Search results

1

André Cadere: Rozpocząć Sztukę od Nowa. Komentarz do Konferencji z Louvain

100%

Brogowski L.

Sztuka i Dokumentacja

|

2018

|

issue 19

281-291

PL

Wychodząc od opublikowanego w 1974 roku tekstu André Cadere pod tytułem Prezentacja pracy. Sposoby jej użycia, drugie wydanie Dokumentów Artystów w Galerii im. Andrzeja Pierzgalskiego przedstawia mało w Polsce znaną pracę tego artysty. Reprodukowany tutaj dokument nie zastępuje dzieła i nie jest równoważny praktyce artystycznej: ale nie jest on jedynie czymś wtórnym, bo jest także jednym z jego sposobów prezentacji własnej sztuki. Wygłoszony przez artystę na Uniwersytecie w Louvain wykład nie jest konstrukcją teoretyczną sensu stricto, której jego praktyka artystyczna byłaby realizacją; miał on jedynie na celu uwypuklenie pojęć i refleksji naturalnie zawartych w jego codziennej praktyce sztuki. A praktyka Cadere otwierała nowy sposób tworzenia i prezentowania sztuki, którego istotą było całkowite uwolnienie jej od instytucji takich, jak galeria, muzeum czy centrum sztuki. Pozwalającą na to metoda opierała się na założeniu, że każdy uczyniony z tej pracy użytek jest pewnym sposobem jej prezentacji. Jego sztuka nie potrzebuje przestrzeni wystawowej innej, niż jakakolwiek przestrzeń, w jakiej się on znajduje, a miejsce dzieł zajęły w niej wielobarwne, złożone z segmentów drążki, tworzone według ściśle określonego systemu, którego elementem był także błąd. Tym sposobem dzieło traciło swe uprzywilejowane miejsce w centrum uwagi i w przestrzeni, a jego misją nie miało już być niesienie treści narratywnych i jakości estetycznych, lecz skupienie uwagi na przestrzeni, w której jest ono prezentowane. Drążki Cadere nie potrzebują ani postumentów, ani galeryjnych ścian, bo każdy sposób ich użycia jest zarazem pełnoprawnym sposobem ich prezentacji: mogą być oparte o ścianę, w galerii lub w jakiejkolwiek innej przestrzeni, położone na stole lub na podłodze, mogą też być niesione przez samego artystę na ulicy, w mieście, czy w przestrzeniach jakichkolwiek instytucji, w muzeum; mogą też znaleźć dla siebie miejsce poza salami wystawienniczymi, nie tracąc ani sensu ani wartości, a nawet przeciwnie, nabierając właściwego im znaczenia. Ta antropologiczna koncepcja sztuki opuszczającej ramy instytucjonalne, aby przeniknąć do codziennej rzeczywistości, podważa dominującą ciągle jeszcze w społeczeństwach zachodnich koncepcję socjologiczną, zgodnie z którą to właśnie instytucje „świata sztuki” nadają ostatecznie status dzieł różnym przedmiotom. Odmawiając instytucjom tego typu władzy, Cadere stał się dla nich samych rodzajem zagrożenia i wielokrotnie spotykał się z ich strony z brutalnymi reakcjami: niejednokrotnie zakazywano mu wstępu na wernisaż lub wręcz „wypraszano” manu militari z ich przestrzeni. Ale jego sztuka była nie tylko eksperymentalną prowokacją zwróconą przeciwko instytucjom sztuki; proponowała ona także radykalnie odmienną jej ekonomię, odrzucając miedzy innymi praktykę podpisu artysty na samym dziele, kluczowy element fetyszyzacji dzieła jako towaru na rynku sztuki, i zastępując go certyfikatem sporządzonym przez notariusza, przewidującym również ewentualną rekonstrukcję drążków w wypadku ich zaginięcia lub zniszczenia. Opierając się na tych fundamentach, Cadere proponował dogłębne przemyślenie doświadczenia sztuki w kontekście epoki, w której przyszło mu żyć. Był świadom tego, że praktyka jaką wymyślił i wdrażał w życie miała charakter nierozłącznie artystyczny i polityczny, a jego krytyczna postawa w największym może stopniu dotyczyła pytań o przyszłość kultury, którą Cadere wiązał ze sferą widzenia, decydującym doświadczeniem epoki reklam, telewizji i rozwoju mass mediów. Wyzwolił sztukę z wąskiego kręgu instytucji sztuki poszerzając granice pola artystycznego, określonego przez możliwość poznania rzeczywistości za sprawą widzenia. „Dlatego widzenie, sztuka, malarstwo są w pierwszej linii walki ideologicznej”, mówił w Louvain, podkreślając znaczenie sfery widzenia dla kształtu kultury: „Praca tu prezentowana” – mówił – „trzyma się na uboczu, pozwalając ujawnić się naturze miejsca, gdzie się znajduje, oraz widza, który na nią patrzy.”

2

Archiwa Lefevre Jean Claude'a

100%

Brogowski L.

Sztuka i Dokumentacja

|

2018

|

issue 18

305-352

PL

Posługiwanie się przez artystów ankietą jest symptomatyczne dla przemian sztuki w drugiej połowie XX wieku, bo ujawnia ono wyraźny zwrot zainteresowań od wyobraźni ku rzeczywistości i wpisuje artystów w postawy bliskie badaniom społecznym. W tej edycji Galerii im. Andrzeja Pierzgalskiego reprodukujemy opublikowaną w 1982 roku przez Lefevre Jean Claude’a broszurę. Jest ona właśnie efektem ankiety, przeprowadzonej w paryskim środowisku artystów na temat ich ówczesnego stosunku do praktyki wystaw. Odpowiedzi na ankietę pokazują, że krytyczna refleksja nad wystawą znajdowała się wówczas w centrum uwagi. W kontekście kontestowania roli wystawy w praktyce artystycznej ankieta ta jest cennym świadectwem różnorakich prób przekraczania wystawy, aby dostosować ją do nowych form sztuki, aby przezwyciężyć koncepcję dzieła jako przedmiotu oraz aby osłabić władzę instytucji i rynku nad sztuką. W 1983 roku Lefevre Jean Claude tworzy LJC Archives. Są one nie tylko miejscem gromadzenia dokumentów, ale także metodą pracy artystycznej, organizującą w spójną całość publikacje dokumentów sztuki, którym artysta nadaje zróżnicowane formy: kalendarzy, książek, ulotek, broszur, plansz itp. W jego sztuce zaciera się granica między dokumentem sztuki i dziełem. Radykalizując postawy konceptualne, artysta skrupulatnie przestrzega postulatu, że dzieło sztuki jest efektem procesu twórczej myśli, której nosi w sobie ślady, a materialny przedmiot traktuje jako znak niepowodzenia w łańcuchu refleksyjnym, mającym doprowadzić do możliwej jego prezentacji. Dlatego prace jego mają wyłącznie formę pisma, ale są to teksty do czytania, a nie do oglądania; jednym z jego oryginalnych wynalazków jest lektura jako wystawa.

3

DE PARASITES SOCIAUX AU FAMEUX SAPEUR La désobéissance civile de l’art

100%

Brogowski L.

DYSKURS: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu

|

2016

|

vol. 21

48-83

PL

OD „PARAZYTA SPOŁECZNEGO” DO „SŁYNNEGO SAPERA”. O CYWILNYM NIEPOSŁUSZEŃSTWIE SZTUKI W eseju zderzają się dwie płaszczyzny rozważań: jedna dotyczy praktyk artystycznych zwanych „pasożytniczymi” w sztuce ostatnich lat (temat sympozjum w Amiens w roku 2006), druga – dezalienacyjnej funkcji sztuki, w sensie, w jakim postrzega ją i praktykuje Laurent Marissal, którego książka (Pinxit. Malarstwo 1997–2003, Rennes, Éditions Incertain Sens, 2005) jest tutaj przedmiotem rozważań. Ich celem jest powiązanie zagadnień, jakie wyłaniają się z tego zderzenia, z historią polityczną i intelektualną po to, by lepiej uchwycić ich sens i aktualność. W pierwszej części eseju pojęcie pasożytnictwa interpretowane jest przez pryzmat złowieszczych, a czasem zbrodniczych następstw koncepcji „pasożyta społecznego” u nazistów i w krajach bloku radzieckiego; skonfrontowana jest ona z odniesieniami do pasożytnictwa w ekonomii politycznej (Adam Smith, Karol Marks, Pierre-Joseph Proudhon, Stanislav Andreski). Okazuje się wtedy, że „pasożyt społeczny” nie jest pojęciem, ale niespójnym zbiorem przeciwstawnych sensów, które zależą od ideologicznego punku widzenia. W drugiej części, wychodząc od społeczno-ekonomicznego kontekstu pracy artysty, a także od politycznych implikacji posługiwania się terminem „pasożyt” w kontekście sztuki, analiza praktyki artystycznej Laurent Marissala, prowadzi do historycznej rekonstrukcji pojęcia alienacji oraz sposobów filozoficznego pojmowania sztuki jako doświadczenia dezalienującego. Łączy się w tej rekonstrukcji kilka tradycji filozoficznych: pisarze Oświecenia (Denis Diderot, Jean-Jacques Rousseau, Maxime de Robespierre, Friedrich Schiller), filozofowie anarchizmu (Max Stirner, Pierre-Joseph Proudhon, Michał Bakunin, Lew Tołstoj), ale także, w nieco bardziej zaskakujący sposób, Karol Marks i Umberto Eco, którego teoria otwartego dzieła jest w istocie odpowiedzią na kwestię alienacji w sensie, w jakim zdefiniował ją Marks. Zagadnienia wyłaniające się z tych analiz łączą konsekwencje zarówno estetyczne, jak i polityczne: nieposłuszeństwo obywatelskie (kiedy wolność wypowiedzi prowadzi artystów na skraj legalności: Krzysztof Wodiczko, Alfredo Jaar, Francis Alÿs, Gianni Motti, Pierre Huyghe, Clido Mereiles, itd.), dezalienacyjna funkcja sztuki (edukacja estetyczna według modelu Schillera czy akcja polityczna – w tym również w sztuce – według teorii Marksa?), koncepcja czasu w doświadczeniu alienacji, zwłaszcza w przypadku artystów, których praca zarobkowa nie pokrywa się z działalnością artystyczną (pisał o tym między innymi Witold Gombrowicz), a wreszcie teoria własności (oparta na użytkowaniu czy na posiadanie?, niedająca się wyalienować własność ufundowana na prawie autora do swojego dzieła czy na nieograniczonym prawie do posiadania?). Francuski termin „jouissance”, mający zarówno sens prawny, jak i egzystencjalny, oznaczający zarazem „prawo do użytkowania” i „przyjemność”, a nawet „orgazm”, jest przedmiotem pasjonującej analizy Diderota w Encyklopedii. W roku 1997 Laurent Marissal zostaje zatrudniony jako członek personelu pilnującego kolekcję obrazów w Muzeum Gustawa Moreau; sytuacja typowa dla młodych artystów, bo Marissal właśnie otrzymał dyplom Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu. W takim właśnie kontekście opracowuje swoją koncepcję i praktykę sztuki jako sposobu na odzyskiwanie czasu swojej egzystencji sprzedanego pracodawcy, a instrumentem tej praktyki czyni związek zawodowy. W roku 2003 podaje się do dymisji, a w 2005 publikuje Pinxit. Malarstwo 1997–2003, jako dokument, opowieść i wyraz doświadczenia artystycznego, w którym sztuka i praca zrosły się na dobre z życiem.

EN

FROM ‘SOCIAL PARASITE’ TO ‘FAMOUS SAPPER’. THE ART OF CIVIL DISOBEDIENCE In the essay, there are two planes which collide: one concerning artistic practice of recent years considered as ‘parasitic’ in art (see: the symposium in Amiens in 2006), the second – de-alienating function of art as interpreted by Laurent Marissal, whose book (‘Pinxit: Painting from 1997 to 2003’ Rennes, Éditions Incertain Sens, 2005) is under consideration here. Their aim is to link the issues which emerge from the clash with political and intellectual history in order to bet-ter grasp their meaning and relevance. In the first part of the essay, the notion of parasitism is interpreted through the prism of sinister, sometimes murderous consequences of ‘social parasite’ – the ideas by the Nazis and the Soviets. It is confronted with references to parasitism in political economy (Adam Smith, Karl Marx, Pierre-Joseph Proudhon, Stanislav Andreski). It turns out then that ‘social parasite’ is not a idea, but an inconsistent set of contradictory meanings, which depend on the ideological point of view. In the second part, starting from the socio-economic context of the artist’s work, as well as the political implications of the use of the term ‘parasite’ in the context of art, the analysis of the artistic practice by Laurent Marissal leads to the historical reconstruction of the concept of alien-ation and ways of philosophical understanding of art as de-alienating experience. The recon-struction combines several philosophical traditions, including the following traditions: the writ-ers of the Enlightenment (Denis Diderot, Jean-Jacques Rousseau, Maxime de Robespierre, Frie-drich Schiller), the philosophers of anarchism (Max Stirner, Pierre-Joseph Proudhon, Mikhail Bakounine, Leo Tolstoy), but also in a bit more surprising way, Karl Marx and Umberto Eco, whose theory of open work is in fact the answer to the question of alienation in the sense de-fined by Marx. Issues emerging from these analyzes combine both aesthetic and political consequences: civil disobedience (when freedom of speech leads artists to the edge of legality: Krzysztof Wodiczko, Alfredo Jaar, Francis Alÿs, Gianni Motti, Pierre Huyghe, clido Mereiles, etc.), de-alienation of the function of art (aesthetic education by Schiller and/or political action – including in art – according to Marx’s theory?), the concept of time in the experience of alienation, especially in the case of artists whose paid work does not coincide with artistic activities (Witold Gom-browicz and other writer wrote about this problem), and finally the theory of property (based on the use or the possession ?, not-be-alienated property based on the right of the artist or to the unlimited right to own?). French term ‘jouissance’, having both the sense of the legal and exis-tential, meaning both ‘right to use’ and ‘pleasure’ and even ‘orgasm’, is the subject of a fascinat-ing analysis by Diderot in ‘Encyclopedia’. In 1997, Laurent Marissal was employed as a staff member to watch the collection of paintings at the Museum of Gustav Moreau; a situation typical for young artists, because Marissal just graduated from the Academy of Fine Arts in Paris. It is in this context he developed his idea and practice of art as a way of recovering the time sold to his employer, and he used unions as the instrument of that practice. In 2003, he resigned, and in 2005, he publishes ‘Pinxit: Paintings from 1997 to 2003’, as the document – story and expression of artistic experience, where art and work merge with life.

4

GALERIA im. ANDRZEJA PIERZGALSKIEGO. Dokumenty Artystów 4. Edycja 4 – Założenia Programowe

100%

Brogowski L.

Sztuka i Dokumentacja

|

2019

|

issue 21

192-195

PL

W szczególnie napiętym kontekście społecznym i politycznym w Stanach Zjednoczonych (wojna w Indochinach i ruchy walczące o prawa obywatelskie), obieg materialnie niepozornych dokumentów, zwłaszcza druków, umożliwiony popularyzacją kserokopii w latach sześćdziesiątych, pozwolił zniwelować hierarchie w debacie o sztuce i społeczeństwie, co pociągnęło za sobą przekształcenia zarówno w praktykach artystycznych, jak i w sposobie uprawiania krytyki sztuki: taką tezę postawiła Marie Adjedj w pracy doktorskiej, napisanej pod kierunkiem Evelyne Toussain i obronionej na uniwersytecie Aix Marseille w styczniu 2019 roku. W niniejszym, zaproponowanym i opracowanym przez nią artykule, został poddany analizie kluczowy dokument pochodzący z tego czasu: oryginalny przykład krytyki sztuki zredagowany z upoważnienia Lucy R. Lippard według jej instrukcji.

EN

During a particularly tense social and political context in the United States (the war in Indochina and Civil Rights movement protests), the circulation of materially inconspicuous documents, especially prints, made possible by the popularisation of photocopying in the 1960s, helped to eliminate certain hierarchies in the debate on art and society, which attracted transformation in both artist making and the way of practicing art criticism: this is the thesis put by Marie Adjedj in her doctoral dissertation, written under the supervision of Evelyne Toussain and defended at the Aix Marseille University in January 2019. In this article, proposed and elaborated by her, a key document of that time is analysed: an original example of art criticism edited under the authority of Lucy R. Lippard according to her instructions.

5

Brecht et Platon: théâtre comme révolution. Défamiliarisation vs. répétition

100%

Brogowski L.

DYSKURS: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu

|

2014

|

vol. 17

7-24

EN

Brecht and Plato: Theatre as Revolution. The Effect of Alienation and Repetition Would we be able to think about staging—or stage—a revolution as an event connected with the revolutionary process itself, rather than as a theatrical performance, repeatable and repeated every evening? In his attempt to answer the question, Leszek Brogowski wrote an article for the Brecht symposium in Rennes in 2010. In fact, the question is of going beyond the content of the dramatic presentation of revolutionary history because Brecht himself was interested in theater. Even Saint-Just was aware of the necessity to add to social revolution, aimed at creating a just society, an element of transformation of consciousness (revolution of consciousness). This kind of revolution is irreversible: when we realize something, we are not able to go back, therefore we cannot behave as if it had no place, as if we still lived in ignorance. Unless we accept the hypocrisy and conformism. Participation of modern art in revolutionary processes is based on provoking this kind of ‘revolution of consciousness’. Leszek Brogowski defends Brecht’s intuition because he is aware that Brecht thought of Platonic reflection on theater. Plato did not condemn art, as is often written— he only condemned certain artistic ‘ways’. His criticism of theater ncludes identifying the unique experience that defies poetic and theatrical mimesis (imitation), namely: thoughts. Imitation of thought is not a thought . Plato believed that the weakness of the Greek theatre was connected with that factor and Brecht’s criticism contributes to strengthening of Plato’s criticism. Brecht said many times that that on-lookers’ identification with the characters of the play can no longer serve as an aesthetic principle of theater. In order to o arouse thought and encourage to act, theater must use more and more stimuli which interfere with, delay or even prevent this type of aesthetic identification and form critical distance between audience and stage. Brecht described all theatrical elements which are connected with critical attitudes in his theory of Verfremdung or ‘alienationeffect’. In his own theatrical productions, he used, for example, banners as parts of dramatic actions and also as props in workers’ street demonstrations. Brechtian model of critical distancing leading to a revolution of consciousness is in opposition to both mimesis and catharsis. Brecht often used the idea when he spoke against the bourgeois theater, which to this day still overwhelms us. Brecht believed that successful theatrical performance, an adequate staging of dramatic action, relied on the advent of a new social order. Based on three examples: 1. sensu stricto revolutionary event, namely, the funeral of Marat, 2. the staging of Zola’s Germinal at the Châtelet Theater in Paris in 1885 by William Busnach and 3. the premiere of Brecht’s Mother, Leszek Brogowski analyzed the complex set of questions connected with theater and its role in formation of critical attitudes (transformation of consciousness), sovereign thinking and revolutionary processes. Brogowski tried to identify both the barriers of aesthetic theory and difficult problems connected with Brecht’s own theatrical experience. In conclusion, Brogowski offered a surprising solution: he wrote that scientific character of Brecht’s Verfremdung theory should be revindicated as the starting point of further discussion on the subject. Leszek Brogowski’s article entitled Brecht et Plato: théâtre comme révolution. Défamiliarisation vs . répétition was published with some cuts in La Révolution mise en scène edited by F. Maier-Schaeffer, Ch. Page and C. Vaissié, Rennes, PUR, a series of Le spectaculaire, 2012 , p. 241–254. The ‘Dyskurs’ magazine publishes the article based on kind permission of the editors.

6

GALERIA im. ANDRZEJA PIERZGALSKIEGODOKUMENTY ARTYSTÓW 2

100%

Brogowski L.

Sztuka i Dokumentacja

|

2018

|

issue 19

254-255

7

Edycja 3 – Założenia Programowe

100%

Brogowski L.

Sztuka i Dokumentacja

|

2019

|

issue 20

208-214

Refine search results

5 Sztuka i Dokumentacja

2 DYSKURS: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu

7 Brogowski L.

2 2019

3 2018

1 2016

1 2014

André Cadere: Rozpocząć Sztukę od Nowa. Komentarz do Konferencji z Louvain

Archiwa Lefevre Jean Claude'a

DE PARASITES SOCIAUX AU FAMEUX SAPEUR La désobéissance civile de l’art

GALERIA im. ANDRZEJA PIERZGALSKIEGO. Dokumenty Artystów 4. Edycja 4 – Założenia Programowe

Brecht et Platon: théâtre comme révolution. Défamiliarisation vs. répétition

GALERIA im. ANDRZEJA PIERZGALSKIEGODOKUMENTY ARTYSTÓW 2

Edycja 3 – Założenia Programowe