, nie były tylko bierną obserwacją postaw, zachowania i prowadzonej posługi pasterskiej przez biskupa gorzowskiego, ale czynną świadomą, celową i nade wszystko szkodliwą ingerencją w działalność tego hierarchy i przede wszystkim człowieka i obywatela państwa polskiego. Zarysowana na kartach tej teczki sylwetka biskupa Pluty jest dowodem, że jego słowa głoszone do wiernych miały potwierdzenie w jego życiu. Oczywiście biskup Pluta miał jak każdy człowiek swoje przywary, słabości i niedoskonałości, jednak jego wady nie pomniejszały jego wyjątkowości jako niestrudzonego, rozmodlonego pasterza Kościoła gorzowskiego, który nie poszedł na układ z walczącym z Kościołem katolickim i wiarą w Boga reżimem komunistycznym.
EN
The profile of bishop Wilhelm Pluta, 1962-1965 in the relationship and activities of the creators of the operating file of the ministry of internal afairs cryptonym „raven (Kruk)” After taking power, the Polish communists initially concealed their true attitude towards the Catholic Church. Therefore, in the years 1944-1947, an open fight with the clergy was avoided. After achieving the first goal, already at the beginning of 1949, a massive attack was launched against the Catholic Church. This fight was carried out in many ways with varying intensity, the main executor of the party's directives in this regard was its „armed arm“, i.e. the Security Ofice, and then the Security Service. The bishop was treated by the management of section IV of the Ministry of the Interior as a very high priority. In the fight against the Catholic Church, surveillance or possible investigation of bishops was of particular importance. From 1963, the basic tool of this fight was - both as a collection of necessary infor mation about the bishop, as well as a record of plans and a chronicle of actions taken by the security services - the Bishop Operations File (TEOB). A mutation of TEOBs, i.e. a file for the bishop, is the file entitled „Control case - Pluta Wilhelm. 1962-1986. Code name“ Kruk ”, archive number 5446 / K. In the description of the resources of the archive of the Institute of National Remembrance, it received reference number IPN BU 0608/241 and was declassified on June 18, 2009. Until the establishment of the Institute of National Remembrance, the file was in the state of the Central Archives of the Ministry of Internal Affairs. The two-volume folder contains a total of 280 pages. The boundary years of the established case, i.e. 1962 - that is, the efforts made by Bishop Wilhelm Pluta to obtain a passport to travel to Rome and participate in the deliberations of the Second Vatican Council, and its closure on April 5, 1986, is a consequence of the bishop‘s tragic death in a car accident. In the plans of the communist leadership of the Ministry of Internal Affairs, the cryptonym. „Kruk“ was to be handed over to the „C“ Office, that is the Central Archives of the Ministry of Internal Affairs, only in 1989, and was to be scrapped, that is, destroyed in 2005. The operating file of the Ministry of Internal Affairs entitled „The case of control - Pluta Wilhelm. 1962-1986 „is a testimony to the hostile actions that the security apparatus of the People‘s Republic of Poland carried out against Bishop Wilhelm Pluta, the bishop of first the huge Gorzów Ordinariate, and from 1972 the Gorzów diocese. The activities carried out by the Security Service, and described in this file, were not only a passive observation of the attitudes, behavior and pastoral ministry carried out by the bishop of Gorzów, but an active, conscious, purposeful and, above all, harmful interference in the activities of this hierarch and, above all, of a man and citizen of the Polish state. The profile of Bishop Pluta outlined on the pages of this file confirms that his words to his faithful were confirmed in his life. Of course, Bishop Pluta had his vices, weaknesses and imperfections, but his flaws did not diminish his uniqueness as a tireless, prayerful pastor of the Gorzów Church, which did not make a deal with the communist regime fighting against the Catholic Church and faith in God.
3
Publication available in full text mode
Content available

Cenzurowanie organu urzędowego kurii gorzowskiej w latach 1957–1959. Fragment polityki antykościelnej PRL

100%
Śmierzchalski-Wachocz D.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2021
|
issue 28
423-434
EN
Communism, a totalitarian system that wanted to oversee all spheres of public life and in some cases also of private citizens. One of the institutions fulfilling this task was censorship, functioning in all countries of the so-called People’s Democracy. It supervised verbal and written communication, i.e. the transmission of truth which had been previously infiltrated and manipulated. The Catholic Church remained the last area of free speech in Poland, conducting also journalistic activities of official bodies or these in the form of magazines, wherein the first were directed to the clergy providing on the one hand curial and pastoral information and on the other theological knowledge. In the case of the Ordinariate of Gorzow (Gorzów), which covered 1/7 of the country, these were first Orders from 1945, and from 1957 Gorzowskie Wiadomości Kościelne. The task of censorship was to supervise the content of subsequent issues. Excerpts or even entire articles, that according to the censor were contrary to the interests of the regime, were removed. The resources of the Zielona Gora (Zielona Góra) Delegacy of the Office Controlling the Press, Publications and Spectacles, collected in the State Archives are largely incomplete, hence the author, presenting examples of interference in the publishing activity of Gorzowskie Wiadomości Kościelne, focused only on the years 1957–1959.
DE
Der Kommunismus ist ein totalitäres System, das alle Bereiche des öffentlichen Lebens und in einigen Fällen auch das Privatleben der Bürger überwachen wollte. Zu den Institutionen, die diese Aufgabe erfüllten, gehörte die in allen Ländern tätige Zensur, die sog Volksdemokratie. Sie überwachte die mündliche und schriftliche Kommunikation, also die Übermittlung der zuvor unterwanderten und manipulierten Wahrheit. Der letzte Rechtsraum der freien Meinungsäußerung in Polen war die katholische Kirche, die auch journalistische Aktivitäten durchführte, darunter in Form von Zeitschriften und offiziellen Stellen. Letztere richteten sich an den Klerus und vermittelten kuriale und pastorale Informationen sowie theologisches Wissen. Im Fall des Ordinariats Gorzów, dessen Gebiet 1/7 des Landes umfasste, waren dies erste Verordnungen von 1945 und von 1957 "Gorzowskie Wiadomości Kościelne". Die Zensuraufgabe bestand darin, den Inhalt der nachfolgenden Ausgaben zu überwachen. Fragmente oder gar ganze Artikel, die laut Zensur gegen die Interessen des Regimes verstoßen, wurden entfernt. Das Team der Delegation des Amtes für die Kontrolle von Presse, Veröffentlichungen und Aufführungen in Zielona Góra, das sich in den Ressourcen des Staatsarchivs befindet, ist weitgehend mangelhaft, daher der Autor, der Beispiele für Eingriffe in die Veröffentlichungstätigkeit von "Gorzowskie Wiadomości Kościelne", konzentriert sich nur auf die Jahre 1957–1959.
PL
Komunizm to system totalitarny, który chciał nadzorować wszystkie sfery życia publicznego, a w niektórych przypadkach także prywatnego obywateli. Jedną z instytucji wypełniających to zadanie była cenzura, funkcjonująca we wszystkich krajach tzw. demokracji ludowej. Nadzorowała ona przekaz słowny i pisany, czyli przekaz prawdy, która uległa wcześniejszej infiltracji oraz manipulacji. Ostatnim legalnym obszarem wolnego słowa w Polsce pozostawał Kościół katolicki prowadzący także działalność publicystyczną m.in. w formie czasopism oraz organów urzędowych. Przy czym te ostatnie były skierowane do duchowieństwa i przekazywały informacje kurialne, pastoralne oraz wiedzę teologiczną. W przypadku ordynariatu gorzowskiego, którego obszar obejmował 1/7 kraju, były to najpierw od 1945 roku zarządzenia, a od 1957 roku „Gorzowskie Wiadomości Kościelne”. Zadaniem cenzury był nadzór nad treścią zawartą w kolejnych numerach. Usuwano fragmenty lub nawet całe artykuły, które zdaniem cenzora były sprzeczne z interesem reżimu. Zespół Delegatury Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Zielonej Górze znajdujący się w zasobie Archiwum Państwowego jest w znacznym stopniu wybrakowany, stąd autor, prezentując przykłady ingerencji w działalność wydawniczą „Gorzowskie Wiadomości Kościelne”, skupił się tylko na latach 1957–1959.
4
Publication available in full text mode
Content available

Dewiza „Bóg, Honor, Ojczyzna” w posłudze kapłańskiej pasterzy parafii pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Dąbrówce Wielkopolskiej w latach 1898–1969

100%
Śmierzchalski-Wachocz D.
Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
|
2022
|
vol. 42
|
issue 1
167-192
EN
In the history of Poland, the motto of the Polish Army “God, honor, fatherland” also applied to the ordinary attitude of citizens. Especially in the case of clergymen whose membership in this state did not preclude military service.An example is the village of Dąbrówka Wielkopolska lying within the borders of the Babimost region and since the dawn of history it was part of the territory of the Polish state. In the second half of the 19th century, the colonization action of Prussia intensified and anotherattempt at Germanization of the Babimost region turns into an open fight for the land. In 1919, the Babimost region is overwhelmed by the wave of the Greater Poland Uprising.Residents take up arms. Unfortunately, as a result of the Treaty of Versailles, these areas remain within the borders of Germany. In the interwar period, the population of the Babimost region continued to resist. During the war years, they pay for it with blood and martyrdom. After World War II, the Babimost region returned to the borders of the Polish state. Catholic priests working in the parish of Dąbrówka Wielkopolska made a great contribution to the work of defending Polish national identity. At the turn of the 19th and 20th centuries, they entered the history of this town with golden letters: Fr. Józef Braun (1898–1923), Fr. LeonBinder (1923–1952) and Fr. Bernard Witucki (1952–1969). German priests who replaced Fr. Binder during World War II, when he was in a concentration camp. Fr. Leon Koplin and Fr. Klemens Weilandt were able to stand above national divisions, remaining shepherds for the Polish population in Dąbrówka Wlkp.
PL
W historii Polski dewiza Wojska Polskiego: „Bóg, Honor, Ojczyzna” miała zastosowanie także w postawie zwykłych obywateli, szczególnie w przypadku osób duchownych, których przynależność do tego stanu nie wykluczała służby w wojsku. Przykładem jest wieś Dąbrówka Wielka, leżąca w granicach Ziemi Babimojskiej, która od zarania dziejów wchodziła w skład terytorium państwa polskiego. W II połowie XIX w. wzmogła się akcja kolonizacyjna Prus, a próba germanizacji Ziemi Babimojskiej przeobraziła sięw otwartą walkę o ziemię. W 1919 r. Babimojszczyznę ogarnęła fala powstania wielkopolskiego. Niestety, w wyniku postanowień traktatu wersalskiego tereny te pozostały w granicach ówczesnych Niemiec. W okresie międzywojennym ludność Babimojszczyzny nie zaprzestała oporu, za co w latach wojny płaciła przelaną krwią i męczeństwem. Po II wojnie światowej Ziemia Babimojska powróciła w granice państwa polskiego. Wielki wkład w dziele obrony polskiej tożsamości narodowej mieli księża pracujący w parafii Dąbrówka Wielka: ks. Józef Braun (1898–1923), ks. Leona Binder (1923–1952) i ks. Bernard Witucki (1952–1969). Ważną rolę odegrali także księża niemieccy, zastępujący ks. Bindera w czasie II wojny światowej, gdy ten przebywał w obozie koncentracyjnym. Ks. Leon Koplin i ks. Klemens Weilandt potrafili stanąć ponad podziałami narodowościowymi, będąc dobrymi pasterzami dla polskiej ludności w Dąbrówce Wlkp.
5
Publication available in full text mode
Content available

Dzieje schizmy kościelnej w Gądkowie Wielkim w latach 1963-1968

100%
Śmierzchalski-Wachocz D.
Roczniki Historii Kościoła
|
2010
|
vol. 2
167-188
EN
In the period between 1963 and 1968 there was an “Independent Autonomous Roman- Catholic Parish” under the protection of State authorities in Zielona Góra as well as security service. The initiator of this schismatic parish was Father Czesław Szczukowski, who was appointed vicar-adiutor by the Curia in 1963, thus superseding the former, unpopular parish priest Fr Barański. However, the popularity and conflicts with the former parish priest led to his dismissal. Fr Szczukowski could not come to terms with this fact and he caused a split in the congregation of the Gądków parish. The local communistic government took advantage of the resulting situation and, with the help of security services, initiated the creation of an “Independent Autonomous Roman-Catholic Parish” in Gądków Wielki in 1963, which was registered and maintained on the initiative of Department of Religious Affairs of the Voivodship National Council in Zielona Góra in cooperation with the regional security office and the governing Workers’ Party. Yet the eagerness and imagination of the priests delegated by the Gorzów Curia and their initiatives which went beyond the normal scope of parish ministry as well as problems with the morality of the rebellious clergymen all led to a slow decline of the schismatic parish. All actions of the communist authorities in order to maintain the schism were fruitless, especially that the very initiator, Fr Szczukowski, entered into a civil marriage, distanced himself from the schism and reconciled with the Catholic Church, baptizing his child, yet being subject to ecclesiastical penalties as a suspended priest. Eventually in May 1968, the “Gądków experiment” failed and the faithful reunited with the Roman-Catholic Church. Father Szczukowski permanently joined his life with Cornelia Twarda, raising their offspring and regretting his acts of the past, trying to do penance for them by lending help to the Church and the Gorzów clergy.
6
Publication available in full text mode
Content available

Duchowieństwo Kościoła gorzowskiego represjonowane w trybie karno-administracyjnym. Analiza historyczna na przykładzie Zestawienia Biura „C” MSW z lat 1945–1963. Zarys problematyki

100%
Śmierzchalski-Wachocz D.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2024
|
vol. 31
193-224
EN
After World War II, the communist security apparatus blackmailed, persecuted and murdered priests who resisted the government. In every political trial against Polish citizens, some priest or other clergyman sat on the defendants’ behalf. In addition to the accusations of inciting war, accusations of moral corruption of youth and children, embezzlement, attempts to overthrow the system, espionage for foreign intelligence, etc., were also common. The resources of the Office for the Disclosure and Archiving of Documents of the branch of the Institute of National Remembrance in Warsaw contain a collection of documents consisting of 37 typescript cards with the title: Statement of facts and symptoms of hostile activities performed by spiritual persons of the roman-catholic Church in the Gorzow (Gorzów) diocese in the period of 1945–1963. The title page of the collection indicates that it was produced in Office „C” of the Ministry of Internal Affairs with the preservation of „classified” clause. It was declassified by the decision of the Head of the Office for State Protection of October 5, 1999 and transferred to the resources of the Institute of National Remembrance in Warsaw, when this institution was established, where it was given the reference number: IPN BU 0397/468, vol. At the seat of the Office for Disclosure and Archiving of Documents of the Institute of National Remembrance in Szczecin, as part of the research project carried out on June 25, 2009, copies of these documents were made and the author was in possession of these. Based on this archival collection, a historical analysis was made according to the nature of crimes related to the hostile activity of the Roman Catholic Church clergy in terms of legal and propaganda terminology from the communist period. These were the classifications of crimes: activities related to the underground, espionage, illegal possession of weapons, enemy propaganda (e.g. against patriots and political organizations, against the political principles of the People’s Republic of Poland, against the policy of the state towards the Church, and others) and against the legislation of the Polish People’s Republic (i.e. the decree on freedom of conscience and religion, the law on assemblies, the law on termination of pregnancy, secularism, financial regulations and ordinances, construction regulations, distribution without debit and others). According to the data contained therein, in general, 162 priests were hostile against the authorities, while the recorded facts of hostile actions by the clergy were recorded 215.
PL
Po II wojnie światowej komunistyczny aparat bezpieczeństwa szantażował, prześladował i mordował księży stawiających opór wobec ekipy rządowej. W każdym procesie politycznym przeciw obywatelom Polski na ławie oskarżonych zasiadał jakiś ksiądz lub inny duchowny. Oprócz zarzutów podżegania do wojny modne były oskarżenia o deprawacje moralne młodzieży i dzieci, o defraudację, o próby obalenia ustroju, o szpiegostwo na rzecz obcego wywiadu itp. W zasobie Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie przechowywany jest zbiór dokumentów liczący 37 kart maszynopisu o tytule: Zestawienie faktów i przejawów wrogiej działalności dokonanych przez osoby duchowne Kościoła rzymsko-katolickiego na terenie diecezji gorzowskiej w okresie lat 1945–1963. Strona tytułowa zbioru wskazuje, że został on wytworzony w Biurze „C” Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z zachowaniem klauzury „tajne”. Został on odtajniony decyzją Szefa Urzędu Ochrony Państwa z dnia 5 października 1999 roku i przekazany do zasobu Oddziału IPN w Warszawie, z chwilą powstania tej instytucji, gdzie nadano mu sygnaturę: IPN BU 0397/468, t. 4. Na potrzeby kwerendy archiwalnej prowadzonej w siedzibie Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów Oddziału IPN w Szczecinie w ramach realizowanego projektu badawczego zostały wykonane 25 czerwca 2009 roku kopie tych dokumentów i trafiły w posiadanie autora. Na podstawie tego zbioru archiwalnego została dokonana analiza historyczna wg charakteru przestępstw dotyczących wrogiej działalności kleru Kościoła Rzymskokatolickiego w ujęciu terminologii prawnej i propagandowej z okresu PRL. Były to klasyfikacje przestępstw: działalność związana z podziemiem, szpiegostwo, nielegalne posiadanie broni, wroga propaganda (m.in.: przeciwko patriotom i organizacjom politycznym, przeciwko zasadom ustrojowym PRL, przeciwko polityce państwo wobec Kościoła i inne) oraz wystąpienia przeciwko ustawodawstwu PRL (tj. dekret o wolności sumienia i wyznania, ustawa o zgromadzeniach, ustawa o dopuszczalności przerywania ciąży, świeckość szkoły, przepisy i zarządzenia finansowe, przepisy o budownictwie, kolportaż bez debitu i inne). Wg zawartych tam danych ogółem wrogo wystąpiło przeciwko władzy 162 księży, odnotowanych faktów wrogich wystąpień duchowieństwa 215.
7
Publication available in full text mode
Content available

Dekret o wolności sumienia i wyznania z 5 sierpnia 1949 roku jako przykład szykanowania duchowieństwa Kościoła gorzowskiego w latach 1949–1969. Zarys problematyki

100%
Śmierzchalski-Wachocz D.
Colloquia Theologica Ottoniana
|
2021
|
vol. 37
223-241
EN
The release of the decree on the freedom of conscience and faith from 5 August 1949 was the consequence of the struggle between the communist government in Poland and the Catholic Church. A decree – in the hands of the officials of the time – was a tool used primarily to repress the faithful and the clergy. Extensive actions on the side of the communist authorities aimed to transform the country, with its deeply rooted Catholic traditions, into a lay state like the USSR. The decree announced on 5 August 1949 was in force until 1989, and, in 1969, its records were typed into Art. 192–198 of the Penal Code. From 1949 to 1956, violations of its rules were subject to draconian sanctions, although these were eased over time. This article presents the genesis of the decree and its reception in the Gorzów Church area, whose jurisdiction in the years 1945–1972 covered one-seventh of the area of post-war Poland. The author focused on analysing cases of repression of the Catholic clergy working in the Gorzów Church in the name of respecting the rules of the decree from 1949.
PL
Wydanie dekretu o wolności sumienia i wyznania 5 sierpnia 1949 roku było konsekwencją prowadzonej przez władze komunistyczne w Polsce walki z Kościołem katolickim i ludźmi wierzącymi. W rękach ówczesnych urzędników dekret był narzędziem represjonowania ludzi wierzących, a w pierwszej kolejności duchowieństwa katolickiego. Szeroko zakrojone działania ze strony władzy miały na celu przeobrażenie kraju o głęboko zakorzenionych tradycjach katolickich w państwo laickie na wzór ZSRR. Dekret ogłoszony 5 sierpnia 1949 roku obowiązywał do roku 1989, przy czym w 1969 roku jego zapisy znalazły się w art. 192–198 Kodeksu karnego. W latach 1949–1956 za złamanie jego postanowień groziły drakońskie sankcje, które z czasem uległy złagodzeniu. Artykuł przybliża genezę dekretu oraz jego recepcję na obszarze Kościoła gorzowskiego, którego jurysdykcja w latach 1945–1972 obejmowała 1/7 powierzchni powojennej Polski. Autor skupił się na przeanalizowaniu przypadków represjonowania duchowieństwa posługującego w Kościele gorzowskim w imię respektowania postanowień dekretu z 1949 roku.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.