Search results

1

Aporie bramińskich systemów filozoficznych

100%

Kudelska M.

Diametros

|

2013

|

issue 36

98-121

PL

Artykuł ukazuje, jakie główne aporie pojawiają się w klasycznych bramińskich systemach filozoficznych, gdy starają się swoje założenia ontologiczne uzgodnić z podstawową tezą metafizyczną sformułowaną w Upaniszadach. Teza ta wyznacza określanie bytu absolutnego jako: sat ekam advitiyam – „istniejący jeden bez drugiego”. Sformułowanie to bardzo przypomina określenie bytu przez Parmenidesa. Późniejsze dzieje filozofii europejskiej uwidaczniają, jakie sprzeczności nasuwają się w kolejnych systemach, gdy chce się budować koherentny system ontologiczny, uwzględniając pojęcie Parmenidejskiego bytu. Tekst nie ma stricte porównawczego charakteru, w znacznej części analizuje wybrane systemy indyjskie. Ujawnia analogiczne procesy kształtowania się kluczowych dla danych tradycji idei metafizycznych. Wskazuje również na bardzo podobne trudności związane z przyjęciem ujęcia Parmenidejskiego bytu absolutnego w Europie, jak i tezy upaniszadowej w Indiach.

EN

The article presents the aporias that are found in classical Brahmin philosophical systems when their ontological assumptions are confronted with the fundamental metaphysical thesis formulated in the Upanishads. This thesis determines the way in which the absolute being is described: sat ekam advitiyam (existing one only, without a second). The wording considerably resembles Parmenides’ description of being. Later European history of philosophy shows various problems that appear in subsequent systems when we attempt to construct a coherent ontological system which includes the Parmenidean concept of being. The account presented is not strictly comparative, and it mostly analyses selected Indian systems. It shows analogous processes of the origination of key metaphysical ideas peculiar to given traditions. It also indicates significantly similar difficulties which are connected with assuming the Parmenidean understanding of absolute being in Europe, as well as the Upanishadic thesis in India.

2

Piękno i brzydota w klasycznej myśli indyjskiej

100%

Kudelska M.

Estetyka i Krytyka

|

2002

|

issue 1(2)

13-22

PL

Rozważania dotyczą podstawowych pojęć estetycznych w klasycznej myśli indyjskiej, piękna i brzydoty. Wstępem jest filologiczna analiza terminów denotujących przedmioty określane jako posiadające piękno i pozbawione piękna. Następnie, przedstawia się hierarchiczny porządek wartości aksjologicznych w kontekście wiedzy wyzwalającej - od wartości estetycznych do etycznych. Analiza każdego przejawu rzeczywistości prowadzi do poziomu najwyższego, nieprzejawionego, transcendentalnego. Rola zmysłów i związanego z nimi przeżycia estetycznego okazuje się wprawdzie względna, lecz ostatecznie niezbędna. Owa wzajemna zależność pomiędzy różnymi przejawami rzeczywistości zostaje przedstawiona i jako hierarchiczna, i jako wpisująca się w całościowy obraz świata, gdzie w każdej jego cząstce, jak w hologramie, odbija się całość. W związku z soteriologicznym ujęciem każdego działania, w tym przede wszystkim poznawczego, ukazuje się podobieństwa i różnice pomiędzy najwyższym przeżyciem estetycznym a ostatecznym poznaniem wyzwalającym - "samadhi". W tym kontekście wszelkie wartościowania stają się ostatecznie względne.

EN

The following consideration concern fundamental aesthetics concepts in classical Indian thought, beauty and ugliness. The introductin contains a philological analysis of terms denoting objects qualified as possessing beauty or deprived of it. Next, there follows a presentation of a hierarchical order of axiological values in the context of liberating knowledge - from aesthetics to ethical values. The analysis of each appearance of reality leads to the highest level, which is transcendental and does not appear. The role of the senses and of aesthetic experience connected with them turns out to be relative but in the end necessary. The mutual dependence among the various appearances of reality is presented both as hierarchical and as being a part of the complete image of the world, where in each of its parts, as in a hologram, a reflection of the whole may be found. In connection with the soteriological approach to every activity, especially to cognitive activity, there appear similarities and differences between the highest aesthetic experience and the ultimate liberating knowledge - "samadhi". In this context all valuation becomes ultimately relative.

3

Przez kogo mówi do nas rzeczywistość? Formy wieszczowania w starożytnych Indiach

100%

Kudelska M.

Przegląd Religioznawczy

|

2023

|

issue 3/289

37-46

EN

In this article, the issue of prophets and soothsayers suggested in the title of this volume is presented in the oldest Indian tradition based on the Vedic canon – śruti. It was assumed that a specific ontological model should be taken into account, and the concept of a prophet or a soothsayer refers more to a function, a certain phenomenon, and not a person as such. The śruti canon was a subject of various transformations during its formation and the original framework of orthodoxy was loosened. The same is true of the earliest understanding of who and later of what the soothsayers were. The article discusses the main phenomena related to this issue. The role of Vedic seers can be assumed in the first place by men originating from Brahmin varna, then by Kshatriyas, and later by men of undefined social status, and even by women. Various animals as well as the forces of nature can also express the power of soothsaying. In the final stage the reality itself can send special signs.

4

Kilka refleksji przy lekturze Suttanipāty

100%

Kudelska M.

The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series

|

2024

|

vol. 20

|

issue 2

11-25

EN

The main subject of the essay on Ireneusz Kania is to recall his great contribution to the study of Buddhism in Poland. First of all, late śruti texts, mainly the Upanishads, are compared with the oldest texts of early Buddhism, the suttas. Reading texts from these collections together gives a fuller, more multidimensional picture of the era than by analysing only Brahminical or Buddhist sources. The analysis of both groups of texts indicates evidence of mutual contacts. Ancient India 3rd–2nd century BC they were neither exclusively Brahminical nor exclusively Buddhist, but were an arena for mutual discussions, polemics, the exchange of thoughts, and the flow of ideas.

5

Recenzja: Marcinkowska-Rosół, Maria i Sven Sellmer, red. i tłum. Hathapradipika: wstęp, tekst, przekład z objaśnieniami. Tom 1. 2018; Studia nad Hathapradipiką Swatmaramy. Tom 2. 2019. Poznań: UAM Wydawnictwo Naukowe.

100%

Kudelska M.

The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series

|

2019

|

vol. 10

|

issue 2

205-209

Refine search results

2 The Polish Journal of the Arts and Culture. New Series

1 Diametros

1 Estetyka i Krytyka

1 Przegląd Religioznawczy

5 Kudelska M.

1 2024

1 2023

1 2019

1 2013

1 2002

Aporie bramińskich systemów filozoficznych

Piękno i brzydota w klasycznej myśli indyjskiej

Przez kogo mówi do nas rzeczywistość? Formy wieszczowania w starożytnych Indiach

Kilka refleksji przy lekturze Suttanipāty

Recenzja: Marcinkowska-Rosół, Maria i Sven Sellmer, red. i tłum. Hathapradipika: wstęp, tekst, przekład z objaśnieniami. Tom 1. 2018; Studia nad Hathapradipiką Swatmaramy. Tom 2. 2019. Poznań: UAM Wydawnictwo Naukowe.