Search results

1

Ślady twórczości Juliusza Słowackiego we wczesnych dramatach Karola Wojtyły (Hiob, Jeremiasz)

100%

Jarosz A.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 1

173-186

EN

The article concerns two juvenilia plays by Karol Wojtyła, Job and Jeremiah, that were written in 1940. Those works were influenced by the difficult reality of war. The first and primary inspiration for those two dramas was the Bible, as the titles themselves indicate. However, the model of Polish Romanticism also heavily influenced the shape of the poetic world of those works. This article attempts to indicate in Job, as well as in Jeremiah, those thoughts that are close to the Romantic and Messianic historiosophies. It describes, in a synthetic manner, the main noticeable points from Wojtyła’s works that coincide with the motives present in Juliusz Słowacki’s work, especially in the play Father Marek, which started the mystical and genesian period of the Romantic’s literary work. Attention is paid to, e.g. the genre characteristics of the mystery (which is close to the genre form of the late Baroque mystery, as represented by the works of Calderon). Among those features the following items are mentioned: the composition of the works, the structure of time and space, the creation of images, the rule of the “theatre in the theatre,” and visionariness. In addition, a presentation of the main ideas and creation of the title characters (Job, Jeremiah and Father Marek) is also given in outline.

PL

Artykuł dotyczy dwóch juwenilnych dramatów Karola Wojtyły – Hioba i Jeremiasza, napisanych w 1940 roku. Utwory te powstały pod wpływem trudnej wojennej rzeczywistości. Pierwszym i głównym tekstem, który zainspirował te dwa dramaty, jest Biblia. Wskazują na to już ich tytuły. Jednak na kształt świata poetyckiego obu tych utworów bardzo mocny wpływ wywarł również model polskiego romantyzmu. Artykuł stanowi próbę wskazania zarówno w Hiobie, jak i Jeremiaszu myśli bliskich romantycznej historiozofii mesjanistycznej. W syntetyczny sposób ujmuje głównie dostrzegalne w wymienionych dziełach Wojtyły punkty zbieżne z motywami obecnymi w dziele Juliusza Słowackiego, zwłaszcza w dramacie Ksiądz Marek, który rozpoczął okres mistyczno-genezyjskiej twórczości romantyka. Zwraca się tu uwagę m.in. na obecne we wszystkich trzech tekstach cechy gatunkowe misterium (zbliżone do kształtu gatunkowego misterium dojrzałego baroku, które reprezentują dzieła Calderona). Wśród tych cech wymienia się m.in. kompozycję utworów, konstrukcję czasu i przestrzeni, kreację obrazów, zasadę „teatru w teatrze” oraz wizyjność. Szkicowo zestawiane są również ujęcia głównych idei oraz kreacje tytułowych postaci (Hioba, Jeremiasza i Księdza Marka).

2

Motywy romantyczne na kanwie archetypów biblijnych w powieści hebrajskiej Tomasza Augusta Olizarowskiego. Część I. Harfa Samsona

100%

Jarosz A.

Język - Szkoła - Religia

|

2023

|

vol. 18

80-95

EN

The article pertains to a Hebrew novel by Tomasz August Olizarowski, which was written in two stages. The first part entitled Sophet’s. A Hebrew Novel. Song 1–2 was written between 1836 and 1845 and published in 1852; the second, entitled Samson. A Hebrew Poetic Novel, was first published in 1873. They constitute integral units and each can be treated separately. They are linked by the title character and his story. The figure of Samson, as created by Olizarowski, is a complex and original construct. It was shaped from biblical archetypes, which we have divided into two categories: poetic language and artefact (object). In this sketch, we have analysed the second of the indicated categories: the shaping of the character in connection with his main attribute (the harp), which is an important archetypal motif. The cedar, prophetic harp with golden and silver strings is part of the sacred and co-creates the story presented in the poetic novel. Based on this artefact, the poet introduces important Romantic motifs: song, the prophetic (and poetic) word and the concept of the Logos. The combination of the figure of Sophet with this archetypal instrument allows us to relate it to the figures of Orpheus and Christ, as well as to recognise in it the universal figure of the bard, the singer (Homer, Oisin, Bojan).

PL

Artykuł dotyczy powieści hebrajskiej Tomasza Augusta Olizarowskiego, która powstawała w dwu etapach. Pierwsza część pt. Softy. Powieść hebrajska. Pieśń 1–2 została napisana w latach 1836–1845, a wydana w 1852 r.; druga, zatytułowana Samson. Poemat hebrajski, ukazała się po raz pierwszy w 1873 r. Stanowią one integralne całostki i każdą z nich można traktować osobno. Łączy je tytułowy bohater i jego historia. Wykreowana przez Olizarowskiego postać Samsona jest konstruktem złożonym i oryginalnym. Została ukształtowana z archetypów biblijnych, które podzieliliśmy na dwie kategorie: języka poetyckiego i artefaktu (przedmiotu). W niniejszym szkicu poddaliśmy analizie drugą ze wskazanych kategorii: ukształtowanie postaci w powiązaniu z przynależnym jej głównym atrybutem (harfą), będącym ważnym, archetypicznym motywem. Cedrowa, prorocka harfa o złotych i srebrnych strunach przynależy do sfery sacrum i współkreuje prezentowaną w poemacie historię. Na podstawie tego artefaktu poeta wprowadza do utworu motywy ważne w romantyzmie: pieśń, słowo prorockie (i poetyckie) oraz koncepcję Logosu. Połączenie postaci Softego z tym archetypicznym instrumentem pozwala nam odnieść ją do postaci Orfeusza i Chrystusa, jak również rozpoznać w niej uniwersalną figurę wieszcza, pieśniarza (Homera, Oisina, Bojana).

3

Motywy biblijne w konstrukcji postaci tytułowej powieści hebrajskiej Tomasza Augusta Olizarowskiego

100%

Jarosz A.

Język - Szkoła - Religia

|

2024

|

vol. 19

41-53

EN

The article is a continuation of a theme taken up in a text published in the journal “Język – Szkoła – Religia” in 2023. In the first part, which also contains the state of research on the work we are interested in, the creation of the figure was analyzed in connection with its main attribute, the harp, which is also a vital archetypal motif. The key issue of this sketch is the linguistic construction of the character of Samson, standing out from the sequence of constant, repetitive pictorial comparisons from the circle of animal symbolism (lion, birds: eagle, hawk, vulture, dove) and anatomical symbolism (head, arm, heart, eyes). In the linguistic creation of the character of Samson, the animal literary motifs are related to the positive literary motifs of the human body: eagles - head, lions - shoulder, doves - heart, hawk - eyes, severity of gaze. Apart from the category of animals and the human body, the creation of Softe’s character is also created by the category of landscape (rock is opposing cemetery) and the forces of nature (sun is opposing night, darkness). The last two categories, specified by oppositions, also refer to the two women accompanying Samson: Ensenna and Delilah. The analyzed literary image constitute the basis on which the poet creates motifs important in Romanticism: vision, blindness, night, song, the prophetic (and poetic) word and its power of creation.

4

Norwidowskie tropy w prasie Polonii amerykańskiej przełomu XIX i XX wieku

63%

Jarosz A., Kiper D.

Studia Norwidiana

|

2023

|

vol. 41

201-220

EN

The article discusses the nature and function of Cyprian Norwid’s reception in Polish communities in the USA at the turn of the 19th and 20th century. Using selected press texts, an attempt was made to determine the extent of Norwid’s presence in the consciousness of elites leading the Polish diaspora overseas. Titles such as “Dziennik Chicagoski”, “Zgoda”, “Polak w Ameryce”, “Ameryka-Echo” and “Kurier Polski” have been reviewed, from which the traces of the presence of Norwid’s themes have been extracted. Several thematic areas emerge from the press material, relating both to the poet’s biography, his works, but also to various contexts reflecting tendencies towards a particular perception of the poet’s figure. Many of the examples discussed here reflect stereotypical opinions and associations developed by literary circles in Poland.

PL

Przedmiotem artykułu jest omówienie charakteru oraz funkcji recepcji Cypriana Norwida w amerykańskich wspólnotach polonijnych na przełomie XIX i XX wieku. Za pomocą wybranych tekstów prasowych starano się określić zasięg obecności wieszcza w świadomości elit przewodzących diasporze polskiej za oceanem. Przeglądowi zostały poddane takie tytuły jak „Dziennik Chicagoski”, „Zgoda”, „Polak w Ameryce”, „Ameryka-Echo” i „Kurier Polski”, z których wydobyto ślady obecności wątków norwidowskich. Z materiału prasowego wyłania się kilka obszarów tematycznych odnoszących się zarówno do życiorysu poety, jego twórczości, jak i rozmaitych kontekstów odbijających tendencje do określonego postrzegania postaci Norwida. Wiele z omawianych przykładów odzwierciedla stereotypowe opinie oraz skojarzenia wypracowane przez środowiska literackie w kraju.

Refine search results

2 Język - Szkoła - Religia

1 Roczniki Humanistyczne

1 Studia Norwidiana

4 Jarosz A.

1 Kiper D.

1 2024

2 2023

1 2020

Ślady twórczości Juliusza Słowackiego we wczesnych dramatach Karola Wojtyły (Hiob, Jeremiasz)

Motywy romantyczne na kanwie archetypów biblijnych w powieści hebrajskiej Tomasza Augusta Olizarowskiego. Część I. Harfa Samsona

Motywy biblijne w konstrukcji postaci tytułowej powieści hebrajskiej Tomasza Augusta Olizarowskiego

Norwidowskie tropy w prasie Polonii amerykańskiej przełomu XIX i XX wieku