Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Relikty osadnictwa z okresu rzymskiego na stanowisku 2 w Ostrowitem (gm. i pow. Chojnice, woj. pomorskie). Aspekty przestrzenne i chronologia niezależna

100%
Sikora J., Kittel P., Wroniecki P.
Pomorania Antiqua
|
2018
|
vol. Tom XXVII
s. 209-241
EN
During the research on settlement complex in Ostrowite, located in the southern part of Eastern Pomerania, about 8 km south-east of Chojnice, on Lake Ostrowite, a number of archaeological sites have been identified which belong to the following settlement phases: • Site 1 (AZP 26-34/2), i.e. traces of prehistoric and medieval settlement on the island of the lake. • Site 2 (AZP 26-34/3) located on the east shore of the lake. On the surface of approximately 27 ha, following remains were registered: 1) Neolithic settlement associated with the Linear Pottery culture; 2) settlement and small cremation burial ground associated with the Wielka Wieś phase of the Pomeranian culture; 3) large production settlement of the Wielbark culture from the Roman period and probably the Migration period, including a single ‘princely’ grave; and 4) vast settlement complex with inhumation burial ground from the period between the mid-11th to late 13th and early 14th centuries. • Site 3 (AZP 26-34/6) - relics of two medieval bridges preserved at the bottom of the lake. • Sites 5 and 6 (AZP 26-34/7, 8), i.e. recognised only on the surface traces of prehistoric, medieval and post-medieval settlement on the south and south-east shore of the lake. Archaeological research, carried out since 2000 by the Institute of Archaeology of the University of Lodz under the leadership of K. Walenta, and since 2008 J. Sikora is focused on the area of site 2. In its course about 650 compact archaeological features were excavated. The paper focuses on the presentation of the results of radiocarbon and thermoluminescence analyses carried out on samples related to features from the Roman period.
PL
W trakcie badań zespołu osadniczego w Ostrowitem, położonego w południowej części Pomorza Wschodniego, około 8 km na południowy wschód od Chojnic, nad Jeziorem Ostrowite, zidentyfikowano szereg stanowisk archeologicznych, przynależnych do kolejnych faz osadniczych:  Stanowisko 1 (AZP 26-34/2), czyli ślady osadnictwa pradziejowego i średniowiecznego na wyspie jeziora.  Stanowisko 2 (AZP 26-34/3) położone na wschodnim brzegu jeziora. Na powierzchni około 27 ha zarejestrowano relikty: 1) osadnictwa neolitycznego, związanego z kulturą ceramiki wstęgowej rytej; 2) osady i niewielkiego cmentarzyska ciałopalnego związanego z fazą wielkowiejską kultury pomorskiej; 3) dużej osady produkcyjnej ludności kultury wielbarskiej z okresu rzymskiego i zapewne okresu wędrówek ludów, w tym pojedynczy grób „książęcy” oraz 4) rozległego kompleksu osadniczego z cmentarzyskiem szkieletowym z okresu między połową XI a schyłkiem XIII i początkiem XIV wieku.  Stanowisko 3 (AZP 26-34/6) - relikty dwóch mostów średniowiecznych zachowanych w dnie jeziora.  Stanowiska 5 i 6 (AZP 26-34/7, 8), czyli rozpoznane jedynie powierzchniowo ślady osadnictwa pradziejowego, średniowiecznego i nowożytnego na południowym i południowo-wschodnim brzegu jeziora. Badania archeologiczne, realizowane od 2000 roku przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego pod kierownictwem K. Walenty, zaś od 2008 r. J. Sikory koncentrują się na obszarze stanowiska 2. W ich trakcie wyeksplorowano około 650 zwartych obiektów archeologicznych. Artykuł skupia się na prezentacji wyników analiz radiowęglowych i termoluminescencyjnych przeprowadzonych na próbkach związanych z obiektami z okresu rzymskiego. Datowaniu poddano próbki pochodzące z obiektów interpretowanych jako piece wapiennicze (obiekty nr 286 i 409), związane najpewniej z nimi czworoboczne paleniska (obiekty nr 171, 287, 359, 371), palenisko owalne, jedno z serii podobnych obiektów zarejestrowanych zarówno metodą wykopaliskową, jak i podczas badań geofizycznych (obiekt nr 297), jamę o nieznanym przeznaczeniu (nr 305) oraz fragmenty zalegające w wypełnisku obiektu średniowiecznego z XII w., interpretowanego jako fosa niewielkiego założenia obronnego. W ostatnim przypadku węgle drzewne z okresu rzymskiego stanowiły materiał wtórny, o charakterze rezydualnym. Datowaniu metodą termoluminescencyjną poddano próbkę pochodzącą z pieca kopułowego (obiekt nr 100). Uzyskane daty po kalibracji zawierały się w ramach I-VI wieku naszej ery. Uzyskane daty poddano dalszej analizie korzystając z analizy statystycznej Bayesa. Wydzielono dwie fazy rozwoju osadnictwa w okresie rzymskim, a modelowanie Bayesa pozwoliło na uściślenie pierwotnie dość szerokich datowań radiowęglowych. Początek pierwszej fazy należy więc z prawdopodobieństwem 68,2% odnosić do lat między 4 a 101 AD. Przejście od fazy I do II należy odnosić do lat między 75 a 212 AD (prawdopodobieństwo 68,2%). Schyłek osadnictwa należy umieszczać w okresie między 273 a 597 AD (z tym samym prawdopodobieństwem). Tradycyjna analiza materiałów archeologicznych pozyskanych w trakcie wykopalisk została przeprowadzona przez S. Borowicz, która ustaliła ich chronologię na fazę B2/C1 okresu rzymskiego, a więc okresem między połową II do pierwszych dziesięcioleci III w. naszej ery. Datowanie radiowęglowe wskazuje na możliwość korekty tego datowania. Pozwala odnosić początki tego osadnictwa do I wieku. Pozwala także widzieć schyłek jej funkcjonowania w III, a nawet w IV lub wręcz w początkach V wieku naszej ery. Tak długie trwanie osady potwierdzają pojedyncze znaleziska: m.in.: moneta cesarza Maksymiana, panującego w latach 286-305 AD oraz zapinka z romboidalną nóżką. Analiza przestrzenna obiektów związanych z okresem rzymskim pozwoliło także na wysunięcie wniosków dotyczących struktury przestrzennej osady. Ustalono, że jej rdzeń stanowiły mieszkalne obiekty, w tym duży, trójnawowy obiekt słupowy, odkryty w centralnej części stanowiska, w szczytowej partii wyniesienia. W jego otoczeniu zarejestrowano jamy o charakterze osadniczym oraz piece wapiennicze i paleniska czworoboczne. W większej odległości, na wschodnim stoku wyniesienia zarejestrowano zwarty zespół kilkudziesięciu palenisk, związanych zapewne z działalnością gospodarczą. Czytelna jest więc tendencja do utrzymywania wyraźnych stref związanych z różnymi formami aktywności: mieszkalnej, produkcyjnej i innej gospodarczej. Dotychczasowe badania wskazują na istnienie nad Jeziorem Ostrowite stabilnego centrum osadniczego o wyraźnie zaplanowanej strukturze, funkcjonującego przez kilka stuleci. Wydaje się, że różne formy produkcji o charakterze wyspecjalizowanego rzemiosła (w tym wypał wapna, produkcja żelaza, a także najpewniej garncarstwo) były obok zajęć rolniczych, podstawą gospodarki społeczności, która zamieszkiwała ten obszar. Stabilność osadnictwa zapewniało dobre dopasowanie podstaw gospodarczych do dostępnych walorów środowiskowych obszaru.
2
Publication available in full text mode
Content available

Okresy wzmożonej antropopresji na obszarze Polski Środkowej w świetle badań holoceńskich osadów eolicznych, stokowych, rzecznych i torfowiskowych

100%
Twardy J., Forysiak J., Kittel P.
Acta Geographica Lodziensia
|
2018
|
vol. 107
119-136
PL
W niniejszej pracy zestawiono i przedyskutowano serię 120 datowań radiowęglowych holoceńskich osadów eolicznych, stokowych, rzecznych i torfowiskowych. Osady te powstawały w centralnej Polsce w warunkach antropopresji. Bazując na podziale stratygraficznym holocenu oraz chronologii archeologicznej omówiono zdarzenia, które prowadziły do powstawania wyżej wymienionych utworów geologicznych. Zdarzenia w geosystemach eolicznych, stokowych, dolinnych i torfowiskowych powiązano z funkcjonowaniem osadnictwa pradziejowego i historycznego w Polsce Środkowej. Szczególną uwagę zwrócono na kilka okresów, podczas których dochodziło do synchronicznej transformacji rzeźby form eolicznych, stoków, den dolin rzecznych i systemów torfowiskowych.
EN
The paper summarises and discusses a set of 120 radiocarbon dates of Holocene aeolian, slope, fluvial and peatbog sediments from Central Poland that were deposited under human impact. Based on both the Holocene chronostratigraphic division and archaeological chronology, events that led to the formation of these sediments are presented. A link is made connecting events in aeolian, slope, fluvial and peatbog geosystems to the activity of prehistoric cultures and to settlement development in modern times in Central Poland. Special attention is paid to periods in which the responses of different systems were synchronous to each other.
3
Publication available in full text mode
Content available

Warunki paleoekologiczne subkopalnego koryta Kolonia Bechcice na tle hydrologii środkowego odcinka doliny Neru

64%
Płóciennik M., Kittel P., Borówka R., Cywa K., Okupny D., Obremska M., Pawłowski D., Stachowicz-Rybka R., Szperna A., Witkowski A.
Acta Geographica Lodziensia
|
2016
|
vol. 105
107-124
PL
Ślady późnoglacjalnej i holoceńskiej historii doliny Neru są dobrze zachowane w osadach paleokoryta Kolonia Bechcice (NKB), które zostało odcięte w młodszym dryasie. Jego rozwój może być podzielony na pięć wyraźnych faz. Podczas młodszego dryasu NKB było dość głębokim, oligotroficznym jeziorem. Z nastaniem holocenu starorzecze uległo eutorfizacji i zarosło roślinnością wodną, a następnie szybko przekształciło się w torfowisko niskie. Brak jest w profi lu NKB osadów ze środkowego holocenu. Torfy z okresu borealnego przykryte są przez mułki i piaski pozakorytowe zdeponowane w okresie subatlantyckim. Zapis ewolucji paleokoryta Kolonia Bechcice dowodzi, że dolina Neru była dynamicznym środowiskiem w późnym glacjale i holocenie. Ekosystemy starorzecza podlegały znacznie silniej presji zmian klimatycznych niż jeziora i mokradła znajdujące się na wysoczyznach w regionie łódzkim.
EN
The history of the Ner River valley is well documented in Kolonia Bechcice (NKB) palaeochannel sediments. It was cut-off from the riverbed in the Younger Dryas. Its history may be divided into five distinct phases. During the Younger Dryas, the NKB was a relatively deep, oligotrophic water body. From the onset of the Holocene, the lake became a eutrophic, overgrown pond which quickly palludified and transformed into a rich fen with ferns and birches. There is a hiatus in the middle of the Holocene fen stratigraphy. A peat sequence is covered by fluvial silt and sand deposits. The NKB sequence documents the Ner valley as a dynamic system during the Late Glacial and the Holocene. Local ecosystems of this oxbow have remained under a much stronger pressure of climate changes than palaeolakes and wetlands located on uplands in the Łódź region.
4
Publication available in full text mode
Content available

Cechy sedymentologiczne i warunki depozycji osadów stożka akumulacyjnego w dolinie rzeki Sertejki (zachodnia Rosja)

64%
Piech W., Kittel P., Mazurkevich A., Pavlovskaia E., Kazakov E., Teltevskaya Y., Błaszczyk K., Kotrys B.
Acta Geographica Lodziensia
|
2018
|
vol. 107
215-238
PL
Artykuł skupia się na analizie czynników klimatycznych i antropogenicznych wpływających na rozwój rozległego stożka akumulacyjnego powstałego w dolnym odcinku doliny rzeki Sertejki w zachodniej Rosji. W osadach budujących stożek rozpoznano kilka warstw osadów, tj. trzy serie deluwiów (dolna, środkowa i górna), proluwia, a także koluwia i diamikton rolny, które różnią się cechami tekstualnymi i strukturalnymi. Wykonano analizy uziarnienia i zestawiono cechy teksturalne badanych osadów stokowych: średnią średnicę ziaren, skośność, odchylenie standardowe, kurtozę. Następnie dokonano oraz omówiono relacje wybranych parametrów uziarnienia. Otrzymane wyniki wskazują na niewielką odmienność cech tekstualnych osadów budujących stożek w stosunku do materiału źródłowego. Deluwia dolne charakteryzują się bardzo słabo wykształconym laminowaniem i jasnobrunatnożółtą barwą, deluwia środkowe mają barwę brunatną, a wartości wskaźników teksturalnych są do siebie zbliżone. Znamienne dla deluwiów górnych jest subhoryzontalne warstwowanie. W tej warstwie notowane są również wahania wartości wskaźników teksturalnych. Diamikton rolny jest osadem zagęszczonym i masywnym, powstałym wskutek mieszania deluwiów górnych poprzez orkę. Wszystkie wyróżnione serie cechują się małą zawartością węglanu wapnia. Rozwój stożka rozpoczął się w trakcie pessimum Małej Epoki Lodowej wskutek zmian klimatu i zwiększenia liczby ulewnych deszczy oraz intensyfikacji antropopresji. Rozpoznano sześć zasadniczych etapów kształtowania badanej formy, które są wiązane głównie ze zmianami użytkowania terenu i wzrostem intensywności antropopresji na przestrzeni ostatnich 300 lat.
EN
The article focuses on the analysis of climatic and anthropogenic factors affecting the development of the accumulative fan in the lower sector of the Serteyka River valley in Western Russia. Within the fan deposits, several layers of sediments were identified, i.e. three units of deluvium (lower, central and upper), proluvium and also colluvium and tillage diamicton, which differ in textural and structural features. The grain size analysis was made and the textural features of the studied slope sediments were compared: mean grain diameter, skewness, standard deviation, kurtosis. Then, the relations of selected grain size parameters were interpreted. The obtained results indicate a rather small transformation of the accumulative fan in relations to the textural features of the source material. Lower deluvium is characterized by very weak lamination and light brown yellow color, the central deluvium has a brown color and the textual indicators are similar. Subhorizontal stratification is significant for the upper deluvium. This layer is characterized also by fluctuations in the value of sedimentological indices. Tillage diamicton is represented by thickened and massive sediment formed as a result of mixing of the upper deluvium by plowing. All featured series have a low content of calcium carbonate. The development of the fan began during the pessimum of the Little Ice Age due to climate change and an increase in the number of heavy rains, an also as a result of rising human impact. Six stages of the development of the studied relief form were identified, which are mainly associated with changes in land use and an increase in the intensity of anthropopression over the last 300 years.
5
Publication available in full text mode
Content available

Palaeoenvironmental reconstructions for the Neolithic pile-dwelling Serteya II site case study, Western Russia

52%
Mazurkevich A., Dolbunova E., Kazakov E., Mroczkowska A., Pavlovskaia E., Piech W., Płóciennik M., Sikora J., Teltevskaya Y., Wieckowska-Lüth M., Kittel P.
Acta Geographica Lodziensia
|
2018
|
vol. 107
191-213
EN
The article presents the results of recent archaeological and geomorphological research conducted on Middle to Late Neolithic site Serteya II in the Serteysky microregion of the Dnepr-Dvina region (NW Russia). The interaction of archaeological and multidisciplinary palaeoenvironmental research allowed for the reconstruction of the natural environment transformations and the natural conditions of the activity of the ancient communities in the lower Serteyka River valley, the left-bank tributary of the Western Dvina River. The terrain relief of the area was formed after the recession of the Weichselian (Valdai) Ice Sheet. The present day Serteyka River valley occupies a subglacial channel that was earlier occupied by a few lake basins of almost two generations. The water basins of the first generation existed within glacial crevasses and between blocks of dead ice, and second generation lakes developed after the melting of dead ice in the Late Valdai. Throughout the entire Holocene, the Serteyka River drained several lake basins as a result of headward river erosion. The Neolithic Serteya II site occupied the surface of a kame terrace and biogenic plain within the palaeolake basin. The pile-dwelling settlement functioned there in a period when palaeolakes existed and were affected by transgression and regression of the water table. The main phase of pile-dwelling development is dated to ca. 4200–3800 cal BP and existed for almost 140 years. It was part of a wider settlement structure in the period of domination of a hunter–gatherer economy and the beginning of agriculture.
PL
Artykuł przedstawia wyniki ostatnich badań archeologicznych i geomorfologicznych środkowo- i późnoneolitycznego stanowisku Serteya II, zlokalizowanego w międzyrzeczu Dniepru i Dźwiny, w obrębie mikroregionu Sertejskiego (NW Rosja). Połączenie wyników badań archeologicznych i multidyscyplinarnych analiz paleośrodowiskowych pozwoliło na odtworzenie środowiska naturalnego i warunków przyrodniczych działalności dawnych społeczności w dolinie dolnej Sertejki, lewego dopływu Dźwiny. Rzeźba terenu została uformowana po ustąpieniu zlodowacenia wisły (wałdajskiego). Współczesna dolina wykorzystuje rynnę subglacjalną, w której wcześniej funkcjonowało kilka basenów jeziornych dwóch generacji. Zbiorniki pierwszej generacji rozwinęły się w szczelinach lodowych i w obniżeniach pomiędzy martwymi bryłami lądolodu. Jeziora drugiej generacji powstały po wytopieniu brył martwego lodu w późnym vistulianie. W trakcie holocenu rzeka Sertejka, w wyniku erozji wstecznej, zdrenowała kolejne jeziora. Osada neolityczna Serteya II zajmowała powierzchnię terasy kemowej oraz wkraczała na równinę biogeniczną w obrębie basenu jeziornego. Osadnictwo palafitowe funkcjonowało podczas okresów transgresji i regresji paleojezior. Główny okres jej rozwoju przypadał na 4200–3800 cal BP i trwał ponad 140 lat. Osada stanowiła część większej struktury osadniczej rozwijającej się w okresie przechodzenia lokalnych społeczności od gospodarki łowiecko-zbierackiej do prymitywnego rolnictwa.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.