Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
EN
Towards the end of May 1947, Brig. Gen. Stanisław Tatar and his associates – Col. Dipl. Stanisław Nowicki and Lt. Col. Dipl. Marian Utnik – openly decided to cooperate with the communist military intelligence services. Contact with Col. Józef Kuropieska, the Chief of Staff of the Warsaw government’s Military Mission, began in 1945 when Kuropieska was a military attaché stationed in London. The next two years were devoted to persuading the communist authorities of Poland, through the military intelligence channel headed by Brig. Gen. Wacław Komar, that they were attractive partners with regards to cooperation. Under the guise of noble goals, they fraudulently transferred vast amounts of cash and gold (which represented the treasury of the National Defense Fund and belonged to the Polish Government in Exile) that was held in the so-called „Drawa” fund to the new communist regime in Warsaw. In doing so they thought they could buy themselves a better future in Poland, however their assumptions were soon to be brutally curtailed. This synthesis of the activities of the self-proclaimed Committee of Three from 1947–1949 – until their arrest by the communist security service – represents not only the moral decline of three high ranking Polish Army officers and the Polish Armed Forces, but also a much more painful study of their mutual deliberations for the benefit of II Department of the General Staff of the Polish People’s Army.
RU
Мариан Утник – открыто решили сотрудничать с коммунистической военной разведкой. Контактировать с начальником штаба Военной миссии варшавского правительства (впоследствии военным атташе в Лондоне), полковником дипл. Юзефом Куропеской, они начали уже в 1945 году. Следующие два года были посвящены убеждению коммунистических властей Польши через канал военной разведки, возглавляемый бригадным генералом Вацлавом Комаром, что они являются привлекательным партнером для сотрудничества. Под прикрытием благородных целей, за деньги, находящиеся в распоряжении штаба Верховного главнокомандующего Польскими вооруженными силами, которые они спрятали в т. н. фонде „Драва”, а также за золото из Фонда национальной обороны, принадлежащего польскому правительству визгнании, они фактически купили себе лучшее будущее в Польской Народной Республике. По крайней мере, они так думали, потому что ближайшее будущее жестоким образом проверило их предположения. Этот синтез деятельности членов самопровозглашенного Комитета Трех в 1947–1949 гг. – до их ареста коммунистической службой безопасности – свидетельствует не только о моральном упадке трех высокопоставленных чиновников польской армии и польских вооруженных сил, но также и о гораздо более болезненном явлении их взаимных обвинений в интересах II Отряда Генерального штаба народного Войска Польского.
PL
W końcu maja 1947 r. gen. bryg. Stanisław Tatar i jego wspólnicy – płk dypl. Stanisław Nowicki oraz ppłk dypl. Marian Utnik – zdecydowali się jawnie na współpracę z komunistycznym wywiadem wojskowym. Kontakty z szefem sztabu Misji Wojskowej rządu warszawskiego (następnie attaché wojskowym w Londynie) płk. dypl. Józefem Kuropieską podjęli już w 1945 r. Następne dwa lata poświęcili na przekonanie komunistycznych włodarzy Polski, przez kanał wywiadu wojskowego kierowanego przez gen. bryg. Wacława Komara, że są atrakcyjnym partnerem do współpracy. Pod płaszczykiem szczytnych celów, za zdefraudowane pieniądze znajdujące się w dyspozycji Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych, które ukryli w tzw. funduszu „Drawa” oraz za złoto z Funduszu Obrony Narodowej, należące do polskiego rządu na emigracji, kupowali sobie faktycznie lepszą przyszłość w Polsce Ludowej. Tak przynajmniej sądzili, gdyż nieodległa przyszłość brutalnie zweryfikowała ich przypuszczenia. Niniejsza synteza działalności członków samozwańczego Komitetu Trzech z lat 1947–1949 – do momentu ich aresztowania przez komunistyczną służbę bezpieczeństwa – jest zapisem nie tylko upadku moralnego trzech wysokich stopniem i stanowiskiem oficerów Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, lecz także o wiele bardziej bolesnym studium ich wzajemnego delatorstwa na rzecz Oddziału II Sztabu Generalnego ludowego Wojska Polskiego.
EN
The article profiles Colonel Wojciech Fyda, Poland’s last military attaché in Paris and Brussels before the outbreak of World War II. The first in a series of texts focusing on this officer and his activity when posted in Paris, this article provides a synthetic overview of Fyda’s life and career up to his appointment as attaché. In particular, the focus is on the year 1936, and on the circumstances of Fyda’s appointment as well as the key aspects of his activity in his first months in Paris. The article touches upon some events that occurred as late as 1938; other issues, such as the implementation of the Rambouillet lending agreement in 1937–1938, will be the subject of a subsequent article. The period 1936–1939, when Fyda was the representative of the Polish Army in Paris, was crucial for the activation of the Polish-French alliance, which grew closer with the threat coming from the Third Reich but was also threatened by some individual and divergent goals of the two countries in foreign policy. Naturally, these rapprochements and frictions had an impact on the attaché’s activity. Therefore, this article also attempts to analyse the Polish-French relations via diverse sources (reports, private letters) created in the Paris office, frequently revealing the little known background of momentous events or of those yet unexplored.
PL
Artykuł poświęcony jest osobie płk. dypl. Wojciecha Fydy – ostatniego polskiego attaché wojskowego w Paryżu i w Brukseli przed wybuchem II wojny światowej. W tekście, który otwiera cykl artykułów poświęconych temu oficerowi oraz jego działalności na paryskiej placówce, przedstawiono syntetycznie jego życie i karierę zawodową do momentu objęcia funkcji attaché. Znacznie obszerniej zarysowano okoliczności mianowania Fydy na stanowisko attaché oraz kluczowe aspekty jego działalności w pierwszych miesiącach pobytu w Paryżu – przede wszystkim skupiając się na roku 1936. W przypadku niektórych aspektów narracja artykułu wybiega aż po rok 1938; inne – jak kluczowy aspekt jego działalności: realizacja umowy kredytowej z Rambouillet w latach 1937–1938 – będą obszernie opisane w kontynuacji tego artykułu. Okres pełnienia przez Fydę obowiązków przedstawiciela polskiej armii w Paryżu – czyli lata 1936–1939 – był szczególnie ważny dla aktywizacji sojuszu polsko-francuskiego, zacieśniającego się wobec zagrożenia ze strony III Rzeszy, ale także podlegającego pęknięciom, ze względu na niektóre partykularne i rozbieżne cele polityki zagranicznej obu krajów. Owe wzajemne zbliżenia i zarazem tarcia przekładały się oczywiście na działalność attaché wojskowego w Paryżu. Niniejszy artykuł jest zatem także próbą analizy relacji polsko-francuskich przez pryzmat różnorodnych źródeł (raportów, sprawozdań, listów prywatnych) wytworzonych w attachacie paryskim, często odsłaniających nieznane kulisy wydarzeń przełomowych lub zupełnie dotąd nieopisanych.
EN
The issue of operational studies, or war planning, during the Second Polish Republic has aroused limited research interest since the end of the Polish campaign of 1939 that ended with defeat. This paper analyses the current achievements of Polish historiography regarding this topic – not limiting itself only to the literature created after 1989 – whilst also highlighting gaps in the research that need filling. The article presents, on the one hand, a synthetic study of the entire problem of war planning between 1921–1939 and, on the other a text in the field of historiography. The picture that emerges from the above-mentioned state of research concerning Polish operational planning leaves no doubt that this subject still has many research deficiencies. This is due to gaps in the archives, which can, however, be supplemented to some extent by other records held in the Central Military Archives of the Military Historical Office (Wojskowe Biuro Historyczne). Another problem concerns the dispersion of the archival resources, a large part of which are located in Moscow and London. Due to the current political climate, it is impossible to use the Moscow archive and, regrettably, it is difficult to estimate how long this situation will last.
DE
Das Thema der operativen Studien bzw. der Kriegsplanung in Zeiten der Zweiten Polnischen Republik hat praktisch seit der Niederlage des polnischen Feldzugs von 1939 nur ein begrenztes Forschungsinteresse geweckt. Der Autor hat sich entschlossen, die bisherigen Ergebnisse der polnischen Historiographie (unter Berücksichtigung der auch nach 1989 erschienen Literatur) zu diesem Thema zu analysieren und gleichzeitig Forschungslücken aufzuzeigen, die es zu schließen gilt. Der Aufsatz ist somit einerseits eine synthetische Studie über die gesamte Problematik der Kriegsplanung in den Jahren 1921–1939 und gleichzeitig ein Text zur Geschichte der Historiographie. Das Bild, das sich aus dem oben skizzierten Stand der Forschung zur polnischen Operationsplanung ergibt, lässt keine Illusionen zu: dieses Thema weist noch viele Forschungslücken auf. Dazu tragen auch die Defizite in den Archiven bei, die jedoch bis zu einem gewissen Grad durch Abfragen in anderen Aktenbeständen des Zentralen Militärarchivs des Militärhistorischen Büro (Wojskowe Biuro Historyczne) geschlossen werden können. Nicht minder problematisch ist die Streuung der Archivbestände, von denen sich ein großer Teil in Moskau und London befindet. In der gegenwärtigen politischen Situation ist die Nutzung des Moskauer Archivs unmöglich. Die Ungewissheit über die Dauer dieses Zustands ist allerdings um Einiges prekärer.
PL
Problematyka studiów operacyjnych, czy też planowania wojennego, w okresie II Rzeczypospolitej budzi ograniczone zainteresowanie badawcze praktycznie od momentu zakończenia klęską kampanii polskiej 1939 r. Autor postanowił przeanalizować dotychczasowy dorobek historiografii polskiej – nie ograniczając się przy tym tylko do literatury powstałej po 1989 r. – na ten temat, a przy okazji wskazać na luki badawcze, które oczekują na wypełnienie. Artykuł jest więc syntetycznym opracowaniem całego problemu planowania wojennego w latach 1921–1939 i zarazem tekstem z zakresu historii historiografii. Obraz, jaki wyłania się z wyżej zarysowanego stanu badań nad polskim planowaniem operacyjnym, nie pozostawia złudzeń: zagadnienie to ciągle posiada dużo luk badawczych. Wpływ na to mają braki w archiwaliach, które można jednak w pewnym stopniu uzupełnić poprzez kwerendę w innych zespołach akt w Centralnym Archiwum Wojskowym Wojskowego Biura Historycznego. Nie mniejszym problemem jest rozproszenie zasobu archiwalnego, którego spora część znajduje się w Moskwie i w Londynie. W obecnej sytuacji politycznej korzystanie z moskiewskiego archiwum jest niemożliwe i co gorsza trudno jest nawet oszacować, jak długo ta sytuacja będzie miała miejsce.
EN
The role and significance of the Military Knowledge Society (TWW), and more specifically its Cavalry Research Section, have not been discussed yet by anyone but the author of this article. Historians and hobbyists dealing with the history of the Polish cavalry are still unaware of the impact that the cavalry subdivision of the TWW had on the development of this service arm. Its position was raised so high primarily thanks to Certified Colonel Jan Karcz, who made sure that the troubles of the Polish cavalry became the subject of discussions among prominent – due to their degrees, positions, functions, but also experience and theoretical research achievements – officers coming from this service arm. In this respect, Karcz was a visionary who believed that the intellectual achievements of cavalry officers, which were presented in military periodicals, could be used much more efficiently within the quasi-advisory body of the Cavalry Department. I shall even put forward the hypothesis that that no other service arm commander or chief of service in the Polish Army has used the possibilities offered by the research sections of TWW to such an extent as Karcz did as head of the Cavalry Department of the Ministry of Military Affairs.
RU
Автор данной статьи первым обратил свое внимание на роль и значение Общества военного знания, а именно – кавалерийского научного отдела этого Общества. Среди историков и любителей, занимающихся историей польской кавалерии, осознание отпечатка, оставленного на развитии этого войск кавалерийской ветвью ОВЗ, все еще очень скромно. Эта часть ОЗВ получила свои позиции в первую очередь благодаря дипломированному полковнику Яну Карчу, который позаботился о том, чтобы проблемы польской кавалерии стали предметом заметных дискуссий – из-за степеней, должностей, функций, а также опытов и теоретических исследований офицеров данных войск. Карч считал, что интеллектуальные достижения офицеров кавалерии, представленные на страницах военных периодических изданий, можно было бы использовать гораздо более эффективно в рамках квази-консультативного органа Департамента Кавалерии. Автор статьи даже готов выдвинуть гипотезу о том, что ни один другой начальник какoго-либо родa войск или служб польской армии не использовал таким образом возможностей, которые были предоставлены научными секциями ОВЗ, как сделал это Карч на должности начальника Департамента Кавалерии Министерства военных дел.
PL
O roli i znaczeniu Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, a konkretniej Kawaleryjskiej Sekcji Naukowej tegoż towarzystwa, nie pisał dotąd nikt oprócz autora niniejszego artykułu. Wśród historyków i hobbystów zajmujących się dziejami polskiej kawalerii świadomość piętna, jakie odcisnęła na rozwoju tej broni kawaleryjska gałąź TWW, jest ciągle bardzo skromna. Wyniesienie tej konkretnej sekcji do takiej pozycji zawdzięcza TWW przede wszystkim płk. dypl. Janowi Karczowi, który zadbał o to, żeby bolączki kawalerii polskiej stały się obiektem dyskusji prominentnych – z racji stopni, stanowisk, funkcji, ale także doświadczeń i badań teoretycznych – oficerów wywodzących się z tej broni. Karcz był w tej kwestii wizjonerem, który uznał, że dorobek intelektualny oficerów kawalerii, który prezentowany był na łamach periodyków wojskowych, może być wykorzystany o wiele bardziej wydajnie w ramach quasi-doradczego ciała Departamentu Kawalerii. Gotów jestem pokusić się nawet o hipotezę, że żaden inny szef broni czy też służby w WP nie spożytkował tak możliwości, jakie dawały sekcje naukowe TWW, jak uczynił to Karcz jako szef Departamentu Kawalerii MSWojsk.
EN
The article presents an in-depth look at the operational goals of the 10th Army and their implementation, largely through the Częstochowa area, but also at the very beginning of the preparations for aggression against Poland. A close look at the German preparations for war with Poland allows us to move their beginning to late autumn of 1938, with political decisions in this respect invariably being made after 25 March 1939. At the current stage of research, it is difficult to determine whether the activities in the pre-preparatory period were carried out on the initiative of the highest levels of Oberkommando des Heeres (OKH) or whether they were carried out on the informal (oral) orders of the armed forces leadership (Oberkommando der Wehrmacht, OKW) or perhaps directly or indirectly from the Reich Chancellery (Adolf Hitler). Wherever the source of these initiatives is, these works are a fact that is tangible in the sources, which so far have been poorly – if not at all – recognized in historiography. This enables the creation of a study that combines – according to the principle: from general to specific – both issues within the scope of one problem. Whereby one of these issues results from the other, inextricably linked by a series of cause-and-effect events, with the gradual narrowing of the research area to one of the operational units subordinate to the command of German Army Group South (10th Army). The findings presented in the article are, to a large extent, discussed extensively (not only in Polish historiography) for the first time.
DE
Dieser Artikel befasst sich eingehend mit der Frage der operativen Ziele der 10. Armee und ihrer Umsetzung, vor allem im Tschenstochauer Sektor, aber auch mit den Vorbereitungen für den Angriff auf Polen. Eine sorgfältige Betrachtung der deutschen Kriegsvorbereitungen gegen Polen erlaubt es, ihren Beginn auf den Spätherbst 1938 zu verschieben, wobei die endgültigen politischen Entscheidungen in dieser Hinsicht nach dem 25. März 1939 getroffen wurden. Beim gegenwärtigen Stand der Forschung ist es schwierig festzustellen, ob die Aktivitäten in der Vorbereitungszeit auf Initiative der höchsten Ebenen des Oberkommandos des Heeres (OKH) oder auf informelle (mündliche) Anweisung der Führung der Streitkräfte (Oberkommando der Wehrmacht, OKW) oder vielleicht direkt oder indirekt von der Reichskanzlei (Adolf Hitler) durchgeführt wurden. Wo auch immer die Quelle dieser Initiativen liegen mag, sie bilden eine quellenkundliche Tatsache, die in der Geschichtsschreibung bisher nur wenig oder gar nicht berücksichtigt wurde. Vor diesem Hintergrund entstand diese Studie, die nach dem Prinzip „vom Allgemeinen zum Detaillierten” diese beiden Themen unter einem einzigen Nenner zusammenfasst. Dabei baut das eine auf dem anderen auf und fügt sich untrennbar zu einer einzigen Kausalsequenz zusammen, wobei sich das Untersuchungsgebiet allmählich auf einen der deutschen Heeresgruppe „Süd” (10. Armee) unterstellten Operationsverband verengt. Die im folgenden Beitrag vorgestellten Erkenntnisse werden im Wesentlichen nicht nur in der polnischen Geschichtsschreibung weitgehend zum ersten Mal so umfassend dargestellt.
PL
Artykuł prezentuje dogłębne spojrzenie na zagadnienie celów operacyjnych 10 Armii i ich realizacji, w znacznej mierze poprzez częstochowski wycinek terenowy, ale także na prapoczątki przygotowań do agresji na Polskę. Uważne przyjrzenie się niemieckim przygotowaniom do wojny z Polską pozwala przesunąć ich początek na późną jesień 1938 r., przy czym niezmiennie decyzje polityczne w tym zakresie zapadły po 25 marca 1939 r. Na obecnym etapie badań trudno jest stwierdzić, czy działania w okresie przedprzygotowawczym prowadzono z inicjatywy najwyższych szczebli Oberkommando des Heeres (OKH), czy też były one realizowane na nieformalne (ustne) polecenie kierownictwa sił zbrojnych (Oberkommando der Wehrmacht, OKW), a może bezpośrednio lub pośrednio z Kancelarii Rzeszy (Adolf Hitler). Gdzie by nie tkwiło źródło tych inicjatyw, prace te są faktem uchwytnym źródłowo, dotąd słabo – jeśli nie w ogóle – rozpoznanym w historiografii. Tak powstało studium łączące w sobie – w myśl zasady: od ogółu do szczegółu – obie te kwestie wchodzące w zakres jednej problematyki, przy czym jedna z tych kwestii wynika z drugiej, łącząc się nierozerwalnie w jeden ciąg zdarzeń przyczynowo-skutkowych, przy stopniowym zawężeniu obszaru badań do jednego ze związków operacyjnych podległych dowództwu niemieckiej Grupy Armii „Południe” (10 Armii). Ustalenia zaprezentowane w poniższym artykule zasadniczo prezentowane są, nie tylko w polskiej historiografii, w dużym stopniu po raz pierwszy tak obszernie.
EN
In December 1932 by order of the Chief of the Main Staff of the Polish Army, Brigadier General Janusz Gąsiorowski, the Inspection Bureau of the General Inspectorate of the Armed Forces sent a questionnaire to the army inspectors and generals „for works” at the General Inspectorate of the Armed Forces concerning the evaluation of the system of trainings and performance at work of the certified officers in the Polish Army. In the collection of the Military History Bureau – Central Military Archive in Warsaw a complete set of answers to this questionnaire survived and it constitutes an excellent record of how the officers highest in rank and function in the Polish Army perceived its elite – certified officers, graduates of the Higher War School in Warsaw. This set of answers is complemented by the report of the military attaché in Bucharest, certified Lieutenant-Colonel Jan Kowalewski, written in December 1934, concerning the system of trainings for certified officers in Romania. This document correlates with the previous ones not only because of its subject but also because it had been prepared following the order of the Chief of the Main Staff of the Polish Army, Brigadier General Gąsiorowski, to conduct further research on the trainings and development system of the certified officers by means of an analysis of the solutions applied in foreign armies.
RU
В декабре 1932 г. по приказу шефа Главного Штаба Войска Польского бригадного генерала Януша Гонсеровского Бюро инспекции Генеральной инспекции Вооруженных Сил разослало инспекторам армии и генералам при Генеральном штабе Вооруженных Сил анкету, касающуюся оценки образовательной системы и работы дипломированных офицеров в Войске Польском. В архиве Военно-исторического бюро - Центрального Военного архива в Варшаве – сохранился комплект ответов на эту анкету, являющийся ценным источником знания о том, как высокопоставленные офицеры Войска Польского относились к элите армии - дипломированным офицерам, выпускникам Высшей Военной Школы в Варшаве. Блок ответов на анкету дополняет рапорт военного атташе в Бухаресте дипл. подполковника Яна Ковалевского, датированного декабрем 1934 г., на тему системы образования дипломированных офицеров в Румынии. Этот документ связан с другими не только через тематику, но и по причине того факта, что он появился в результате указания шефа Главного Штаба Войска Польского бригадного генерала Гонсеровского продолжать изучение системы образования и повышения квалификации дипломированных офицеров с помощью анализа решений, практикуемых в заграничных армиях.
PL
W grudniu 1932 r. na polecenie szefa Sztabu Głównego Wojska Polskiego gen. bryg. Janusza Gąsiorowskiego Biuro Inspekcji Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych rozesłało do inspektorów armii i generałów do prac przy Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych ankietę w sprawie oceny systemu szkolenia i pracy oficerów dyplomowanych w Wojsku Polskim. W zasobie Wojskowego Biura Historycznego – Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie zachował się komplet odpowiedzi na tę ankietę, stanowiący znakomite źródło do tego, jak najwyżsi stopniem i stanowiskiem oficerowie Wojska Polskiego postrzegali elitę armii – oficerów dyplomowanych, absolwentów Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Blok odpowiedzi na ankietę uzupełnia raport attaché wojskowego w Bukareszcie ppłk. dypl. Jana Kowalewskiego, z grudnia 1934 r., na temat systemu szkolenia oficerów dyplomowanych w Rumunii. Dokument ten koreluje z wcześniejszymi dokumentami nie tylko poprzez tematykę, ale także przez fakt, że powstał w wyniku zlecenia przez szefa Sztabu Głównego Wojska Polskiego gen. bryg. Gąsiorowskiego dalszych studiów nad systemem szkolenia i doskonalenia oficerów dyplomowanych poprzez analizę rozwiązań stosowanych w armiach zagranicznych.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.