Search results

1

Druga Reforma Teatru – Prolegomena

100%

Braun K.

Tematy i Konteksty

|

2023

|

vol. 18

|

issue 13

315-337

EN

The history of theatre in the 20th century distinguishes two theatre reforms. The first took place from the final years of the 19th century to the late 1930s. The second was from the mid-1950s to the late 1980s. These were movements of renewal and modernization of the art of theatre. Started by individual artists and small groups, assisted by playwrights and theorists, who were often the artists themselves, both reforms gradually reached wider areas of theatre life. The Second Reform was a reformist movement of young, avant-garde, rebellious, experimental, and searching theatre. The movement was born in the 1950s in Poland within student and alternative theatres and in the United States, as Off-Broadway and then Off-Off-Broadway. It reached tremendous expression in the 1960s in the work of Jerzy Grotowski’s Laboratory Theatre, Bread and Puppet Theatre, Living Theatre and several other companies in many countries around the world. It matured in the seventies, bringing out the powerful theatre of Tadeusz Kantor, and extremely original “Gardzienice” of Włodzimierz Staniewski.However, it did not reach some areas of theatre at all. Throughout the West, in South America, Australia, in Japan, the Second Reform was a challenge and an alternative to commercial, popular, traditional theatre. In this part of Europe, which was under the control of the Soviet Union, the Second Reform was a challenge to totalitarian regimes; it undermined totalitarian censorship and tore the communist iron curtain. Its productions were manifestations of freedom. In the field of a performance’s creation, the Second Reform brought out and accentuated the communality and processuality of theatre art. In the field of directing, the Second Reform decisively placed the director at the head of the team of creators preparing and executing a theatrical performance. In the field of acting, the Second Reform introduced “acting of being” in place of “acting of character.” In the field of space, the Second Reform sought to integrate the playing area and the observation area of the show; its lasting achievement became a theatre with variable space – “The black box”. In the field of literature, the Second Reform questioned the underlying function of drama in the theatre, practiced “writing on stage,” with the actors themselves “creating” the text of the show, and the director “adapting” existing dramas. The author of this article witnessed, chronicled and participated in the Second Theatre Reform. He published books about it and created production in its spirit.

PL

Historia teatru XX wieku wyróżnia dwie reformy teatru. Pierwsza z nich toczyła się od końcowych lat XIX wieku do końca lat trzydziestych XX w. Druga zaś od połowy lat pięćdziesiątych do końca lat osiemdziesiątych tegoż wieku. Były to ruchy odnowy i uwspółcześnienia sztuki teatru. Rozpoczynane przez indywidualnych artystów i niewielkie grupy, wspomagane przez dramatopisarzy i teoretyków, którymi byli często sami twórcy, obie reformy stopniowo docierały do coraz szerszych obszarów życia teatralnego. Pierwsza z tych reform zwana była przez wiele lat „Wielką Reformą Teatru”, a otrzymała tę nazwę przez analogię z „Wielką Wojną”, lub „Wielką Wojną Światową”, jak zwana była wojna lat 1914-1918. Gdy w roku 1939 wybuchła i stopniowo rozszerzała się na cały świat następna wielka wojna, uzyskała ona nazwę „Druga Wojna Światowa”. A wtedy ta poprzednia, „Wielka Wojna” zaczęła być nazywana „Pierwszą Wojną Światową”. Analogicznie, gdy w latach pięćdziesiątych narodził się nowy ruch odnowy teatru, który obejmował stopniowo wiele krajów, narastała świadomość, że jest to kolejna, już druga w XX wieku, reforma teatru. W tej sytuacji „Wielka Reforma Teatru” zaczęła być nazywana „Pierwszą Reformą Teatru”, zaś ta następna reforma „Drugą Reformą Teatru”. Mówimy więc o „Pierwszej (Wielkiej) Reformie Teatru” i o „Drugiej Reformie Teatru”. (W dalszym ciągu tych rozważań nie będą już potrzebne cudzysłowy). Pierwsza Reforma Teatru uznała widowisko teatralne za dzieło sztuki, podobnie jak dzieła sztuk plastycznych egzystujące niezależnie od obserwującego go widza. Druga Reforma Teatru taktowała widowisko jako międzyludzki proces ukształtowany artystycznie. Mówiąc o tych dwóch reformach – mówimy o teatrze, którego już nie ma. Tym bardziej należy utrwalać pamięć o nim.

2

Teatralizacje Cypriana Norwida

100%

Braun K.

Tematy i Konteksty

|

2022

|

vol. 17

|

issue 12

256-278

EN

The article investigates selected uses of theatricality by the poet and playwright Cyprian Norwid (1821-1883). Based on his previous works on theatricality, among others, his book Theatricality of Life. Practices and Startegies (A. Marszałek, Toruń 2020), as well as his numerous publications on Norwid, Kazimierz Braun focuses on four, especially evident, cases of Norwid’s bringing theatricality into play in his life. They are discussed in the chapters of the article: Norwid on Horseback, Norwid Without a Coat, Norwid in a Cap “Konfederatka”, Norwid as Dalang. (The latter chapter compares Norwid with an Indonesian Dalang, who is a “total” artist of theatre). Each case of the use of theatricality by Norwid brought about a significant literary output such as poems, dramas, short stories and letters.

PL

Artykuł bada wybrane przykłady posłużenia się teatralizacją przez poetę i dramatopisarza Cypriana Norwida (1821-1883). W oparciu o swoje wcześniejsze prace poświęcone teatralizacji, m.in. książkę pt. Teatralizacja życia. Praktyki i strategie (A. Marszałek, Toruń 2020) oraz odwołując się do swoich publikacji na temat Norwida, Kazimierz Braun skupia uwagę na czterech, szczególnie wyrazistych wypadkach posłużenia się przez Norwida teatralizacją. Są one analizowane w kolejnych rozdziałach artykułu: Norwid na koniu, Norwid bez płaszcza, Norwid w konfederatce, Norwid jako Dalang. (W tym ostatnim rozdziale Norwid porównany jest do indonezyjskiego Dalanga, który jest „zupełnym” artystą teatru.) Każdy wypadek posłużenia się przez Norwida teatralizacją zaowocował znacząco w literackich dziełach Norwida, takich jak wiersze, dramaty, nowele i listy.

3

Kulturowy wymiar „Za kulisami” Cypriana Norwida

100%

Braun K.

Tematy i Konteksty

|

2013

|

vol. 8

|

issue 3

302-313

EN

The article constitutes a chapter from the book “Mój teatr Norwida” (“My theatre of Norwid”) by Kazimierz Braun, prepared for the publication by the University of Rzeszów publishing house. The article contains the analysis of “Behind the scenes” by Norwid from the point of view of the history of culture, drama and theatre. At the same time, the article refers to the author’s experience who – as the director – staged the play at the TV Theatre in Warsaw (in 1966) and at the Juliusz Słowacki Theatre in Cracow (in 1970).

PL

Prezentowany artykuł jest rozdziałem przygotowywanej do druku przez Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego książki Kazimierza Brauna „Mój teatr Norwida”. Artykuł zawiera analizę Za kulisami Norwida z punktów widzenia historii kultury, dramatu i teatru. Odwołuje się również do doświadczeń reżyserskich autora, który sztukę tę zrealizował w Teatrze Telewizji w Warszawie (1966) i w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie (1970).

4

Teatralizacja: pogranicze życia i teatru

100%

Braun K.

Tematy i Konteksty

|

2017

|

vol. 12

|

issue 7

44-57

EN

“Theatricality” is a term describing the use of theatrical means of expression in various domains of life. It is an added, spectacular, visual, performative, and dramatic element of different social events and activities. Theatricality it is an area where two entities-life and art-meet, which results either in conflict or in unification. Life transforms into theatre and theatre transforms into life. Theatricality is, thus, a transient region between life and art. Consequently, it is a model example of a border zone. From centuries theatricality was used as a means in the process of interhuman communication. It served to amplify and facilitate interhuman communication and gave it a specific meaning. Theatricality was also employed as a powerful instrument of manipulating and falsifying messages. In contemporary theatre artistic creation is the primary goal and aesthetics takes primacy over all other objectives and values motivating and permeating theatre work. In theatricality the reasons and goals of using theatrical and theatre-like means of expression are practical-such as, for example, religious, social, political, or commercial. Theatre aspires (not always successfully) to situating its works in the realm of art, on the universal and transhistorical level, while theatricality is practically oriented.

5

Wyspiański, Schiller, Osterwa – Pillars of Modern Polish Theatre

100%

Braun K.

Tematy i Konteksty

|

2018

|

vol. 13

|

issue 8

415-435

PL

Spośród wielu artystów, którzy zakładali fundamenty, a następnie budowali wielki gmach nowoczesnego teatru polskiego, historia wyróżniła trzy wielkie postaci. Stanisław Wyspiański, związany z modernizmem, przez wielu zwany „ojcem nowoczesnego teatru polskiego”, zbudował fundamenty polskiego teatru, tak jak był on rozumiany i praktykowany w XX w. w dziedzinie dramaturgii i inscenizacji. Tworzył sztuki teatralne nierozdzielnie związane z ich projektami scenicznymi. Były to „dzieła sztuki teatru”, w których materia utkana była ze słów i obrazów, z wizyjnej poezji i dosadnego realizmu. Leon Schiller poszedł śladami Wyspiańskiego. Stał się czołowym twórcą Wielkiej Reformy Teatru w Europie. Uprawiał reżyserię jako wyodrębnioną dziedzinę sztuki; stworzył „polski teatr inscenizacji”; zapoczątkował także nauczanie reżyserii jako dziedziny akademickiej. Jego głównym reżyserskim dokonaniem (obok innych widowisk) były inscenizacje polskich dramatów romantycznych, z których mickiewiczowskie Dziady (Lwów 1932, Wilno 1933, Warszawa 1934) były szczytowym osiągnięciem polskiego teatru w XX wieku. Juliusz Osterwa, aktor, reżyser, organizator życia teatralnego oraz reformator teatru, stworzył teatr Reduta, modelowe laboratorium nowego aktorstwa. Rozwinął i ugruntował psychologiczny i realistyczny nurt w polskim aktorstwie. Propagował polską dramaturgię współczesną (m.in. prapremiery sztuk Szaniawskiego, Żeromskiego, Rittnera) i poetycki teatr wspólnoty aktorów i widzów (Wyzwolenie jako dialog Konrada z widzami, misteryjny Książę niezłomny, przedstawienia podziemne i projekty z czasu II wojny światowej). Włączył swe prace w specyficznie polską tradycję „teatru służby” – służby narodowi i służby Bogu.

Refine search results

5 Tematy i Konteksty

5 Braun K.

1 2023

1 2022

1 2018

1 2017

1 2013

Druga Reforma Teatru – Prolegomena

Teatralizacje Cypriana Norwida

Kulturowy wymiar „Za kulisami” Cypriana Norwida

Teatralizacja: pogranicze życia i teatru

Wyspiański, Schiller, Osterwa – Pillars of Modern Polish Theatre