Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 6

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Dobre i złe w ludzkiej mowie – o wartościowaniu utrwalonym w dawnych przezwiskach

100%
Matusiak-Kempa I.
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
|
2017
|
vol. 24
|
issue 1
87-102
PL
The aim of the present paper is the analysis of old nicknames which relate to the way in which our ancestors communicated. The subject of the analysis are proprial items, which were formed in order to indicate if the speakers were telling the truth, or whether they were gossiping, or saying too much, as well as items which evaluated a person because of articulatory features. The present paper is also an attempt to propose research into axiologically marked appelative anthroponyms within the methodology of cultural linguistics, complemented with biological contexts, especially research from the field of evolutionary psychology and biological anthropology.
2
Publication available in full text mode
Content available

O potrzebie nowego słownika odapelatywnych nazwisk Polaków – perspektywy badawcze

100%
Matusiak-Kempa I.
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
|
2022
|
vol. 29
|
issue 2
153-168
EN
The aim of the article is to discuss the issues related to identifying the etymology of Polish surnames derived from appellatives. It also proposes a study containing a more thorough explication of the motivation behind the effects of word-formation that have been used as surnames. It is argued that the use of appropriate methods for analysing personal proper names may significantly contribute to revealing the pragmatic aspects of personal names created in the past. The first part of the text presents the ways of describing the origin of the discussed names in the largest Polish dictionaries of anthroponyms. Its second part is devoted to the presentation of old nicknames (currently functioning as surnames) as messages of everyday communication and elements of the vernacular. This part justifies the idea of compiling a dictionary of Polish surnames based on appellatives which would make use of the tools of ethnolinguistic methodology, especially Ryszard Tokarski’s open definition. The last part of the text presents a proposal for a dictionary entry on the example of surnames derived from the appellative bystry [PL smart].
3
Publication available in full text mode
Content available

Nazwy w działaniu – nazwiska z leksyką wartościującą pod względem moralnym w tle

100%
Matusiak-Kempa I.
Poradnik Językowy
|
2025
|
vol. 824
|
issue 5
27-41
EN
The article discusses personal names derived from appellatives from the perspective of their role in the consolidation of socially accepted values. The analysis of personal names represents the sociolinguistic and ethnolinguistic perspective, in which language is seen as a tool of communication, a reservoir of knowledge about people and their culture, as well as an instrument of exerting influence over human attitudes. In the paper, meaningful personal names are treated as specific language signs, which are the abbreviations of specific descriptors, i.e., labels identifying a person through their characteristic features. Personal names as carriers of condensed content referring to the identifi ed persons are perceived as special messages which play an important role in shaping human attitudes and consolidating the value system of a given community.
PL
W artykule omawia się wartościujące odapelatywne nazwy osobowe przez pryzmat ich roli w utrwalaniu wartości przyjętych w społeczeństwie. Analiza nazw osobowych wpisuje się w socjolingwistyczną i etnolingwistyczną perspektywę postrzegania języka jako narzędzia komunikacji, rezerwuaru wiedzy o człowieku i jego kulturze, a także narzędzia, za którego pomocą można wpływać na ludzkie postawy. W artykule nazwy osobowe traktuje się jako szczególne znaki językowe, będące skrótami deskrypcji określonych, etykiety identyfikujące człowieka przez pryzmat jego cech charakterystycznych. Nazwy osobowe, jako nośniki skondensowanych informacji o identyfikowanych osobach, uważa się za szczególne komunikaty odgrywające ważną rolę w kształtowaniu ludzkich postaw i utrwalające system wartości wspólnoty.
4
Publication available in full text mode
Content available

Nazwiska Polaków jako tekst kultury i źródło badań nad wspólnotową autonarracją

100%
Matusiak-Kempa I.
Onomastica
|
2022
|
vol. 66
51-64
EN
The article contributes to the research into the modern system of surnames of Poles as a culture text which can become a basis for reconstructing community self-narrations. The presented perspective takes into consideration the following assumptions: 1. Narration naturally accompanies cognition. 2. Personal proper names (i.e. anthroponyms) have a unique ontological and epistemological status in the anthropocentric cognitive system. 3. An anthroponym is a message determined by cognitive needs and the system of values of a given linguistic and cultural community. In order to reconstruct narrations embedded in surnames it is proposed that the following steps be adopted: 1) perform statistical analysis concerned with the number of onymic derivation sets, 2) undertake semantic studies considering the level of categorization of appellatives which motivate the creation of surnames, 3) adopt endocentric and exocentric perspectives in the analysis of descriptive functions of anthroponyms which belong to particular motivation-formal types.
PL
W artykule omawia się propozycje badań współczesnego systemu nazwisk Polaków jako tekstu kultury, z którego można rekonstruować wspólnotowe autonarracje. Przedstawiona perspektywa opisu uwzględnia następujące założenia: 1. narracja jest naturalnym procesem towarzyszącym poznaniu; 2. osobowa nazwa własna ma szczególny status ontologiczny i epistemologiczny w antropocentrycznym systemie pojęciowym; 3. osobowa nazwa własna jest komunikatem zdeterminowanym potrzebami poznawczymi i systemem wartości wspólnoty językowo-kulturowej. W celu odtwarzania wspólnotowej narracji utrwalonej w nazwiskach proponuje się: 1. badania statystyczne obejmujące liczebność onimicznych gniazd derywacyjnych, 2. badania semantyczne uwzględniające poziom kategoryzacji motywujących apelatywów, 3. przyjęcie perspektywy endocentrycznej i egzocentrycznej w analizie funkcji deskrypcyjnych nazw osobowych tworzących poszczególne typy motywacyjno-formalne.
5

Interpretacja historycznojęzykowa rozwoju mowy polskich dzieci

63%
Osowicka-Kondratowicz M., Matusiak-Kempa I.
Język Polski
|
2015
|
vol. 95
|
issue 5
457-465
PL
W artykule wskazano na celowość ścisłego powiązania wiedzy z gramatyki opisowej z wiedzą o procesach historycznojęzykowych w nauczaniu językowym na studiach logopedycznych. Analiza językoznawcza, w tym historycznojęzykowa, wyjaśnia bowiem szereg zjawisk obserwowanych w rozwoju językowym dziecka oraz w zaburzeniach rozwoju mowy i zaburzeniach mowy.
EN
The authors of the article indicate the appropriateness of binding the knowledge of descriptive grammar with the knowledge of diachronic processes in the linguistic course in logopaedic studies. The linguistic analysis, including the diachronic analysis, explains a series of phenomena that may be observed both in the development of speech ability among children and in disorders of speech development that some of them experience.
6
Publication available in full text mode
Content available

Homogenizacja wartości w czasopismach dla dziewczynek

63%
Matusiak-Kempa I., Osowicka-Kondratowicz M.
Zeszyty Prasoznawcze
|
2018
|
vol. 61
|
issue 3 (235)
545-556
EN
In the article titled “Homogenization of values in magazines for girls” the way of creating the world of values in selected magazines for girls is discussed. The cognitive and moral values were mainly analyzed. We argue that the explication of values is fuzzy and unified. The analysis of the texts contained in the journals shows that consumerism is the supreme value in them. Upbringing of consumers focused on gathering impressions related to possession and appearance is the main aim of popular magazines for girls.
PL
W artykule omawiany jest sposób kreowania świata wartości w wybranych czasopismach dla dziewczynek. Analizie zostały poddane głównie wartości poznawcze i moralne. Argumentujemy, że eksplikacja wartości ma charakter rozmyty i ujednolicony. Z analizy tekstów zawartych w czasopismach wynika, że nadrzędną wartością jest w nich konsumpcjonizm. Głównym celem popularnych pism dla dziewczynek jest wychowanie konsumentek nastawionych na gromadzenie wrażeń związanych z posiadaniem i wyglądem zewnętrznym.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.