The paper contains a syntactic and semantic analysis of lexical units with elements o mał- and omal, e.x. o mało co; o mały włos, a; o mały figiel; omal nie; omalże. These lexemes open some positions for various classes of parts of speech, mostly for verbs. They also are metapredicative operators. The tested units have a common semantic component ‘it was close to something to happen’.
PL
Artykuł zawiera analizę składniowo-semantyczną jednostek leksykalnych z ciągami o mał- oraz omal, np. o mało co; o mały włos, a; o mały figiel; omal nie; omalże. Wyrażenia te otwierają miejsca walencyjne dla różnych klas części mowy, najczęściej łączą się z czasownikami. Należą do klasy operatorów metapredykatywnych. Badane jednostki mają wspólny komponent semantyczny ‘niewiele brakowało do tego, aby stało się to, o czym mowa’.
The article focuses on the pair of antonymous adjectives maksymalny (maximal) and minimalny (minimal) and examines their position within the contemporary Polish language system through an analysis of their syntactic-semantic compositionality. It utilizes excerpts from the classifications by Krystyna Kallas and Jadwiga Wajszczuk to determine the characteristics attributed to these adjectives and the classes they may belong to. These adjectives can be regarded as lexical expressions of superlatives, with their meaning revolving around the concept of possibility – maksymalny denoting the ‘greatest among the achievable possibilities’ and minimalny denoting the ‘smallest among the achievable possibilities’.
PL
Artykuł skupia się na parze antonimicznych przymiotników o postaci maksymalny, minimalny oraz wskazaniu ich miejsca w systemie współczesnej polszczyzny, poprzez analizę ich łączliwości składniowo-semantycznej. Wykorzystuje do tego fragmenty klasyfikacji Krystyny Kallas i Jadwigi Wajszczuk i sprawdza, jakie cechy przysługują badanym jednostkom i do jakich klas mogą należeć. Przymiotniki te można traktować jako leksykalne wykładniki superlatywu, a ich znaczenie skupione jest wokół pojęcia możliwości – maksymalny ‘największy z możliwych do osiągnięcia’, minimalny – ‘najmniejszy z możliwych do osiągnięcia’.
The article presents a grammatical analysis of the lexical units maximum and minimum. The starting point are the definitions from general dictionaries of the Polish language from the 20th and 21st centuries. The title units come in three different types of syntactic contexts. Therefore, I distinguish the following three homonymous units in the form of maximum and three units in the form of minimum: maximum1/minimum1 – noun, e.g. Roczne maksimum opadów przypada na przełom jesieni i zimy., maximum2/minimum2 – numeral indefinite, e.g. Sportowcy osiągnęli maksimum satysfakcji w zawodach., maximum3/minimum3 – metapredicative operator (limit operator), e.g. Planował zakończyć tę pracę po maksimum dwóch latach. Maximum1/minimum1 occupies a syntactic position opened by a verb form, maximum2/minimum2 appears in the numeral-noun group containing an abstract name and takes a syntactic position analogous to trochę, dużo; and maximum3/minimum3 is a subordinate of a cardinal numeral.
PL
Artykuł przedstawia analizę gramatyczną wypowiedzeń zawierających jednostki maksimum i minimum. Punkt wyjścia stanowią definicje ze słowników ogólnych języka polskiego z XX i XXI wieku. Tytułowe jednostki występują w trzech różnych typach kontekstów składniowych. W związku z tym wyróżniam trzy następujące jednostki homonimiczne o postaci maksimum i trzy jednostki o postaci minimum: maksimum1/minimum1 – rzeczownik, np. Roczne maksimum opadów przypada na przełom jesieni i zimy, maksimum2/minimum2 – liczebnik nieokreślony, np. Sportowcy osiągnęli maksimum satysfakcji w zawodach, maksimum3/minimum1 – operator metapredykatywny (operator limitacji), np. Planował zakończyć tę pracę po maksimum dwóch latach. Maksimum1/minimum1 zajmuje pozycję syntaktyczną otwieraną przez formę czasownikową, maksimum2/minimum2 występuje w grupie liczebnikowo-rzeczownikowej zawierającej nazwę abstrakcyjną i zajmuje w niej pozycję syntaktyczną analogiczną do trochę, dużo; maksimum3/minimum3 stanowi podrzędnik liczebnika głównego.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.