Search results

1

Chronology of transformations in Grodno Castle from the $13^{th}$ to the mid-$16^{th}$ century

100%

Chorowska M.

Architectus

|

2021

|

issue 4 (68)

3-19

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań architektonicznych zamku Grodno przeprowadzonych przez autorkę w latach 2017-2019, przy współpracy Radosława Biela, oraz kwerendy publikowanych źródeł pisanych przygotowanej przez Agnieszkę Gryglewską. Rzucają one nowe światło na chronologię przeobrażeń zabudowy górnego zamku w okresie od końca XIII do około połowy XVI w. Inaczej niż dotychczas sądzono, ukształtowała się wówczas bryła zamku górnego, złożona z trzech skrzydeł zabudowy o wysokości 3-4 kondygnacji, co przypisywano dotąd działaniom budowlanym podejmowanym w dobie nowożytnej. Średniowieczną metrykę przypisano także do obwodu basztowego średniego zamku i dolnej części muru osłaniającego międzymurze. W wyniku przeprowadzonych studiów i badań terenowych stwierdzono, że działania budowlane podejmowane w średniowieczu na górnym zamku można pogrupować w trzech fazach zaistniałych ok. 1300 r., ok. 1350 i ok. 1500 r. W pierwszej fazie powstał wysoki mur obwodowy z blankowaniem i hurdycją nadwieszoną nad bramą wjazdową do zamku i odcinkiem muru południowego od strony skalnego zbocza i traktu drożnego biegnącego doliną rzeki Bystrzycy. Mur wspinał się po skalnym zboczu, osiągając kulminację po stronie wschodniej. Tam, w najwyższym punkcie wyniesienia formował kwadratową w planie basztę, o tej samej wysokości co przyległe jego odcinki. Stwierdzenie tego faktu każe wiązać zamek Grodno z typem tzw. zamków płaszczowych, stosunkowo rzadkich na Śląsku, lecz licznych na terenie Czech. Mur opasywał obszerny dziedziniec i skałę, na której zbudowano książęcy dom. Wjazd do zamku prowadził od południowego zachodu przez wysoką, ostrołuczną arkadę bramną zabezpieczoną broną. Około połowy XIV w. do wewnętrznej strony muru obronnego został dobudowany długi, dwuskrzydłowy dom. Miał on dwie kondygnacje i sięgał do połowy wysokości obecnego I piętra zamku. Od wschodu skrzydło południowe dobijało do skały, na której wznosił się najstarszy budynek zamkowy. Ostatnia średniowieczna rozbudowa nastąpiła zapewne w początkach XVI w., w związku z uzyskaniem przez właścicieli zamku przywileju królewskiego i lukratywnej komory celnej w Jedlince. W jej efekcie dwukondygnacyjny, kamienny dom został przekształcony w czterokondygnacyjny dom kamienno-ceglany, choć część jego wewnętrznych podziałów i izby nad kuchnią pozostały wykonane w drewnie. Piętra podwyższonego domu „weszły na skałę”, na której wcześniej stał dom z I fazy, i zostały zamknięte od północy grubą, kamienną ścianą. Jeszcze dalej na północ znajdowała się murowana kuchnia. Najważniejszym pomieszczeniem domu była potężna, dwukondygnacyjna aula zajmująca na poziomie II piętra całą środkową część skrzydła południowego. Tym samym po raz kolejny okazało się, że zakres prac budowlanych, jakie prowadzono na zamku w średniowieczu, i jego bryła były znacznie bardziej rozległe, niż początkowo przypuszczano.

EN

The aim of the article is to present the results of the architectural research on Grodno Castle which was carried out by the author in the years 2017-2019 in cooperation with Radosław Biel and a query of published written sources by Agnieszka Gryglewska. They shed new light on the chronology of transformations in the structures of the upper castle in the period from the end of the $13^{th}$ to around the mid-$16^{th}$ century. Contrary to what has been previously thought, the shape of the upper castle consisting of three wings of buildings with a height of 3-4 storeys was formed in a different way at that time. This was previously attributed to construction actions undertaken in the early modern age. The late-medieval origin also refers to the tower perimeter of the middle castle and the lower part of the wall protecting the zwinger. As a result of the conducted studies and field research, construction actions which were undertaken in the Middle Ages in the upper castle, can be grouped into three phases that occurred in around 1300, 1350 and 1500. In phase 1, a high perimeter wall with battlements and a hoarding overhanging the entrance gate to the castle and a section of the southern wall from the rocky slope and the road running along the River Bystrzyca Valley, were constructed. The wall climbed a rocky slope, culminating on the eastern side. There, at the highest point of the hill, it formed a square tower in plan with the same height as its adjacent sections. This fact makes us connect Grodno Castle with the type of the so-called coat castles, relatively rare in Silesia, but numerous in the territory of Bohemia. The wall surrounded a large courtyard and the rock on which the princely house was built. The entrance to the castle led from the south-west through a high ogival gate arcade secured with a portcullis. In around the mid-$14^{th}$ century, a long two-winged house was added to the inner side of the defensive wall. It had two storeys and reached half the height of the present 2nd storey of the castle. From the east, the southern wing reached the rock on which the oldest castle building was built. The last medieval extension probably took place at the beginning of the $16^{th}$ century, due to the fact that the Czetryc family obtained a royal privilege in 1502 and a lucrative customs house in Jedlinka. As a result, the two-storey stone house was transformed into a four-storey stone and brick house, although some of its internal divisions and the rooms above the kitchen were made of wood. The storeys of the heightened house "climbed onto the rock" on which the house from phase 1 previously stood and were closed from the north with a thick stone wall. Even further to the north there was a brick kitchen. The most important room in the house was a magnificent two-storey hall which occupied the entire central part of the southern wing on the $3^{rd}$ storey. Thus, it turned out once again that the scope of construction works which were carried out in the castle in the Middle Ages and the size of its body turned out to be larger than originally assumed.

2

Medieval fortifications of Czech towns

100%

Chorowska M.

Architectus

|

2021

|

vol. Nr 1 (65)

95-97

PL

W recenzji omówiono monumentalny katalog obwarowań średniowiecznych miast i miasteczek z terenu obecnej Republiki Czeskiej, autorstwa Vladislava Razíma, wydawany od 2019 r. przez Národní Památkový Ústav w Pradze. Dotychczas ukazały się część druga i trzecia, poświęcone odpowiednio: część 2, w dwóch tomach – miastom z terenu historycznych Czech i Moraw, a część 3 – czeskiej części Śląska. Pierwsza część – interpretacyjna – będzie stanowić syntezę zagadnień miejskiej średniowiecznej architektury obronnej. Na uwagę zasługują zarówno objętość pracy obejmującej w sumie 260 haseł katalogowych, jak i pojemność oraz długość tekstów poszczególnych haseł, bogato zilustrowanych materiałem pochodzącym z badań historyczno-architektonicznych – inwentaryzacyjnym, ikonograficznym i fotograficznym. To, co najważniejsze, to metodyka przeprowadzonych badań, konsekwentnie zastosowana we wszystkich opracowywanych obiektach obronnych, dająca gwarancję dogłębnego rozpoznania ich metryki, przemian architektonicznych, funkcji i kontekstu przestrzennego. Podsumowując, można powiedzieć, że literatura poświęcona średniowiecznej architekturze obronnej Czech została wzbogacona o wyjątkowo cenną pozycję.

EN

The review contains the discussion on the monumental catalog of medieval fortifications of cities and towns in the present-day Czech Republic by Vladislav Razím. The catalog has been published in parts by Národní Památkový Ústav in Prague since 2019. So far, parts two and three were published, which are devoted respectively to: part 2, in two volumes – to cities from the historic territory of Bohemia and Moravia, and part 3 – to the Czech part of Silesia. The first part – interpretative, will be a synthesis of the issues of urban medieval defensive architecture. Noteworthy are both the volume of the work, which includes a total of 260 catalog entries, as well as the capacity and length of the texts of individual entries, richly illustrated with the material from historical and architectural research – inventory, iconographic, and photographic. What is most important is the methodology of the research conducted, which was consistently applied in all of the developed defense objects, guaranteeing an in-depth recognition of their ori-gins, architectural changes, functions, and spatial context. Summing up, it can be said that the literature on medieval Czech defense architecture has been enriched with an exceptionally valuable position.

3

Wirtualna rekonstrukcja średniowiecznego zamku w Prudniku

63%

Chodkowska A., Chorowska M.

Architectus

|

2019

|

issue 1 (57)

39-52

EN

The purpose of the article was to show the source and research basics, upon which the virtual reconstruction of Prudnik’s castle, from the turn of Middle Ages and early modern age, was based. The design can be used as a base for a model, which presents the full scope of the castle’s buildings, from which only the tower still exists. To restore the architectural, spatial form, the authors used primarily the oldest, known iconographic source – Friedrich Bernhard Wernher’s drawing, showing the castle from the northeastern side. Restoration of the image was also possible due to excavation research, which took place on the site of the no longer existing buildings. In addition, the preserved tower helped to estimate the vertical dimension of the object. The history and location of the castle in Prudnik was also covered in the article.

PL

Powyższy artykuł ma na celu przedstawienie podstaw źródłowych oraz badawczych, na bazie których opracowano wirtualną rekonstrukcję zamku w Prudniku z przełomu czasów średniowiecza i wczesnej nowożytności. Powstały model jest wzorcem do stworzenia makiety. Ma ona dać wyobrażenie o całości zabudowań zamkowych, z których do dziś przetrwała tylko wieża. W rozważaniach prowadzących do odtworzenia przestrzennej formy architektonicznej autorki korzystają przede wszystkim z najstarszego znanego źródła ikonograficznego – rysunku Friedricha Bernharda Wernera ukazującego zamek od strony północnego wschodu. Istotne w odtworzeniu wizerunku obiektu były także wyniki badań wykopaliskowych przeprowadzonych na terenie nieistniejących zabudowań. Zachowana wieża zamkowa pozwoliła przybliżyć pionowy wymiar założenia. W artykule omówiono także historię i lokalizację obiektu.

4

Silesian landscape with a castle in the background. A Wrocław donjon of the prince-crusader

63%

Chorowska M., Mruczek R.

Architectus

|

2023

|

issue 1 (73)

3-16

PL

Artykuł jest próbą nakreślenia krajobrazu kulturowego Śląska w czasach przełomu, w 2. i 3. tercji XII w., widzianego przez pryzmat studiów nad wczesnym mecenatem Piastów śląskich. Symbolem głębokich przemian – oprócz kolonizacji i gospodarki czynszowej – stała się wówczas ceglana architektura o genezie lombardzkiej, łączona na północ od Alp z włoskimi aspiracjami i mocarstwową polityką Hohenstaufów (1154–1186). Celem pracy jest ukazanie genezy nowatorskiego, ceglanego, osiemnastobocznego donżonu książęcego zamku na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu na tle podróży Bolesława I Wysokiego (lata wygnania: 1146–1163) oraz przemian politycznych i ekonomiczno-prawnych, jakie zainicjował na Śląsku w pierwszych dekadach melioratio terrae (lata panowania: 1163–1201). Czas ten, zdominowany początkowo przez konflikt Piastów z możnowładztwem, potem przez pierwsze udane eksperymenty gospodarcze i osadnicze, poprzedził szeroko znane w literaturze przedmiotu ogromne inwestycje architektoniczne i urbanistyczne o europejskim rozmachu podjęte przez jego syna Henryka Brodatego (1201–1238). Praca opiera się na wynikach badań archeologiczno-architektonicznych oraz analizach wybranych istniejących obiektów wieżowych, głównie europejskich, a także źródeł historycznych. Ceglany donżon wrocławski to manifest władzy powracającego z wygnania księcia Bolesława I Wysokiego, z trudem odzyskującego główne grody prowincji (1163/1166). Podobnie jak liczne wczesne wieże francuskie i angielskie był budowlą nowatorską, eksperymentalną i nie znalazł bezpośrednich naśladownictw formalnych. W poszukiwaniach jego genezy wypada sięgnąć do lombardzkich wzorców ceglanych, wśród których istotne znaczenie mogą mieć mury obronne Mediolanu zburzone po długim oblężeniu w latach 1161–1162. Powracając w 1163 r. do kraju z długiego wygnania, Bolesław I Wysoki zainicjował „ceglany przełom” w Polsce dzielnicowej, który stanowił jeden z etapów wielkiej „ceglanej rewolucji” na północ od Alp, zapoczątkowanej przez politykę włoską Hohenstaufów.

EN

The article is an attempt at outlining the cultural landscape of Silesia in times of breakthrough, in the 2nd and 3rd thirds of the 12th century, which was seen through the prism of studies on the early patronage of the Silesian Piasts. The symbol of deep transformations – apart from colonization and rental economy – became the then brick architecture of Lombard genesis, which north of the Alps was connected with Italian aspirations and the imperial power of the Hohenstaufen’s dynasty (1154–1186). The purpose of this work is to present the genesis of the innovative brick eighteen-sided donjon of the princely castle in Ostrów Tumski in Wrocław against the background of the journey of Bolesław I the Tall (exile years: 1146–1163) as well as political, economic, and legal transformations which he initiated in Silesia in the first decades of melioratio terrae (rule years: 1163–1201). That time, which was initially dominated by the Piast conflict with magnates and then by the first successful economic and settlement experiments, preceded widely known in source literature huge architectural and urban investments of European momentum undertaken by his son Henry the Bearded (1201–1238). This work is based on archaeological and architectural research results and analyses of the selected existing tower objects, mainly European, as well as on historical sources. The brick Wrocław donjon is a manifesto of power of Prince Bolesław I the Tall returning from the exile who regained the main gords of the province with difficulty (1163/1166). Similarly to numerous early French and English towers, it was an innovative experimental building but it did not have any direct formal imitations. In the search for its genesis, it is appropriate to refer to Lombard brick models, among which Milan’s defensive walls, which were destroyed after a long siege in the years 1161–1162, can be of great importance. In 1163 Bolesław I the Tall returned to the country from a long exile and initiated a “brick breakthrough” in fragmented Poland. It constituted one of the stages of the great “brick revolution” north of the Alps, which was initiated by the Hohenstaufen’s Italian policy.

Refine search results

4 Architectus

4 Chorowska M.

1 Chodkowska A.

1 Mruczek R.

1 2023

2 2021

1 2019

Chronology of transformations in Grodno Castle from the $13^{th}$ to the mid-$16^{th}$ century

Medieval fortifications of Czech towns

Wirtualna rekonstrukcja średniowiecznego zamku w Prudniku

Silesian landscape with a castle in the background. A Wrocław donjon of the prince-crusader